Nghiên cứu tác dụng hạ acid uric của viên nang DR trên chuột nhắt trắng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG HẠ ACID URIC CỦA VIÊN NANG DR<br /> TRÊN CHUỘT NHẮT TRẮNG<br /> Bùi Tiến Thành*, Hà Đức Thắng**, Nguyễn Phương Dung*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Diệp hạ châu, Râu mèo là 2 loại dược liệu có tác dụng hạ acid uric máu, trong đó Diệp hạ châu làm<br /> hạ acid uric máu qua cơ chế ức chế enzym xanthin oxidase, còn Râu mèo có tác dụng làm hạ acid uric máu qua cơ<br /> chế lợi tiểu. Với mục đích phối hợp 2 tác dụng hạ acid uric, viên nang DR được sản xuất từ 2 cao khô của loại<br /> dược liệu trên.<br /> Mục tiêu: Đánh giá tác dụng hạ acid uric máu, acid uric niệu trên mô hình tăng acid uric cấp và mạn của<br /> viên nang DR trên chuột nhắt trắng.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Trên mô hình tăng acid uric cấp, cho chuột uống viên nang DR<br /> một liều duy nhất, hoặc uống dự phòng 5 ngày liên tiếp trước khi tiêm phúc mô kali oxonat (300 mg/kg). Trên mô<br /> hình tăng acid uric mạn, tiêm phúc mô cách ngày với liều kali oxonat giảm dần (từ 300 mg/kg xuống 150 mg/kg),<br /> viên nang DR được cho uống liên tục trong 14 ngày. Allopurinol được sử dụng làm thuốc đối chiếu.<br /> Kết quả: Trên mô hình tăng acid uric cấp, viên nang DR (2 và 4 viên/kg) có tác dụng hạ acid uric máu, acid<br /> uric niệu khi uống một liều duy nhất hay uống dự phòng 5 ngày. Trên mô hình tăng acid uric mạn, viên nang<br /> DR (2 và 4 viên/kg) làm giảm acid uric máu và acid uric niệu sau 7 và 14 ngày.<br /> Kết luận: Viên nang DR có tác dụng hạ acid uric máu, acid uric niệu trên 2 mô hình tăng acid uric cấp và<br /> tăng acid uric mạn.<br /> Từ khoá: viên nang DR, kalioxonat, Diệp hạ châu, Râu mèo, tác dụng hạ cid uric.<br /> ABSTRACT<br /> EFFECTS OF DR CAPSULES ON SERUM URIC ACID LEVELS IN HYPERURICAEMIA MICE<br /> Bui Tien Thanh, Ha Duc Thang, Nguyen Phuong Dung<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 22 - No 5- 2018: 129 - 135<br /> <br /> Background: Phyllanthus amarus and Orthosiphon aristatus are two of the popular traditional medicines<br /> which have hypouricemic effect. In which P. amarus decreased plasma uric acid level by the mechanism of<br /> inhibiting xanthin oxidase enzyme, O. stamineus have the effect of decreasing plasma uric acid level via diuretic<br /> mechanism. DR capsules manufactured from two types of medicinal plants, with the purpose of combining two<br /> mechanisms to effectively reduce plasma uric acid level.<br /> Objectives: Examine the effect of DR capsules on potassium oxonate-induced hyperuricemic model in mice.<br /> Material and method: In vivo study, DR capsules were orally pretreated in a single dose or in repeated<br /> doses for 5 days before potassium oxonate (300 mg/kg)-induced acute hyperuricemic model. In chronic<br /> hyperuricemic model, potassium oxonate was injected once per two days in gradually decreased doses (from 300<br /> mg/kg to 150 mg/kg) and powder from DR were administrated 14 days. Allopurinol was used as positive control.