Nhập môn báo trực tuyến - TS Phan Văn Thu

Chia sẻ: Bui Van Hung | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhập môn báo trực tuyến của TS Phan Văn Thu giúp chúng ta có cài nhìn tổng quan về lịch sử hình thành báo trực tuyến trên thế giới và Việt Nam.Các cơ quan báo chí trên thế giới hiện nay đều có báo chí trên thế giới hiện nay đều có báo trực tuyến với nhiều hình thức thông tin trực tuyến phong phú.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhập môn báo trực tuyến - TS Phan Văn Thu

NHẬP MÔN BÁO TRỰC TUYẾN Trình bày: ThS. PHAN VĂN TÚ BÀI 1: TỔNG QUAN BÁO TRỰC TUYẾN I. Một số vấn đề lý luận 1. Khái lýợc về internet và truyền thông trực tuyến: 1.1. Internet Sự ra đời của một loại hình báo chí gắn liền với những phát minh công nghệ - Phát minh ra máy in của Gutenberg vào thế kỷ XV đánh dấu sự phát triển của báo in; - Phát minh ra máy điện báo và dịch vụ tin tức qua đýờng dây thép; - Nhiếp ảnh ra đời cuối thế kỷ 19; - Radio ra đời đầu thế kỷ 20; - Truyền hình ra đời vào những năm 1930; phát triển mạnh từ những năm 1970; - Internet ra đời vào cuối thế kỷ 20 trở thành nền tảng cho một hình thức truyền thông mới: báo trực tuyến; Một số điểm mốc trong quá trình ra đời của internet - Năm 1957, tổng thống Eisenhower (Mỹ) thành lập Cơ quan các dự án nghiên cứu cao cấp (Advanced Research Projects Agency/ARPA); - Năm 1969, ARPANET ra đời ; - Năm 1972, APRANET lần đầu tiên ra mắt công chúng và đổi tên thành DARPA - Cuối năm 1980, Internet ra đời từ sự tổng hợp từ các mạng ARPANET, NSFNET, USENET, BITNET, Compuserve , American Online Internet là gì? Internet là mạng thông tin diện rộng bao trùm toàn cầu, hình thành trên cơ sở kết nối các máy tính điện tử, cho phép liên kết con người lại bằng thông tin và kết nối nguồn tri thức đã tích luỹ được của toàn nhân loại trong một mạng lưu thông thống nhất. Quy mô, phạm vi ảnh hưởng của thông tin trên mạng Internet rộng lớn hơn nhiều so với các phương tiện thông tin thông thường khác. Với Internet, mọi người có khả năng và điều kiện rất thuận lợi trong việc tiếp cận trực tiếp với các nguồn thông tin trên thế giới 1.2. Internet một thực thể truyền thông mới: - Truyền thông và truyền thông đại chúng - Mô thức truyền thông internet - Truyền thông liên cá nhân - Truyền thông tập thể - Truyền thông đại chúng 2. Khái niệm báo trực tuyến Hiểu một cách chung nhất, báo trực tuyến là loại hình báo chí phát hành trên mạng Internet, sử dụng công nghệ world wide web, với ngôn ngữ HTML, dành cho công chúng sử dụng Internet. 3. Về tên gọi loại hình báo chí phát hành trên mạng Internet ở Việt Nam: - Báo điện tử 1
- Báo online - Báo mạng - Báo mạng điện tử - Báo trực tuyến Xác định một số tiêu chí nhận diện báo trực tuyến: - Chủ thể của nội dung thông tin phải là các tổ chức được phép hoạt động như một cơ quan báo chí theo Luật báo chí hiện hành. - Báo trực tuyến phải có sự độc lập tương đối trên mạng Internet so với bản báo in, hoặc chương trình phát thanh – truyền hình của cùng cơ quan chủ quản, hoặc phải có ranh giới giữa thông tin của báo trực tuyến với thông tin của trang web mà nó cùng chung tên miền. - Nội dung thông tin phải được truyền bá tới đông đảo công chúng sử dụng Internet, nghĩa là bất kỳ ai sử dụng mạng Internet đều có thể truy cập. - Nội dung thông tin phải được cập nhật liên tục II. Đặc trưng loại hình 1. Cập nhật phi định kỳ: 2. Đặc trưng trình bày: + Đặc thù màn hình và liên kết + Phần mềm xuất bản và kết cấu nhiều lớp + Tính