mười lời khuyên thực tế cho phóng viên môi trường

Mười Lời Khuyên Thực Tế<br /> Cho<br /> <br /> Phóng Viên Môi Trường<br /> Tác giả: Peter Nelson<br /> Tài liệu của Trung Tâm Nhà Báo Quốc Tế<br /> Với sự hỗ trợ của Quỹ Thiên Nhiên Toàn Cầu<br /> và<br /> Quỹ John D. và Catherine T. MacArthur<br /> <br /> Tác quyền: Copyright © 1995 thuộc về International Center for Journalists<br /> ISBN Number 0-9626584-6-4<br /> Tác quyền được bảo vệ. Không phần nào của tài liệu này được chế lại hoặc sao chép<br /> mà không có sự đồng ý bằng lời của nhà xuất bản.<br /> Tài liệu được dịch với sự cho phép của Trung Tâm Nhà Báo Quốc Tế (ICFJ).<br /> Trung Tâm Nhà Báo Quốc Tế là một tổ chức độc lập, phi lợi nhuận nhằm đào tạo và<br /> hỗ trợ các nhà báo chuyên nghiệp khắp thế giới. Trung tâm được đặt tại thủ đô<br /> Washington, ngọai ô Reston, bang Virginia và tổ chức các chương trình với tài trợ từ<br /> đóng góp của ngành báo chí Mỹ, tiền chính phủ và tư nhân. Trung tâm kỷ niệm 10 năm<br /> đầu tiên phục vụ báo chí quốc tế vào năm 1995.<br /> Để biết thêm chi tiết, xin liên hệ:<br /> The Center for Foreign Journalists<br /> 11690-A Sunrise Valley Drive<br /> Reston, Virginia 22091-1409 USA<br /> Tel: (703) 620-5984 • Fax: (703) 620-6790<br /> Telex: 265132 CFJ UR • E-mail: editor@cfj.org<br /> • • • • •<br /> Quỹ Thiên Nhiên Toàn Cầu (World Wide Fund for Nature-WWF) là tổ chức bảo<br /> tồn tư nhân quốc tế lớn nhất thế giới với 28 đơn vị và Tổ chức Quốc gia Trực thuộc khắp<br /> thế giới và hơn 5,2 triệu ủng hộ viên thường xuyên. Mục đích của WWF là bảo tồn thiên<br /> nhiên và sinh thái bằng cách bảo vệ các giống loài và sự đa dạng sinh học; bằng cách bảo<br /> đảm việc sử dụng các nguồn lực tự nhiên có thể tái tạo một cách bền vững cho cả bây giờ<br /> lẫn tương lai; và bằng cách đẩy mạnh các họat động giảm ô nhiễm, khai thác và sử dụng<br /> tài nguyên hoang phí. Tại Canada và Mỹ, WWF tiếp tục mang tên Quỹ Đời Sống Hoang<br /> Dã Thế Giới (World Wildlife Fund).<br /> Để biết thêm chi tiết, xin liên hệ:<br /> Conservation News Service<br /> WWF<br /> CH-1196 Gland, Switzerland<br /> <br /> Giới thiệu tác giả<br /> Peter Nelson là phóng viên tự do thường trú ở Washington, D.C. Từ 1990-1992, ông là<br /> tổng biên tập của Greenwire, một hãng tin về môi trường. Ông chuyên viết về môi<br /> trường, phát triển và chính trị liên quan đến môi trường tại Mỹ. Nelson cũng đã làm việc<br /> cho hãng tin chính trị The Hotline. Năm 1988, ông tốt nghiệp Đại học McGill ở<br /> Montreal, Canada với bằng cử nhân khoa học chính trị.<br /> Mục lục<br /> Lời nói đầu<br /> Giới thiệu<br /> Nội dung:<br /> 1) Viết bài độc đáo<br /> 2) Xây dựng và duy trì nguồn tin tốt<br /> 3) Hãy chuẩn bị trước<br /> 4) Giải nghĩa các thuật ngữ môi trường<br /> 5) Làm bài viết sống và có liên quan<br /> 6) Suy nghĩ hai lần về các con số<br /> 7) Đưa tin khoa học một cách cẩn thận<br /> 8) Tìm kiếm các lợi ích ẩn<br /> 9) Bài cần cân xứng<br /> 10) Đừng quên những bài tiếp theo<br /> Kết luận<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Mười Lời Khuyên Thực Tế Cho Phóng Viên Môi Trường là tài liệu thứ hai trong loạt<br /> những hướng dẫn về kỹ thuật viết báo chuyên môn do Trung Tâm Nhà Báo Quốc Tế<br /> (ICFJ) xuất bản. Giống như tài liệu đầu, tên là Mười Lời Khuyên Thực Tế Cho Phóng<br /> Viên Thương Mại và Kinh Tế, mục đích là giúp nhiều đối tượng phóng viên, biên tập viên<br /> khắp thế giới, dù kiến thức của họ ở mức mới vào nghề hay chuyên gia. Ý tưởng viết tài<br /> liệu này đã đến sau một lọat các seminar về môi trường do nhân viên CFJ thực hiện. Họ<br /> phát hiện rằng các nhà báo thiếu các tài liệu về cách viết, và nhu cầu này rất lớn.<br /> Các lời khuyên này chủ yếu dành cho phóng viên. Những ai còn mới trong lĩnh vực<br /> môi trường có thể dùng cuốn sách nhỏ này như là sách hướng dẫn còn những người có<br /> kinh nghiệm có thể dùng sách để suy nghĩ lại cách xây dựng nguồn tin hay theo dõi tin<br /> bài hàng ngày. Biên tập viên, “người gác cửa” cho những gì xuất hiện trên báo hay truyền<br /> hình, cũng có thể sử dụng các lời khuyên để học thêm cách làm tin môi trường rõ hơn và<br /> hữu ích hơn cho bạn đọc. Một câu thường hay nghe ở mỗi seminar về môi trường của<br /> trung tâm cho phóng viên là: “Hãy nói với biên tập viên của tôi!”