BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
TRƯƠNG THỊ NHƯ NGUYỆT
NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO
Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÍ
Hà Nội – 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
TRƯƠNG THỊ NHƯ NGUYỆT
NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO
Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN
Chuyên ngành: Địa lí học
Mã số: 9.31.05.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÍ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. GS.TS. Lê Văn Thông
2. PGS.TS. Nguyễn Thị Trang Thanh
Hà Nội – 2024
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình hoàn thành luận án, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ,
động viên của các thầy giáo, cô giáo, các nhà khoa học, đồng nghiệp, bạn bè, người
thân và các cơ quan, đoàn thể,...
Tôi xin được tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới GS.TS. Lê Văn Thông, PGS.TS.
Nguyễn Thị Trang Thanh là những người đã hướng dẫn tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận án với những góp ý chỉ bảo và định hướng cụ thể.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong Bộ môn Địa lí kinh tế –
xã hội và Khoa Địa lí Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo cho tôi một môi
trường học tập và nghiên cứu tốt nhất.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Phòng Sau đại học và Ban Giám hiệu Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội, Bộ môn Khoa học cơ bản và Ban Giám hiệu Trường
Đại học Công đoàn đã tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các cơ quan ban ngành chức năng của tỉnh
Nghệ An như: Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ An, Cục Thống kê
tỉnh Nghệ An, UBND tỉnh Nghệ An, UBND các huyện thị khu vực miền núi Tây Bắc
tỉnh Nghệ An, chính quyền các xã, thị trấn thuộc hai huyện Quế Phong và Nghĩa
Đàn,... đã giúp đỡ tận tình và có hiệu quả trong quá trình thu thập tài liệu và khảo
sát thực địa.
Cuối cùng, tôi xin được tỏ lòng biết ơn đối với những tình cảm và những sự
động viên tốt nhất về vật chất và tinh thần mà gia đình, người thân và bạn bè đã
ủng hộ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu của mình.
Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 2 năm 2024
Tác giả
Trương Thị Như Nguyệt
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi.
Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo
đúng quy định. Tôi xin cam đoan các kết quả này chưa từng được công bố trong bất
kì nghiên cứu nào khác.
Tôi xin nhận toàn bộ trách nhiệm nếu có sự sao chép, thiếu trung thực trong
công trình này.
Tác giả
Trương Thị Như Nguyệt
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
4. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu .................................................... 4
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ............................................................................... 10
6. Cấu trúc của luận án .............................................................................................. 10
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................... 11
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO .................. 11
1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu ...................................................................... 11
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu nghèo và giảm nghèo trên thế giới ............. 11
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về nghèo và giảm nghèo ở Việt Nam ........................... 17
1.1.3. Tổng quan các nghiên cứu về tỉnh Nghệ An ................................................... 23
1.2. Cơ sở lí luận về nghèo và giảm nghèo ............................................................... 25
1.2.1. Nghèo .............................................................................................................. 25
1.2.2. Giảm nghèo ..................................................................................................... 31
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo và giảm nghèo ......................................... 32
1.2.4. Các tiêu chí đánh giá nghèo và giảm nghèo áp dụng cho khu vực nghiên cứu ..... 35
Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 38
CHƯƠNG 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO
Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN ........................................... 39
2.1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ ......................................................................... 39
2.2. Các nhân tố tự nhiên .......................................................................................... 40
2.2.1. Địa hình ........................................................................................................... 40
2.2.2. Khí hậu ............................................................................................................ 41
2.2.3. Tài nguyên nước .............................................................................................. 42
2.2.4. Tài nguyên đất ................................................................................................. 43
2.2.5. Tài nguyên sinh vật ......................................................................................... 45
2.2.6. Tài nguyên khoáng sản.................................................................................... 46
2.3. Các nhân tố kinh tế – xã hội ............................................................................... 47
2.3.1. Dân cư và lao động ......................................................................................... 47
2.3.2. Trình độ phát triển kinh tế – xã hội ................................................................ 52
