Nguyên lí tính Mẫu trong truyền thống văn học Việt Nam

Chia sẻ: Thiên Lăng Sở | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một trong những kết tinh đặc trưng trong văn hóa Việt Nam là truyền thống tôn trọng và khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ. Trong tiểu thuyết Mẫu Thượng Ngàn của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam tham gia vào quá trình bảo tồn văn hóa, phong tục tập quán được thể hiện rõ nét và sâu sắc. Bằng sức mạnh, những người phụ nữ Việt Nam đã khiến những người đi chinh phục phải nể phục và cảm phục sức sống mãnh liệt của con người và văn hóa Việt Nam. Ngôi đạo Mẫu này là cơ sở để lưu giữ và phát triển truyền thống trong thời kỳ ngày nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nguyên lí tính Mẫu trong truyền thống văn học Việt Nam

NGUYN L TNH MU TRONG TRUYN THÈNG VN HÅC VIT NAM D÷ìng Thà Huy·n Tr÷íng Cao ¯ng Cæng nghi»p Sao ä, H£i D÷ìng 1. Mð ¦u Tiºu thuy¸t M¨u Th÷ñng Ng n cõa nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh l mët trong nhúng cuèn tiºu thuy¸t th nh cæng trong vi»c thº hi»n nhúng n²t µp v· v«n hâa, phong töc, tªp qu¡n v t½n ng÷ïng cõa ng÷íi Vi»t. T½n ng÷ïng thí M¨u vîi sùc m¤nh cõa Th¡nh M¨u ¢ ÷ñc thº hi»n b¬ng con ÷íng th¸ töc hâa thæng qua cuëc sèng cõa nhúng ng÷íi phö nú trong t¡c ph©m. Nhúng ng÷íi phö nú §y ¢ sèng, h nh ëng theo váng luªn gi£i cõa Th¡nh M¨u º tø â l m nêi bªt nguy¶n l½ t½nh M¨u cõa n·n v«n hâa Vi»t. Vi»c tham gia v o qu¡ tr¼nh b£o v», g¼n giú v«n hâa phong töc l mët trong nhúng n²t µp m nhúng ng÷íi phö nú trong tiºu thuy¸t M¨u Th÷ñng Ng n ¢ thº hi»n. 2. Nëi dung nghi¶n cùu Câ thº nâi V«n håc Vi»t Nam ¢ x¥y düng h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú r§t °c sc v a di»n, ¥y cán ÷ñc coi l iºm k¸t tinh cõa mët n·n v«n hâa luæn luæn tæn trång ng÷íi phö nú. Tuy nhi¶n, tø tr÷îc ¸n nay ¢ câ r§t nhi·u nh nghi¶n cùu l¦m l¨n giúa kh¡i ni»m thi¶n t½nh nú v nguy¶n l½ t½nh M¨u. Ph£i nâi ngay r¬ng thi¶n t½nh nú ch÷a ph£i l nguy¶n l½ t½nh M¨u. Thi¶n t½nh nú ìn thu¦n l t½nh m·m m¤i, t½nh nhu, uyºn chuyºn cõa ng÷íi phö nú, nâ ch÷a ÷ñc ph¡t triºn l¶n th nh t½nh M¨u [1]. Công theo nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh Nâi ¸n t½nh M¨u l nâi ¸n ng÷íi Mµ v nhúng thi¶n chùc cõa ng÷íi Mµ. Ng÷íi Vi»t thí M¨u ch½nh l thí ng÷íi Mµ ¢ mang n°ng ´ au, æm §p, chð che, nuæi n§ng v ch«m b®m con m¼nh h¸t íi [1]. Nh÷ vªy câ thº th§y, n·n v«n håc Vi»t Nam trong qu¡ tr¼nh ph¡t triºn cõa m¼nh ¢ thº hi»n mët nguy¶n l½ t½nh M¨u dò r¬ng méi giai o¤n, méi thíi k¼ nguy¶n l½ §y câ nhúng biºu hi»n kh¡c nhau nh÷ng s¥u xa nh§t, i·u â bt nguçn tø truy·n thèng · cao ng÷íi phö nú trong n·n v«n hâa Vi»t m nh÷ GS Tr¦n Quèc V÷ñng ¢ · cªp â l sü tçn t¤i cõa nguy¶n l½ Mµ [5]. Mët minh chùng m ta câ thº bt g°p trong n·n v«n hâa Vi»t â l vi»c thí cóng nú th¦n d÷íng 1
