BỘ GIÁO DC
VÀ ĐÀO TẠO
VIN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHVIT NAM
HỌC VIN KHOA HC VÀ CÔNG NGH
Qunh Trang
NGHIÊN CU THÀNH PHN VÀ PHÂN BCÁC LOÀI THUỘC
HỌ NGÀI CHIM (LEPIDOPTERA: SPHINGIDAE) VIT NAM
LUN ÁN TIN SĨ SINH HỌC
Hà Ni Năm 2025
BỘ GIÁO DC
VÀ ĐÀO TẠO
VIN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHVIT NAM
HỌC VIN KHOA HC VÀ CÔNG NGH
Qunh Trang
NGHIÊN CU THÀNH PHN VÀ PHÂN BCÁC LOÀI THUỘC
HỌ NGÀI CHIM (LEPIDOPTERA: SPHINGIDAE) VIT NAM
LUN ÁN TIN SĨ SINH HỌC
Ngành: Côn trùng học
Mã số: 9420106
Xác nhn ca Hc vin
Khoa hc và Công ngh
Ngưi hưng dn
(Ký, ghi rõ htên)
PGS. TS. Vũ Văn Liên
Nội - 2025
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan lun án: "Nghiên cu thành phn và phân bcác loài thuc
họ Ngài chim (Lepidoptera: Sphingidae) Vit Nam" công trình nghiên cu ca
chính mình i sng dn khoa hc ca tp thng dn. Lun án sdụng
thông tin trích dn tnhiu ngun tham kho khác nhau các thông tin trích dn
đưc ghi ngun gc. Các kết qunghiên cu ca tôi đưc công bchung vi các
tác gikhác đã đưc snht trí ca đng tác gikhi đưa vào lun án. Các sliu, kết
quđưc trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thc và chưa tng đưc công b
trong bt kmột công trình nào khác ngoài các công trình công bố của tác gi. Lun
án đưc hoàn thành trong thi gian tôi làm nghiên cu sinh ti Hc vin Khoa hc
Công ngh, Vin Hàn lâm Khoa hc và Công nghVit Nam.
Hà Ni, ngày 12 tháng 3 năm 2025
Tác gilun án
(Ký và ghi rõ htên)
Lê Qunh Trang
ii
LỜI CM ƠN
Lời đu tiên Nghiên cu sinh xin đưc chân thành cm ơn PGS. TS. Văn
Liên, Bo tàng Thiên nhiên Vit Nam, Vin Hàn lâm Khoa hc Công nghVit
Nam, ngưi thy đáng kính đã luôn tn tình ng dn nghiên cu sinh trong sut
quá trình thc hin lun án.
Nghiên cu sinh xin chân thành cm ơn sgiúp đvà to mi điu kin thun
lợi cho chúng tôi trong quá trình hc tp nghiên cu lun án ca Ban Lãnh đo,
Phòng Đào to Hc vin Khoa hc Công ngh; đng cm ơn Ban Lãnh đo Bo
tàng và Phòng Đào to Bo tàng Thiên nhiên Vit Nam, Vin Hàn Lâm Khoa hc và
Công nghVit Nam.
Bên cnh đó, nghiên cu sinh gi li cm ơn chân thành ti TS. Trn ThVit
Thanh, Bo tàng Thiên nhiên Vit Nam, Hc vin Khoa hc và Công nghVit Nam
đã luôn đng viên htrnghiên cu sinh trong quá trình xphân tích các
kết qunghiên cu ca lun án trong lĩnh vc sinh hc phân t. Đng cm ơn TS.
Phan Quc Ton, Trưng Đi hc Duy Tân đã luôn giúp đnhit tình trong quá trình
nghiên cu thc đa cung cp các nh chp mu vt ti mt sđịa đim nghiên
cứu ti Vit Nam, cùng các cán bộ, nhân viên ca các VQG khu Bo tn thiên
nhiên đã giúp đtrong quá trình nghiên cu thc đa ti đa phương.
Nghiên cu sinh cm ơn s hỗ tr của Qu Đổi mi sáng to Vingroup
(VINIF):“[Lê Qunh Trang] đưc tài trợ bởi Chương trình hc bng đào to thc sĩ,
tiến trong c ca Qu Đổi mi sáng to Vingroup (VINIF), s
[VINIF.2020.TS.73] s[VINIF.2022.TS134]; Đtài Nghiên cu đa dng sinh
học hthng hang đng Sơn Đoòng VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, tnh Qung Bình
phc vụ bảo tn và phát trin bn vng, mã sĐTĐL.CN-113/21.
Nghiên cu sinh xin đưc bày tlòng biết ơn ti gia đình, bn đng
nghip, nhng ngưi đã luôn bên cnh đng viên tiếp sc cho tôi trong quá trình
học tp, nghiên cu đlun án đưc hoàn thành.
Hà Ni, ngày 12 tháng 3 năm 2025
Tác gilun án
(Ký và ghi rõ htên)
Lê Qunh Trang
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN………………………………………………………………….. i
LỜI CM ƠN………………………………………………………………………ii
MỤC LỤC …………………………………………………………………………iii
DANH MC CÁC CHVIT TT VÀ KÝ HIỆU……………………………..v
DANH MC CÁC BNG, HÌNH V, ĐTH………………………………….vi
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
1. Tính cp thiết ca đtài ......................................................................................... 1
2. Mc tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Ni dung nghiên cứu .............................................................................................. 2
4. Cơ skhoa hc và thc tin ca đtài ................................................................... 2
5. Nhng đóng góp mi ca đtài ............................................................................. 2
Chương 1. TNG QUAN NGHIÊN CỨU ............................................................. 3
1.1. Tình hình nghiên cu về họ Ngài chim trên thế giới ...................................... 3
1.1.1. Tình hình nghiên cu vphân loi ca hNgài chim trên thế giới .............. 3
1.1.2. Tình hình nghiên cu vphân bđa dng ca hNgài chim trên thế giới
............................................................................................................................... 17
1.2. Tình hình nghiên cu về họ Ngài chim Vit Nam ..................................... 21
1.2.1. Tình hình nghiên cu vphân loi ca hNgài chim Vit Nam ............ 21
1.2.2. Tình hình nghiên cu vphân bvà đa dng ca hNgài chim Vit Nam
............................................................................................................................... 24
Chương 2. ĐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU ....................... 27
2.1. Đi tưng nghiên cứu ...................................................................................... 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 27
2.2.1. Thi gian nghiên cứu .................................................................................. 27
2.2.2. Khu vc nghiên cứu .................................................................................... 27
2.2.3. Phương pháp nghiên cu phân loi hNgài chim ...................................... 32
2.2.4. Phương pháp nghiên cu vphân bvà đa dng ca họ Ngài chim .......... 40
CHƯƠNG 3. KT QUVÀ THO LUẬN ........................................................ 46
3.1. Phân loi ca các loài thuc hNgài chim Vit Nam ............................... 46
3.1.1. Thành phn loài hNgài chim Vit Nam ................................................ 46