<br /> Results: In potassium oxonate-induced acute hyperuricemic model, DR capsules both doses of 2 capsules/kg<br /> and 4 capsules/kg significantly decreased plasma and urinary uric acid levels as compared to hyperuricemic<br /> control. In chronic hyperuricemic model, DR capsules both doses of 2 capsules/kg and 4 capsules/kg after<br /> <br /> <br /> Khoa Y học cổ truyền – ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh ** Khoa Dược – ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Bùi Tiến Thành ĐT: 0974395277 Email: thanhbuitien.bs@gmail.com<br /> 129<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> treatment for 7 to 14 days had effective decreased plasma and urinary uric acid levels.<br /> Conclusion: DR capsules decreased the plasma and urinary uric acid levels in potassium oxonate-induced<br /> hyperuricemic models.<br /> Keywords: Phyllanthus amarus, Orthosiphon aristatus, DR capsules, potassium oxonate, hypouricemic<br /> effect.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ chính bao gồm cao khô Diệp hạ châu và cao khô<br /> Râu mèo.<br /> Tăng acid uric máu là một tình trạng rối loạn<br /> Giả dược: Viên nang placebo do công ty BV<br /> chuyển hóa thường gặp, trường hợp mạn tính có<br /> pharma cung cấp, số lô 011117, ngày sản xuất<br /> thể gây lắng đọng các tinh thể muối urat ở các<br /> 30/11/2017, hạn dùng 30/11/2020. Thành phần là<br /> mô dẫn đến tổn thương nhiều cơ quan như:<br /> tinh bột ngô và tá dược dùng để sản xuất viên<br /> mạch máu, màng ngoài tim, kết mạc mắt, tuyến<br /> nang DR.<br /> mang tai, thận…khi lắng đọng tại khớp có thể<br /> gây bệnh gout. Gout là một trong những bệnh cơ Thuốc đối chiếu: Allopurinol Mylan (Mylan<br /> xương khớp thường gặp và có xu hướng gia tăng pharmaceuticals, U.S.A, M.090647, HSD 09-2020)<br /> ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Hóa chất gây mô hình: Kali oxonat (Sigma-<br /> Nam. Bệnh này gout gây ảnh hưởng đến chất Aldrich, USA).<br /> lượng sống của bệnh nhân (hạn chế vận động, Chuột nhắt trắng, chủng Swiss albino, phái<br /> biến dạng khớp), nặng hơn có thể gây tử vong đực, 6-8 tuần tuổi, trọng lượng trung bình 20 - 25<br /> do suy thận, tai biến mạch máu(9). g được cung cấp bởi Viện Pasteur TP. Hồ Chí<br /> Các hóa dược đang được sử dụng để giảm Minh. Chuột được nuôi ổn định ít nhất 1 tuần<br /> acid uric tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất lợi cho người trước khi thử nghiệm. Thể tích cho chuột uống là<br /> dùng: dị ứng, phát ban, đau khớp, nhược cơ, 0,1 ml/10g thể trọng chuột.<br /> xuất huyết, suy giảm chức năng gan, Phương pháp nghiên cứu<br /> thận…(2,3,7,9,10).<br /> Thiết kế thực nghiệm, đo lường độc lập,<br /> Viên nang DR được sản suất từ 2 loại dược cắt dọc, n=10 cho mỗi lô thử nghiệm.<br /> liệu khá phổ biến ở Việt Nam là Diệp hạ châu<br /> Mô hình gây tăng acid uric cấp(7,11)<br /> (Phyllanthus amarus) và Râu mèo (Orthosiphon<br /> aristatus). Các công bố trước đây cho thấy Diệp Phác đồ dự phòng<br /> hạ châu làm hạ acid uric máu qua cơ chế ức chế Chuột nhắt trắng được chọn ngẫu nhiên để<br /> enzym xanthin oxidase(5,8). Râu mèo hạ acid uric chia thành các lô (mỗi lô 10 con) (Bảng 1).