nh÷ tçn t¤i ð khp nìi trong c£ n÷îc, °c bi»t l t½n ng÷ïng thí M¨u câ vai trá khæng thº thay th¸ trong íi sèng t¥m linh cõa ng÷íi Vi»t. T½n ng÷ïng n y công ÷ñc ph£n ¡nh trong v«n håc, v g¦n ¥y nh§t, t¡c ph©m M¨u Th÷ñng Ng n cõa nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh ¢ thº hi»n v´ µp cõa t½n ng÷ïng thí M¨u thæng qua cuëc sèng th÷íng ng y gi£n dà cõa nhúng ng÷íi phö nú m·m y¸u ð mët l ng qu¶ ngh±o mi·n Bc trong nhúng n«m ¦u th¸ k¿ XX. Tuy nhi¶n, nhúng biºu hi»n cõa nguy¶n l½ t½nh M¨u trong truy·n thèng v«n håc Vi»t Nam khæng ph£i ð thíi k¼ n o công gièng nhau. Còng vîi qu¡ tr¼nh düng n÷îc v giú n÷îc cõa ng÷íi Vi»t, nh§t l khi n·n v«n håc Vi»t Nam chàu £nh h÷ðng r§t rã n²t tø n·n v«n hâa truy·n thèng th¼ nguy¶n l½ t½nh M¨u trong méi thíi k¼ v«n håc ÷ñc biºu hi»n thæng qua vi»c thº hi»n h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú vîi vai trá khæng thº thay th¸ ÷ñc hå trong íi sèng h ng ng y. Ph£i ch«ng, khi còng thº hi»n y¸u tè Mµ, y¸u tè thi¶n t½nh nú, v«n hâa v v«n håc Vi»t Nam ¢ t¼m ÷ñc mët ti¸ng nâi chung v c¡i ½ch h÷îng tîi ch½nh l t¥m hçn ng÷íi Vi»t, n·n v«n hâa Vi»t Nam vîi nhúng n²t µp ri¶ng m khæng ph£i d¥n tëc n o tr¶n th¸ giîi công câ? Chóng ta s³ l m s¡ng rã i·u n y khi kh£o s¡t mët c¡ch ngn gån v· v´ h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú Vi»t Nam trong truy·n thèng v«n håc, º tø â câ thº th§y r¬ng h¼nh t÷ñng cõa ng÷íi phö nú trong v«n håc dò ÷ñc ph£n ¡nh ð thíi k¼ n o công l s£n ph©m cõa vi»c ng÷íi Vi»t Nam ¢ l§y y¸u tè Mµ l m tinh y¸u, y¸u tè Mµ l iºm khði ¦u v công l iºm xuy¶n suèt cho nguy¶n l½ t½nh M¨u cõa v«n hâa, v«n håc Vi»t Nam. 2.1. Ng÷íi phö nú vîi vi»c l½ gi£i nguçn gèc d¥n tëc Mët truy·n thuy¸t ra íi tø kh¡ sîm v câ gi¡ trà quan trång trong vi»c l½ gi£i nguçn gèc cõa d¥n tëc Vi»t â l truy·n thuy¸t L¤c Long Qu¥n v u Cì. Chóng tæi · cªp ¸n truy·n thuy¸t n y khæng ch¿ bði h¼nh t÷ñng ng÷íi mµ ÷ñc thº hi»n trong truy·n thuy¸t l ng÷íi mµ chung cõa c£ d¥n tëc Vi»t Nam m cán v¼ þ ngh¾a v«n hâa cõa c£ c¥u chuy»n. Nhi·u dà b£n cán gåi Mµ u Cì l Mµ Chim v trong thüc t¸ câ r§t nhi·u nìi ¸n nay v¨n cán töc thí Mµ Chim. Mµ u Cì còng vîi cha L¤c Long Qu¥n k¸t hæn, mµ ´ ra mët båc trùng, båc trùng §y nð ra mët tr«m ng÷íi con. V¼ dáng gièng cõa Cha v Mµ kh¡c nhau n¶n n«m m÷ìi ng÷íi theo Mµ l¶n røng, n«m m÷ìi ng÷íi theo Cha xuèng biºn v nhúng ng÷íi con §y l nhúng c÷ d¥n ¦u ti¶n cõa §t n÷îc ¤i Vi»t. Ng÷íi con trai c£ l¶n l m vua, l§y hi»u l Vua Hòng, °t t¶n n÷îc l V«n Lang. Nh÷ vªy, c¥u chuy»n n y ¢ l½ gi£i mët c¡ch kh¡ hñp l½ v· nguçn gèc cõa §t n÷îc v nhúng c÷ d¥n ¦u ti¶n cõa n÷îc V«n Lang. Nâi mët c¡ch kh¡c, ¥y công câ thº coi l nhúng trang sû ¦u ti¶n cõa §t n÷îc Vi»t Nam. T÷ìng tü, ta cán câ thº bt g°p v§n · n y trong mët c¥u chuy»n kh¡c vîi mæ t½p t÷ìng tü nh÷ trong truy»n Qu£ b¦u mµ. Câ thº nâi, º thº hi»n tinh th¦n o n k¸t cõa mët d¥n tëc th¼ ng÷íi d¥n cê x÷a cho r¬ng t§t c£ måi ng÷íi trong mët §t n÷îc ·u l m¡u thàt cõa nhau, ·u l anh em mët nh v v¼ th¸ t§t c£ l mët 2
