Nhân hai trường hợp thoát nước tiểu tự nhiên quanh bể thận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vỡ bể thận tự nhiên với sự thoát nước tiểu quanh bể thận, là một tình trạng hiếm gặp và thường liên quan đến sỏi gây tắc nghẽn. Bài viết Nhân hai trường hợp thoát nước tiểu tự nhiên quanh bể thận báo cáo và đánh giá, xử trí thoát nước tiểu tự nhiên do sỏi niệu quản gây tắc nghẽn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhân hai trường hợp thoát nước tiểu tự nhiên quanh bể thận

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 NHÂN HAI TRƯỜNG HỢP THOÁT NƯỚC TIỂU TỰ NHIÊN QUANH BỂ THẬN Nguyễn Vĩnh Bình1, Phan Đức Hữu1, Võ Đình Bão1, Phạm Cao Tháp1, Lê Khải Ngọc1, Huỳnh Hứa Duy Khang1, Phan Huy Thông1, Lâm Văn Chương1, Nguyễn Đình Đức1, Nguyễn Đoàn Ngọc Trấn1, Nguyễn Phước Vinh1 TÓM TẮT 55 thì muộn trên phim CT scan bụng và có sỏi niệu Đặt vấn đề: Vỡ bể thận tự nhiên với sự thoát quản đoạn chậu gây thận ứ nước độ I. nước tiểu quanh bể thận, là một tình trạng hiếm Kết quả: Cả 2 bệnh nhân được xử trí bằng gặp và thường liên quan đến sỏi gây tắc nghẽn. cách nội soi niệu quản đặt thông JJ, tình trạng lâm Các nguyên nhân ít gặp khác bao gồm khối u, sàng cải thiện ngay, bệnh nhân giảm đau nhiều ở chấn thương và thủ thuật can thiệp điều trị. Chẩn ngày hậu phẫu 1. Xuất viện ở ngày hậu phẫu 7, tái đoán thường dựa vào chụp cắt lớp vi tính (CT khám sau 10 – 12 ngày chụp UIV kiểm tra không scan) cho thấy sự thoát thuốc cản quang quanh bể thấy hình ảnh thoát thuốc cản quang. thận, quanh thận, hoặc sau phúc mạc. Đôi khi đặt Kết luận: Vỡ bể thận tự nhiên có thể được ra những tình huống khó, cần có cách tiếp cận xác định bằng chụp CT-scan bụng có cản quang. từng bước để xác định chẩn đoán, điều trị và theo Có nhiều lựa chọn điều trị, qua các báo cáo và dõi. kinh nghiệm thực hành tại bệnh viện chúng tôi, Mục tiêu: Báo cáo và đánh giá, xử trí thoát nên can thiệp dẫn lưu nước tiểu (bằng thông JJ nước tiểu tự nhiên do sỏi niệu quản gây tắc hoặc dẫn lưu thận ra da) khi có nguyên nhân gây nghẽn. bế tắc ít khả năng điều trị bảo tồn thành công Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: hoặc mức độ thoát thuốc cản quang độ 2. Chúng tôi báo cáo 2 trường hợp lâm sàng. Từ khoá: vỡ bể thận tự nhiên, thoát nước Trường hợp 1: bệnh nhân nam 41 tuổi đột ngột tiểu tự nhiên đau quặn vùng hông lưng phải, không lan, không tư thế giảm đau, không sốt, kèm nôn ói nhiều lần, SUMMARY đến viện sau 2 giờ. Trường hợp 2: bệnh nhân nữ CASES STUDY: SPONTANEOUS 45 tuổi đột ngột đau quặn vùng hông lưng trái, URINARY EXTRAVASATION OF không lan, không tư thế giảm đau, không sốt, đến RENAL PELVIS viện sau 6 giờ. Cả 2 trường hợp đều phát hiện Introduction: Spontaneous renal rupture is a hình ảnh thoát thuốc cản quang quanh bể thận ở rare condition, with urine extravasation, and is often associated with obstruction caused by stones. Other less common causes include 1 Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á – TP.Hồ Chí Minh tumors, trauma, and iatrogenic interventions. Chịu trách nhiệm chính: Lê Khải Ngọc Diagnosis is usually based on computed Email: bs.lekhaingoc@gmail.com tomography (CT) showing extravasation of Ngày nhận bài: 10/05/2023 contrast around the renal pelvis, perirenal, or retroperitoneum. Diagnosis and treatment can be Ngày phản biện khoa học: 25/05/2023 difficult in complicated cases, requiring a Ngày duyệt bài: 21/06/2023 421
