Nhân nhanh Protocorm và chồi hoa hoàng lan, hồ điệp, địa lan và ngọc điểm bằng công nghệ Bioreactor bán chìm nổi

33(2): 82-88 T¹p chÝ Sinh häc 6-2011<br /> <br /> <br /> <br /> NH¢N NHANH PROTOCORM Vµ CHåI HOA Hoµng LAN, Hå §IÖP,<br /> §ÞA LAN vµ NGäC §IÓM B»NG C¤NG NGHÖ BIOREACTOR B¸N CH×M NæI<br /> <br /> Mai ThÞ Ph−¬ng Hoa, Bïi ThÞ T−êng Thu, TrÇn V¨n Minh<br /> <br /> ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi<br /> <br /> Vi nh©n gièng truyÒn thèng [7] trªn loµi hoa Gièng hoa lan: hoµng lan (Dendrobium sp.,<br /> lan hiÖn dÉn ®Õn mét vÊn ®Ò mµ c¸c phßng thÝ Singapore), hå ®iÖp (Phalaenopsis sp. Giant<br /> nghiÖm vi nh©n gièng th−êng gÆp ph¶i ®ã lµ c©y White, NhËt), ®Þa lan (Cymbidium sp. - dßng lai<br /> cÊy m« th−êng sinh tr−ëng chËm, tèn rÊt nhiÒu cã h−¬ng th¬m, óc), ngäc ®iÓm (Rhynchostylis<br /> chi phÝ lao ®éng, mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó s¶n sp. - hoa rõng ViÖt Nam, hoa mµu ®á).<br /> xuÊt c©y con víi khèi l−îng lín khi ®−a ra thÞ<br /> tr−êng víi gi¸ thµnh c©y con cao [6]. HÖ thèng 2. Ph−¬ng ph¸p<br /> nh©n gièng b»ng ph«i v« tÝnh [4] gi¶i quyÕt M«i tr−êng nu«i cÊy do c«ng ty Duchefa<br /> ®−îc rµo c¶n nªu trªn víi c¸c lîi thÕ: nh©n (Singapore) cung cÊp: MS (M.0244), Orchimax<br /> nhanh d−íi d¹ng tÕ bµo, ph«i v« tÝnh, thÓ gi¶ (O.0257), Vacine-Went (V.0226), Knudson-C<br /> ph«i (protocorm like body) lµ nh÷ng thÓ biÖt hãa (K.0215) vµ Lindemann (L.0216) cã bæ sung<br /> cã hÖ sè t¸i sinh cao, tèn Ýt chi phÝ lao ®éng vµ BA (benzyl aminopurin), IBA (β-indolbutyric<br /> c¶i thiÖn gi¸ thµnh [1]. Kü thuËt bioreactor ®J<br /> acid), NAA (α-napththalenacetic acid), n−íc<br /> ®−îc nghiªn cøu vµ vËn dông vµo vi nh©n gièng<br /> dõa CW (10%).<br /> nh»m môc tiªu gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm c©y<br /> cÊy m« [9]. Bioreactor lµ mét kü thuËt nu«i cÊy §iÒu kiÖn nu«i cÊy: nhiÖt ®é phßng 28±2oC,<br /> trªn ®èi t−îng tÕ bµo ph«i soma nh»m môc tiªu RH = 65%, thêi gian chiÕu s¸ng 8 giê/ngµy,<br /> nh©n nhanh b»ng ph−¬ng thøc t¨ng nhanh sinh c−êng ®é chiÕu s¸ng 11,1-33,3 µmol/m2/s.<br /> khèi thÓ nh©n gièng [8]. VËt liÖu nu«i cÊy trong Bè trÝ thÝ nghiÖm: (i). b×nh tam gi¸c: ®−îc<br /> vi nh©n gièng b»ng c«ng nghÖ bioreactor nh− tÕ bè trÝ 3 lÇn lËp l¹i, mçi lÇn nu«i cÊy 3 b×nh tam<br /> bµo m« sÑo ph«i hãa, tÕ bµo ph«i v« tÝnh, gi¸c, mçi b×nh tam gi¸c nu«i cÊy 8-12 mÉu; (ii).<br /> protocorm, côm chåi [8]. Vµ còng cã nhiÒu kiÓu bioreactor b¸n ch×m næi: ®−îc bè trÝ 1 lÇn lËp<br /> bioreactor dïng cho vi nh©n gièng nh− l¹i, 1 b×nh nu«i cÊy cho mçi lÇn lÆp l¹i, nu«i cÊy<br /> bioreactor sôt khÝ h×nh trô (airlift bubble 60-100 mÉu cho 1 b×nh nu«i cÊy (1 lÝt). Sè liÖu<br /> column-bioreactor), bioreactor sôc khÝ h×nh cÇu ®−îc xö lý ANOVA b»ng phÇn mÒm MSTATC<br /> (airlift bubble balloon-bioreactor), bioreactor (p 0,05).