Nét độc đáo của trang phục truyền thống báu vật của người Dao Đỏ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đối với người Dao Đỏ, trang phục là một trong những chi tiết quan trọng đầu tiên để nhận biết và phân biệt giữa dân tộc này và dân tộc khác. Trang phục truyền thống là một trong những di sản văn hóa độc đáo, mang đậm nét đặc trưng của dân tộc Dao Đỏ. Bài viết trình bày nét độc đáo của trang phục truyền thống báu vật của người Dao Đỏ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nét độc đáo của trang phục truyền thống báu vật của người Dao Đỏ

NÉT ĐỘC ĐÁO CỦA TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG BÁU VẬT CỦA NGƯỜI DAO ĐỎ Võ Thanh Mai, Nguyễn Thị Thiên Oanh và Nguyễn Ngọc Trà Khoa Kiến trúc – Mỹ thuật, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD. ThS. Đào Thị Thảo Hiền TÓM TẮT Đối với người Dao Đỏ, trang phục là một trong những chi tiết quan trọng đầu tiên để nhận biết và phân biệt giữa dân tộc này và dân tộc khác. Trang phục truyền thống là một trong những di sản văn hóa độc đáo, mang đậm nét đặc trưng của dân tộc Dao đỏ. Những bộ trang phục nhiều màu sắc thể hiện sự cần cù, sáng tạo và tỷ mỉ trong từng đường kim, mũi chỉ của những người phụ nữ Dao đỏ nơi đây. Từ khóa: dân tộc Dao Đỏ, người Dao Đỏ, trang phục truyền thống, trang phục dân tộc, vẻ đẹp độc đáo, 1. GIỚI THIỆU Đất nước Việt Nam có 54 dân tộc anh em, mỗi dân tộc lại có một có sắc thái riêng với những giá trị độc đáo cả về phong tục tập quán, văn hóa truyền thống đóng góp vào kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú của cả nước. Dù trải qua nhiều năm giao thoa văn hóa nhưng các dân tộc Việt Nam vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng, từ quan hệ thứ bậc trong anh em, họ hàng đến các phong tục, tập quán, tín ngưỡng văn hóa, ngôn ngữ, chữ viết... Một trong những nét văn hóa đầy thu hút của các dân tộc thiểu số tại Việt Nam chính là sự đa dạng và đặc sắc của trang phục truyền thống của từng dân tộc, trong đó có trang phục của dân tộc Dao đỏ. Vẻ đẹp rực rỡ trên trang phục phụ nữ dân tộc Dao đỏ luôn là hình ảnh ấn tượng, khó quên với người đối diện. Việc nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao đỏ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là sự kiện văn hóa có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tôn vinh di sản; đồng thời góp phần cổ vũ, tuyên truyền, khôi phục các giá trị tốt đẹp về văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số. Hình 1: Trang phục truyền thống người Dao đỏ Đối với người Dao Đỏ, trang phục là một trong những chi tiết quan trọng đầu tiên để nhận biết và phân biệt giữa dân tộc này với dân tộc khác. Với sự tinh tế trong cách ăn mặc, phụ nữ người Dao đỏ tạo ra những nét 901