chất phi tuyến tính và liên văn bản + Bài báo mở + Không bị giới hạn về số lượng chữ viết, hình ảnh và số lượng “trang” báo + Vấn đề “bài toán trang nhất” 3. Tích hợp multi media 4. Lưu trữ và tìm kiếm thông tin 5. Phát hành đơn giản và rộng khắp 6. Tính tương tác Tính tương tác là khả năng cho phép công chúng truyền thông cùng tham dự vào nội dung thông tin của báo như phản hồi tin tức, liên hệ với chuyên gia, với những độc gi ả khác hay với chính những người làm báo Phân loại: - Tương tác giữa công chúng với tòa soạn; Tương tác giữa công chúng với nguồn tư liệu của tờ báo; Tương tác giữa công chúng với nhà báo; Tương tác giữa công chúng với nhân vật của bài báo; Tương tác giữa những công chúng với nhau; 7. Chi phí sản xuất thấp 8. Cá nhân hóa thông tin Đặc trưng cá nhân hóa thông tin của báo trực tuyến có thể hiểu là nhóm khả năng đặc biệt của loại hình báo chí này trong việc cho phép người sử dụng có thể tự do lựa chọn thông tin mình cần, vào đúng lúc mình cần (tiếp nhận thông tin không đồng bộ), theo cách thức mình mong muốn (khả năng tự trình bày)… 9. Hạn chế: - Độ tin cậy của thông tin; - Những hạn chế về mặt kỹ thuật (máy móc, cơ sở hạ tầng Internet, điện…); - Những hạn chế do trình độ, thói quen, tâm lý của bạn đọc; 2
- Vấn đề quản lý/sắp xếp trang, mục; - Nguồn thu; III. Báo trực tuyến trên thế giới 1. Quá trình hình thành và phát triển + Đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa thống nhất nhau về mốc xác định báo trực tuyến trên thế giới ra đời ở đâu, ngày nào + Nhà nghiên cứu Lancester cho rằng mô hình một tờ báo trực tuyến đã được nghĩ đến từ năm 1973. Nhưng khi tờ báo khảo cứu về lĩnh vực tinh thần xuất bản trên mạng năm 1979 ra đời thì đó là tờ báo trực tuyến đầu tiên. + Những “tờ” báo trực tuyến trên thế giới đầu tiên được biết đến trong giai đoạn 1990 – 1995 như Post modern Culture; Electronic journal of Communication; Journal of the International Academy of hospitality Research; LIBRES: Library and Information Science Research Electric Journal;… + Năm 1995, một loạt các tờ báo lớn của Mỹ đã xây dựng website của mình trên mạng như: Los Angeles Times, USA Today, New York Times… Cũng năm này, nhiều tờ báo khác ở Châu Á cũng xuất hiện trên mạng internet như China Daily, Utusan (Malaysia), Kompas (Indonesia) Asahi Simbun (Nhật Bản)… + Một số mốc trong tiến trình phát triển: Năm 1992, báo trực tuyến tiến thêm một bước mới về hình thức (tích hợp multi media); Năm 1994, web phát triển rộng khắp, báo trực tuyến nở rộ, những nghiên cứu về báo trực tuyến bắt đầu; Năm 1997, đã có giáo trình giảng dạy về báo trực tuyến tại các trường báo chí ở Mỹ… 2. Báo trực tuyến trên thế giới hiện nay: + Các cơ quan báo chí trên thế giới hiện nay đều có báo trực tuyến với nhiều hình thức thông tin trực tuyến phong phú + Đội ngũ nhà báo trên thế giới hiện nay đầu có tư duy làm báo trực tuyến, tư duy đa phương tiện + Mô hình tòa soạn các cơ quan báo chí hiện nay mang tính tích hợp cao + Hướng đến việc đưa thông tin trực tuyến qua các thiết bị di động + Quảng cáo online đang dần chiếm ưu thế, các dịch vụ giá trị gia tăng cũng phát triển IV. Báo trực tuyến ở Việt Nam 1. Quá trình hình thành và phát triển Internet ở Việt Nam + Ngày 5/3/1997, Việt Nam thành lập Ban điều phối quốc gia mạng internet. Ngày 19/11/1997, Việt Nam chính thức hòa mạng Internet quốc tế. + Internet đã và đang làm nên nhiều thay trong các mặt đời sống ở Việt Nam. Và tiến trình phát triển Internet Việt Nam đã kéo theo sự ra đời của một thực thể truyền thông mới với sự phát triển nhanh chưa từng thấy: báo trực tuyến. 3