<br /> c¸nh qu¹t (stirred tank-bioreactor), bioreactor<br /> b¸n ch×m næi (contemporary bioreactor) [8]. 3. ThiÕt kÕ thÝ nghiÖm<br /> Mçi lo¹i bioreactor cã tÝnh n¨ng kh¸c nhau, phô<br /> thuéc vµo tÝnh chÊt sinh lý cña thùc vËt nu«i a. ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng kho¸ng ®Õn nh©n<br /> cÊy, nh»m môc tiªu t¨ng sinh khèi nhanh vµ nhanh protocorm trªn agar<br /> t¨ng c−êng kh¶ n¨ng sinh tr−ëng [10]. §J cã Sö dông 5 m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng do<br /> nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong viÖc øng dông c«ng ty Duchefa cung cÊp. Trªn m«i tr−êng nu«i<br /> bioreactor trong nh©n nhanh c©y hoa lan [2], cÊy cã bæ sung BA (0,5 mg/l) + IBA (0,1 mg/l) +<br /> Dendrobium [3], Cymbidium [5]. Bµi b¸o nµy CW (10%). MÉu nu«i cÊy lµ protocorm (3-4<br /> nghiªn cøu thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch quJng PLB/côm). ChØ tiªu theo dâi: sè protocorm vµ sè<br /> trong nu«i cÊy b¸n ch×m næi. chåi h×nh thµnh. Thêi gian nu«i cÊy 45 ngµy.<br /> <br /> I. PH¦¥NG PH¸P nghiªn cøu b. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch<br /> qu,ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn<br /> 1. Nguyªn liÖu chåi hoµng lan<br /> <br /> 82<br />  Sö dông m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng MS vµ sè chåi h×nh thµnh, chiÒu dµi l¸ (mm). Thêi<br /> (M.0244). Trªn m«i tr−êng nu«i cÊy nh©n gian nu«i cÊy 45 ngµy.<br /> protocorm cã bæ sung BA (0,2 mg/l) + IBA (0,1<br /> mg/l) + n−íc dõa (5%); mÉu nu«i cÊy lµ f. ¶nh h−ëng cña PPM ®Õn qu¸ tr×nh chèng<br /> protocorm (3-4 PLB/côm). Trªn m«i tr−êng nu«i nhiÔm (hoµng lan)<br /> cÊy sinh tr−ëng cã bæ sung BA (0,1 mg/l) + Sö dông m«i tr−êng MS (M.0244), cã bæ<br /> n−íc dõa (10%); mÉu nu«i cÊy lµ chåi ®¬n 7-10 sung BA (0,1 mg/l) + IBA (0,1 mg/l) + CW<br /> mm. ChØ tiªu theo dâi: sè protocorm vµ sè chåi (10%). MÉu nu«i cÊy lµ côm chåi hoµng lan nhá<br /> h×nh thµnh, chiÒu dµi l¸ (mm). Thêi gian nu«i (3-4 chåi/côm, chiÒu cao côm chåi 5-10 mm).<br /> cÊy 45 ngµy. Nu«i cÊy 60-100 mÉu/b×nh BCN. ChØ tiªu theo<br /> c. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch dâi: tû lÖ nhiÔm, tû lÖ mÉu chÕt, sè chåi vµ chiÒu<br /> cao côm chåi. Thêi gian nu«i cÊy 30 ngµy.<br /> qu,ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn<br /> chåi hå ®iÖp<br /> II. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN<br /> Sö dông m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng<br /> Vacine-Went (V.0226). Trªn m«i tr−êng nu«i 1. ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng dinh d−ìng<br /> cÊy nh©n protocorm cã bæ sung BA (0,1 mg/l) + kho¸ng trong nh©n nhanh protocorm<br /> NAA (0,1 mg/l) + n−íc dõa (10%); mÉu nu«i trªn m«i tr−êng agar<br /> cÊy lµ protocorm (3-4 PLB/côm). Trªn m«i<br /> tr−êng nu«i cÊy sinh tr−ëng cã bæ sung BA (0,1 KÕt qu¶ nghiªn cøu (b¶ng 1) cho thÊy, m«i<br /> mg/l) + n−íc dõa (10%); mÉu nu«i cÊy lµ chåi tr−êng kho¸ng thÝch hîp cho nh©n protocorm<br /> ®¬n 7-10 mm. ChØ tiªu theo dâi: sè protocorm hoµng lan lµ MS (M.0244), hå ®iÖp lµ Vacine-<br /> vµ sè chåi h×nh thµnh, chiÒu dµi l¸ (mm). Thêi Went (V.0226), ®Þa lan lµ Orchimax (O.0257)<br /> gian nu«i cÊy 45 ngµy. vµ ngäc ®iÓm lµ Lindemann (L.0216). Trªn m«i<br /> tr−êng nu«i cÊy nh©n protocorm hå ®iÖp vµ ®Þa<br /> d. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch lan cho sè l−îng protocorm t¨ng (6,8 vµ 8,2<br /> qu,ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn PLB/côm) vµ sè chåi t¸i sinh (2,6 vµ 2,4<br /> chåi ®Þa lan chåi/côm). Ng−îc l¹i, hoµng lan vµ ngäc ®iÓm<br /> Sö dông m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng cã khuynh h−íng ®i vµo t¸i sinh chåi (2,6 vµ 2,4<br /> Orchimax (O.0257). Trªn m«i tr−êng nu«i cÊy chåi/côm).<br /> nh©n protocorm cã bæ sung BA (0,5 mg/l) + 2. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp<br /> IBA (0,1 mg/l) + n−íc dõa (10%); mÉu nu«i cÊy c¸ch qu·ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t<br /> lµ protocorm (3-4 PLB/côm). Trªn m«i tr−êng triÓn chåi hoµng lan<br /> nu«i cÊy sinh tr−ëng cã bæ sung BA (0,1 mg/l) +<br /> n−íc dõa (5%); mÉu nu«i cÊy lµ chåi ®¬n 7-10 KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy (b¶ng 2),<br /> mm. ChØ tiªu theo dâi: sè protocorm vµ sè chåi nhÞp ®iÖu næi 4 giê vµ ngËp ch×m 1 phót<br /> h×nh thµnh, chiÒu dµi l¸ (mm). Thêi gian nu«i thÝch hîp cho nu«i cÊy nh©n protocorm vµ<br /> cÊy 45 ngµy. t¸i sinh chåi. So víi ®èi chøng, kh¶ n¨ng ph¸t<br /> sinh protocorm trªn m«i tr−êng agar tèt h¬n<br /> e. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch nu«i cÊy b¸n ch×m næi (2,4 PLB/côm so víi 1,8<br /> qu,ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn nu«i cÊy b¸n ch×m næi) vµ ng−îc l¹i kh¶ n¨ng<br /> chåi ngäc ®iÓm t¸i sinh chåi nu«i cÊy trong b¸n ch×m næi tèt<br /> Sö dông m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng h¬n so víi nu«i cÊy trªn agar (6,6 chåi t¸i sinh<br /> Orchimax (O.0257). Trªn m«i tr−êng nu«i cÊy so víi 4,6 nu«i cÊy trªn agar). Chåi ®¬n sinh<br /> nh©n protocorm cã bæ sung BA (0,5 mg/l) + tr−ëng m¹nh trong m«i tr−êng nu«i cÊy b¸n<br /> NAA (0,1 mg/l) + n−íc dõa (10%); mÉu nu«i ch×m næi ®¹t chiÒu dµi l¸ 45 mm so víi 40 mm<br /> cÊy lµ protocorm (3-4 PLB/côm). Trªn m«i nu«i cÊy trªn agar. Hoa hoµng lan thÝch hîp cho<br /> tr−êng nu«i cÊy sinh tr−ëng cã bæ sung BA (0,1 nh©n chåi (6,6 chåi/mÉu) vµ sinh tr−ëng nhanh<br /> mg/l) + n−íc dõa (10%); mÉu nu«i cÊy lµ chåi (chiÒu dµi l¸ 45 mm) trong bioreactor<br /> ®¬n 7-10 mm. ChØ tiªu theo dâi: sè protocorm b¸n ch×m næi.