gia ¼nh, chung cha chung mµ. Nh÷ng m°t kh¡c, ta công câ thº th§y h¼nh t÷ñng Mµ u Cì công ÷ñc coi nh÷ mët y¸u tè bt ¦u, bði l³ chi ti¸t sau khi k¸t duy¶n, ´ ra mët båc câ mët tr«m trùng, båc tr«m trùng §y nð ra mët tr«m ng÷íi con câ thº coi l mët trong nhúng chi ti¸t kh¡c th÷íng nh÷ng l¤i °c sc nh§t cõa c£ c¥u chuy»n. Nh÷ vªy, ngo i vi»c thº hi»n tinh th¦n o n k¸t th¼ câ thº nâi vai trá cõa ng÷íi Mµ t¤o hâa ¢ ÷ñc · cªp tîi kh¡ rã n²t. Câ Mµ n¶n câ t§t c£. Nhúng ùa con §y ·u l con cõa mët ng÷íi Mµ, ra i tø Mµ v tø â m cuëc sèng bt ¦u v ph¡t triºn, ng÷íi con c£ trð th nh Vua Hòng ¢ °t vi¶n g¤ch ¦u ti¶n cho cæng cuëc x¥y düng §t n÷îc, vi¸t nhúng trang ¦u ti¶n cho làch sû §t n÷îc. ¸n nay, tr£i qua m§y m÷ìi th¸ k¿, truy·n thuy¸t v· Mµ u Cì v¨n cán giú nguy¶n ÷ñc nhúng gi¡ trà vèn câ cõa nâ. Hìn th¸ núa, v¼ iºm khði ¦u bt nguçn tø Mµ n¶n tø sau c¥u chuy»n §y, ng÷íi phö nú vîi cuëc sèng cõa hå ÷ñc · cªp tîi kh¡ nhi·u trong v«n håc Vi»t Nam vîi õ måi kh½a c¤nh. T§t nhi¶n, tø h¼nh t÷ñng ng÷íi mµ ¢ câ, sùc s¡ng t¤o cõa ng÷íi d¥n lao ëng tø ¥y tªp trung v o h¼nh £nh cõa ng÷íi phö nú, nhúng con ng÷íi ¢ k¸ thøa v´ µp tø h¼nh £nh cõa ng÷íi Mµ chung cõa c£ d¥n tëc. 2.2. Ng÷íi phö nú vîi nhúng gi¡ trà v· ph©m ch§t v ùc h¤nh Mët trong nhúng °c iºm cõa h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú Vi»t Nam ÷ñc thº hi»n trong v«n håc l t§m láng thõy chung son st. H¼nh £nh n ng Tæ Thà chí chçng ¸n khi hâa ¡ gñi l¶n néi xât xa cho th¸ h» sau nh÷ng l¤i l mët b¬ng chùng hòng hçn cho t§m láng thõy chung cõa ng÷íi phö nú. Ð ¥u â, tr¶n khp §t n÷îc n y, c¥u chuy»n v· n ng Tæ Thà v¨n luæn hi»n di»n. H¼nh nói ¡ gièng nh÷ ng÷íi mµ bçng con, mt dãi træng v· mët nìi xa xæi n o â khæng ch¿ l h¼nh t÷ñng b§t tû trong v«n håc m cán c£ trong íi sèng h ng ng y. Ta cán câ thº bt g°p h¼nh £nh v· ng÷íi phö nú chí chçng §y trong v«n håc Trung ¤i vîi c¥u chuy»n Ng÷íi con g¡i Nam X÷ìng cõa Nguy¹n Dú, Chinh phö ng¥m khóc cõa o n Thà iºm. Nhúng ng÷íi phö nú §y, tuy khæng sèng còng trong mët thíi ¤i nh÷ng iºm g°p gï giúa hå ch½nh l sü chí ñi nhúng ng÷íi chçng i xa. Câ l³, ð thíi n o công vªy, sü chí ñi còng vîi t§m láng thõy chung luæn gn vîi h¼nh £nh cõa nhúng ng÷íi phö nú. °c iºm ti¸p theo thº hi»n v´ µp v· m°t ph©m ch§t, ùc h¤nh cõa ng÷íi phö nú trong v«n håc Vi»t Nam l t§m láng nh¥n hªu và tha cõa hå. Ng÷íi phö nú luæn luæn chàu üng, hi sinh b£n th¥n m¼nh v¼ ng÷íi kh¡c, v¼ chçng v¼ con cõa hå. Ta câ thº bt g°p h¼nh £nh nhúng ng÷íi phö nú nh÷íng b¡t cìm cõa m¼nh cho mµ gi , con nhä, câ thº bt g°p r§t nhi·u h¼nh £nh cõa ng÷íi vñ t£o t¦n cht chiu, d nh döm tøng çng cho chçng dü thi khoa b£ng, ho°c nhúng ng÷íi phö nú câ thº chàu üng khê cüc, g¡nh l§y c¡i ph¦n thi»t thái v· m¼nh º mang l¤i h¤nh phóc cho chçng cho con. Th¸ k¿ thù XVI ¡nh d§u sü ra íi cõa truy·n thuy¸t d¥n gian v· Th¡nh M¨u 3