+ Các chỉ số thống kê hơn 10 năm qua cho thấy sự phát triển cực nhanh của hạ tầng kỹ thuật internet và số lượng người sử dụng internet ở Việt Nam cũng như việc ứng dụng internet trong các lĩnh vực đời sống. 2. Sự ra đời báo trực tuyến, bước phát triển của hệ thống báo chí Việt Nam đương đại: + một tháng sau thời điểm Việt Nam kết nối Internet quốc tế, tờ báo đầu tiên của Việt Nam đã xuất hiện trên mạng thông tin toàn cầu: tạp chí Quê hương, tạp chí của Uỷ ban về người Việt Nam ở nước ngoài. + Giai đoạn 1997 – 2002 được xem là thời kỳ “tập dượt” của làng báo trực tuyến Việt Nam + Từ 2002 đến nay được xem là giai đoạn phát triển cực thịnh của báo trực tuyến Việt Nam; 3. Một số báo tiêu biểu: 4. Một số đặc điểm trong tiến trình phát triển: 4.1. Phát triển gắn liền với thành tựu khoa học - công nghệ: - Công nghệ đã góp phần thay đổi phương thức làm báo - Hạ tầng viễn thông tác động tới việc phát triển - Các thiết bị công nghệ phát triển cũng góp phần tác động tới việc phát triển báo trực tuyến - Đây là đặc điểm có tính quy luật trong tiến trình phát triển của báo chí trực tuyến trên toàn thế giới 4.2. Phát triển từ những cơ quan báo chí truyền thống - Tận dụng nguồn các nguồn lực - Hạn chế: thói quen, tư duy làm báo 4.3. Phát triển song hành cùng với sự thu hút ngày càng nhiều công chúng trẻ và người Việt Nam ở nước ngoài - Công chúng báo trực tuyến là công chúng trẻ - Thế mạnh báo trực tuyến trong tuyên truyền đường lối chính sách đối ngoại, trong thông tin đối ngoại 4.4. Phát triển song hành với trình độ của báo chí trực tuyến thế giới - Công chúng Báo trực tuyến Việt Nam có khả năng sánh vai với làng báo chí trực tuyến toàn cầu - Báo trực tuyến Việt Nam là bước phát triển lớn của báo chí Việt Nam đương đại BÀI 2: TỔ CHỨC TÒA SOẠN VÀ QUY TRÌNH SẢN XUẤT I. Mô hình tòa soạn + Không có mô hình chung cho tất cả các toà soạn báo trực tuyến + Đa phần các toà soạn báo trực tuyến có biên chế gọn nhẹ, chuyên môn hoá cao + Xu thế trên thế giới hiện nay: tòa soạn tích hợp 4
+ Bộ máy nội dung của tòa soạn báo trực tuyến thường gồm (1) Bộ phận nội dung với hệ thống các ban chuyên mục (chuyền đề) - đội ngũ sản xuất (gồm các biên tập viên, thư ký tòa soạn); (2) bộ phận kỹ thuật và (3) đội ngũ quản lý bao gồm Tổng TKTS, Tổng Biên tập TỔNG/PHÓ TỔNG BIÊN TẬP TỔNG/PHÓ TỔNG THÝ KÝ TÒA SOẠN CÁC THÝ KÝ TÒA SOẠN CÁC TRÝỞNG BAN/TRANG ĐỘI NGŨ PHÓNG VIÊN Phó Tổng thư ký tòa soạn Phòng Chương trình Phòng Nội dung Phòng Kỹ thuật Biên tập viên chương Biên tập viên Kỹ thuật Họa sĩ trình (nghiên cứu, phát phụ trách chuyên mục viên công thiết kế, triển các chương trình nghệ thông trình bày cho báo trực tuyến) tin Phóng viên Cộng tác viên 5
Tổng Biên tập Phó Tổng Trợ lý Tổng Phụ trách kỹ Trưởng phòng Thư ký Toà biên tập thuật hành chính soạn Các Trưởng ban (Kinh tế, Chính trị, Xã hội, Quốc tế, Giải trí Văn hoá, Thể thao, Net Mode, CNTT, Thư Hà Nội, Bạn đọc, Tiếng Anh, Ảnh) Thư ký xuất bản Phóng viên Biên tập viên II. Chức danh và quy trình sản xuất + Tổng biên tập là người đề ra định hướng tổ chức nội dung, người kiểm soát nội dung cao nhất. Nhưng trong quy trình sản xuất, thông thường, TBT chỉ duyệt những tin, bài nhạy cảm về chính trị hoặc những tin, bài do TKTS xin ý kiến duyệt) + Tổng thư ký tòa soạn hoặc Thư ký tòa soạn (kiểm soát nội dung ở mức sau TBT, có quyền đưa lên hoặc không đưa lên hầu