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC HỘI NGHỊ HUNA NĂM 2023 stepwise approach. This study will discuss two I. ĐẶT VẤN ĐỀ clinical cases. Hiện tượng thoát nước tiểu tự nhiên phổ Objectives: to report and evaluate, manage biến nhất là vỡ đài thận, nhưng vỡ bể thận spontaneous urinary extravasation due to ureteral mà không vỡ đài thận là cực kỳ hiếm. Cơ chế stones causing obstruction. bệnh sinh làm vỡ đường tiết niệu không do Materials and methods: Case 1: A 41-year- chấn thương có thể liên quan đến tăng áp lực old male patient suddenly experienced crampy trong lòng mạch. Một nghiên cứu trên 108 pain in the right flank, which did not radiate and bệnh nhân bị vỡ bể thận tự nhiên cho thấy was not relieved by changing position, accompanied by no fever but multiple episodes 74,1% trường hợp là do sỏi niệu quản, 8,3% of nausea and vomiting. He arrived at the do bệnh lí ác tính chèn ép niệu quản từ bên hospital 2 hours after experiencing the ngoài, 1,9% do hẹp khúc nối bể thận – niệu symptoms. Case 2: A 45-year-old female patient quản và 0,9% do tắc nghẽn đường thoát bàng suddenly experienced crampy pain in the left quang. [7] Điều này đặt ra những tình huống flank, which did not radiate and was not relieved khó trong chẩn đoán và điều trị, cần có cách by changing position with no fever. She arrived tiếp cận từng bước để xác định chẩn đoán, at the hospital 6 hours after experiencing the điều trị và theo dõi. symptoms. In both cases, late-phase contrast CT scan images showed leakage of contrast around II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU the renal pelvis and a distal ureteral stone Mô tả hồi cứu 2 trường hợp thoát nước obstructing cause hydronephrosis grade I. tiểu tự nhiên tại BV Đa khoa Xuyên Á TP. Results: Both patients were treated with Hồ Chí Minh năm 2023 ureteroscopic JJ stent placement and stone retrieval which resulted in immediate improvement and significant pain relief. Two III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU patients were discharged from the hospital on a 3.1. Trường hợp 1 postoperative day 7, re-examination after 10-12 • Bệnh nhân nam 41 tuổi, nghề nghiệp là days of taking UIV to check that there is no nhân viên văn phòng, với tiền sử khoẻ mạnh, image of contrast agent extravasation vào cấp cứu trong bệnh cảnh đột ngột đau Conclusion: Spontaneous renal rupture can quặn vùng hông lưng phải, kèm nôn ói nhiều be diagnosed using contrast-enhanced abdominal lần, tiểu vàng trong, không sốt. Các xét CT scan. There are many treatment options, nghiệm ghi nhận bạch cầu máu bình thường, based on reports and experience in our hospital, tổng phân tích nước tiểu không có máu, it is advisable to intervene with urine drainage không có bạch cầu trong nước tiểu. (by sonde double J or percutaneous • Siêu âm bụng thấy thận phải ứ nước độ nephrostomy) when there is a cause of I, không sỏi. CT scan bụng có cản quang: obstruction hard to conservative treatment Thận phải ứ nước độ I, niệu quản dãn nhẹ, successful or degrees of contrast extravasation đoạn chậu có sỏi # 3x2x2mm (441 HU), có level 2. Keywords: spontaneous renal rupture, hình ảnh thoát thuốc cản quang trong khoang spontaneous urinary extravasation quanh thận phải và khoang sau phúc mạc bên phải sau khi chụp thì muộn 50 phút. 422