Li¹u H¤nh. Công tø giai o¤n n y, t½n ng÷ïng thí M¨u bt ¦u h¼nh th nh v ph¡t triºn. Chóng ta câ thº bt g°p r§t nhi·u truy·n thuy¸t d¥n gian l½ gi£i v· sü ra íi cõa Th¡nh M¨u Li¹u H¤nh trong giai o¤n n y ho°c nhúng c¥u chuy»n trong d¥n gian v· Tam Táa Th¡nh M¨u. T§t nhi¶n, th nh cæng nh§t v mët trong nhúng t÷ li»u quan trång nh§t v· v«n hâa Th¡nh M¨u m chóng ta ¢ thøa nhªn l V¥n C¡t nú th¦n truy»n trong tªp Truy·n k¼ t¥n ph£ cõa o n Thà iºm. Tuy nhi¶n, còng vîi vi»c d¥n gian ti¸p töc l÷u truy·n nhúng c¥u chuy»n v· Th¡nh M¨u th¼ v«n håc vi¸t Trung ¤i ¢ tªp trung mi¶u t£ h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú trong íi sèng h ng ng y cõa hå. Câ l³, tø th¸ k¿ XVI, x¢ hëi Vi»t Nam ÷ñc coi l giai o¤n câ nhi·u bi¸n ëng trong làch sû vîi nhúng cuëc bº d¥u nhúng phen êi thay sìn h kinh thi¶n ëng àa. Trong mët x¢ hëi câ nhi·u bi¸n ëng nh÷ th¸, nh¥n d¥n lao ëng l nhúng con ng÷íi chàu nhi·u thi»t thái, au khê nh§t °c bi»t l ng÷íi phö nú. Tuy nhi¶n, dò trong tët còng au khê, ng÷íi phö nú v¨n luæn luæn giú ÷ñc nhúng ph©m ch§t tèt µp cõa m¼nh, Thóy Ki·u trong Truy»n Ki·u cõa Nguy¹n Du, ng÷íi phö nú trong thì Næm cõa Hç Xu¥n H÷ìng l nhúng v½ dö iºn h¼nh cho i·u â. 2.3. Ng÷íi phö nú vîi lao ëng, s£n xu§t Hay lam hay l m l mët trong nhúng n²t µp cõa ng÷íi phö nú Vi»t Nam. B n tay kh²o l²o v sü d´o dai cõa ng÷íi phö nú d÷íng nh÷ câ thº l m ÷ñc b§t cù cæng vi»c n o. Còng vîi ùc hi sinh cao c£, ng÷íi phö nú s®n s ng chàu üng v§t v£ khâ kh«n º câ thº mang l¤i ni·m vui v sü §m no cho gia ¼nh v nhúng ng÷íi ruët thàt cõa m¼nh. H¼nh £nh cõa nhúng ng÷íi phö nú trong ca dao Vi»t Nam lao ëng tr¶n çng ruëng còng vîi gia ¼nh, vîi h¼nh £nh chçng c y vñ c§y con tr¥u i bøa ¢ trð th nh mët h¼nh £nh ëc ¡o cõa v«n håc d¥n gian Vi»t Nam. Trong v«n håc Trung ¤i, c¡c nh nho công thº hi»n v · cao nhúng ng÷íi phö nú chàu th÷ìng chàu khâ, cht chiu lo cho chçng cho con. iºn h¼nh l cuèi thíi k¼ v«n håc Trung ¤i, Nguy¹n Khuy¸n v Tó X÷ìng ¢ vi¸t v· ch½nh nhúng ng÷íi vñ t£o t¦n cõa m¼nh nh÷ mët sü tri ¥n cho nhúng g¼ m c¡c b vñ ¢ l m. Câ l³, ¥y l l¦n ¦u ti¶n trong v«n håc Vi»t Nam, ng÷íi phö nú vîi vai trá l m vñ ÷ñc thº hi»n trong v«n håc tø sü nh¼n nhªn v tr¥n trång cõa ng÷íi chçng. i·u â câ cì sð tø ùc hi sinh, tø sü lam lô, v§t v£ trong lao ëng m nhúng ng÷íi phö nú d nh l§y cho b£n th¥n m¼nh º l m cho gia ¼nh, º ng÷íi chçng, nhúng ùa con ÷ñc sèng trong b¼nh y¶n v h¤nh phóc. V«n håc hi»n ¤i công thº hi»n i·u n y r§t rã n²t. Bði c ng ng y, x¢ hëi Vi»t Nam c ng thøa nhªn vai trá cõa ng÷íi phö nú trong cæng cuëc lao ëng v düng x¥y §t n÷îc. Ng÷íi phö nú câ m°t tr¶n c¡c cæng tr÷íng x¥y düng, trong trçng tråt v ch«n nuæi, trong kinh doanh v dò ð c÷ìng và n o th¼ hå công l m tèt nhi»m vö cõa m¼nh b¬ng sü c¦n cò v d´o dai. Nhúng cæ g¡i thanh ni¶n xung phong tham gia lao ëng s£n xu§t trong t¡c ph©m Mòa l¤c (Nguy¹n Kh£i), nhúng cæ cæng nh¥n tr¶n c¡c cæng tr÷íng x¥y düng... T§t c£ nhúng i·u â l m n¶n mët v´ µp to n di»n cho h¼nh £nh cõa ng÷íi phö nú Vi»t Nam qua c¡c ch°ng ÷íng làch sû. 4
