Nền vật lí trong không gian

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'nền vật lí trong không gian', tài liệu phổ thông, vật lý phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nền vật lí trong không gian

N n v t lí trên không gian Bruce Dorminey ã t ng là ch t li u cho truy n khoa h c vi n tư ng, Tr m Không gian qu c t (ISS) mang l i m t nơi th nghi m c nh t vô nh cho v t lí h c trong các i u ki n vi h p h n. Hơn n a, như Bruce Dorminey mô t , các thí nghi m ti n hành trên ISS ang t n n móng cho các s m nh có ngư i lái lên sao H a và vươn xa hơn n a. C lũy ti n d n theo hàm mũ, nh ng tai h a do các tr c tr c kĩ thu t và sau ch ng 7 năm ho t ng dư i l ch bi u, các nhà phê bình luôn tìm th y Tr m Không gian qu c t (ISS) là m t m c tiêu d dàng t n công. K t khi NASA l n u tiên b t u c p n nguyên m u u tiên c a tr m cách ây ch ng 25 năm, nhi u nhà thiên văn v t lí và hành tinh h c ã xem ISS là “chú voi tr ng” qu o ã hút h t các ngu n qu tài tr cho các s m nh không gian mang tính phiêu lưu khoa h c hơn. Nhưng như th là ã ph t l i t m quan tr ng c a vi c có m t tr m không gian có con ngư i i u khi n thư ng xuyên. Trong khi các t h p l p ghép, các giàn khung ngoài và các t m pin M t Tr i khó mà gi ng v i cái bánh xe quay tráng l c a Arthur C Clarke h i năm 2001: A Space Odyssey, tr m không gian qu c t là s n ph m c a s truy tìm c a loài ngư i cho c m t cu c s ng t t hơn ây trên Trái t này và c m giác b m sinh thích phiêu lưu m o hi m. Ra i m t ph n tư th k sau khi Liên Xô phóng v tinh Sputnik 1, ISS ã tr nên quá l i th i i v i h n h p các thi t k dành cho nh ng tr m không gian ã lên k ho ch trư c ây nhưng không th c hi n ư c. Chúng bao g m Tr m không gian t do c a Mĩ, Mir-2 c a Nga, và t h p nghiên c u Colombus ơn c c a Cơ quan không gian châu Âu (ESA). © hiepkhachquay Trang 1/10
Ngày nay, là m t d án h p tác c a Mĩ, Nga và châu Âu, Tr m không gian qu c t n m cao 370 – 460 km, quay cùng hư ng v i chuy n ng quay c a Trái t. Nó mang l i m t môi trư ng c nh t vô nh nghiên c u t nhiên m c h p d n th p – t s ch y c a các ch t lưu cho t i s tăng trư ng c a tinh th . Ngoài ra, ISS còn t ra là m t “con tàu nghiên c u” t ó con ngư i có th t phóng mình ra xa vào trong h M t Tr i. i u ó s ư c th c hi n n u như các y u t mang tính “Trái t” hơn như ti n b c và n n chính tr th gi i không g p ph i các tr ng i. N n khoa h c mang tính chính tr T khi kh i phát, các nhà phê bình c a n n chính tr không gian Mĩ ã ch n ISS là m t t phá vào n n chính tr th i h u Chi n tranh L nh, ch không th c s là m t công vi c khoa h c mang tính qu c t . Như nhà hành tinh h c Wendell Mendell t i Trung tâm Không gian Johnson c a NASA Houston gi i thích, “Chương trình không gian NASA là m t công trình i u khi n công ngh khám phá i u chưa bi t. Nhưng vì nó là m t b ph n c a chính ph Mĩ, nên nó cũng là m t th c th chính tr . Tr ch là NASA mu n xây d ng m t tr m như th , theo ý nghĩ riêng c a tôi thì tr m không gian không ư c ng h l m. Nó là m t quá trình ph i qua y ban nh t trí, nên su t nhi u năm ã có nhi u nghiên c u cu i cùng b lo i b ”. M t khi ư c l p ghép vào ISS vào cu i năm nay, t h p nghiên c u Colombus