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Hình 1: CT scan thấy hình ảnh thoát thuốc cản quang ở thì muộn 50 phút • Bệnh nhân được nội soi niệu quản phải khác. Bệnh nhân được đặt thông JJ niệu quản bằng ống soi cứng, trong quá trình soi ghi P. Đặt thông niệu đạo lưu 7 ngày. Sau mổ nhận 1 đoạn hẹp ở niệu quản đoạn chậu, tình trạng bệnh nhân cải thiện rõ: đau hông nong máy soi qua khó thấy 1 viên sỏi kích lưng phải giảm, siêu âm không thấy thận ứ thước 3mm, tán sỏi bằng laser, tiếp tục soi nước. Bệnh nhân được xuất viện sau 7 ngày. lên tới bể thận không ghi nhận tổn thương 423
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC HỘI NGHỊ HUNA NĂM 2023 Hình 2: Phim KUB trước và sau đặt thông JJ • 10 ngày sau xuất viện, bệnh nhân tái khám được chụp UIV kiểm tra không còn hình ảnh thoát thuốc cản quang: Hình 3: Phim UIV sau xuất viện 10 ngày 424
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 3.2. Trường hợp 2: • Siêu âm bụng thấy thận trái ứ nước độ • Bệnh nhân nữ 45 tuổi, nghề nghiệp là I, ít dịch quanh thận, có sỏi kích thước thợ may với tiền sử khoẻ mạnh, vào cấp cứu 5.8mm, cực trên có nang 20mm. CT-scan trong bệnh cảnh đột ngột đau quặn sau đó bụng có cản quang: Thận T có nhiều sỏi đau âm ỉ vùng hông lưng trái, không sốt, tiểu dmax 3.4x5.3x4.3 mm (HU 614), ứ nước độ vàng trong không gắt buốt. Xét nghiệm máu 1, có vài nang dmax 20mm, niệu quản T dãn ghi nhận: WBC 12.19, Creatinin 116 umol/L, 9mm, đoạn chậu có sỏi kích thước 2.8x3.4x3 tổng phân tích nước tiểu: nitrit, leucocyte: mm (HU 315). Thâm nhiễm mỡ kèm tụ dịch âm tính, blood 10 quanh thận-niệu quản T. Có hình thoát thuốc cản quang quanh bể thận-niệu quản T Hình 4: CT scan thấy hình ảnh thoát thuốc cản quang • Bệnh nhân được nội soi niệu quản trái, tiểu ra bên ngoài. Bệnh nhân được đặt thông ghi nhận 1 đoạn hẹp ở niệu quản đoạn chậu, JJ niệu quản trái. Đặt thông niệu đạo lưu 7 máy soi qua khó khăn, niệu quản không thấy ngày. Sau mổ tình trạng bệnh nhân cải thiện sỏi, tới bể thận thấy 1 viên sỏi bám vào thành rõ: đau hông lưng trái giảm, siêu âm không bể thận kt 3mm, niêm mạc vị trí sỏi bám phù thấy thận ứ nước. Bệnh nhân được xuất viện nề mất liên tục, nghi có thủng gây rò nước sau 7 ngày. 425
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC HỘI NGHỊ HUNA NĂM 2023 Hình 5: Phim KUB trước và sau đặt thông JJ • 2 ngày sau xuất viện, bệnh nhân tái khám được chụp UIV kiểm tra không còn hình ảnh thoát thuốc cản quang: Hình 6: Phim UIV sau xuất viện 12 ngày 426
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 IV. BÀN LUẬN huống như vậy. Tái tạo nhiều mặt phẳng có Thoát nước tiểu tự nhiên là một tình thể giúp xác định chính xác vị trí vỡ. [1] trạng rò rỉ nước tiểu có thể xảy ra do vỡ hệ Một nghiên cứu hồi cứu trên 713 bệnh thống ống góp ở bất kỳ vị trí nào từ đài thận nhân trưởng thành (>18 tuổi) đến viện trong đến niệu đạo mà không có chấn thương, tình trạng đột ngột đau bụng, đau hông lưng, không can thiệp dụng cụ, phẫu thuật trước đau bụng không điển