2.4. Ng÷íi phö nú vîi sùc m¤nh §u tranh v b£o v» Tê quèc Nh÷ chóng ta ¢ bi¸t, d¥n tëc Vi»t Nam ¢ tr£i qua nhi·u cuëc bi¸n ëng vîi nhúng cuëc chi¸n tranh chèng gi°c ngo¤i x¥m b£o v» Tê quèc. V«n håc Vi»t Nam ngay tø xa x÷a ¢ khc ghi nhúng t§m g÷ìng cõa c¡c li»t nú tham gia v o cæng vi»c vèn ch¿ d nh cho nam giîi §y. V«n håc d¥n gian ¢ thº hi»n h¼nh £nh r§t µp cõa B Tr÷ng, B Tri»u, cõa nú t÷îng L¶ Ch¥n... v v«n håc hi»n ¤i công ti¸p töc vîi nhúng t§m g÷ìng phö nú anh hòng. T§t nhi¶n, ð méi thíi k¼ làch sû th¼ tinh th¦n §u tranh v ph£n kh¡ng k´ thò ÷ñc biºu hi»n khæng gièng nhau. °c bi»t, v«n håc hi»n ¤i ¢ nh¼n nhªn v thº hi»n i·u n y kh¡ rã n²t v to n di»n. Ph£i ch«ng, ð giai o¤n sau, c¡i nh¼n v· ng÷íi phö nú công câ nhi·u thay êi hìn so vîi v«n håc c¡c giai o¤n tr÷îc. Tinh th¦n §u tranh v ph£n kh¡ng §y khæng ch¿ nâi l¶n tinh th¦n y¶u n÷îc cõa nhúng ng÷íi phö nú m cán thº hi»n sùc m¤nh quªt c÷íng trong méi con ng÷íi nhä b² §y. Ta bt g°p chà Dªu trong Tt ±n cõa Ngæ T§t Tè, ng÷íi mµ trong Ng÷íi mµ c¦m sóng cõa Nguy¹n Thi. B¶n c¤nh â, nhúng ng÷íi mµ, nhúng cæ d¥n qu¥n, nhúng o du k½ch, nhúng cæ g¡i thanh ni¶n xung phong công ÷ñc nh thì Tè Húu thº hi»n trong t¡c ph©m cõa m¼nh. H¯n chóng ta công s³ khæng thº qu¶n h¼nh £nh cõa nhúng b mµ Vi»t Nam trong c¡c t¡c ph©m Mµ Suèt, Mµ Tìm, B m¡ Hªu Giang. . . hå vèn l nhúng h¼nh £nh câ thªt, i tø cuëc sèng thªt ÷ñc nh thì l§y â l m ch§t li»u cho t¡c ph©m cõa m¼nh. iºm chung ð hå ch½nh l tinh th¦n y¶u n÷îc, gan d¤, chi¸n §u quªt c÷íng º gâp ph¦n v o vi»c g¼n giú v b£o v» Tê quèc. Sü hi sinh §y, tinh th¦n chi¸n §u §y ð ng÷íi phö nú ¢ khi¸n hå trð th nh b§t tû trong làch sû cõa d¥n tëc công nh÷ trong v«n håc. Chi¸n thng cõa d¥n tëc Vi»t Nam tr÷îc k´ thò x¥m l«ng câ sü âng gâp r§t lîn tø láng y¶u n÷îc cõa nhúng ng÷íi phö nú. Tø â câ thº th§y, làch sû h o hòng cõa Vi»t Nam ¢ ÷ñc vi¸t l¶n câ sü âng gâp r§t lîn cõa nhúng ng÷íi phö nú. Nâi nh÷ vªy, công câ ngh¾a, trong v«n håc hi»n ¤i, khi thº hi»n h¼nh £nh ng÷íi phö nú gâp cæng sùc cõa m¼nh trong cæng cuëc x¥y düng v b£o v» Tê quèc, công câ ngh¾a l ng÷íi phö nú ð giai o¤n n y ¢ þ thùc ÷ñc vai trá cæng d¥n cõa ch½nh hå èi vîi §t n÷îc, d¥n tëc. ¥y câ thº nâi l mët b÷îc ph¡t triºn mîi cho h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú trong v«n håc Vi»t Nam. Khi þ thùc cæng d¥n ÷ñc nh¼n nhªn, công câ ngh¾a ng÷íi phö nú ng y c ng câ thº tham gia v o c¡c ho¤t ëng x¢ hëi v câ i·u ki»n º ph¡t huy n«ng lüc cõa b£n th¥n m¼nh. B÷îc ph¡t triºn mîi n y ð ng÷íi phö nú ¢ mang l¤i nhúng i·u mîi m´ trong v«n håc, nh§t l trong dáng v«n håc sau n«m 1975. 