c a Cơ quan Không gian châu Âu - dài 7 m, ư ng kính 4,5 m và có kh i lư ng trên 10 000 kg - s mang l i không gian r ng hơn ti n hành các thí nghi m vi h p d n. M t khi ISS t t i tr ng thái “l p ghép xong hoàn toàn” vào năm 2010 – công vi c ã b t u lên l ch trình h i năm 2003 – m t phi hành oàn thư ng tr c sáu ngư i s trong th tích i u áp 935 m3 lưu trú trong sáu tháng. Th tích ó g p kho ng b n l n tr m không gian Mir c a Nga, tr m ã ư c con ngư i i u khi n liên t c trong h u như su t 10 năm trư c khi bu c ph i cho rơi vào b u khí quy n h i năm 2001, và g p ch ng năm l n kích thư c c a tr m Skylab h i th p niên 1970 c a NASA. Theo s li u không chính th c, chi phí c a NASA chi cho ISS t ng © hiepkhachquay Trang 2/10
c ng là 100 t ôla – tính c cho nh ng năm tháng lên k ho ch và xây d ng c a nó. Tuy v y, qu tài tr cho ISS ư c m b o n năm 2016 và r t có th tr m s ho t ng cho t i ít nh t là năm 2020. Cu i năm 1998, Nga ã phóng t h p u tiên c a ISS lên qu o Trái t t ng th p và m i th có v ang ư c tri n khai úng như l ch nh. Nhưng v i s m t mát năm 2003 c a tàu con thoi Columbia và phi hành oàn b y ngư i c a nó, Qu c h i Mĩ ã tranh cãi li u các nhà du hành vũ tr có nên ti p t c m o hi m m ng s ng c a mình trong các chuy n bay không gian hay không, sau ó NASA c n ph i ch ng minh r ng s m o hi m là tương x ng v i l i ích thám hi m và khoa h c. Trong khi ISS có th có m t m c tiêu cao quý, nhưng nó có th t s thúc y s nh y v t c a vi c thám hi m theo truy n th ng như, ví d , chương trình Apollo ã ưa chúng ta lên cung trăng h i g n 40 năm v trư c ? M c dù hình như n n công nghi p vũ tr ã b kích thích v ISS, nhưng nhi u ngư i say mê các chuy n bay có ngư i lái – t các nhà nghiên c u trong chính các cơ quan không gian cho t i nh ng ngư i ái m không gian trong công chúng – v n xem nó là m t s xao lãng kh i nh ng s m nh khoa h c táo b o hơn. Như v y, n u b n thân ISS không th t s m r ng các ranh gi i, thì các i tác qu c t c a nó có hai s ch n l a: ho c là cùng nhau b rơi nó, ho c là kiên nh n và s d ng nó làm i m nh n cho vi c nghiên c u làm th nào thu ư c nh ng s m nh m t trăng có ngư i lái trong th i gian dài và nh ng s m nh liên hành tinh. May thay, h ã ch n phương án th hai. B a t i trên cao ISS không nh ng cho chúng ta bi t r t nhi u v ho t ng c a các chuy n bay có ngư i i u khi n mà, như Mendell ch rõ, còn cho th y các tai h a m t cách chi ti t. “Ngày nay ngư i ta nói r t nhi u v v n ch t th i và x p g n hàng hóa vì trư c ây ch ng ai nghĩ t i nh ng i u ó c ”, ông nói. “Toàn b ý ki n là làm sao con ngư i sinh ho t ư c trong nh ng i u ki n cách li trong không gian su t quãng th i gian dài là m t thành ph n nghiên c u quan tr ng trên ISS”. M t trư ng h p c n lưu ý: sau khi các nhà du hành vũ tr trên ISS dùng b a v i nh ng món ăn qu o yêu thích c a h - g m cocktail tôm, cánh gà và c c u nư ng tr n v i nư c chanh – tr m i u khi n m t t yêu c u h ph i b ra ít nh t 1,5 gi t p nh ng bài t p i kháng. Cũng như vi c gi cho cơ tim c a các nhà du hành ho t ng t i ưu, vi c luy n t p thân th v i cư ng cao ngăn ch n s suy y u xương do con ngư i ph i s ng trong i u ki n vi h p d n (t c là tr ng thái trong