hình với buồn nôn và đó, không bệnh lí nhu mô thận, thường liên nôn ói, đau quặn thận được chụp CT scan quan đến tắc nghẽn, thứ phát sau sỏi gây tắc bụng có cản quang, đã loại trừ những bệnh nghẽn. [1,3] Trong đó, vị trí vỡ thường gặp cảnh điển hình nghĩ viêm ruột thừa cấp, viêm nhất là ở đài thận, vỡ bể thận tự nhiên hiếm túi mật cấp, viêm tuỵ cấp, tắc ruột, thủng gặp hơn và được mô tả lần đầu tiên bởi tạng rỗng, xuất huyết tiêu hoá ghi nhận 38 Wunderlich năm 1856. [4,6] Các nguyên bệnh nhân có sỏi đường tiết niệu, 22 bệnh nhân hiếm gặp, bao gồm mang thai, van niệu nhân tụ dịch quanh thận, 3 trường hợp thoát đạo sau, bệnh lí ác tính, phình động mạch-xơ nước tiểu tự nhiên (0.4% - chỉ 1 trường hợp hóa sau phúc mạc, viêm mạch, viêm da cơ và có sỏi niệu quản đoạn giữa 3mm). Tuy nhiên, chấn thương tủy sống, ngoài ra còn ghi nhận ở những bệnh nhân đến trong bệnh cảnh tắc vỡ bể thận tự nhiên do thuốc cản quang. [1,3] nghẽn đường tiết niệu cấp tính, tỉ lệ này lên Tăng áp lực trong lòng mạch có thể gây tới 9%. [3] vỡ tự nhiên hệ thống ống góp. Vỡ được báo Lượng nước tiểu thoát ra ngoài được chia cáo là xảy ra khi áp lực trong bể thận vượt thành 2 mức độ: [8] quá 25 đến 75 mmHg và thường thấy nhất ở • Độ 1: tụ dịch quanh hệ thống đài bể các đài thận. [5] Sinh lý bệnh thường được thận, lượng dịch thoát ra chủ yếu giới hạn ở dùng giải thích cho hiện tượng này là vùng cực dưới thận. đài thận ít được nâng đỡ nhất và hệ thống đài • Độ 2: tụ dịch lượng nhiều quanh thận, bể thận ở vùng này rất mỏng nên thường vỡ dọc theo niệu quản trong khoang sau phúc ở mức xoang thận và dẫn đến tụ dịch quanh mạc. thận. Trên thực tế, đây được coi là một trong Điều trị ban đầu thường là đặt thông JJ, những cơ chế bảo tồn chức năng thận an toàn hiếm khi cần dẫn lưu dịch quanh thận. Theo ở bệnh nhân có van niệu đạo sau, ở trẻ sơ hướng dẫn của American College of sinh. Tuy nhiên, một trường hợp vỡ bể thận Radiology đề cập đến dẫn lưu thận ra da như đơn độc không bệnh lí (vốn là cấu trúc có một lựa chọn dẫn lưu tốt hơn, đặc biệt là thành dày và đàn hồi tốt) ở người lớn là hiếm trong các tình huống nhiễm khuẩn và ở gặp [1] những bệnh nhân có bệnh đồng mắc. [9] Tuy Vỡ đài thận thường tự khỏi mà không có nhiên, vẫn có những trường hợp điều trị bảo bất kỳ di chứng nào. Với vỡ bể thận, đây là tồn thành công được báo cáo trên y văn, chủ một tình trạng hiếm gặp khi nước tiểu thoát yếu ở những bệnh nhân thoát nước tiểu tự ra ngoài vào khoang quanh bể thận và sau nhiên không bế tắc đường tiết niệu, hoặc có phúc mạc. Việc chẩn đoán thường khó khăn nguyên nhân sỏi nhỏ gây bế tắc nhưng lượng và thách thức vì các triệu chứng tiêu hóa có nước tiểu thoát ra mức độ 1. [3,2] thể nổi trội hơn tiết niệu gây ra tình trạng tiến Theo hệ thống phân loại này, 2 trường thoái lưỡng nan trên lâm sàng. Trong các hợp trên được phân loại độ 2. Cả 2 trường trường hợp đầu tiên được ghi nhận, đó là hợp được chụp CT trước mổ ghi nhận có sỏi phát hiện tình cờ trên CT, với phim thì muộn niệu quản đoạn chậu kích thước nhỏ, không giúp khảo sát hữu ích nhất trong các tình tương xứng với mức độ thoát nước tiểu, dịch 427