hết tin, bài lên báo) + Trưởng ban/Trưởng trang (trực tiếp kiểm soát phóng viên và BTV, PV và đưa tin, bài lên để TKTS thông qua + BTV (biên tập tin, bài phóng viên cùng Trưởng ban/Trưởng trang trực tiếp giám sát, điều chỉnh quá trình thực hiện tin, bài của PV) – PV (thực hiện tin, bài, chịu sự động, giám sát trực tiếp của Trưởng Ban/Trưởng trang) + Các chức danh chính trong một tòa soạn báo trực tuyến: - Cấp quản lý: Tổng biên tập, Phó Tổng biên tập, Phó Tổng Thư ký toà soạn, Trưởng ban; - Bộ phận nội dung: Trưởng ban, Biên tập viên, phóng viên viết, phóng viên ảnh, nhân viên nhập liệu, cộng tác viên; - Bộ phận kỹ thuật – trình bày: chuyên viên kỹ thuật mạng, hoạ sỹ trình bày; + Thông thường, vào đầu giờ sáng hoặc buổi chiều, PV đề xuất hoặc tiếp nhận đề tài từ Trưởng ban/Trưởng trang – Trao đổi những vẫn đề liên quan đề đề tài và quá trình 6
triển khai với Trưởng ban/Trưởng trang – Lấy thông tin thực tế - Viết tin/bài hoàn chỉnh – Chuyển tin, bài lên BTV. + Tuy nhiên, khi có tin nóng trong ngày, PV có thể chuyển tin thô về BTV/Trưởng trang/TKTS để những người này tổ chức tin, bài, cập nhật lên mạng. + BTV thường là người có kinh nghiệm làm báo, có khả năng xử lý thông tin nhanh nhạy, nắm vững thông tin trong chuyên mục mình phụ trách, có các kỹ năng cần thiết để xử lý tin, bài , âm thanh, hình ảnh… + BTV còn có nhiệm vụ đảm bảo cho chuyên mục mình phụ trách luôn được cập nhật, có các tin, bài chất lượng, không vi phạm các quy định, đề xuất những hướng khai thác thông tin, cách trình bày tin, bài mới để phục vụ công chúng, đề xuất giao lưu/ phỏng vấn trực tuyến… + BTV có thể tự viết bài, dịch bài hoặc tổng hợp thông tin từ báo bạn. + Nhận bài của phóng viên/nhân viên nhập liệu gửi lên, kiểm tra thông tin, biên tập và xuất bản lên mạng. + Những trường hợp “nhạy cảm”, biên tập viên chuyển bài cho cấp cao hơn xử lý. Biên tập viên có quyền đăng tin, bài trực tiếp lên báo và chịu trách nhiệm sau khi đã ấn phím cho xuất bản. + Phóng viên có vai trò tạo ra bản sắc riêng cho nội dung trang báo trực tuyến; Đặc điểm: Phóng viên báo trực tuyến phải làm việc dưới áp lực deadline mạnh hơn trong các cơ quan truyền thông khác. Công việc: sẵn sàng có mặt tại hiện trường, thông tin về toà soạn theo cách nhanh nhất, có nhiều nguồn tin, viết tin – bài, chụp ảnh, ghi hình… + Cộng tác viên đóng vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp thông tin/ đóng góp nội dung tin tức cho tờ báo; (TTO nhận trung bình 200 email/ngày) Họ có thể là các chuyên gia trong các lĩnh vực, bạn đọc trong nước và ngoài nước, sinh viên báo chí; phóng viên của những tờ báo khác… Tờ báo có mạnh hay không/có những tin tức độc đáo, thú vị hay không là nhờ đội ngũ cộng tác viên + Nhân viên nhập liệu: Chuyển bài từ báo in lên báo trực tuyến, thu thập thông tin từ các mạng khác, viết, dịch bài và chuyển bài cho biên tập viên. Nhân viên nhập liệu của TTO có vai trò như phóng viên cho tờ báo trực tuyến, nhưng khác ở chỗ chủ yếu khai thác thông tin trên mạng. Nhân viên nhập liệu của TTO gồm phóng viên từ ban khác chuyển sang, cử nhân báo chí, sinh viên các ngành xã hội (sinh viên có thể làm bán thời gian vào buổi tối). + Nhân viên kỹ thuật: Phụ trách các vấn đề liên quan đến máy tính, web, các vấn đề kỹ thuật của tờ báo,… Ngoài ra nhân viên kỹ thuật cũng có thể viết tin, bài cho báo trực tuyến nếu yêu thích và có thời gian. + Họa sĩ trình bày: Thiết kế, chọn lựa màu sắc, font chữ, sắp xếp giao diện trang chính và các chuyên trang… để đạt hiệu quả thẩm mỹ, thu hút người đọc và tạo điều kiện cho người đọc tiếp thu thông tin tốt nhất + Về quy trình: Tuỳ thuộc kiểu toà soạn; Có những đặc điểm chung: - Đi từ dưới lên; - Nhiều tầng duyệt bài -> hạn chế các lỗi chính tả, kiểm tra độ chính xác thông tin; - Người “ấn nút” cho xuất bản sẽ là người chịu trách nhiệm về tin/bài; 7
