Nhân một trường hợp ngộ độc Aconitin

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị của một bệnh nhân ngộ độc Aconitin Phương pháp: Báo cáo ca lâm sàng ngộ độc Aconitin tai khoa Cấp cứu Nội bệnh viện Thanh Nhàn 02/2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhân một trường hợp ngộ độc Aconitin

BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP NGỘ ĐỘC ACONITIN Phạm Thị Trà Giang*, Nguyễn Thị Vân*, Phùng Hải Đăng*, Phạm Thanh Bình* TÓM TẮT 33 critically challenging and important for the Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm treatment. If not, it can cause heart disorders sàng và kết quả điều trị của một bệnh nhân ngộ which can lead to fatal complications. Internal độc Aconitin emergency department is presenting a case report Phương pháp: Báo cáo ca lâm sàng ngộ độc “Aconitine poisoning” which is treat with Aconitin tai khoa Cấp cứu Nội bệnh viện Thanh Lidocaine, Noradrenaline. Nhàn 02/2020 Kết quả: Bệnh nhân nữ 66 tuổi sau ăn củ ấu I. ĐẶT VẤN ĐỀ tàu (12g) 10 phút, có dấu hiệu lâm sàng nôn, Củ ấu tàu thường được dùng trong Đông huyết áp không đo được. Khí máu toan chuyển hóa, ngoại tâm thu thất đa ổ. Rửa dạ dày than y làm rượu thuốc để xoa bóp chữa các chứng hoạt Sorbitol 3g, 3l nước. Xử trí Lidocaine đau, tê, nhức, mỏi. Tuy nhiên, trong thành 1,5mg/kg, duy trì 1 mg/kg/h, Noradrenalin phần của nó chứa aconitin là một chất rất 0,2mcg/kg/p. Bệnh nhân ổn định ra viện sau 2 độc. Độc tính chứa trong nó là acotinin, một ngày điều trị. loại alkaloid có hoạt tính sinh học rất mạnh. Kết luận: Ngộ độc Aconitin cần được chẩn Ngộ độc củ ấu tàu hay gặp trong trường hợp đoán nhanh và xử trí kịp thời. bệnh nhân tự tiện dùng thuốc mà không theo Keywords: Ngộ độc Aconitin, củ ấu tàu, ô chỉ định của thầy thuốc có kinh nghiệm, một đầu, phụ tử số tình huống hay gặp trên thực tế là: uống nhầm rượu xoa bóp có ngâm ấu tàu, chế biến SUMMARY món ăn (cháo ấu tàu, thịt hầm ấu tàu) không A CASE REPORT ACONITINE đúng cách… Nếu không cấp cứu kịp thời, có POISONING thể nguy hiểm đến tính mạng. Aconitum species are considered as a kind of Chúng tôi xin giới thiệu 01 trường hợp Oriental drug which consist of highly noxious bệnh nhân ngộ độc Aconitin tại khoa Cấp Aconitine with Cardiactoxicity, Neurotoxicity … cứu nội Bệnh viện Thanh Nhàn Aconitine poisoning develop very quickly with symptoms: numb tongue, numless around lips, MÔ TẢ TRƯỜNG HỢP BỆNH vomiting, heart disorders, hypotensions… Early BN nữ, 66t, vào viện ngày 10/02/2020 detection and exact diagnosis of aconitin are với các triệu chứng: hồi hộp, trống ngực, tim đập mạnh sau khi ăn 03 ấu tàu trọng lượng *Bệnh viện Thanh Nhàn khoảng 12g. Lâm sàng: BN tỉnh, G15đ, da Chịu trách nhiệm chính: Phạm Thị Trà Giang niêm mạc nhợt, tê bì toàn thân, nôn và đi Email:tragiangpham76@gmail.com ngoài liên tục, tim loạn nhịp hoàn toàn 170- Ngày nhận bài: 21/11/2019 180 ck/phút, HA 2 tay không đo được, mạch Ngày phản biện khoa học: 24/12/2019 ngoại vi nhanh nhỏ khó bắt. Tiền sử bệnh: Ngày duyệt bài:28/01/2020 192
