Phát triển nghề đánh bắt xa bờ kết hợp với bảo vệ chủ quyền biển, đảo

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2015<br /> <br /> VAÁN ÑEÀ TRAO ÑOÅI<br /> <br /> PHÁT TRIỂN NGHỀ ĐÁNH BẮT XA BỜ<br /> KẾT HỢP VỚI BẢO VỆ CHỦ QUYỀN BIỂN, ĐẢO<br /> THE DEVELOPMENT OF LONG-RANGE FISHING CORDINATING<br /> WITH DEFEND OF EXCLUSIVE ECONOMIC ZONE OF VIETNAM<br /> Tô Thị Hiền Vinh1<br /> Ngày nhận bài: 26/5/2014; Ngày phản biện thông qua: 05/6/2014; Ngày duyệt đăng: 10/6/2015<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tiềm năng và thực tế đã và đang tạo nền tảng và cơ hội cho Việt Nam từng bước trở thành quốc gia mạnh về biển,<br /> làm giàu từ biển. Sự phát triển ngành khai thác hải sản đã đóng góp không nhỏ vào công cuộc giữ gìn an ninh, chủ quyền<br /> trên vùng lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của đất nước. Phát triển kinh tế biển nói chung và tăng trưởng kinh tế thủy<br /> sản nói riêng, đặc biệt là nghề đánh bắt xa bờ đã thu hút lực lượng ngư dân hiện diện thường xuyên trên biển góp phần<br /> đảm bảo an ninh quốc phòng. Ngược lại, đảm bảo an ninh quốc phòng tạo điều kiện để bà con ngư dân yên tâm sản xuất,<br /> phát triển kinh tế thủy sản. Có thể khẳng định, sự hiện diện dân sự của ngư dân trên biển thể hiện chủ quyền của Việt Nam,<br /> quốc gia biển phải dựa vào công dân biển và “biển bạc của ta phải do nhân dân ta làm chủ”.<br /> Từ khóa: biển; khai thác hải sản; an ninh quốc phòng; chủ quyền; đặc quyền kinh tế; đánh bắt xa bờ<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The potentiality and reality have been creating the foundation and opportunity for Vietnam step by step to become a<br /> nation that is strong at marine and enriches from the resource. The development of fisheries has contributed to the security<br /> preservation task, the sovereignty of territorial waters and the national exclusive economic development zone. The development<br /> of marine economics generally and the growth of fisheries economics particularly, especially off-shore fisheries have<br /> attracted fishermen to attend regularly in the sea, which helps to ensure the national defense and security. In contrast, the<br /> guarantee of national defense and security has facilitated the conditions to set fishermen’s mind at rest to produce and<br /> develop fisheries. It is possible to confirm that the presence of fishermen at the sea has expressed the sovereignty of Vietnamese<br /> people, that the coastal nation have to rely on marine citizens and “our silver sea must be controlled by our people”.<br /> Keywords: development of fisheries; security preservation; exclusive economic zone; defense and security<br /> <br /> I. MỞ ĐẦU<br /> Bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Việt<br /> Nam là trách nhiệm thiêng liêng của mỗi công dân<br /> Việt Nam đối với lịch sử dân tộc, là nhân tố quan<br /> trọng bảo đảm cho dân tộc ta phát triển bền vững.<br /> Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng chỉ rõ:<br /> “Mục tiêu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh là bảo vệ<br /> vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn<br /> vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển, đảo, biên<br /> giới, vùng trời; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân<br /> và chế độ XHCN…”(1). Đó là ý chí sắt đá, quyết<br /> tâm không gì lay chuyển được của dân tộc Việt<br /> Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Thời gian qua,<br /> <br /> 1<br /> <br /> sự biến đổi khôn lường của tình hình thế giới, khu<br /> vực và trên biển Đông khiến nhiệm vụ phòng thủ,<br /> bảo vệ đất nước, nhất là an ninh trên biển trở<br /> thành nhiệm vụ nhiều khó khăn, thách thức. Để<br /> hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và toàn<br /> vẹn lãnh thổ, điều tiên quyết đặt ra là phải không<br /> ngừng củng cố, tăng cường sức mạnh quốc gia,<br /> xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên biển.