<br /> máu nhờ tác dụng tăng thải acid uric(1,6). Đề tài Vào ngày thứ 5, 2 giờ sau khi tiêm kali<br /> được thực hiện nhằm cung cấp cơ sở khoa học oxonat, tiến hành lấy máu đuôi chuột để định<br /> về hiệu quả hạ acid uric máu của chế phẩm này lượng acid uric trong huyết tương theo hướng<br /> trên mô hình thực nghiệm, phục vụ cho các dẫn của Kit Acid Uric Liquicolor (Human<br /> nghiên cứu triển khai tiếp theo trên lâm sàng. Diagnostic Ltd. Co., Germany) bằng máy xét<br /> ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU nghiệm sinh hóa bán tự động DR-7000D (Diuri<br /> Industria, Trung quốc). Sau khi lấy máu, cho<br /> Vật liệu nghiên cứu chuột vào lồng chuyển hóa (cao 15 cm, đường<br /> Thuốc thử nghiệm: Viên nang DR được sản kính 13 cm) để thu nhận nước tiểu (2<br /> xuất bởi công ty BV pharma, đóng vỉ nhôm – chuột/lồng), chuột được cho ăn và uống nước<br /> nhôm 10 viên, số lô 011217, ngày sản xuất theo nhu cầu. Sau 24 giờ, thu nhận nước tiểu để<br /> 1/12/2017, hạn dùng 30/12/2020. Thành phần định lượng acid uric niệu bằng máy xét nghiệm<br /> <br /> <br /> <br /> 130<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Automatic analyzer 094 với hóa chất là REF 4- Lô chứng bệnh lý (CB): tiêm phúc mô kali<br /> 508, PZ Cormay S.A. oxonat cách ngày, bắt đầu từ liều 300 mg/kg<br /> Bảng 1. Phác đồ dự phòng trong mô hình gây tăng (ngày 1), giảm dần xuống 250 mg/kg (ngày 3),<br /> acid uric cấp 200 mg/kg (ngày 5) và duy trì ở liều 150 mg/kg<br /> (ngày 7, 9, 11, 13). Chuột được uống nước cất<br /> Lô ( n = 10) Ngày 1-4 Ngày 5<br /> hàng ngày, liên tục 14 ngày.<br /> Chứng sinh lý Uống nước cất Tiêm phúc mô Nacl 0,9%<br /> (C) 1 giờ sau: uống nước cất Lô Placebo 2: Gây mô hình tương tự như lô<br /> Chứng bệnh lý Uống nước cất Tiêm phúc mô kali oxonat chứng bệnh lý. Chuột được cho uống bột giả<br /> (CB) 300 mg/kg dược 2 viên/kg/ngày, liên tục 14 ngày.<br /> 1 giờ sau: uống nước cất<br /> Placebo 2 Uống bột giả Tiêm phúc mô kali oxonat Lô Placebo 4: Gây mô hình tương tự như lô<br /> dược (2 viên/kg) 300 mg/kg chứng bệnh lý. Chuột được cho uống bột giả<br /> 1 giờ sau: uống bột giả dược 4 viên/kg/ngày, liên tục 14 ngày.<br /> dược 2 viên/kg<br /> Placebo 4 Uống bột giả Tiêm phúc mô kali oxonat Lô đối chiếu: Gây mô hình tương tự như lô<br /> dược (4 viên/kg) 300 mg/kg chứng bệnh lý. Chuột được cho uống allopurinol<br /> 1 giờ sau: uống bột giả<br /> dược 4 viên/kg 10 mg/kg vào ngày 7 và ngày 14.<br /> Đối chiếu (ĐC) Uống nước cất Tiêm phúc mô kali oxonat Lô thử l (DR2): Gây mô hình tương tự như lô<br /> 300 mg/kg<br /> 1 giờ sau: uống allopurinol<br /> chứng bệnh lý. Chuột được cho uống bột viên<br /> 10mg/kg nang DR 2 viên/kg/ngày, liên tục 14 ngày.<br /> Thử 1 (DR2) Uống bột viên Tiêm phúc mô kali oxonat<br /> Lô thử 2 (DR4): Gây mô hình tương tự như<br /> nang DR (2 300 mg/kg<br /> viên/kg) 1 giờ sau: uống bột viên lô chứng bệnh lý. Chuột được cho uống bột viên<br /> nang DR 2 viên/kg nang DR 4 viên/kg/ngày, liên tục 14 ngày.