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC HỘI NGHỊ HUNA NĂM 2023 thoát ra khoang sau phúc mạc lượng nhiều TÀI LIỆU THAM KHẢO nếu điều trị bảo tồn nhiều khả năng sẽ đáp 1. Ajay Gulati MD, Mahesh Prakash MD, A ứng kém hoặc tăng nguy cơ nhiễm trùng nmol Bhatia MD, Ravimohan Mavuduru M.Ch, Niranjan Khandelwal MD (2013), khoang sau phúc mạc. Ngoài ra tổng trạng Spontaneous rupture of renal pelvis, bệnh nhân tốt, xét nghiệm trước mổ cho thấy American Journal of Emergency Medicine bạch cầu máu bình thường hoặc tăng nhẹ, xét 31; 762.e1–762.e3 nghiệm nước tiểu không ghi nhận nhiễm 2. Akpinar H, Kural AR, Tufek I, Obek C, trùng nên cả 2 bệnh nhận được nội soi niệu Demirkesen O, Solok V, Gurtug A (2002), quản đặt thông JJ, nhằm khảo sát đánh giá Spontaneous ureteral rupture: is immediate tổn thương bên trong nếu có đồng thời xử trí surgical intervention always necessary? Presentation of four cases and review of the nguyên nhân gây ra tắc nghẽn literature, J Endourol 16(3):179–183 Khi soi ghi nhận trường hợp 1 có sỏi niệu 3. Kosehan D, Akin K, Topcu A, Koktener quản đoạn chậu 3mm, trường hợp 2 không A, Cakir B, Teksam M. (2013), thấy sỏi, cả 2 trường hợp đều có hẹp niệu Spontaneous urinary extravasation: detection quản đoạn chậu, mức độ thoát thuốc cản rate with 64-row multidetector computed quang độ 2, không thích hợp điều trị nội tomography in patients presenting with acute abdomen, Emerg Radiol; 20(4):273-7. doi: khoa bảo tổn, chỉ định đặt thông JJ là hợp lí. 10.1007/s10140-013-1119-7. Sau khi đặt thông JJ, tình trạng bệnh 4. K. Searvance, J. Jackson, N. Schenkman nhân đáp ứng tốt: đỡ đau hẳn sau đó hết đau (2017), Spontaneous Perforation of the UPJ: vào ngày hậu phẫu 2, siêu âm lại không thấy A Case Report and Review of the Literature, thận ứ nước, không tụ dịch sau phúc mạc. Cả Urology Case Reports 10; 30-32. 2 trường hợp bệnh nhân tái khám 10-12 ngày 5. Pampana E, Altobelli S, Morini M, Ricci sau xuất viện chụp UIV không thấy hình ảnh A, D'Onofrio S, Simonetti G. (2013), Spontaneous ureteral rupture diagnosis and thoát thuốc cản quang treatment, Case Rep Radiol, vol 2013, pp. 1- 4. Hindawi Limited, V. KẾT LUẬN doi:10.1155/2013/851859. Thoát nước tiểu tự nhiên khoang quanh 6. Porfyris O, Apostolidi E, Mpampali A, bể thận là một trong những trường hợp hiếm Kalomoiris P. (2016), Spontaneous rupture gặp của cấp cứu Tiết niệu, hiện vẫn chưa có of renal pelvis as a rare complication of ureteral lithiasis, Turk J Urol; 42(1):37-40. điều trị tiêu chuẩn, nguyên nhân thường gặp doi: 10.5152/tud.2015.92979 là do sỏi niệu quản gây tắc nghẽn. Chẩn đoán 7. Weber T, DeSanto M, Ricchiuti D. (2022), thường được xác định bằng chụp CT-scan An unusual case of spontaneous rupture of bụng có cản quang. Có nhiều lựa chọn điều the renal pelvis, Urol Case Rep; 43:102060. trị, qua các báo cáo và kinh nghiệm thực doi: 10.1016/j.eucr.2022.102060. hành tại bệnh viện chúng tôi, nên can thiệp 8. Yanaral F, Ozkan A, Cilesiz NC, Nuhoglu dẫn lưu nước tiểu (bằng thông JJ hoặc dẫn B. (2017), Spontaneous rupture of the renal pelvis due to obstruction of pelviureteric lưu thận ra da) khi có nguyên nhân gây bế junction by renal stone: A case report and tắc ít khả năng điều trị bảo tồn thành công review of the literature, Urol Ann; 9(3):293- hoặc mức độ thoát thuốc cản quang độ 2. 295. doi: 10.4103/UA.UA_24_17. 428