2.5. Ng÷íi phö nú vîi þ thùc b£n n«ng m¤nh m³ Nh÷ ð tr¶n chóng tæi ¢ nâi, khi ng÷íi phö nú Vi»t Nam tham gia v o cæng cuëc §u tranh v b£o v» Tê quèc, công câ ngh¾a l nhúng ng÷íi phö nú §y ¢ þ thùc ÷ñc vai trá cæng d¥n cõa m¼nh èi vîi Tê Quèc. Tø þ thùc cæng d¥n §y, khi x¢ 5
hëi câ nhúng chuyºn bi¸n m¤nh m³ trong c¡ch nh¼n nhªn v ¡nh gi¡ con ng÷íi, °c bi»t l tr÷îc nhúng thay êi v· m°t t÷ t÷ðng th¼ ng÷íi phö nú Vi»t Nam khæng ch¿ thº hi»n þ thùc c¡ nh¥n m cán h÷îng tîi vi»c thº hi»n þ thùc b£n n«ng væ còng m¤nh m³. i·u n y câ nguy¶n nh¥n s¥u xa l sau n«m 1975, §t n÷îc b÷îc v o giai o¤n x¥y düng v ph¡t triºn kinh t¸, v«n håc công tr¶n cì sð â câ nhúng chuyºn m¼nh rã n²t. °c bi»t, khi £ng v Nh n÷îc ta xâa bä ch¸ ë bao c§p, chuyºn sang n·n kinh t¸ thà tr÷íng d÷îi sü qu£n l½ cõa nh n÷îc th¼ v«n håc c ng câ th¶m nhi·u i·u ki»n, bði nâ ¢ v÷ñt ra khäi nhúng r o c£n v· m°t t÷ t÷ðng ch½nh trà. °c bi»t, vîi h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú, v«n håc Vi»t Nam ¢ khc håa hå d÷îi c¡i nh¼n nhi·u chi·u cõa cuëc sèng. Ch½nh v¼ nhúng l½ do â m ta bt g°p ð thíi k¼ n y r§t nhi·u c¥y bót vi¸t v· ng÷íi phö nú v thº hi»n hå d÷îi nhi·u gâc ë kh¡c nhau. Ta bt g°p h¼nh £nh nhúng ng÷íi phö nú trong t¡c ph©m cõa Nguy¹n Thà Thu Hu», Vã Thà H£o, Ph¤m Thà Ho i vîi mët chi·u s¥u v· m°t t¥m hçn, vèn ÷ñc l m n¶n tø ch½nh nhúng gi¡c quan nh¤y c£m cõa ng÷íi phö nú. Hå hi»n l¶n l nhúng ng÷íi phö nú µp, khoan dung, trc ©n v m uèi. Kh¡m ph¡ ÷ñc v´ µp §y cõa ng÷íi phö nú, nh v«n ¢ kh¡m ph¡ ÷ñc th¸ giîi t¥m hçn cõa con ng÷íi qua â thº hi»n chùc n«ng cao qu½ cõa v«n håc l h÷îng tîi v´ µp Ch¥n - Thi»n - M¾. °c bi»t, nh v«n Vã Thà H£o cán khai th¡c h¼nh t÷ñng nhúng ng÷íi phö nú ¢ tøng xu§t hi»n trong làch sû Vi»t Nam nh÷ Lan, nh÷ng l¤i vîi nhúng n²t t½nh c¡ch kiºu §u tranh gi nh h¤nh phóc v t¼nh y¶u mët c¡ch ¦y b£n n«ng, ¦y ch§t n b m tr÷îc ¥y v«n håc Vi»t Nam ch÷a tøng thº hi»n i·u â. Ta câ thº bt g°p i·u n y trong cuèn tiºu thuy¸t Gi n thi¶u cõa b . T§t c£ nhúng i·u â ·u gâp ph¦n l m ho n thi»n cho h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú Vi»t Nam qua c¡c thíi k¼. 2.6. M¨u Th÷ñng Ng n - t¡c ph©m v«n håc hi»n ¤i tªp trung thº hi»n Nguy¶n l½ t½nh M¨u °c sc v tinh t¸ Tr÷îc h¸t, câ thº nâi r¬ng ¥y l cuèn tiºu thuy¸t câ gi¡ trà nh§t khi nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh ¢ thº hi»n mët c¡ch væ còng ëc ¡o nhúng n²t °c sc v· t½n ng÷ïng, phong töc tªp qu¡n cõa n·n v«n hâa Vi»t. Công câ thº coi ¥y l mët h÷îng i mîi cõa thº lo¤i tiºu thuy¸t, bði khi · cªp tîi nhúng gi¡ trà v· m°t v«n hâa phong töc s³ r§t d¹ d ng t¤o n¶n cho t¡c ph©m mët sùc sèng l¥u b·n trong