<br /> Thử 2 (DR4) Uống bột viên Tiêm phúc mô kali oxonat<br /> nang DR (4 300 mg/kg Lấy máu đuôi chuột ở các thời điểm ngày 7,<br /> viên/kg) 1 giờ sau: uống bột viên 14 để định lượng acid uric trong huyết tương.<br /> nang DR 4 viên/kg<br /> Cho chuột vào lồng chuyển hóa để thu nhận<br /> Phác đồ điều trị cấp nước tiểu 24 giờ ở các thời điểm ngày 7 và ngày<br /> Chuột nhắt trắng được chọn một cách ngẫu 14, đo thể tích và định lượng acid uric trong<br /> nhiên để chia thành các lô (mỗi lô 10 con) tương nước tiểu.<br /> tự như phác đồ dự phòng, nhưng chỉ cho chuột Phương pháp thống kê - xử lý dữ liệu<br /> uống nước cất, bột viên nang DR, bột giả dược<br /> Số liệu thực nghiệm được biểu diễn dưới<br /> hoặc thuốc đối chiếu một liều duy nhất vào thời<br /> dạng trung bình: M ± SEM (Standard error of the<br /> điểm 1 giờ sau khi tiêm phúc mô kali oxonat. 2<br /> mean – sai số chuẩn của một giá trị trung bình)<br /> giờ sau khi tiêm, lấy máu đuôi chuột để định<br /> và xử lý thống kê dựa và phép kiểm One-Way<br /> lượng acid uric trong huyết tương. Tiến hành<br /> Anova và Student-Newman-Keuls test (phần<br /> thu nhận nước tiểu 24 giờ để định lượng acid<br /> mềm Stata MP 13.1).<br /> uric niệu tương tự phác đồ dự phòng. Tiến hành<br /> trên các thiết bị xét nghiệm tương tự như phác KẾT QUẢ<br /> đồ dự phòng. Tác dụng của viên nang DR trên mô hình tăng<br /> Mô hình gây tăng acid uric mạn (7,11) acid uric cấp<br /> Chuột được chia thành các lô (mỗi lô 10 con), Phác đồ điều trị dự phòng<br /> bao gồm: Trên chuột nhắt, kali oxonat làm tăng acid<br /> Lô chứng sinh lý (C): uống nước cất hàng uric máu 41%, tăng acid uric niệu 54,13% so với<br /> ngày, liên tục 14 ngày. lô chứng sinh lý có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> <br /> <br /> <br /> 131<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Các lô uống giả dược (2 viên/kg, 4 viên/kg) có không có ý nghĩa thống kê so với lô chứng bệnh<br /> nồng độ acid uric niệu và acid uric máu khác biệt (p > 0,05). Thuốc đối chứng (allopurinol 10<br /> không có ý nghĩa thống kê so với lô chứng bệnh mg/kg) làm giảm acid uric máu 21,01%, acid uric<br /> (p > 0,05). Thuốc đối chứng (allopurinol 10 niệu 38,08% so với lô chứng bệnh (p < 0,05).<br /> mg/kg) làm giảm acid uric máu 26,95%, acid uric Lô uống bột viên nang DR liều 2 viên/kg<br /> niệu 50,13% so với lô chứng bệnh (p < 0,05). và 4 viên làm giảm acid uric máu 15,22% và<br /> Lô uống bột viên nang DR liều 2 viên/kg và 4 19,57%, giảm acid uric niệu 15,99% và 9,30%<br /> viên làm giảm acid uric máu 22,70% và 26,24%, so với lô chứng bệnh (p < 0,05). Trong đó, viên<br /> giảm acid uric niệu 30,03% và 28,42% so với lô nang DR liều 2 viên/kg thể hiện tác dụng hạ<br /> chứng bệnh (p < 0,05). acid uric máu kém allopurinol, riêng liều 4<br /> So với lô chứng sinh lý và lô đối chứng, viên/kg có tác dụng hạ acid uric máu tương<br /> nồng độ acid uric máu của lô uống viên nang đương allopurinol 10mg/kg. Đồng thời thuốc<br /> DR liều 2 viên/kg và 4 viên/kg khác biệt không nghiên cứu có tác dụng hạ acid uric niệu tốt<br /> có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Riêng nồng độ hơn allopurinol (p < 0,05).