ó l c h p d n h u như không th nh n ra ư c và trên th c t gi ng như tình tr ng không tr ng lư ng). Trong môi trư ng h p d n th p như th , các nhà du hành vũ tr có th b m t t i 2% c u trúc xương c a h hàng tháng. Không ai bi t chính xác t i sao l i x y ra i u này, nhưng ngư i ta cho r ng s thi u s c căng h p d n tác d ng lên c u trúc xương ch ng bi t vì lí do gì ã làm ch m vi c s n sinh các nguyên bào xương. N u các chuy n thám hi m có ngư i i u khi n n sao H a là có th th c hi n ư c, thì các nhà sinh v t h c không gian còn ph i gi i quy t nh ng v n r t cơ b n có liên quan t i tr ng thái không tr ng lư ng dài ngày. Như v y, theo l ch trình làm vi c năm ngày m t tu n u n c a h , các thành viên phi hành oàn trên © hiepkhachquay Trang 3/10
ISS b ra nhi u th i gian c a mình giúp các nhà nghiên c u dư i m t t ti n hành hàng trăm thí nghi m vi h p d n. Chi c máy dao ng t do cho phép các thành viên phi hành oàn ISS gi l i kh i lư ng xương và cơ mà không làm nh hư ng t i c u trúc c a tr m. Kho ng 200 thí nghi m ã ư c th c hi n trên tr m không gian ho c v n ang ư c tri n khai, và ít nh t là 500 thí nghi m n a ã ư c lên k ho ch cho 5 năm t i. Chúng bao g m t các quan sát Trái t ch ng t giá tr c a công ngh i v i công nghi p, bao g m các nghiên c u v tác ng c a vi h p d n lên sinh lí ng v t, th c v t và con ngư i. Như th , nh ng thí nghi m này ã và ang ư c th c hi n trên mô un d ch v c a Nga và phòng lab nghiên c u Destiny c a Mĩ. Tuy nhiên, tàu con thoi không gian ã ư c lên l ch trình tri n khai phòng thí nghi m Colombus c a ESA trong tháng 12 năm nay và mô un nghiên c u Kibo c a Nh t vào tháng 4 năm 2008. Ngoài ra, Nga hi v ng s phát tri n và tri n khai m t mô un nghiên c u có l vào năm 2011. M i i tác c a ISS ch u trách nhi m l a ch n (và tài tr ) các thí nghi m riêng c a mình, thư ng b t u v i m t s lo i ti n trình ki m ch ng cân ong giá tr c a t ng xu t khoa h c. Chúng có th ti n hành b t kì âu t 6 tháng n 8 năm trư c khi nh ng xu t này cu i cùng ư c th c hi n trên qu o Trái t. Trong khi a s các thí nghi m không yêu c u nhi u s thu hút tâm trí t phía các nhà du hành, các thành viên phi hành oàn thư ng ph i kh i ng và k t thúc thí nghi m cũng như ghi l i k t qu b ng hình nh kĩ thu t s và video dùng phân tích dư i t sau này. Nhưng cho dù r ng nhi u nhà du hành ã có h c v ti n © hiepkhachquay Trang 4/10
sĩ v m t chuyên ngành khoa h c nào ó, h luôn luôn r t tho i mái v i tính kh c nghi t c a công tác nghiên c u khoa h c. ư c nuôi dư ng b ng thí nghi m G n ây, ph n nhi u s t p trung c a các thí nghi m ISS h n ch v i nh ng công ngh s giúp loài ngư i khám phá xa hơn bên ngoài m t trăng cho t i sao H a, ví d như các thí nghi m ki m soát nhiên li u tàu vũ tr . “Ngay sau Sputnik, NASA ã nh n th c ư c r ng khi l c h p d n thay i thì nhiên li u l ng cũng b t u hành x khác i”, Mark Weislogel, m t kĩ sư cơ h c t i trư ng i h c Portland Oregon nói. “Các viên kĩ sư Apollo ã tri n khai các thi t k c a h khi không h có s tr giúp c a các phép ki m tra vi h p d n dài ngày. H ã ưa ra m t lo t quy t nh tuy t v i, nhưng m t khác h ã có m t s may r i. Tuy nhiên, v i nhi u tr i nghi p h p d n th p hơn n a, chúng ta