n·n v«n håc d¥n tëc. Trð l¤i vîi h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú m chóng ta ang nâi ð tr¶n, cuèn tiºu thuy¸t n y công l b÷îc ph¡t triºn ti¸p theo cho vi»c thº hi»n h¼nh t÷ñng â v hìn th¸ núa, t¡c ph©m ¢ thº hi»n s¥u sc nh§t nguy¶n l½ t½nh M¨u cõa n·n v«n hâa d¥n tëc. Tuy nhi¶n, ch¿ khi ng÷íi phö nú þ thùc ÷ñc v· b£n n«ng m¤nh m³ cõa ch½nh m¼nh, ð mët kh½a c¤nh n o â, nâ ¢ gióp nhúng ng÷íi phö nú d¦n d¦n b÷îc ra khäi nhúng r o c£n v quan ni»m câ t½nh ch§t k¼m h¢m sü ph¡t triºn b£n n«ng cõa m¼nh. M°t kh¡c, vîi thº lo¤i tiºu thuy¸t, °c bi»t l vîi t¡c ph©m M¨u Th÷ñng 6
Ng n cõa nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh th¼ tø vi»c thº hi»n b£n n«ng m¤nh m³ cõa ng÷íi phö nú, nh v«n l¤i mët l¦n núa ph¡t triºn th¶m cho h¼nh t÷ñng ng÷íi phö nú trong v«n håc Vi»t nam â l vi»c k¸t hñp þ thùc tæn gi¡o v b£n n«ng cõa nhúng ng÷íi phö nú. Nâi c¡ch kh¡c, vîi M¨u Th÷ñng Ng n, ng÷íi phö nú ¢ ÷ñc tæn gi¡o hâa (nh¼n nhªn ng÷íi phö nú d÷îi gâc ë v«n hâa t¥m linh m cö thº l d÷îi ¡nh s¡ng cõa t½n ng÷ïng thí M¨u - mët t½n ng÷ïng b£n àa cõa ng÷íi Vi»t Nam). Câ thº nâi, ¥y khæng ch¿ l sü s¡ng t¤o ëc ¡o cõa nh v«n m hìn th¸ núa nh v«n cán thº hi»n mët h÷îng i mîi cho tiºu thuy¸t Vi»t Nam hi»n ¤i. N¸u nh÷ trong Hç Quþ Ly (cuèn tiºu thuy¸t làch sû cõa Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh ra íi tr÷îc M¨u Th÷ñng Ng n s¡u n«m) nh¥n vªt ch½nh l con ng÷íi ¢ tøng xu§t hi»n trong làch sû, nhúng ng÷íi phö nú xu§t hi»n trong t¡c ph©m ch¿ câ sü t¡c ëng chót ½t ¸n suy ngh¾ cõa ng÷íi n æng th¼ trong M¨u Th÷ñng Ng n ng÷íi phö nú ¢ chi¸m l¾nh ho n to n. Ng÷íi phö nú trong M¨u Th÷ñng Ng n ÷ñc nh¼n tø gâc ë t¥m linh, hå vøa m¤nh m³, vøa dàu d ng. Hå câ thº chi¸n thng t§t c£ nh÷ng l¤i v¨n c¦n mët sü chð che n¥ng ï tø nhúng ng÷íi n æng, tø sùc m¤nh væ h¼nh nh÷ng ¦y uy lüc cõa Cê M¨u. Ta câ c£m gi¡c, n¸u nh÷ Th¡nh M¨u trong v«n hâa Vi»t Nam ¢ xu§t hi»n th¸ n o, ¢ h nh ëng ra sao th¼ gií ¥y, t§t c£ nhúng ng÷íi phö nú trong cuèn tiºu thuy¸t công câ thº câ nhúng h nh ëng nh÷ th¸. T§t nhi¶n ð ¥y khæng · cªp ¸n nhúng y¸u tè câ t½nh ch§t th¦n k¼ tø Tam Táa Th¡nh M¨u cõa n·n v«n hâa Vi»t Nam. Tø nhúng °c iºm n y, chóng ta câ thº th§y nhúng biºu hi»n cõa nguy¶n l½ t½nh M¨u trong v«n håc Vi»t Nam. Nâ câ b÷îc ph¡t triºn rã n²t tø nhúng ph©m ch§t tèt µp cõa ng÷íi phö nú ¸n vi»c thº hi»n þ thùc v· b£n n«ng, v· tæn gi¡o cõa nhúng ng÷íi phö nú. Nh÷ vªy, câ thº nâi cì sð cõa Nguy¶n l½ t½nh M¨u trong tiºu thuy¸t M¨u Th÷ñng Ng n l n·n v«n hâa b£n àa cõa Vi»t Nam, â ch½nh l v«n hâa Th¡nh M¨u ¢ tçn t¤i trong ti·m thùc cõa ng÷íi Vi»t Nam tø bao íi nay. Trong truy·n thèng v«n hâa Vi»t Nam, câ truy·n thèng tæn trång ng÷íi phö nú, · cao ng÷íi phö nú. V«n håc Vi»t Nam công ¢ thº hi»n i·u â nh÷ l mët sü bê sung cho vi»c · cao y¸u tè thi¶n t½nh nú cõa n·n v«n hâa