<br /> <br /> <br /> 83<br />  B¶ng 1<br /> ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng dinh d−ìng kho¸ng<br /> ®Õn nh©n nhanh protocorm trªn m«i tr−êng agar<br /> M«i tr−êng Hoµng lan Hå ®iÖp §Þa lan Ngäc ®iÓm<br /> MJ sè<br /> kho¸ng PLB Chåi PLB Chåi PLB Chåi PLB Chåi<br /> MS M.0244 2,2a 5,6a 5,6b 2,2b 7,2b 1,8b 1,8b 2,2a<br /> Vacine-Went V.0226 1,2c 2,4d 6,8a 2,6a 6,4b 2,2a 2,2a 1,8b<br /> Orchimax O.0257 1,6b 4,8b 4,8b 2,6a 8,2a 2,4a 2,0a 2,1b<br /> Knudson-C K.0215 1,2c 2,2d 3,2c 1,8b 6,8b 2,0b 1,8b 2,0b<br /> Lindemann L.0216 1,4b 3,4c 6,2a 2,6a 6,6b 1,8b 2,4a 2,4a<br /> B¶ng 2<br /> ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch qu·ng<br /> ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn chåi hoµng lan<br /> NhÞp ®iÖu Protocorm Chåi ®¬n<br /> Næi (giê) Ch×m (phót) PLB Sè chåi ChiÒu dµi l¸ (mm)<br /> 1 1 1,0c 4,2c 22c<br /> 1 2 0,8c 4,0c 20c<br /> 2 1 1,2c 4,6c 24c<br /> 2 2 1,0 4,4c 22c<br /> 3 1 1,6b 5,8b 36a<br /> 3 2 1,4b 5,6b 34a<br /> 4 1 1,8b 6,6a 45a<br /> 4 2 1,4b 6,2a 42a<br /> 5 1 1,4b 5,2b 38a<br /> 5 2 1,2c 4,8c 36a<br /> 6 1 0,8c 4,0c 28c<br /> 6 2 0,6c 3,6d 24c<br /> §èi chøng (agar) 2,4a 4,6c 40a<br /> <br /> 3. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp 4. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp<br /> c¸ch qu·ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t c¸ch qu·ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t<br /> triÓn chåi hoa lan hå ®iÖp triÓn chåi hoa ®Þa lan<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy (b¶ng 3), nhÞp KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy (b¶ng 4), nhÞp<br /> ®iÖu næi 4 giê vµ ngËp ch×m 1 phót thÝch hîp ®iÖu næi 4 giê vµ ngËp ch×m 1 phót thÝch hîp<br /> cho nu«i cÊy nh©n protocorm vµ t¸i sinh chåi. cho nu«i cÊy nh©n protocorm vµ t¸i sinh chåi.<br /> So víi ®èi chøng, kh¶ n¨ng ph¸t sinh protocorm So víi ®èi chøng, kh¶ n¨ng ph¸t sinh protocorm<br /> trªn m«i tr−êng agar tèt h¬n nu«i cÊy b¸n ch×m trªn m«i tr−êng agar tèt h¬n nu«i cÊy b¸n ch×m<br /> næi (5,8 PLB/côm so víi 5,6 nu«i cÊy b¸n ch×m næi (7,2 PLB/côm so víi 6,8 nu«i cÊy b¸n ch×m<br /> næi) vµ ng−îc l¹i kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi nu«i cÊy næi) vµ ng−îc l¹i kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi nu«i cÊy<br /> trong b¸n ch×m næi tèt h¬n so víi nu«i cÊy trªn trong b¸n ch×m næi tèt h¬n so víi nu«i cÊy trªn<br /> agar (2,8 chåi t¸i sinh so víi 2,2 nu«i cÊy trªn agar (3,2 chåi t¸i sinh so víi 2,6 nu«i cÊy trªn<br /> agar). Chåi ®¬n sinh tr−ëng m¹nh trong m«i agar). Chåi ®¬n sinh tr−ëng m¹nh trong m«i<br /> tr−êng nu«i cÊy b¸n ch×m næi ®¹t chiÒu dµi l¸ tr−êng nu«i cÊy b¸n ch×m næi ®¹t chiÒu dµi l¸<br /> 38 mm so víi 32 mm nu«i cÊy trªn agar. Hoa 48 mm so víi 42 mm nu«i cÊy trªn agar. Hoa<br /> lan hå ®iÖp tá ra thÝch hîp cho nh©n PLB (5,8 ®Þa lan tá ra thÝch hîp cho nh©n PLB (6,8<br /> chåi/côm) vµ nh©n chåi (2,8 chåi/côm)vµ sinh chåi/côm) vµ nh©n chåi (3,2 chåi/côm)vµ sinh<br /> tr−ëng nhanh (chiÒu dµi l¸ 38 mm) trong tr−ëng nhanh (chiÒu dµi l¸ 48 mm) trong<br /> bioreactor b¸n ch×m næi. bioreactor b¸n ch×m næi.<br /> <br /> <br /> 84<br />  B¶ng 3<br /> ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch qu·ng<br /> ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn chåi hå ®iÖp<br /> NhÞp ®iÖu Protocorm Chåi ®¬n<br /> Næi (giê) Ch×m (phót) PLB Sè chåi chiÒu dµi l¸ (mm)<br /> 1 1 4,0b 1,6b 20c<br /> 1 2 3,8c 1,0c 18c<br /> 2 1 4,6b 1,8b 24b<br /> 2 2 4,2b 1,4b 20b<br /> 3 1 5,2a 2,4a 30a<br /> 3 2 4,8b 2,0b 26b<br /> 4 1 5,6a 2,8a 38a<br /> 4 2 5,2a 2,4a 32a<br /> 5 1 5,4a 2,6a 32a<br /> 5 2 4,6b 2,2a 28b<br /> 6 1 4,2b 1,8b 26b<br /> 6 2 2,8d 1,4b 22b<br /> §èi chøng (agar) 5,8a 2,2a 32a<br /> <br /> B¶ng 4<br /> ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch qu·ng<br /> ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn chåi ®Þa lan<br /> NhÞp ®iÖu Protocorm Chåi ®¬n<br /> Næi (giê) Ch×m (phót) PLB Sè chåi ChiÒu dµi l¸ (mm)<br /> 1 1 3,2d 1,8b 32b<br /> 1 2 2,8e 1,2c 28c<br /> 2 1 4,8c 2,2b 36b<br /> 2 2 4,2c 1,8c 32b<br /> 3 1 5,2b 2,8a 40a<br /> 3 2 4,6c 2,6a 36b<br /> 4 1 6,8a 3,2a 48a<br /> 4 2 6,2a 2,8a 42a<br /> 5 1 5,6b 2,6a 42a<br /> 5 2 5,0b 2,2b 38b<br /> 6 1 4,4c 2,2b 38b<br /> 6 2 3,8d 2,0b 34b<br /> §èi chøng (agar) 7,2a 2,6a 42a<br /> <br /> 5. ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp næi) vµ ng−îc l¹i kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi nu«i cÊy<br /> c¸ch qu·ng ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t trong b¸n ch×m næi tèt h¬n so víi nu«i cÊy trªn<br /> triÓn chåi hoa lan ngäc ®iÓm agar (2,6 chåi t¸i sinh so víi 2,2 nu«i cÊy trªn<br /> agar). Chåi ®¬n sinh tr−ëng m¹nh trong m«i<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy (b¶ng 5), nhÞp tr−êng nu«i cÊy b¸n ch×m næi ®¹t chiÒu dµi l¸ 24<br /> ®iÖu næi 4 giê vµ ngËp ch×m 1 phót thÝch hîp mm so víi 20 mm nu«i cÊy trªn agar. Hoa lan<br /> cho nu«i cÊy nh©n protocorm vµ t¸i sinh chåi. ngäc ®iÓm tá ra thÝch hîp cho nh©n PLB (2,2<br /> So víi ®èi chøng, kh¶ n¨ng ph¸t sinh protocorm chåi/côm) vµ nh©n chåi (2,6 chåi/côm) vµ sinh<br /> trªn m«i tr−êng agar tèt h¬n nu«i cÊy b¸n ch×m tr−ëng nhanh (chiÒu dµi l¸ 24 mm) trong<br /> næi (2,2 PLB/côm so víi 2,0 nu«i cÊy b¸n ch×m bioreactor b¸n ch×m næi.