có th c i thi n tin c y c a các h th ng và làm gi m kh i lư ng chung c a m t con tàu vũ tr cho trư c”. Các thí nghi m dòng mao d n th c hi n trên ISS có th ưa n các h th ng i u khi n nhiên li u t t hơn cho tàu vũ tr , chúng s quan tr ng cho các s m nh liên hành tinh trong tương lai. Vi c tìm hi u xem ch t l ng x s như th nào trong i u ki n không có l c h p d n là y u t s ng còn khi i u khi n các b nhiên li u tàu vũ tr . Nhưng nó cũng th t quan tr ng i v i các h th ng duy trì s s ng, vi c v t b ch t th i l ng, x lí nư c, làm l nh b ng nhi t và có kh năng là c nh ng máy phát i n tuabin quay t trên không gian. Vào năm 2004, Weislogel là nhà nghiên c u chính v m t lo t thí nghi m dòng mao d n trên ISS, trong ó ông và các c ng s c a mình ã nghiên c u xem l c căng b m t mao d n i u khi n ch t l ng như th nào c trên không gian và trên m t t. nghiên c u l c mao d n trên không gian, các nhà du hành ISS s d ng video s hóa ghi l i s chuy n ng c a d u silicone ch a trong 6 l ki m tra 2 kg. D li u hi n ang ư c phân tích b i các nhà nghiên c u m t t. “Gi s b n v a m i phóng thích m t trong nh ng t ng trên c a tên l a c a b n và bây gi b n ang lênh ênh trong môi trư ng h p d n th p”, Weislogel nói. “ ó là kho ng th i gian t tên l a ti p theo, nhưng n u b ch a không y thì b n © hiepkhachquay Trang 5/10
s không bi t kh i ch t l ng n m âu trong ó. N u ng cơ cháy, và ch t l ng không thoát ra ngoài thì b n g p tr c tr c l n”. Nói cách khác, n u vi h p d n làm thay i v trí c a nhiên li u trong b ch a, mà trong m t s thi t k tàu vũ tr chúng ph i ư c tr n v i t l chính xác t hai thành ph n nhiên li u tách bi t, thì ng cơ có th không cháy và b nhiên li u có th còn b h ng. Nh ng k ch b n như th có th làm cho phi thuy n m t m c tiêu, có kh năng d n t i nh ng h qu th m kh c. B nhiên li u có xu hư ng hình c u làm cho chúng càng m nh càng t t. Nhưng ngay c v i nh ng thi t k t t nh t hi n nay, thì l c h p d n th p có th óng vai trò phá ho i khi nó làm b trí l i nhiên li u bên trong b ch a. tránh v n này, các nhà thi t k thư ng s d ng các d ng c ch ng xô y ph c t p hay các màng ngăn ưa nhiên li u vào v trí t i ưu c a nó, v trí ó luôn luôn g n bơm nhiên li u. Tuy nhiên, n u m t d ng c k nguyên Apollo th t b i, thì ng cơ có th b h ng hoàn toàn – có th gây phi n ph c cho kh năng i u khi n quay v Trái t an toàn c a s m nh. Thí nghi m dòng mao d n c a Weislogel và các c ng s có th làm gi m nh ng nguy cơ như th . Ch ng h n, n u h th ng nhiên li u chính th t b i, thì vi c s d ng t t hơn l c mao d n có th m b o r ng ít nh t thì m t s h th ng làm l nh và h th ng khác c a phi thuy n có th v n ho t ng t t, cho dù là m c gi m sút N u các bơm nhiên li u h ng không làm k t thúc hoàn toàn s m nh, luôn luôn có m i e d a cho các nhà du hành n t b c x M t Tr i c u thành t các proton năng lư ng r t cao hay b c x n n ion n ng n t các tia vũ tr thiên hà (GCR). C th là b n ch t ion hóa cao c a GCR có th làm cho protein trong t bào cơ th ngư i b v ra, làm tăng nguy cơ phá h y mô và ung bư u. Trong khi t trư ng c a Trái t ã b o v các phi hành gia ISS kh i ph n nhi u ho t ng c a M t Tr i, nhưng s b o v này s không còn i v i các s m nh