<br /> acid uric niệu của 2 lô uống viên nang DR cao So với lô chứng sinh lý, nồng độ acid uric<br /> hơn lô đối chứng 140,32% và 143,55% (p < máu, acid niệu của lô uống viên nang DR liều<br /> 0,05). 2 viên/kg và 4 viên/kg khác biệt không có ý<br /> Bảng 2. Nồng độ acid uric máu và acid uric niệu nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> (mg/dL) chuột nhắt sau tiêm kali oxonat Bảng 3. Nồng độ acid uric máu và acid uric niệu<br /> Lô (n=10) Acid uric máu Acid uric niệu (mg/dL) chuột nhắt sau tiêm kali oxonat<br /> C 1,00 ± 0,14 2,42 ± 0,13 Lô (n=10) Acid uric máu Acid uric niệu<br /> * *<br /> CB 1,41 ± 0,05 3,73 ± 0,16 C 1,02 ± 0,09 2,52 ± 0,13<br /> * * * *<br /> Placebo 2 1,40 ± 0,04 3,48 ± 0,15 CB 1,38 ± 0,10 3,44 ± 0,14<br /> * * * *<br /> Placebo 4 1,40 ± 0,10 3,49 ± 0,07 Placebo 2 1,35 ± 0,10 3,35 ± 0,15<br /> # # * *<br /> ĐC 1,03 ± 0,10 1,86 ± 0,16* Placebo 4 1,37 ± 0,11 3,41 ± 0,70<br /> # #@ # #<br /> DR2 1,09 ± 0,16 2,61 ± 0,14 ĐC 1,09 ± 0,02 2,13 ± 0,22<br /> # #@ #@ #@<br /> DR4 1,04 ± 0,05 2,67 ± 0,19 DR2 1,17 ± 0,02 2,89 ± 0,16<br /> # #@<br /> # p < 0,05 so với lô chứng bệnh, * p < 0,05 so với lô chứng DR4 1,11 ± 0,07 3,12 ± 0,07<br /> sinh lý và @ P < 0,05 so với lô đối chứng (allopurinol). #p < 0,05 so với lô chứng bệnh , * p < 0,05 so với lô chứng<br /> Kết quả ở Bảng 2 cho thấy trên mô hình sinh lý và @ p < 0,05 so với lô đối chứng (allopurinol)<br /> chuột nhắt tăng acid uric cấp, viên nang DR liều Kết quả ở Bảng 3 cho thấy trên mô hình<br /> 2 viên/kg và 4 viên/kg có khả năng dự phòng sự chuột nhắt tăng acid uric cấp, viên nang DR liều<br /> gia tăng nồng độ acid uric máu, đồng thời gia 2 viên/kg và 4 viên/kg có tác dụng hạ acid uric<br /> tăng thải trừ acid uric qua nước tiểu. Tác dụng máu và tăng thải trừ acid uric qua nước tiểu. Tác<br /> giảm acid uric máu của viên nang DR tương dụng giảm acid uric máu của viên nang DR kém<br /> đương allopurinol 10 mg/kg. Tác dụng tăng thải hơn allopurinol 10 mg/kg. Tác dụng tăng thải trừ<br /> trừ acid acid uric niệu của viên nang DR ưu thế acid acid uric niệu của viên nang DR ưu thế hơn<br /> hơn allopurinol. allopurinol.<br /> Phác đồ điều trị cấp Tác dụng dự phòng tăng acid uric của viên<br /> Trên chuột nhắt, kali oxonat làm tăng acid nang DR trên mô hình tăng acid uric mạn<br /> uric máu 35,29%, tăng acid uric niệu 36,50% so Nồng độ acid uric máu của chuột lô chứng<br /> với lô chứng sinh lý có ý nghĩa thống kê (P 0,05). Lô chuột uống viên/kg và 4 viên/kg có tác dụng dự phòng tăng<br /> allopurinol có nồng độ acid uric máu giảm acid uric máu trên mô hình chuột nhắt tăng acid<br /> 43,78% (ngày 7) và 47,69% (ngày 14) có ý nghĩa uric mạn. Liều dùng 4 viên/kg có tác dụng tương<br /> thống kê so với lô chứng bệnh lý. đương với allopurinol 10 mg/kg.