<br /> <br /> 85<br />  B¶ng 5<br /> ¶nh h−ëng cña thêi gian nu«i cÊy ngËp c¸ch qu·ng<br /> ®Õn nh©n protocorm vµ ph¸t triÓn chåi ngäc ®iÓm<br /> NhÞp ®iÖu Protocorm Chåi ®¬n<br /> Næi (giê) Ch×m (phót) PLB Sè chåi ChiÒu dµi l¸ (mm)<br /> 1 1 1,4b 1,6b 15b<br /> 1 2 1,0c 1,4b 14b<br /> 2 1 1,4b 1,8b 16b<br /> 2 2 1,2c 1,6b 16b<br /> 3 1 1,8a 2,2a 18b<br /> 3 2 1,6b 2,0c 16b<br /> 4 1 2,2a 2,6a 24a<br /> 4 2 1,8a 2,2a 20a<br /> 5 1 1,8a 2,4a 20a<br /> 5 2 1,4b 2,0b 18b<br /> 6 1 1,6b 1,8b 16b<br /> 6 2 1,0c 1,6c 14b<br /> §èi chøng (agar) 2,0a 2,2a 20a<br /> <br /> B¶ng 6<br /> ¶nh h−ëng cña PPM ®Õn qu¸ tr×nh chèng nhiÔm (hoµng lan)<br /> PPM (o/oo) Tû lÖ nhiÔm (%) Tû lÖ chÕt (%) Sè chåi ChiÒu cao chåi (mm)<br /> 0 18 25c 6,8a 36a<br /> 1 8 18c 6,4a 34a<br /> 2 0 00 6,2a 38a<br /> 3 0 14c 5,8b 32a<br /> 4 0 36b 5,6b 28b<br /> 5 0 42a 4,2c 26b<br /> <br /> 6. ¶nh h−ëng cña PPM ®Õn qu¸ tr×nh chèng Vacine-Went (V.0226), ®Þa lan lµ Orchimax<br /> nhiÔm (hoµng lan) (O.0257) vµ ngäc ®iÓm lµ Lindemann (L.0216).<br /> Trªn m«i tr−êng nu«i cÊy nh©n protocorm hå<br /> PPM lµ chÊt chång nhiÔm nÊm vµ khuÈn ®iÖp vµ ®Þa lan cho sè l−îng protocorm t¨ng (6,8<br /> ®−îc sö dông phæ biÕn trong nu«i cÊy láng (trªn vµ 8,2 PLB/côm) vµ sè chåi t¸i sinh (2,6 vµ 2,4<br /> m¸y l¾c hay trong bioreactor). KÕt qu¶ nghiªn chåi/côm). Ng−îc l¹i, hoµng lan vµ ngäc ®iÓm<br /> cøu trªn quy m« nhá cho thÊy, PPM ë nång ®é cã khuynh h−íng ®i vµo t¸i sinh chåi (2,6 vµ 2,4<br /> 0-1‰ cã tû lÖ nhiÔm trong nu«i cÊy cao (25 - chåi/côm).<br /> 18%), sè chåi ph¸t sinh nhiÒu (6,8 - 6,4<br /> chåi/côm) vµ sinh tr−ëng chåi (36 - 34 mm). NhÞp ®iÖu næi 4 giê vµ ngËp ch×m 1 phót<br /> Nång ®é sö dông 3 - 4 - 5‰ ¶nh h−ëng ®Õn tû lÖ thÝch hîp cho nu«i cÊy nh©n protocorm, t¸i sinh<br /> chÕt cao (14 - 36 - 42%), kh¶ n¨ng ph¸t sinh chåi vµ sinh tr−ëng chåi trong bioreactor b¸n<br /> chåi (5,8 - 5,6 - 4,2 chåi/côm) vµ chiÒu cao chåi ch×m næi. Hoa hoµng lan tá ra thÝch hîp cho<br /> (32 - 28 - 26mm). Nång ®é thÝch hîp cho chèng nh©n chåi (6,6 chåi/mÉu) vµ sinh tr−ëng nhanh<br /> nhiÔm lµ 2‰ PPM, kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù (chiÒu dµi l¸ 45 mm). Hoa lan hå ®iÖp tá ra<br /> chÕt chåi, sè chåi ph¸t sinh cao (6,2 chåi/côm) thÝch hîp cho nh©n PLB (5,8 chåi/côm) vµ nh©n<br /> vµ chåi sinh tr−ëng tèt (chiÒu dµi l¸ 38 mm). chåi (2,8 