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2020 Suy tim/Rung nhĩ điều trị bằng Sintrom 3/8 mạch liều tương đương 1mg/kg/h , viên/ngày, THA, viêm khớp dạng thấp. Noradrenaline liều tương đương Ngay sau khi cấp cứu, chúng tôi tiến 0,2mcg/kg/phút, bù dịch bù điện giải bằng 2 hành xử trí: Đặt sonde dạ dày, rửa dạ dày chai Natri clorid 0,9% 500ml, đặt sonde tiểu bằng: Than hoạt tính, Sorbitol 3g , trong dẫn lưu ra 700ml. BN tiến triển tốt, sau 1h, trường hợp bệnh nhân của chúng tôi khi vào HA 2 tay: 130/80mmHg đầu chi hồng ấm cấp cứu đã được rửa dạ dày bằng than hoạt, dừng được Noradrenaline, sau 8h điều trị BN uống 3 gói Sorbitol; thở oxy kính 5l/phút và dừng được Lidocaine, bệnh nhân tỉnh táo được theo dõi sát bằng Monitoring mạch, hoàn toàn, M:83 ck/p, HA: 120/80 mmHg, huyết áp, SpO2 Chúng tôi đã lựa chọn thuốc đầu chi hồng ấm, hết hồi hộp trống ngực. điều trị rối loạn nhịp: Lidocaine bolus liều Tiến triển tốt; bệnh nhân ổn định ra viện tương đương 1,5mg/kg sau đó duy trì tĩnh ngày thứ 2 Điện tâm đồ lúc vào viện Điện tâm đồ sau xử trí Lidocaine 1h Điện tâm đồ sau xử trí Lidocaine 3h 193
BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 Điện tâm đồ sau dừng Lidocaine 4h KM pH pCO2 pO2 HCO3- Lac P/F FiO2 10h41 7.57 18 125 16.5 5.0 379 33.0 10/02 11h10 7.47 22 130 16.0 6.3 406 33.0 10/02 12h24 7.45 21 122 14.6 6.8 370 33.0 10/02 15h54 7.38 32 147 18.9 4.8 445 33.0 10/02 5h00 7.40 40 100 26 1.0 500 21.0 11/02 IV. BÀN LUẬN cấp cứu kịp thời có thể nguy hiểm tới tính Củ ấu tàu (ô đầu, phụ tử…) là một vị mạng. Bệnh nhân ngộ độc Aconitin có thuốc đông y có thể được sử dụng bằng những triệu chứng sau: ban đầu có cảm giác nhiều mục đích ngâm rượu xoa bóp chữa đau tê bì đầu lưỡi, sau lan sang tê quanh môi, xương khớp, nấu cháo… tuy vậy nếu sử niêm mạc miệng, nôn nao hoảng hốt, da dụng sản phẩm không qua sơ chế mà ở đây xanh tái, chân tay lạnh vã mồ hôi, sau đó trong trường hợp này bệnh nhân có được xuất hiện trụy mạch, tụt huyết áp, rối loạn người quen tư vấn sử dụng sản phẩm là nước nhịp tim, … và rất dễ tử vong. mắm có chứa củ ấu tàu không qua sơ chế Trong 1 củ ấu tàu chứa 0,17-0,28% nhằm mục đích điều trị đau xương khớp có Aconitin. Trong trường hợp này, bệnh nhân thể dẫn tới ngộ độc gây nguy hiểm tính đã sử dụng 3 củ ấu tàu cỡ 12g tương đương mạng. hấp thu 4mg Aconitin. Sau khi hấp thu lượng Theo y văn, liều tử vong của Aconitin là Aconitin như trên, sau 10 phút đã xuất hiện 5mg, liều gây rối loạn tim mạch từ 2mg trở triệu chứng đầu tiên: tê bì đầu lưỡi quanh lên. Nếu không được nhanh chóng xử trí và 194
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2020 môi, bồn chồn hốt hoảng vã mồ hôi (triệu mg/lần, tiêm tĩnh mạch, nhắc lại đến khi đạt chứng thần kinh thực vật) sau đó xuất hiện hiệu quả hoặc đạt liều 2 mg. Nếu không đáp nôn, buồn nôn, đi ngoài nhiều lần (triệu ứng atropin hoặc nhịp chậm kèm tụt huyết áp chứng hệ tiêu hóa) sau đó khoảng 15 phút thì dùng adrenalin truyền tĩnh mạch: liều xuất hiện các triệu chứng trên hệ tim mạch: khởi dầu 0,02 μg/kg/phút, điều chỉnh theo hồi hộp trống ngực, rối loạn nhịp tim, tụt đáp ứng. Xylocain (lidaocain): là thuốc đầu huyết áp… tổng thời gian từ lúc hấp thu tay, đặc biệt xóa các ngoại tâm thu thất nguy Aconitin tới lúc nhập viện là khoảng 20 phút. hiểm: ngoại tâm thu thất đa ổ, nhịp đôi, Chẩn đoán ngộ độc Aconitin trên lâm chùm, cơn nhịp nhanh thất, xoắn đỉnh,...: liều sàng chủ yếu dựa vào:Hoàn cảnh ngộ độc khởi đầu: 1-1,5 mg/kg cân nặng tiêm tĩnh (bệnh nhân sau sử dụng sản phẩm không qua mạch, nhắc lại sau 5-10 phút nếu chưa đạt sơ chế của củ ấu tàu, diễn biến bệnh mục đích, sau 3 lần tiêm thì chuyển truyền nhanh…)Triệu chứng lâm sàng: triệu chứng tĩnh mạch duy trì. Liều truyền tĩnh mạch từ 1 khởi phát theo thứ tự hệ thần kinh thực vật, mg/kg tới 4 mg/kg/ giờ. Cần theo dõi điện hệ tiêu hóa và hệ tim mạch.