<br /> Ở lô uống viên nang DR liều 2 viên/kg, nồng Bảng 4. Nồng độ acid uric máu (mg/dL) chuột nhắt<br /> độ acid uric máu giảm lần lượt 35,68% và 40% ở sau tiêm kali oxonat 7 ngày, 14 ngày<br /> thời điểm 7 ngày và 14 ngày sau dùng thuốc (p < Lô (n=10) Sau 7 ngày Sau 14 ngày<br /> 0,05), kém hơn lô allopurinol 10mg/kg (p < 0,05). C 0,98 ± 0,04 1,08 ± 0,06<br /> * *<br /> Ở lô uống viên nang DR 4 viên/kg nồng độ acid CB 1,85 ± 0,16 1,95 ± 0,09<br /> * *<br /> Placebo 2 1,84 ± 0,16 1,93 ± 0,07<br /> uric máu giảm 40,54% và 44,10% có ý nghĩa * *<br /> Placebo 4 1,83 ± 0,10 1,94 ± 0,10<br /> thống kê so với lô chứng bệnh (p < 0,05). ĐC 1,04 ± 0,07<br /> #<br /> 1,02 ± 0,09<br /> #<br /> <br /> #@ #@<br /> Ở liều 4 viên/kg, nồng độ acid uric máu của DR2 1,19 ± 0,03 1,17 ± 0,07<br /> # #<br /> chuột giảm 7,56% và 6,84% so với liều 2 viên/kg DR4 1,10 ± 0,05 1,09 ± 0,08<br /> #p < 0,05 so với lô chứng bệnh<br /> (p < 0,05) và tương đương với allopurinol 10<br /> mg/kg (p > 0,05). * p < 0,05 so với lô chứng sinh lý<br /> @<br /> P < 0,05 so với lô đối chứng (allopurinol).<br /> Bảng 5. Nồng độ acid uric nước tiểu (mg/dL) và thể tích nước tiểu (mL) của chuột nhắt sau tiêm kali oxonat 7<br /> ngày, 14 ngày<br /> Acid uric niệu (mg/dL) Thể tích nước tiểu (mL)<br /> Lô (n=10)<br /> 7 ngày 14 ngày 7 ngày 14 ngày<br /> C 2,38 ± 0,02 2,77 ± 0,08 2,12 ± 0,19 2,15 ± 0,13<br /> * *<br /> CB 5,72 ± 0,14 6,52 ± 0,15 2,08 ± 0,15 2,12 ± 0,06<br /> * *<br /> Placebo 2 5,67 ± 0,14 6,46 ± 0,16 2,15 ± 0,15 2,13 ± 0,15<br /> * *<br /> Placebo 4 5,63 ± 0,15 6,49 ± 0,18 2,15 ± 0,15 2,14 ± 0,09<br /> # #<br /> ĐC 1,90 ± 0,04* 2,03 ± 0,18 2,10 ± 0,13 2,14 ± 0,07<br /> #@ #@ *#@ *#@<br /> DR2 2,93 ± 0,17 2,77 ± 0,09 3,02 ± 0,08 3,12 ± 0,09<br /> #@ #@ *#@ *#@<br /> DR4 3,09 ± 0,12 3,01 ± 0,16 4,17 ± 0,38 4,24 ± 0,18<br /> # @<br /> p < 0,05 so với lô chứng bệnh , * P < 0,05 so với lô chứng sinh lý, p < 0,05 so với lô đối chứng (allopurinol)<br /> Nồng độ acid uric niệu của chuột lô chứng không thay đổi so với lô chứng sinh lý và chứng<br /> bệnh tăng 140,34% (sau 7 ngày) và 135,80% bệnh lý (p > 0,05). Như vậy, allopurinol không có<br /> (sau 14 ngày) có ý nghĩa thống kê so với lô tác dụng thải trừ acid uric qua nước tiểu.<br /> chứng sinh lý (p < 0,05). Thể tích nước tiểu Ở lô uống viên nang DR liều 2 viên/kg, nồng<br /> không thay đổi so với lô chứng sinh lý (p > độ acid uric niệu giảm lần lượt 48,78% và 57,52%<br /> 0,05). Các lô chuột uống giả dược có nồng độ ở thời điểm 7 ngày và 14 ngày sau dùng thuốc,<br /> acid uric niệu và thể tích nước tiểu tương đồng thời thể tích nước tiểu tăng 42,45% so với lô<br /> đương lô chứng bệnh ở cả 2 thời điểm theo dõi<br /> chứng bệnh và chứng sinh lý (p < 0,05).<br /> 7 ngày và 14 ngày (p > 0,05). Như vậy, trên<br /> chuột nhắt trắng, kali oxonat làm tăng acid Ở lô uống viên nang DR 4 viên/kg nồng độ<br /> uric máu và acid uric niệu, không ảnh hưởng acid uric niệu giảm 45,98% (ngày 7) và 53,83%<br /> đến thể tích nước tiểu của chuột thử nghiệm. (ngày 14), đồng thời thể tích nước tiểu tăng<br /> Lô chuột uống allopurinol có nồng độ acid 96,79% và 97,21% so với lô chứng bệnh và chứng<br /> uric niệu giảm 66,78% (ngày 7) và 68,80% (ngày sinh lý (p < 0,05).