chåi/côm)vµ sinh tr−ëng nhanh (chiÒu<br /> dµi l¸ 38 mm). Hoa ®Þa lan tá ra thÝch hîp cho<br /> III. KÕT LUËN nh©n PLB (6,8 chåi/côm) vµ nh©n chåi (3,2<br /> chåi/côm)vµ sinh tr−ëng nhanh (chiÒu dµi l¸<br /> M«i tr−êng kho¸ng thÝch hîp cho nh©n<br /> 48 mm). Hoa lan ngäc ®iÓm tá ra thÝch hîp cho<br /> protocorm hoµng lan lµ MS (M.0244), hå ®iÖp lµ<br /> <br /> 86<br /> nh©n PLB (2,2 chåi/côm) vµ nh©n chåi Vitro Cell Dev Biol-Plant, 41: 765-769.<br /> (2,6 chåi/côm) vµ sinh tr−ëng nhanh (chiÒu dµi 4. Evans D. A., Sharp W. R., Flick C. E.,<br /> l¸ 24 mm). 1981: Growth and behavior or cell cultures:<br /> Nång ®é thÝch hîp cho chèng nhiÔm lµ 2‰ embryogenesis and organogenesis. In:<br /> PPM, kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù chÕt chåi, sè Thorpe TA (ed.): Plant Tissue Culture.<br /> chåi ph¸t sinh cao (6,2 chåi/côm) vµ chåi sinh Methods and Applications in Agriculture:<br /> tr−ëng tèt (chiÒu dµi l¸ 38 mm). 45-114. Academic Press.<br /> §J nghiªn cøu nh©n nhanh hoa hoµng lan, 5. Jaime A., Teixeira da Silva, Singh N.,<br /> hoa lan hå ®iÖp, hoa ®Þa lan vµ hoa lan ngäc Tanaka M., 2006: Priming biotic factorsfor<br /> ®iÓm b»ng kü thuËt nu«i cÊy trong bioreactor optomal PLB and callus induction in hybrid<br /> b¸n ch×m næi. Cymbidium, and assessment of cytogenetic<br /> Lêi c¶m ¬n: Ch©n thµnh c¶m ¬n V¨n phßng stability in regenerated plants. Plant Cell<br /> C¸c ch−¬ng tr×nh träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc vµ Tissue and Organ Culture, 84: 135-144.<br /> Ch−¬ng tr×nh C«ng nghÖ sinh häc KC04 ®J cÊp 6. Mamood M., 1993: Application of plant in<br /> kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi KC04.15/06-10 vitro technology. Proceeding, 16-18, Univ.<br /> “Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ líp máng tÕ of Malaysia, Malaysia.<br /> bµo, c«ng nghÖ ph«i v« tÝnh vµ bioreactor phôc<br /> vô nh©n nhanh mét sè gièng c©y trång cã gi¸ trÞ 7. Morel G., 1974: Clonal multiplication of<br /> ë quy m« c«ng nghiÖp”. orchids. In: Withers CL (ed): The orchid:<br /> scientific studies: 169-172. Wiley.<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O 8. Paek K. Y., Hahn E. J., Son S. H., 2001:<br /> Application of bioreactors for large-scale<br /> 1. Aitken-Christie J., Kozai T., Smith MAL, micropropagation systems of plants. In vitro<br /> 1994: Automation and environmental Cell. Dev. Biol-Plant, 37: 149-157.<br /> control in plant tissue culture. Kluwer. 9. Shakti M., Goel M. K., Kukreja A. K.,<br /> 2. Chu C. Y., Tsai W. T., 2006: USPatent Mishra B. N., 2007: Efficiency of liquid<br /> 7073289: Process for producing orchid culture systems over conventional<br /> seedlings by static liquid culture, micropropagation: A progress towards<br /> http://www.patentstorm.us/patents/7073289- commercialization. African J.