liên hành tinh có ngư i lái. Frank Cucinotta, m t nhà sinh v t b c x h c và là nhà khoa h c chính trong Chương trình Nghiên c u B c x c a NASA t i Trung tâm Không gian Johnson, nói r ng chúng ta ã ti n m t bư c dài trong s hi u bi t c a mình v m i hi m h a b c x k t th i Yuri Gagarin, ngư i u tiên bay vào vũ tr năm 1961. “Ngày nay chúng ta bi t rõ b c x truy n qua các ch t [c chính con tàu vũ tr và qu n áo c a nhà du ành] và mô như th nào”, ông nói. “B ng cách nghiên c u cơ ch phá h y, chúng ta s có th phát tri n các bi n pháp i phó mang tính sinh v t h c, ví d như các ch t ch ng oxi hóa, s d ng thu c và li u pháp gen”. Thí nghi m trên ISS Matroshka-2 (MTR-2), theo sau t thí nghi m trư c ó g i là Matroshka-1, ư c thi t k l n theo các lu ng b c x c bên trong l n bên ngoài tr m không gian. MTR-2 s d ng tư ng bán thân ngư i mô ph ng nh i l i th t ngư i và các cơ quan n i t ng. “Hình n m ma” này ư c g n các d ng c o o thông lư ng b c x n, sau ó có th em so sánh v i các mô hình b c x không gian m i nh t ư c nh t t hơn nguy cơ th t s i v i con ngư i. Nhà nghiên c u chính c a MTR-2 Guenther Reitz, ngư i ng u khoa sinh v t h c b c x t i Trung tâm Không gian vũ tr c Cologne, nói r ng thông lư ng phơi ra trư c tia vũ tr bên ngoài ISS ã “vư t quá ư c tính” trong quá kh . Ông và các ng s c a mình, nh ng ngư i hi n ang vi t m t bài báo tóm t t các © hiepkhachquay Trang 6/10
k t qu c a h cho t Nature, ư c khích l b i nh ng k t qu ban u c a h . Trong khi m i con ngư i có nh y c m khác nhau i v i b c x , Reitz nói r ng có th có nh ng cách, tuy mang tính v lai, khai thác các c i m di truy n ch ng b cx giúp làm cho các nhà du hành vũ tr b t b t n thương v i b c x xung quanh trong không gian. Ông nói r ng tia vũ tr là m t nguy cơ cao, nhưng chúng s không khi n cho con ngư i d ng vi c ti n hành nh ng chuy n thám hi m gi a các vì sao n m bên ngoài i m d ng h M t Tr i c a chúng ta. Hình n m MTR-2 trên ISS ư c g n các máy o li u lư ng b c x cho phép các nhà nghiên c u ti p c n v i m i hi m h a b c x trong không gian. Phá v nh lu t th hai M c dù ISS có l i cho vi c nghiên c u tác ng sinh v t h c c a s s ng trong qu o Trái t t ng th p, nhưng các i u ki n vi h p d n trên tr m không gian cũng mang l i m t nơi thích h p quan tr ng cho nghiên c u ch t l ng và v t li u h c. M t thí nghi m như th kh o sát m t trong nh ng nguyên lí cơ b n nh t c a chương trình v t lí b c h c ph thông: ó là nguyên lí th hai c a nhi t ng l c h c, nguyên lí phát bi u r ng entropy (s o m c m t tr t t ) luôn luôn tăng khi m t h bi n i t tr ng thái này sang tr ng thái khác. Khi m t tinh th hình thành trong i u ki n vi h p d n, các h t riêng l trong h có m c dao ng t do hơn so v i tình hình trên m t t. Như v y, trong không gian, m t c u trúc có tr t t có th , có ph n nào ó không bình thư ng, phát sinh t m t tr ng thái có entropy cao hơn. “Hãy ưa các ch t keo [các vi h t lơ l ng trong ch t l ng] lên không gian”, William Meyer, m t nhà khoa h c quy n l c t i Trung tâm Ch t l ng và Ch t t qu c gia t i Trung tâm nghiên c u Glenn c a NASA Cleveland nói, “và b n s t ng l y m t i s l ng ng và ép ch t c a h p d n”. © hiepkhachquay Trang 7/10