+ Các toà soạn báo trực tuyến hiện nay đều sử dụng phần mềm toà soạn điện tử cho công việc viết tin, bài, chuyển bài, biên tập, xử lý hình ảnh, âm thanh, xuất bản bài, chỉnh sửa sau khi đã xuất bản… + Mỗi người sử dụng được cung cấp 1 tài khoản (account); Cho phép người dùng viết bài, gửi bài, biên tập bài gửi đến cho mình, gửi tiếp cho cấp trên hoặc gửi trả lại cấp dưới; Các biên tập viên luôn có danh sách đầy đủ những bài đang chờ biên tập. Phóng viên có thể biết tình trạng bài viết của mình (đã được đăng hay chưa, ai đang biên tập); + Toà soạn điện tử nhằm mục đích đáp ứng mục tiêu tin học hoá, hiện đại hoá quá trình làm báo, tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc. VIẾT VÀ BIÊN TẬP BÁO TRỰC TUYẾN I. Tổ chức “trang” báo trực tuyến 1. Giao diện: + Giao diện (Interface) là hình thức tồn tại của tờ báo, là cách thức truyền tải thông tin đến độc giả, là cầu nối hai chiều giữa tòa soạn và độc giả, là một không gian thông tin không hề bị giới hạn; + Trình bày giao diện; + Tổ chức chuyên mục; + Nguyên tắc chung (báo trực tuyến trên thế giới): TRÌNH BÀY RÕ RÀNG – DỄ ĐỌC 2. Multimedia: (slideshows, thư viện ảnh, video, audio, bản đồ) 3. Blog của nhà báo 4. RSS feeds RSS viết tắt từ Really Simple Syndication hoặc Rich Site Summary là một tiêu chuẩn định dạng tài liệu dựa trên XML (eXtensible Markup Language) nhằm giúp người sử dụng dễ dàng cập nhật và tra cứu thông tin một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất bằng cách tóm lược thông tin vào trong một đoạn dữ liệu ngắn gọn, hợp chuẩn. II. Tổ chức tác phẩm báo chí trực tuyến + Đề tài + Tổ chức thực hiện + Các thành tố liên quan trong tác phẩm (text, hình ảnh tĩnh, video, audio, soundslides, …) + Đề tài ở đâu? - Từ thực tiễn cuộc sống - Từ tài liệu (các kết quả nghiên cứu, sách, báo, tài liệu lưu trữ, quảng cáo, Internet, thông cáo báo chí…) - Từ trò chuyện, các câu chuyện phiếm, tin đồn,… + Tổ chức thực hiện thế nào? - Tư duy đa phương tiện - Ý tưởng thực hiện Phân công công việc - Thu thập tư liệu - Xử lý tư liệu/thông tin 8
Phân lớp thông tin: Tựa, tít (headline) LỚP 1 Lời dẫn (lead, chapeau) LỚP 2 Hình ảnh Nội dung Box Biểu đồ - Những bài viết có liên quan (link) LỚP 3 - Các trích đoạn âm thanh, hình ảnh (clip) 9
Đặc trưng loại hình và kỹ năng viết, biên tập văn bản đối với báo trực tuyến + Trang chủ và bài toán giao diện – biên tập + Thói quen “đọc” báo trực tuyến + Các tiêu chí đánh giá hiệu quả thông tin + Ẩn dụ “câu cá” + Nguyên tắc “con bò và nắm cỏ” IV. Viết lời dẫn (lead, chapeau) + Viết lời dẫn là “đội mũ” cho bài báo nhưng không được che khuất nó. Nó phải gợi, kích thích sự tò mò của công chúng truyền thông + Lời dẫn giúp cho việc hoàn thiện cái tít bằng cách nói rõ hơn chủ đề của tác phẩm báo chí và góc tiếp cận: công chúng hình dung bài báo sẽ nói gì... + Lời dẫn gợi cho công chúng cảm giác thông tin liên quan đến họ, kích thích sự tò mò tìm đọc (có tính chất giải thích ý đồ) + Lời dẫn là nơi cho thấy sự sáng tạo của nghề báo. Thậm chí có người nói, nhà báo giỏi hay không thể hiện ở trình độ viết lời dẫn. IV.1: Nội dung lời dẫn có gì? + Nội dung lời dẫn thường thể hiện phần TINH TÚY nhất của tác phẩm. Nội dung lời dẫn trả lời cho câu hỏi: CÂU CHUYỆN/VẤN ĐỀ CHÍNH Ở ĐÂY LÀ GÌ? CÂU CHUYỆN/VẤN ĐỀ CHÍNH Ở ĐÂY NÓI VỀ CÁI GÌ? 10