n÷îc nh . M¨u Th÷ñng Ng n ¢ thº hi»n i·u â nh÷ng d÷îi gâc ë tæn gi¡o. Nh v«n ¢ luæn luæn x¥y düng so s¡nh nhúng ng÷íi phö nú b¼nh th÷íng, lam lô trong t¡c ph©m (b Tê Cæ, cæ Mòi, Nhö, mã Ph¡o...) b¬ng "Nguy¶n l½ t½nh M¨u" cõa n·n v«n hâa Vi»t vîi nhúng °c iºm duy tr¼, b£o tçn, t¡i sinh v ph¡t triºn... Nhúng cæng vi»c m ch¿ câ ng÷íi phö nú vîi b£n n«ng l m vñ, l m mµ mîi câ thº thüc hi»n ÷ñc. ¥y công l gi¡ trà k¸t tinh cõa n·n v«n hâa Vi»t ¢ ÷ñc nh v«n lüa chån v gûi gm v o trong t¡c ph©m cõa m¼nh. Tø â, mët t½n ng÷ïng b£n àa cõa ng÷íi Vi»t ¢ ÷ñc thº hi»n v °c bi»t câ thº kh¯ng ành ÷ñc sùc sèng b§t di»t cõa m¼nh tr÷îc nhúng cuëc x¥m l«ng cõa v«n hâa n÷îc ngo i. Câ thº coi ¥y ch½nh l t¡c ph©m v«n håc hi»n ¤i thº hi»n s¥u ªm nh§t, th nh cæng nh§t Nguy¶n l½ t½nh M¨u trong v«n håc giai o¤n hi»n nay. V nh÷ vªy, thº hi»n nhúng y¸u tè v· làch sû v«n hâa công l mët h÷îng i mîi cho tiºu thuy¸t Vi»t Nam. Th nh cæng cõa Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh ph£i ch«ng s³ l iºm bt ¦u, l sü mð ÷íng cho thº lo¤i tiºu thuy¸t v· phong töc tªp qu¡n, v· v«n hâa 7
trong v«n håc Vi»t Nam? 3. K¸t luªn Nguy¶n l½ t½nh M¨u l mët n²t µp cõa n·n v«n hâa Vi»t Nam. Còng vîi v«n håc truy·n thèng, tiºu thuy¸t M¨u Th÷ñng Ng n, nh v«n Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh ¢ thº hi»n nguy¶n l½ §y thæng qua ng÷íi phö nú còng vîi nhúng chùc n«ng cö thº cõa hå. Vi»c g¼n giú b£o v» n·n v«n hâa b£n àa m nhúng ng÷íi phö nú §y ¢ l m khæng ch¿ kh¯ng ành n²t µp v sùc sèng cõa nguy¶n l½ t½nh M¨u" m cán kh¯ng ành nhúng gi¡ trà cõa n·n v«n hâa Vi»t Nam. Vi»c kh¡m ph¡ v thº hi»n n²t µp §y ch½nh l con ÷íng mîi cho v«n håc, °c bi»t vîi thº lo¤i tiºu thuy¸t hi»n nay. TI LIU THAM KHO [1] Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh, 2006. Ngh· v«n thªt h§p d¨n.. Nxb Hëi nh v«n, H Nëi. [2] Nguy¹n Xu¥n Kh¡nh, 2006. M¨u Th÷ñng Ng n. Nxb Phö nú, H Nëi. [3] °ng V«n Lung, 2004. V«n ho¡ Th¡nh M¨u. Nxb V«n hâa Thæng tin, H Nëi. [4] Tr¦n Ngåc Th¶m, 2006. T¼m v· b£n sc v«n hâa Vi»t Nam. Nxb V«n hâa thæng tin, H Nëi. [5] Tr¦n Quèc V÷ñng, 2000. V«n hâa Vi»t Nam - t¼m tái v suy ng¨m. Nxb V«n hâa D¥n tëc, H Nëi. [6] Nhi·u t¡c gi£, 2002. êi mîi t÷ duy tiºu thuy¸t. Nxb Hëi nh v«n, H Nëi. ABSTRACT The maternal principal in Vietnamese literary tradition One of the characteristic crystallizes in Vietnamese culture is tradition of respecting and asserting women's beauty. In the novel Mau Thuong Ngan by Nguyen Xuan Khanh writer, image of Vietnamese women taking part in process of conserving culture and custom are showed clearly and profound. By power, Vietnamese women made people coming to conquer have to respect and admit vitality vehement of Vietnamese people and culture. This Maternal principal is the base for preserving and developing the tradition in the nowadays period. 8