1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Cây thạch đen, tên gọi khác Tiên nhân đông, Tiên thảo hoặc Sương sáo, tên khoa
học là Mesona chinensis Benth. Có nguồn gốc từ khu vực phương Đông, cây thạch đen
được trồng phổ biến ở Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á (Indonesia, Malaysia và
Việt Nam). Cây thạch đen là cây thân thảo, lá màu xanh đậm và hệ thống rễ phát triển
mạnh. Chiều dài của cây khoảng 40 - 60 cm, thân phân thành nhiều nhánh, lan ra trên
mặt đất. Lá mọc đối, dày, màu xanh đậm, hình trứng và mép lá có răng cưa. Hoa mọc
thành cụm dày đặc ở đầu cành, nở vào cuối mùa Thu, đầu mùa Đông.
Hiện nay, cây thạch đen được trồng ở nhiều nơi tại vùng Đông Bắc Việt Nam và
đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nghèo, cung cấp nguồn thực phẩm và dược
liệu cho cộng đồng dân tộc thiểu số ở các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên,
trong quá trình sản xuất, cây trồng này cho năng suất không cao so với với tiềm năng
của nó. Nguyên nhân chủ yếu là do người nông dân vẫn áp dụng các biện pháp kỹ thuật
cũ, trồng và chăm sóc dựa vào kinh nghiệm, giống tận dụng bằng thân vụ trước không
chọn lọc. Vì vậy, cần có những nghiên cứu khoa học về đặc điểm nông sinh học và
biện pháp kỹ thuật tối ưu cho cây trồng này để nâng cao năng suất, chất lượng nguồn
thực phẩm, dược liệu khi người dân sử dụng hoặc đưa ra thị trường, mang lại thu nhập
kinh tế cao cho vùng sản xuất.
Với nhận thức trên, tôi chọn đề tài: "Nghiên cứu Đặc điểm nông sinh học và
một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng cây thạch đen ở vùng
Đông Bắc Việt Nam" làm Luận án Tiến sĩ Khoa học Cây trồng.
2. Mục tiêu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng
suất, chất lượng cây thạch đen ở một số vùng Đông Bắc Việt Nam nhằm đánh giá thực
trạng sản xuất và xác định được các giải pháp kỹ thuật canh tác thạch đen phù hợp với
điều kiện sản xuất của từng vùng nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, phục vụ sản
xuất thạnh đen hàng hóa bền vững.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Đánh giá được thực trạng trồng và chăm sóc cây thạch đen tại một số tỉnh vùng
trung du miền núi phía Bắc.