+ Có nhiều cách phân loại lời dẫn. Nhưng trong báo online, nhìn chung, lời dẫn có 2 loại cơ bản: 1. Loại có tính thông tấn: giản dị, trung tính, nghiêm túc… 2. Loại có tính phóng sự, có màu sắc văn nghệ: khơi gợi, nêu lên mâu thuẫn, kích thích sự khám phá của công chúng truyền thông… IV.3. Cách viết lời dẫn + Độ dài của lời dẫn trên báo trực tuyến thế nào là hợp lý? + Không có quy ước nào chung cho độ dài của lời dẫn. Với tin, các nhà chuyên môn khuyến cáo lời dẫn dài tối đa 25 – 30 chữ. Với các thể loại khác, bình quân chừng 50 chữ. Một số phần mềm xuất bản chỉ cho phép viết lời dẫn tối đa 50 chữ.+ Lời dẫn cho báo trực tuyến tốt nhất không nên quá ba câu đơn. Lời dẫn xuất sắc có khi chỉ là một câu. + Lời dẫn cần được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu (không lạm dụng các hình thức viết quá văn hoa, đánh đố) + Viết lời dẫn cho tin và các dạng bài tường thuật - Về nội dung, hãy đặt câu hỏi “câu chuyện chính ở đây là gì?”, “những thông tin nào trong tin bài là quan trọng?”. Khai thác các nội dung này để viết lời dẫn. - Lời dẫn trong tin thường cung cấp các câu trả lời về những yếu tố thông tin chưa có hoặc chưa rõ trong tít (như thời gian, không gian, đối tượng, nguyên nhân, mức độ…) - Lời dẫn trong tin thực chất là câu mào đầu của tin. Vì thế, phải cố gắng biểu đạt một ý, thông thường trong một câu ngắn (khoảng 25 – 30 chữ), có cấu trúc ngữ pháp đơn giản. + Với thể loại phỏng vấn, lời dẫn nêu ra hoàn cảnh phỏng vấn, nhân vật được phỏng vấn, vấn đề người đó đề cập… + Lời dẫn có thể sử dụng đoạn trích những phát biểu từ trong bài. Tất nhiên, đó phải là những phát biểu có giá trị/hàm lượng thông tin cao hoặc phục vụ tốt cho chủ đề của tác phẩm báo chí + Nếu tít dùng một phát biểu, lời dẫn có thể nêu rõ hoàn cảnh phát biểu, nhân vật phát biểu và vấn đề tác phẩm sẽ đề cập Cao ốc chui vào lòng đất Đất mặt khu trung tâm TP.HCM ngày càng đắt đỏ, nhiều nhà đầu tư tìm cách “chui” xuống đất làm trung tâm thương mại, bãi đậu xe ngầm... để tận dụng vị thế “đất vàng”. Các cao ốc đua nhau... xuống đất. Du khách nước ngoài bị bắt làm con tin tại Philippines Tình huống xảy ra không khác gì một bộ phim Hollywood. Sáng nay 23-8, một cựu cảnh sát Philippines cầm súng máy đã chiếm giữ một xe buýt tại thủ đô Manila, và giữ gần 30 hành khách làm con tin. Thôi việc thầy giáo phạt học sinh nhập viện Sáng 3/11, Hội đồng kỷ luật trường THPT Lê Quý Đôn (TP HCM) đã họp, xử lý buộc thôi việc đối với thầy Võ Hải Bình về hành vi phạt học sinh sai quy chế. 11
Áo trắng và cuộc chia ly màu đỏ Chín đội bóng tham dự ở hai bảng đấu của môn bóng đá nam tại SEA Games lần này sử dụng từ 2 đến 3 bộ trang phục khác nhau, riêng U23 VN chỉ mặc độc một màu trắng ở 4 trận vòng bảng II. Tổ chức tác phẩm báo chí trực tuyến Phân lớp thông tin: 12
Tựa, tít LỚP 1 (headline) Lời dẫn (lead, chapeau) LỚP 2 Hình ảnh Nộ i dung Box - Nhữngđồ Biểu bài LỚP 3 viết có liên quan (link) - Các trích đoạn âm thanh, hình ảnh (clip) 13