<br /> Một trong những sợi chỉ xuyên suốt cuốn sách là các tin môi trường đều khác nhau.<br /> Tin về môi trường rất rộng bao gồm tất cả những gì trong cuộc sống, có quan hệ khăng<br /> khít với các lĩnh vực khác như chính trị, văn hóa và kinh tế. Tin về môi trường phức tạp<br /> nên không theo các công thức hay cách giải thích thông thường. Tin môi trường đòi hỏi<br /> kỹ thuật và kỹ năng. Đưa tin về môi trường không thể chính xác vì khoa học môi trường<br /> không chính xác – không chính xác về nguồn tin, dữ liệu, phương pháp luận khoa học và<br /> giải pháp. Và còn có ảnh hưởng tình cảm lên con người nữa.<br /> Nói chung, muốn viết giỏi về môi trường cần những yêu cầu chung để làm báo tốt như<br /> phải viết hấp dẫn, viết rõ ràng, giải thích những điều phức tạp cho độc giả; và đưa ra giải<br /> pháp – không phải chỉ vấn đề.<br /> <br /> Giới thiệu<br /> Báo chí môi trường là một hiện tượng tương đối mới. Cách đây 30 năm, ít phóng viên<br /> viết sâu về đề tài này. Quan tâm đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường chưa phải là<br /> vấn đề của rộng rãi công chúng. Ngày nay, hầu hết các cơ quan thông tấn đều nhận ra<br /> rằng môi trường là chuyện lớn, và khi có thể thì sử dụng nhiều nguồn lực để đưa tin môi<br /> trường.<br /> Đưa tin môi trường không còn bị coi là chuyện xa lạ nữa. Nhưng nó sẽ là vấn đề phức<br /> tạp, có thể như vậy. Các vấn đề môi trường có liên quan đến kinh tế, chính trị, xã hội và<br /> sức khỏe cộng đồng. Chúng vượt khỏi phạm vi biên giới. Ở các nước đang phát triển nơi<br /> nhu cầu tăng trưởng rất mạnh và nguy cơ tổn hại môi trường rất lớn, vấn đề này càng<br /> phải đề cao. Đưa tin kịp thời và chính xác trở nên cần thiết hơn bao giờ.<br /> Hai điều cần nhớ<br /> 1) Phóng viên phải nhớ tới độc giả của mình.<br /> 2) Phóng viên nên đặt câu hỏi.<br /> Tôi nghĩ hầu hết các bài viết đều có thể được làm hay hơn bằng cách áp dụng các<br /> nguyên tắc cơ bản đó. Dù rõ ràng là vậy nhưng lại dễ bị quên.<br /> Trách nhiệm chính của phóng viên là với độc giả hay khán giả. Nhiều người chỉ sử<br /> dụng tin tức làm nguồn thông tin duy nhất cho các vấn đề môi trường vốn phức tạp. Điều<br /> này có nghĩa phóng viên như là người dạy để giải thích các vấn đề kỹ thuật khi viết một<br /> bài hay, hấp dẫn.<br /> Khi phóng viên mang độc giả trong đầu, họ thấy phải viết rõ ràng hơn và cung cấp đầy<br /> đủ thông tin liên quan để làm bài viết có nghĩa. Có nhà báo biện hộ rằng họ chỉ viết cho<br /> lượng độc giả giới hạn là các chuyên gia và phần lớn người ta không chú ý đến tin môi<br /> môi trường. Tôi không đồng ý. Mọi người đều quan tâm đến môi trường.<br /> Nhắc phóng viên đặt thêm câu hỏi nghe có vẻ ngớ ngẩn. Đơn giản vì đó là điều họ làm.<br /> Nhưng quá nhiều phóng viên không hỏi đủ câu hỏi và không đủ lý giải cho bài viết của<br /> mình để người đọc hay khán giả hiểu.<br /> Có phóng viên bị nguồn tin làm cho sợ, có thể sợ vì lý do khoa học. Kết quả là nhà báo<br /> không tìm đủ thông tin họ cần như định nghĩa một thuật ngữ kỹ thuật, tầm quan trọng của<br /> một kết quả, hay vấn đề được đồng ý về mặt khoa học như thế nào.<br /> Bạn dễ gật đầu khi nguồn tin thao thao vì bạn giả vờ hiểu. Nhiều nhà báo sợ phải cho<br /> thấy mình còn thiếu kiến thức hay sợ câu hỏi của mình ngớ ngẩn. Đối với nhà báo, không<br /> câu hỏi nào là ngớ ngẩn. Chỉ có những câu không cần thiết thôi. Rõ ràng người ta không<br /> hỏi một nhà khoa học nổi tiếng thế giới tên ông ta viết thế nào. Chuẩn bị trước khi phỏng<br /> vấn là cần thiết, và điều này được đề cập ở chỗ khác trong sách này. Bất cứ cái gì có thể<br /> giúp phóng viên hiểu rõ vấn đề hơn thì nên hỏi. Có thể hơi bối rối khi thú nhận bạn<br /> không biết điều gì đó, nhưng chẳng tốt hơn mang tiếng viết ẩu sao?<br /> Những lời khuyên trong sách này đi từ cách tìm ra những ý mới để viết đến cách xử lý<br /> số liệu. Rõ ràng đây không phải là một tập sách đầy đủ để đáp ứng nhu cầu của bạn.<br /> <br />