<br /> 14) so với lô chứng sinh lý và bệnh lý (p < 0,05). So với liều 2 viên, viên nang DR uống liều 4<br /> Thể tích nước tiểu của chuột uống allopurinol viên/kg 7 ngày làm tăng nồng độ acid uric niệu<br /> <br /> <br /> 133<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> chuột 5,46% (p > 0,05), nhưng đến 14 ngày thì phần sinensetin (của Râu mèo) và các flavonoid<br /> nồng độ acid uric niệu tăng 8,66% (p < 0,05). trong chế phẩm(4).<br /> Đồng thời, thể tích nước tiểu của chuột uống Kết quả Bảng 2, 3 và 4 cho thấy viên nang DR<br /> viên nang DR 4 viên/kg nhiều hơn lô uống viên liều 2 viên/kg và 4 viên/kg làm giảm nồng độ<br /> nang DR liều 2 viên.kg 138,08% (ngày 7) và 135,90% acid uric niệu so với lô bệnh lý. Kết hợp với<br /> (ngày 14). những công bố trước(1,5,6,8), kết quả nghiên cứu<br /> Kết quả Bảng 5 cho thấy, viên nang DR liều 2 này bổ sung minh chứng về cơ chế tác dụng của<br /> viên/kg và 4 viên/kg có tác dụng dự phòng tăng chế phẩm: ức chế quá trình tổng hợp acid uric<br /> acid uric niệu và thể hiện tác dụng lợi tiểu trên thông qua ức chế xanthin oxidase. Bên cạnh đó,<br /> chuột nhắt tăng acid uric mạn. Trong đó, liều 4 chế phẩm DR đã thể hiện rõ hiệu quả lợi tiểu sau<br /> viên/kg thể hiện tác dụng mạnh hơn liều 2 uống dự phòng 7 ngày và 14 ngày (Bảng 5). Kết<br /> viên/kg (p < 0,05) trên cả 2 chỉ số acid uric niệu quả này phù hợp với thực tế lâm sàng cũng như<br /> và thể tích nước tiểu. các công bố về tác dụng lợi tiểu của 2 dược liệu<br /> BÀN LUẬN có trong thành phần viên nang DR(1,5,6,7). Như<br /> vậy, việc kết hợp Diệp hạ châu và Râu mèo sẽ<br /> Số liệu thực nghiệm cho thấy acid uric máu tận dụng được cả 2 nguyên tắc điều trị tăng acid<br /> và acid uric niệu của chuột nhắt trắng tăng sau uric máu quan trọng: 1) giảm tổng hợp acid uric;<br /> khi tiêm kali oxonat trên cả 2 mô hình cấp và 2) tăng thải trừ acid uric qua nước tiểu. Do trong<br /> mạn. Do đặc điểm tương đồng về cấu trúc phân thành phần có chứa sinensetin và phyllanthin(4),<br /> tử với urat, kali oxonat ức chế cạnh tranh enzym viên nang DR hứa hẹn mang lại lợi ích cho<br /> uricase với urat, khiến cho acid uric không những bệnh nhân tăng acid uric có cơ địa dị ứng<br /> chuyển thành allantoin, chất chuyển hóa có độ với allopurinol, bị suy giảm chức năng gan, thận,<br /> tan gấp 10 lần acid uric nên dễ dàng đào thải qua những biến chứng thường gặp trong bệnh rối<br /> nước tiểu. Kết quả thực nghiệm này phù hợp với loạn chuyển hóa, người cao tuổi.<br /> cơ chế tăng acid uric máu trên động vật gặm<br /> nhấm của kali oxonat cũng như các kết quả của KẾT LUẬN<br /> các công bố trước(7,8,10,11). Viên nang DR liều 2 viên/kg và liều 4 viên/kg<br /> Các lô chuột uống giả dược (2 viên/kg và 4 có tác dụng dự phòng và điều trị tăng acid uric<br /> viên/kg) đều có tình trạng tăng acid uric máu vầ cấp và mạn trên chuột nhắt trắng. Liều 4 viên/kg<br /> acid uric niệu khác biệt không ý nghĩa thống kê thể hiện tác dụng hạ acid uric máu, acid niệu và<br /> so với lô chứng bệnh. Như vậy, các tá dược dùng lợi tiểu tốt hơn liều 2 viên/kg.