+ Cách viết: Kết cấu: - Hình tháp ngược; - Hình chữ T; Theo tuyến thời gian Kịch tính Xếp chồng (tin của các hãng thông tấn); - Nhiều cửa; Tổ chức nhiều cửa: - Chính văn (chia thành nhiều phần, sử dụng tít phụ); - Box; - Sơ đồ, bản đồ, biểu đồ,…; - Hình ảnh; - Audio & video; - Phần dành cho độc giả; … Chính văn (nội dung bài) nên có những yếu tố sau: + Trích dẫn; + Nguồn tin; + Giải thích; + Phân tích; + Thông tin bối cảnh; + So sánh; Độ dài: Tối đa 800 chữ - Độc giả “lướt mắt” nhiều hơn là đọc (Jacob Nielsen); - Không nói lòng vòng mà đi thẳng vào nội dung chính; - Không nên để độc giả phải lăn chuột hoặc click sang trang thứ hai;- Nên có các tiểu đề/nội đề chứa đựng thông tin (điểm nghỉ cho mắt, độc giả dễ tiếp nhận thông tin hơn); - Nêu rõ nguồn tin; Tiết kiệm thời gian của người đọc: - “Hãy thứ lỗi cho tôi về lá thư dài này, tôi không có thời gian để viết ngắn hơn” (Blaise Pascal)- Công chúng sẽ cảm ơn những người viết không làm họ mất thời giờ. Ngôn ngữ đơn giản, trực tiếp sẽ hiệu quả hơn là những câu chữ khoe khoang trình độ văn học. Phân đoạn: - Mỗi đoạn 1 ý; - Đoạn có độ dài vừa phải (3-4 hàng); - Sử dụng phương pháp liệt kê hoặc gom thông tin thành từng cụm; Diễn đạt câu: - Nên dùng phương pháp diễn dịch; 14
- Câu chủ động; - Sử dụng nhiều động từ, giảm bớt tính từ; - Rõ ràng, không uốn éo hoa mỹ; Chú ý những lỗi: - Tên gọi; - Chính tả; - Diễn đạt câu; Cháy lớn ở chợ Tân Bình Khoảng 22 giờ tối 11-4, tầng trên mặt tiền của chợ Tân Bình (Quận Tân Bình, TP.HCM) đã bốc cháy dữ dội. Lửa bốc cao khỏi tầng mái và lan rộng ra nhiều sạp hàng. Chỉ sau sau đó ít phút hàng chục xe cứu hỏa đã có mặt và phong tỏa toàn bộ tuyến đường Lý Thường Kiệt, Lê Minh Xuân xung quanh chợ. Khu vực bị cháy được xác định là gian hàng bán vật dụng gia đình và phụ liệu ngành tóc nằm ở tầng 1, có diện tích khoảng 32 mét vuông. Được tin báo, Sở cảnh sát phòng cháy chữa cháy TP.HCM huy động lực lượng của Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy quận 11 lập tức ứng cứu. Sau khi dùng thang cứu hỏa phun nước từ mái xuống và tiếp cận chợ từ nhiều hướng, đến 23 giờ ngọn lửa phía trên mái đã tạm thời được khống chế. Sau đó cảnh sát phòng cháy chữa cháy đã phá được vào bên trong để tiếp tục dập lửa cho các gian hàng phía trong. Thiệt hại hàng hóa chưa được xác định, song may mắn không có thiệt hại về người. Voi xiếc quật chết một học sinh lớp 6 Khoảng 13g ngày 10-4, em Phạm Xuân Tín - học sinh lớp 6 Trường THCS Bình Đa (P.Bình Đa, TP Biên Hòa, Đồng Nai) - đã bị một con voi xiếc của doanh nghiệp biểu diễn nghệ thuật Sao Mai, tỉnh Hải Dương quật chết ngay tại sân vận động Bình Đa. Theo nhiều học sinh chứng kiến vụ việc thì voi xiếc được xích chân. Luc đo, một nhóm ́ ́ học sinh, trong đó có Tin, do chưa đến giờ vào lớp nên đã leo vượt qua lưới B40 để ́ nghịch voi. Có nhiều em ném đá, có em kéo đuôi voi... Trong lúc voi giận dữ, Tín chưa kịp chạy đi đã bị voi dùng vòi cuốn lại quật hai lần xuống đất mới thả ra. Nhiều học sinh đã la lên và chạy vào khu bảo vệ đoàn xiếc, đánh thức những người đang ngủ trưa ở đây để đưa Tín đi cấp cứu. Ông Nguyễn Văn Hưng, phó đoàn xiếc Sao Mai, giải thích: trước khi xảy ra voi quật học sinh, cả đoàn đang ăn cơm thì có thấy một nhóm học sinh vào chọi voi. Khi chúng tôi ra tới nơi thì voi đã quật em Tín rồi. Ông Hưng cũng cho biết voi quật chết người là con voi cái, làm xiếc đá bóng. Có thể do trời nắng nóng quá nên voi “bực bội” khi bị học sinh nghịch phá. Chủ tịch UBND P.Bình Đa Phạm Cành Tơ cho biết đoàn xiếc có ký hợp đồng với phường giá 2,5 triệu đồng thuê sân bãi, điện, nước, công tác bảo vệ khán giả... để biểu diễn xiếc thú duy nhất một đêm 10-4. 15