i u này có th có nh ng h qu n i b t. Như nhà nghiên c u chính trong chương trình ưa n n v t lí ch t keo vào m t thí nghi m không gian, h i năm 2004, nhà v t lí David Weitz thu c trư ng i h c Harvard và các ng s c a ông ã s d ng kĩ thu t ch t keo nghiên c u ng l c h c vi h p d n c a polymethyl methacrylate – m t d ng h t c a th y tinh Plexi – n i lơ l ng trong m t dung môi h u cơ. H nh n th y các c u trúc d ng tinh th l ng có th hình thành trên ISS có tr t t hơn và l n hơn so v i trên Trái t vì các h t có th v n n i vô h n nh trong i u ki n vi h p d n. i u này hóa ra d n t i ch các tinh th có th làm nhi u x ánh sáng hi u qu hơn, có kh năng mang t i các “gương hoàn h o”. M t ng d ng rõ ràng hư ng v phía m t t c a gương hoàn h o là trong truy n thông s i quang. Ví d , n u m t l p tráng gương hoàn h o có th ư c phát tri n, nó có th ngăn ch n s m t mát tín hi u trong cáp s i quang, nh t là khi nh ng tín hi u như th (t c là ánh sáng) bu c ph i ngo t cua nh n. Hi n nay, vi c chuy n m ch s i quang ư c th c hi n b ng i n t b ng cách ban u chuy n hóa ánh sáng thành dòng i n, x lí tín hi u và sau ó chuy n hóa nó tr l i thành các photon. Nhưng theo Meyer, nh ng d ng c như th - ch ng h n ch t o trên cơ s “gương m t khe photon” – s cho phép cùng lư ng ánh sáng i u khi n nhi u thông tin hơn r t nhi u l n và như th có kh năng làm cho truy n thông s i quang hi u qu hơn nhi u. Các thí nghi m trên ISS v ch t keo có th ưa n nh ng ch t li u có tính ch t quang c nh t vô nh . M t ng d ng kém mang tính công ngh cao hơn, nhưng có l gây ng c nhiên nhi u hơn, c a các thí nghi m th y tinh Plexi c a Weitz và các c ng s có th tìm th y trong các s n ph m gi t r a. N u như các nhà ch t o b t gi t và c m t s lo i th c ph m có s hi u bi t t t hơn v quãng i t sinh c a m t s n ph m cho trư c (thư ng b chi ph i b i t c co h p d n c a nó), thì ki n th c ó có kh năng giúp h ti t ki m ư c hàng tri u ôla. Ví d , Weitz nói ít nh t thì m t nhà ch t o ch t t y r a chuyên nghi p Mĩ cũng s thích làm cho ch t làm m m v i hi n nay c a nó giàu polymer hơn sao cho v i vóc có c m giác m m hơn. Nhưng © hiepkhachquay Trang 8/10
hàm lư ng polymer cao hơn th nh tho ng có th làm cho s n ph m kém n nh hơn. Như v y, m t m c tiêu c a nghiên c u trên ISS c a Weitz ơn gi n là làm sao tránh ư c tính không n nh c a s n ph m, ng th i kéo dài th i gian t sinh c a m t s n ph m cho trư c. Nhưng Weitz cũng h ng thú v i vi c ch t o các ch t li u có th t n t i trong nh ng kho ng th i gian dài trong môi trư ng h p d n th p – các ch t ó s c n thi t m b o cho các s m nh liên hành tinh thành công. “Chúng tôi tr n các h t ch t keo này v i m t s polymer và nhìn th y hành vi tương t như d u và nư c trong ĩa rau tr n”, ông nói. “ i u ó giúp chúng tôi hi u ư c s n nh c a các s n ph m thông d ng hàng ngày và lí do t i sao m i th v n b n v ng. N u chúng ta th t s nghiêm túc mu n i lên sao H a, thì chúng ta ph i có s hi u bi t t t hơn xem m i th v n bình thư ng n nh trên Trái t có còn n nh n a trong không gian hay không”. T ch t t y r a n sao H a Th t tr trêu, hành trình dài hơi t qu o Trái t n H a tinh cu i cùng có th b t u khi tàu con thoi không gian không còn