riêng trong cách bài trí trang phục, không thể lẫn với bất cứ dân tộc nào. Những cô gái Dao đỏ ở độ tuổi lên chín, lên mười đã được truyền dạy việc may vá thêu thùa để làm những trang phục đẹp cho riêng mình. 2. MÀU SẮC Để tạo thành bộ trang phục đẹp phải có năm màu cơ bản gồm đỏ, xanh, trắng, vàng, đen; trong đó chủ yếu là màu đỏ. Theo quan niệm của người Dao đỏ, màu đỏ mang lại hạnh phúc , đầy đủ , may mắn và tạo ra năng lượng tích cực cho con người. Chiếc áo là điểm nhấn và là phần quan trọng nhất của bộ trang phục. Trang phục truyền thống của người Dao đỏ Thường được mặc vào những dịp quan trọng như lễ hội , cưới xin ... Trong trang phục của người Dao Đỏ quan trọng nhất là chiếc áo dài. Theo phong tục, phụ nữ Dao Đỏ không mặc áo ngắn mà chỉ mặc áo dài. Áo tứ thân màu chàm hoặc đen, không khoét nách mà tay đấu thẳng vào thân. Nẹp cổ liền với nẹp ngực được thêu kín các họa tiết trang trí bằng chỉ màu đỏ. Hai đầu của nẹp ngực đính nhiều chuỗi hạt cườm và tua đỏ. Hình 2: Màu sắc trong trang phục của người Dao đỏ 3. HOA VĂN Hoa văn được trang trí trên ngực áo ngắn là những cúc hoa bạc, được đính theo chiều dọc ở giữa áo. Áo ngắn mặc trong, áo dài mặc ngoài, hàng hoa bạc ở giữa hai hàng quả bông len đỏ . Khi mặt thì các hoa văn được kết hợp rất hài hòa, đẹp mắt. Bằng đôi bàn tay khéo léo, những người phụ nữ đã có những nét hoa văn, phối với những trang sức bằng bạc. Những họa tiết được thêu với hình ảnh rất phong phú đa dạng như hoa lá, cỏ cây, rừng núi, loài động vật.. Mỗi bộ trang phục khác nhau ở hoa văn, người thêu luôn cố gắng sắp xếp hài hòa, tinh tế trong việc sử dụng màu sắc, bố cục sao cho hài hòa, tươi sáng". 902
Hình 3: Nét họa tiết trang trí và trang sức độc đáo trên trang phục của phụ nữ Dao đỏ Quả bông len - điểm nhấn trên trang phục nữ Dao đỏ Để bộ trang phục thêm rực rỡ và ấn tượng hơn, những quả bông len màu đỏ, to tròn được các cô gái người Dao đỏ đính liền kề nhau, chạy dọc từ vai đến thắt lưng. Những quả bông len này tạo nên nét đặc trưng riêng trên trang phục người phụ nữ. Ở mỗi vùng của bản người Dao lại có những phần trang trí quả bông và số lượng quả bôngkhác nhau tùy theo quan niệm. Trang phục của người phụ nữ ở xã Hùng Mỹ, Phúc Sơn, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) có 9 quả bông, kích cỡ lớn, thì ở xã Sơn Phú, huyện Na Hang có 11 quả bông, kích cỡ bé hơn. Trang phục người Dao ở Bạch Xa, xã Tân Thành, Minh Khương, huyện Hàm Yên (Tuyên Quang) chỉ có những tua rua màu đỏ quanh viền áo trước ngực. Hình 4: Quả bông len trên trang phục truyền thống người Dao đỏ Để làm ra những quả bông màu đỏ những người phụ nữ phải đến các chợ phiên ở vùng cao mua các sợi len nhiều màu. Quả bông lấy màu đỏ là màu chủ đạo, còn các màu khác như vàng, đen… được điểm vào các quả bông tạo cho quả bông thêm rực rỡ và đẹp mắt. Theo chị Phùng Thị Choáng, thôn Bản Lục, huyện Na Hang để làm ra quả bông len phải trải qua rất nhiều công đoạn tỷ mỷ, đòi hỏi những người có kinh nghiệm trong thêu thùa mới làm ra được quả bông chắc chắn và nở xòe. Quả bông len trên trang phục của phụ nữ 903