Điện tâm đồ: tim liên tục và bắt đầu giảm liều xylocain hình ảnh rối loạn nhịp tim trong trường hợp ngay khi hết các loạn nhịp nguy hiểm tránh này là ngoại tâm thu thất chùm đôi, chùm ba, quá liều xylocain gây trụy mạch. Amiodaron đa ổ. Khí máu: toan chuyển hóa (Cordaron): Nhịp nhanh thất một dạng có Nguyên tắc điều trị ngộ độc Aconitin huyết động ổn định. Nhịp nhanh thất hoặc tuân theo nguyên tắc xử trí ngộ độc cấp: rung thất dai dẳng sau dùng sốc điện và Ngăn chặn chất độc hấp thu vào máu, loại bỏ adrenalin. Thận trọng dùng khi bệnh nhân nguồn ( da, niêm mạc, dạ dày...). Duy trì đang dùng các thuốc có tác dụng kéo dài QT, chức năng tim mạch, hô hấp điều trị triệu ví dụ kháng sinh nhóm fluoroquinolone, chứng. Trong trường hợp bệnh nhân của macrolide hoặc azole. Liều dùng: Rung thất, chúng tôi khi vào cấp cứu đã được rửa dạ nhịp nhanh thất vô mạch không đáp ứng với dày bằng than hoạt, uống 3 gói Sorbitol; thở hồi sinh tim phổi, sốc điện và thuốc vận oxy kính 5l/phút và được theo dõi sát bằng mạch: liều 300mg (5mg/kg) pha trong 20ml Monitoring mạch, huyết áp, SpO2 Chúng tôi glucose 5%,tiêm tĩnh mạch qua đường đã lựa chọn thuốc điều trị rối loạn nhịp với 1 truyền, sau đó bolus dịch truyền, có thể nhắc ngoại tâm thu thất chùm đôi đa ổ, M: lại sau đó ít nhất 15 phút với liều 150mg, 180ck/p không đều, có tụt huyết áp là cách pha và tiêm tương tự. Nhịp nhanh thất Lidocaine liều tương đương 1,5 mg/kg bolus không có tụt huyết áp: truyền tĩnh mạch tĩnh mạch sau đó duy trì bằng liều tương 150mg trong 10 phút, nhắc lại nếu cần, liều đương 1,5 mg/kg/giờ và Noradrenaline liều kế tiếp 1mg/phút trong 6 giờ, sau đó tương đương 0,2 mcg/kg/phút.Theo y văn, 0,5mg/ph. Liều tối đa trong 24 giờ không đối với các rối loạn nhịp tim do ngộ độc quá 2,2 gam. Aconitin các thuốc được sử dụng là: Nếu Trong trường hợp này, do bệnh nhân đến nhịp tim chậm < 60 lần/phút: atropin 0,5 sớm sau 20 phút từ lúc Aconitin thâm nhập 195
BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 cơ thể đã được nhanh chóng loại bỏ nguồn độc (thức ăn của bệnh nhân, thời điểm ngộ chất độc bằng cách rửa dạ dày than hoạt độc…), triệu chứng lâm sàng (TKTV, tiêu Sorbitol nên đáp ứng điều trị của bệnh nhân hóa, tim mạch…), cận lâm sàng: ĐTĐ (ngoại rất tốt. Sau 1h, bệnh nhân có đáp ứng tốt, da tâm thu thất chùm đôi, chùm ba, đa ổ); khí niêm mạc hồng ấm, HA 2 tay đo được máu (toan chuyển hóa). Ngộ độc Aconitin 130/80mmHg, không còn ngoại tâm thu thất, trong củ ấu tàu cần được xử trí nhanh và tích dừng được Noradrenaline. Sau 8h, bệnh nhân cực bằng cách loại bỏ nguồn độc chất (rửa dạ không còn hồi hộp trống ngực, M: 83l/p, dày bằng than hoạt đa liều, Sorbitol 3g); không còn ngoại tâm thu, dừng được chống rối loạn nhịp (ngoại tâm thu thất) bằng Lidocaine. Sau 2 ngày, bệnh nhân được xuất Lidocaine bolus 1,5mg/kg duy trì 1 mg/kg/h , viện.Tiên lượng của những bệnh nhân ngộ chống trụy mạch HA bằng Noradrenaline 0,2 độc Aconitin đến sớm trong giờ đầu sẽ có mcg/kg/p. tiên lượng điều trị và đáp ứng tốt, giảm thiểu được những biến chứng nguy cơ gây tử TÀI LIỆU THAM KHẢO vong. 1. Đỗ Tất Lợi (2003), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nhà xuất bản Y học V. KẾT LUẬN 2. Nguyên tắc xử trí ngộ độc cấp (2005) Qua case lâm sàng vừa trình bày, chúng 3. Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngộ độc tôi kết luận: Ngộ độc Aconitin trong củ ấu (Quyết định số 3610/QĐ-BYT ngày 31/8/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế) tàu cần được tiếp cận chẩn đoán nhanh và kịp thời bằng cách khai thác hoàn cảnh ngộ 196