ư c s d ng vào năm 2010. y là do nó ư c thay th b i Crew Exploration Vehicle (CEV) c a NASA, hi n ang ư c lên l ch trình phóng lên qu o vào năm 2014 b ng tên l a Ares 1 d ki n c a NASA. CEVs có kh năng chuyên ch m t phi hành oàn 6 ngư i lên ISS và quay v . Và c CEV và Automated Transfer Vehicle (ATV) c a ESA s ư c s d ng cung c p hàng hóa cho tr m. Hi n nay, phi thuy n Progress không ngư i lái c a Nga m nh n vai trò phương ti n c p dư ng cho ISS, còn Nh t B n cũng ang lên k ho ch m t phi thuy n cung c p robot - H-II Transfer Vehicle (HTV) – s phóng lên trong năm 2009. Sau ó, NASA cũng có k ho ch s d ng CEV ưa các nhà du hành tr l i m t trăng – s m nh hi n ư c lên án vào năm 2020 – cùng v i m t s m nh lên sao H a trong ch ng vài năm t i. K ho ch Apollo ban u c a NASA ư c l p ra cho m t trăng h i gi a và cu i th p niên 1970. Ai có th oán bi t ư c 30 năm sau k t y, cơ quan không gian Mĩ l i ph i ch t v t v i vi c làm ch công ngh ch quay tr l i b m t m t trăng m t l n n a ? Tuy nhiên, n u hành tinh v n là m c tiêu th t s c a NASA, thì ISS s ti p t c mang l i nh ng cái l i không th s th y ư c ơn gi n dư i d ng hi u hơn n a v tính th t thư ng c a các chuy n bay không gian dài ngày. Ch ng h n, các nhà du hành trên hành trình c a h n H a tinh, s c n ph i t tr và tháo vát hơn vì nh ng ngư i i u khi n m t t s không th theo dõi và giám sát h ngay t c th i ư c. “Th t gi ng như vi c truy n thông Nam C c trong th i i i n báo”, Mendell nói. “Các s m nh ó s v n c n m t phòng ph n h i, nhưng chúng ta ph i tính toán làm th nào th c hi n nó khác i”. ISS ã giúp cho các nhà l p k ho ch dài hơi x lí nh ng v n th c t như th , nhưng nó ang ư c th c hi n t qu o quanh Trái t. N a th k sau khi phóng Sputnik 1, chúng ta có th nói gì v ISS và s cư ng trong không gian c a con ngư i trong tương lai ? Năm 2001 hình tư ng c a Arthur C Clarke ã qua lâu r i, nhưng ngư i ta v n không th y k ch b n l n c a Stanley Kubrick v các s m nh liên hành tinh y tham v ng và nh ng hành trình ngang d c hàng ngày n b m t m t trăng xu t hi n. Cho n nay, m c dù loài ngư i v n b khi n trách ã làm hoang phí th i huy hoàng trong quá kh c a mình © hiepkhachquay Trang 9/10
ch vì n n chính tr không gian ôi khi không âu vào âu, nhưng chúng ta có th cám ơn r ng ít nh t thì nh ng chương m i trong l ch s c a nh ng chuy n bay có ngư i lái v n ti p t c ư c vi t lên. Hi n chúng ta ang s d ng ISS lên k ho ch cho nh ng bư c ti p theo c a mình ti n ra vào th gi i chưa bi t. V i m t trăng là m t tr m d ng chân, i m d ng th nh t s là H a tinh. Và vì vai trò c a nó trong vi c d y cho chúng ta bi t cách i t i y và quay v , nên ISS ang t ra th t s là kh năng c u may. M t khi tàu con thoi ng ng s d ng vào năm 2010, Crew Exploration Vehicle c a NASA – phóng vào năm 2014 – s là l trình chính c a chúng ta trong qu o Trái t. Bruce Dorminey là m t nhà báo chuyên vi t v khoa h c c a Mĩ và là tác gi quy n sách Distant Wanderers: The Search for Planets beyond the Solar System (Springer, New York). hiepkhachquay d ch (theo Physics World Online, tháng 10/2007) An Minh, 07/10/2007 17:05:33 Tài li u download t i http://www.thuvienvatly.com © hiepkhachquay Trang 10/10