Dao đỏ luôn tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với người xung quanh, đặc biệt là các chàng trai đang tuổi kén vợ. Các cô gái người Dao đỏ mặc trang phục truyền thống khi đi hội, xuống chợ… như đem theo “mặt trời” đỏ rực bừng sáng cả không gian. 4. KỸ THUẬT THÊU Đối với phụ nữ Dao đỏ, việc biết thêu thùa, may vá là vô cùng quan trọng . Từ khi còn nhỏ, họ đã được các bà, các mẹ trong thôn chỉ dạy cách thêu thùa để tự làm trang phục cho bản thân. Trang phục của người Dao Đỏ không chỉ thể hiện tính cần cù, nhẫn nại bằng đôi bàn tay khéo léo, trí tưởng tượng phong phú cùng với con mắt thẩm mỹ mà còn thể hiện sự tinh tế trong việc sử dụng màu sắc, bố cục cân đối hài hòa, vui tươi, trong sáng, góp phần tô điểm thêm cho bản sắc riêng vốn có của dân tộc Dao Đỏ. Trước khi về nhà chồng, người phụ nữ Dao đỏ còn được đặc cách ở nhà để tập trung cho việc thêu thùa để nhanh chóng hoàn thành bộ trang phục đẹp nhất của riêng mình. Người phụ nữ Dao đỏ có cách thêu rất độc đáo , họ không thêu theo mẫu mà thêu theo trí tưởng tượng của chính mình . Hình 5: Ở Bản Ba, xã Trung Hà (Chiêm Hóa), những đứa trẻ được học thêu từ bé. 5. KỸ THUẬT NHUỘM VẢI Người Dao đỏ thường dùng vải lanh nhuộm chàm để may trang phục. Công đoạn nhuộm chàm khá cầu kỳ, đòi hỏi sự kiên trì và kinh nghiệm. Để nhuộm vải, đồng bào dùng cao chàm được làm từ việc ngâm cây chàm, lọc, cho thêm vôi bột, nước tro bếp. Cao chàm được hòa tan với nước đun sôi cùng lá ngải để nguội, pha thêm ít nước tro và rượu, khuấy đều. Để vải có màu đẹp và bền, đồng bào nhuộm vào tháng 7, tháng 8 vì thời điểm này tiết trời khô ráo, vải mau khô và bắt màu tốt. Trước khi nhuộm phải đem ngâm thật kỹ để hết hồ thì lúc nhuộm mới dễ bắt màu và không bị loang lổ. Khi nhuộm, tấm vải được nhấn chìm trong nước, dùng chân đạp thật kỹ để vải thấm màu 904
chàm. Ngâm vải khoảng 1 giờ, rồi đem phơi khô. Để vải có màu chàm như ý thường phải mất 20 ngày trở lên để nhuộm và phơi khô nhiều lần.... TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Quang Đán . 2019 . ‘ Nét độc đáo trong trang phục của người Dao Đỏ ở Tuyên Quang’ , Việt Nam + , ONLINE , 19/04/2022 < https://www.vietnamplus.vn/net-doc-dao-trong-trang-phuc-cua-nguoi-dao- do-o-tuyen-quang/607287.vnp > . 2. Hoàng Thanh . 09/12/2020 . ‘ Nét đẹp trang phục của người Dao đỏ’ , Báo đắk nông , ONLINE , 19/04/2022 < https://baodaknong.org.vn/xa-hoi/net-dep-trang-phuc-cua-nguoi-dao-do-83551.html > 3. Thanh Huyền . 26/11/2021 . ‘ Ấn tượng trang phục truyền thống của phụ nữ Dao đỏ’ , Báo Tuyên Quang , ONLINE , 19/04/2022 < https://tamviet.tienphong.vn/an-tuong-trang-phuc-truyen-thong-cua-phu-nu- dao-do-post1395835.tpo > 4. Báo Ảnh . 12/02/2013 . ‘ Độc đáo trang phục truyền thống của người Dao Đỏ’ ,Việt Nam + ,ONLINE , 19/04/2022 < https://www.vietnamplus.vn/doc-dao-trang-phuc-truyen-thong-cua-nguoi-dao- do/186235.vnp > . 5. Cảnh Trực . 30-09-2020. ‘ Trang phục truyền thống của người Dao áo dài’ , Báo Tuyên Quang , ONLINE , 19/04/2022 < https://baotuyenquang.com.vn/dan-toc-mien-nui/!trang-%20phuc-truyen-thong-cua- nguoi-dao-ao-dai-137431.html >. 905