IV. Tổ chức nội dung tác phẩm báo trực tuyến + Xử lý kết cấu: mô hình hình tháp ngược. Logic thông tin: mới, lạ trước. + Câu càng ngắn càng tốt, không ôm đồm mệnh đề, tránh tình trạng lẫn ý, ý phụ át ý chính + Mỗi đoạn một ý độc lập + Phần ý kiến nhân vật, tránh để nhân vật nói đi nói lại nhiều lần trong bài + Không viết lòng vòng, nên đi thẳng vào câu chuyện, vấn đề + Với những bài dài, nên có những tít xen chứa đựng thông tin. Tít xen (tít phụ) vừa tạo ra những điểm nghỉ cho mắt, vừa có tác dụng lôi kéo công chúng + Tận dụng tất cả ưu thế trình bày và cập nhật của báo trực tuyến khi viết bài (ảnh, đồ họa, liên kết, các định dạng văn bản…) + Độ dài một bài viết cho báo trực tuyến tùy thuộc vào thể loại, tùy thuộc vào tôn chỉ mục đích và đối tượng của từng tờ báo, nhưng nhìn ở bình diện chung, các nhà chuyên môn đều khuyến cáo không nên quá 800 chữ. V. Chụp ảnh và biên tập ảnh cho website + Vai trò của hình ảnh: - Bắt buộc; Có thể thay thế cho bài viết; Diễn đạt thông tin, tạo sự tin cậy Mục đích sử dụng: - Riêng lẻ: Đặt trong bài viết - Nhiều hình ảnh: thực hiện bài báo thông qua hình ảnh (soundslides), thư viện ảnh, chùm ảnh… + Một số lưu ý về hình ảnh: - Bố cục theo nguyên tắc 2/3 - Điểm chết và đường chân trời - Hậu cảnh và tiền cảnh - Góc máy - Hướng nhìn - Khoảnh khắc bấm máy - Thông tin trong bức ảnh - Chú thích cho bức ảnh + Nguyên tắc chụp và biên tập ảnh: 1. Chọn góc máy hợp lý để có sự giao tiếp bằng ánh mắt với đối tượng được chụp 16
2. Chọn sử dụng phông rõ ràng 17
3. Chú ý nguồn sáng để làm nổi rõ chủ đề 4. Chọn chụp cận để làm nổi rõ chủ đề bức ảnh 5. Không đặt chủ đề vào giữa bức ảnh (các điểm chết) 18
6. Tránh sử dụng ảnh bị mất nét chủ đề 7. Phải chú ý các nguồn sáng 8. Khai thác ảnh đứng để tạo hiệu quả chiều sâu 19
9. Hãy biết “đạo diễn” cho một bức ảnh khi có thể Tổ chức thực hiện giao lưu trực tuyến Đôi nét về hình thức – thể loại + Giao lưu trực tuyến là hình thức báo chí khai thác thế mạnh tương tác của báo online + Giao lưu trực tuyến nhìn từ hệ thống thể loại báo chí + Đặc điểm của giao lưu trực tuyến so với các hình thức tương tự trên phát thanh, truyền hình Khi nào chúng ta cần tổ chức giao lưu trực tuyến? + Khi công chúng muốn có ý kiến, sự lý giải không phải của nhà báo mà là của những người có trách nhiệm. Do địa vị xã hội và chuyên môn của mình, họ có hiểu biết sâu sắc hơn, thông tin tốt hơn nhà báo về vấn đề mà xã hội quan tâm. + Khi nhà báo không chứng kiến được sự việc. Công chúng cần “nghe” những người trực tiếp tham dự cung cấp thông tin, giảm tối đa sự can thiệp của nhà báo vào phát ngôn của nhân vật. + Khi chúng ta muốn giới thiệu những cá nhân đặc biệt với cái nhìn, quan điểm, trí tuệ, tâm hồn, câu chuyện… của chính họ. Phân loại (dựa theo tiêu chí nội dung) 1. Dạng có chủ đề thông tấn: khai thác/cung cấp thông tin từ những người có trách nhiệm, liên quan… 2. Dạng có chủ đề tư vấn: lý giải, giải thích cho công chúng những vấn đề; cung cấp phương pháp, nội dung có tính chất chuyên môn… 3. Dạng có chủ đề khắc họa chân dung nhân vật: cung cấp cho công chúng về chân dung một nhân vật đặc biệt (thường là người nổi tiếng, nghệ sĩ, vận động viên..) Trong thực tế, sự phân loại này chỉ có ý nghĩa tương đối và thông thường, có sự giao thoa giữa các nhóm chủ đề trên trong nhiều cuộc giao lưu trực tuyến Các bước tiến hành giao lưu trực tuyến 1. Công tác chuẩn bị: + Chuẩn bị chủ đề / góc tiếp cận + “Chuẩn bị” khách mời - Nên mời tối đa bao nhiêu khách? Tùy theo chủ đề giao lưu. Số lượng có thể là 1 hoặc hơn nhưng không nên quá 5 người. Nhiều khách, nội dung sẽ loãng. 20