<br /> fulltext.html. Biotechnology, 13: 1484-1492.<br /> 3. Chung H. H., Chen J. T., Chang W. C., 10. Son S. H., Choi S. M., Yun S. R., Kwon U.<br /> 2005: Cytokinin induce direct somatic W., Lee Y. H., Paek K. Y., 1999: Large<br /> embryogenesis of Dendrobium chiengmai scale culture of plant cell and tissue by<br /> Pink and subsequent plant regeneration. In bioreactor system. J. Plant Biotech., 1: 1-7.<br /> <br /> <br /> INDUSTRIAL PROPAGATION OF DENDROBIUM SP.,<br /> PHALAENOPSIS SP., CYMBIDIUM SP. and RHYNCHOSTYLIS SP.<br /> BY IMMERSION BIOREACTOR TECHNIQUE<br /> <br /> Mai Thi Phuong Hoa, Bui Thi tuong Thu, Tran Van Minh<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> Protocorm like bodies (PLB) were used as planting materials. The basic favored agar-medium for PLB<br /> micropropagation plantlet growth to Dendrobium sp. was MS (M.0244), same as Vacine-Went (V.0226) to<br /> Phalaenopsis sp., Orchimax (O.0257) to Cymbidium sp. and Lindemann (L.0216) to Rhynchostylis sp. On the<br /> media for micropropagation of phalaenopsis and cymbidium enhance protocorm initiation (6.8 and 8.2<br /> <br /> <br /> 87<br /> PLB/chuster) and shoot regeneration (2.6 and 2.4 shoots/cluster). In reverse, Dendrobium sp. and<br /> Rhynchostylis sp. were forwarded to shoot regeneration (2.6 and 2.4 shoots/cluster).<br /> The rhythm for immersion bioreactor cultures was sinking and floating in 1 minute/4 hours to proliferate,<br /> regenerate and grow of PLB and plantlets. Dendrobium sp. was favored to micropropagation of shoots (6.6<br /> shoots/cluster) and plant growth (45 mm length of leaves). Phalaenopsis sp. was favored for micropropagation<br /> of protocorm (5.8 PLB/cluster), shoots (2.8 shoots/cluster) and plant growth (38 mm length of leaves). The<br /> same as to Cymbidium sp. and Rhynchostylis sp. in micropropagation of protocorm (6.8 and 2.2 PLB/cluster),<br /> shoots (3.2 and 2.6 shoots/cluster) and plant growth (48 and 24 mm length of leaves).<br /> It’s supplemented with 2‰ PPM to media culture to limit the PLB and shoots decayed by infected of<br /> microbes, enhanced shoots initiation (6.2 shoots/cluster) and favored to plant growth (38 mm length of<br /> leaves).<br /> Micropropagation of Dendrobium sp., Phalaenopsis sp., Cymbidium sp. and Rhynchostylis sp., by<br /> immersion bioreactor technique was established up.<br /> <br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 2-8-2010<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 88<br />