<br /> trong bào chế trong viên nang DR không ảnh TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> hưởng đến quá trình chuyển hóa hoặc thải trừ 1. Arafat OM, Tham SY, Sadikun A, Zhari I, Haughton PJ, Asmawi<br /> acid uric của chuột nhắt trắng. MZ (2008). “Studies on diuretic and hypouricemic effects of<br /> Orthosiphon stamineus methanol extracts in rats”. J<br /> Viên nang DR liều 2 viên/kg và 4 viên/kg thể Ethnopharmacol.; 118(3): 354-60.<br /> hiện tác dụng giảm acid uric máu trên cả mô 2. Green GB, Hariss LS, Lin GA, Moylan KC (2004). The<br /> Washington manual of medical therapeutics for PDA, 31st<br /> hình tăng acid uric cấp (dự phòng, điều trị) và Edition. Lippincott Williams and Wilkins, pp.517 – 520.<br /> tăng acid uric mạn. Liều 4 viên/kg có tác dụng 3. Hoàng Kim Huyền, Brouwers JRBJ (2012). Dược lâm sàng<br /> tốt hơn liều 2 viên/kg và tác dụng này tương những nguyên lý cơ bản và sử dụng thuốc trong điều trị - tập 2.<br /> NXB Y học Hà Nội, tr. 459 – 461.<br /> đương với allopurinol 10 mg/kg. Tác dụng giảm 4. Huỳnh Tấn Đá, Nguyễn Đức Hạnh, Nguyễn Minh Đức,<br /> acid uric máu trong nghiên cứu này tương đồng Nguyễn Phương Dung (2017). “Xây dựng quy trình định lượng<br /> đồng thời sinensetin và phyllanthin trong viên nang Râu mèo –<br /> với khả năng ức chế xanthin oxidase, giảm acid<br /> Diệp hạ châu bằng phương pháp HPLC”. Y học Tp Hồ Chí Minh;<br /> uric máu của dược liệu Diệp hạ châu(5,8) và Râu 21(1): 361-368.<br /> mèo(1,6). Đồng thời, cũng liên quan đến thành<br /> <br /> <br /> 134<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 5. Murugaiyah V, Chan KL (2006). “Antihyperuricemic lignans Fauci AS; Harrison TR; Langford CA. Harrison’s Rheumatology,<br /> from the leaves of Phyllanthus niriri”. Plant Med.; 72(14): 1262-7. 2nd. Mc Graw Hill Medical, New York, pp. 235 – 238.<br /> 6. Nirdnoy M, Muangman V (1991). “Effect of Folia Orthosiphonis 11. Watanabe S, Kimura Y, Shindo K, and Fukui T (2006). “Effect of<br /> on urinary stone promoters and inhibitor”. J Med Assoc Thai.; Human placenta extract on potassium oxonate-induced elevation<br /> 74(6): 318-21. of blood uric acid concentration”. Journal of Health Science; 52(6):<br /> 7. Nguyen MT, Awale, Tezuka Y et al (2005). “Hypouricemic 738-742.<br /> Effects of Acacetin and 4,5-Odicaffeoylquinic Acid Methyl Ester<br /> on Serum Uric Acid Levels in Potassium Oxonate-Pretreated Ngày nhận bài báo: 25/04/2017<br /> Rats”, Biol. Pharm. Bull.; 28(12): 2231—2234.<br /> 8. Nguyễn Phương Dung (2010). “Nghiên cứu tác dụng hạ acid Ngày phản biện nhận xét bài báo: 20/06/2018<br /> uric của cao cồn chiết xuất từ Diệp hạ châu, Nghệ”. Y học Tp Hồ Ngày bài báo được đăng: 20/09/2018<br /> Chí Minh, 14(2): 82-87.<br /> 9. Nguyễn Thị Ngọc Lan (2016). Bệnh học cơ xương khớp nội<br /> khoa. NXB Giáo Dục Việt Nam, tr. 187-190, 192, 193, 194,195, 200,<br /> 205, 206, 208.<br /> 10. Schumacher HR; Chen LX (2010). Gout and other crystal –<br /> associated arthropathies. In:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 135<br />