<br /> Trong đó, xây dựng thế trận lòng dân, mỗi ngư<br /> dân trên biển phải là một chiến sỹ góp phần bảo<br /> vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng<br /> của Tổ quốc là vấn đề chiến lược, mang tính cấp<br /> bách, then chốt.<br /> <br /> TS. Tô Thị Hiền Vinh: Khoa Khoa học Chính Trị - Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 199<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> II. NỘI DUNG<br /> 1. Vị trí, vai trò tiềm năng biển, đảo Việt Nam<br /> Bờ biển nước ta có chiều dài 3.260km, với 112<br /> cửa sông lạch, trung bình cứ 100km2 diện tích tự<br /> nhiên lại có 1km bờ biển và gần 30km bờ biển lại<br /> có cửa sông lạch. Vùng biển đặc quyền kinh tế Việt<br /> Nam có diện tích trên 1 triệu km2, gấp hơn 3 lần vùng<br /> lãnh thổ trên đất liền. Trong vùng biển đặc quyền<br /> kinh tế có hơn 3.000 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có<br /> nhiều đảo có dân cư như Vân Đồn, Cát Bà, Phú<br /> Quý, Côn Đảo, Phú Quốc,… có nhiều vịnh, vũng,<br /> eo ngách, các dòng hải lưu, vừa là ngư trường khai<br /> thác hải sản thuận lợi, vừa là nơi có nhiều điều kiện<br /> tự nhiên để phát triển nuôi biển và xây dựng các khu<br /> căn cứ hậu cần nghề cá. Vùng biển Việt Nam thuộc<br /> phạm vi ngư trường Trung tây Thái Bình Dương, có<br /> nguồn lợi hải sản phong phú, đa dạng và được đánh<br /> giá là một trong những ngư trường có trữ lượng cao<br /> trong các vùng biển quốc tế, với hơn 2.000 loài cá,<br /> 225 loài tôm, 800 loài rong biển, và nhiều loài hải<br /> sản quý như bào ngư, trai ngọc, sò huyết, san hô<br /> đỏ,... Nghiên cứu, điều tra về nguồn lợi cho biết,<br /> trữ lượng nguồn lợi hải sản ước tính khoảng 4 - 4,5<br /> triệu tấn, khả năng khai thác cho phép khoảng 1,8 2,0 triệu tấn/năm.<br /> Ngoài ra biển Việt Nam còn có trữ lượng khoáng<br /> sản, nhất là dầu khí to lớn, tiềm năng du lịch gắn với<br /> biển và trên biển dồi dào. Hơn nữa trong số mười<br /> tuyến đường biển lớn nhất hành tinh, có năm tuyến<br /> đi qua Biển Đông – một hướng chính chúng ta đang<br /> đi ra thế giới, đã và tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ<br /> mở rộng thông thương, thắt chặt và tăng cường các<br /> mối bang giao quốc tế, nhằm phát triển theo phương<br /> châm “tăng trưởng xanh” một cách chiến lược và<br /> đáng ghi nhận. Dọc bờ biển và trên biển Việt Nam,<br /> trong số 63 tỉnh/thành phố, có 28 tỉnh, thành phố<br /> ven biển với số dân hơn 44,2 triệu người, chiếm<br /> 50,34% tổng dân số cả nước (Tổng cục Thống kê,<br /> năm 2011), với 12 thành phố lớn, 125 huyện, thị xã<br /> ven biển, 100 cảng biển, khoảng 238.000 cụm công<br /> nghiệp và gần 1.000 bến cá…<br /> Năm 2012, kinh tế biển và vùng ven biển đóng<br /> góp khoảng 49% GDP cả nước, trong đó riêng kinh<br /> tế trên biển chiếm khoảng 22%; các ngành kinh tế<br /> biển quan trọng như dầu khí, hàng hải, thủy sản, du<br /> lịch biển đều tăng trưởng với nhịp độ cao… Quốc<br /> phòng, an ninh trên biển, đảo được bảo đảm; các<br /> lực lượng bảo vệ biển đã thực hiện tốt nhiệm vụ<br /> quản lý và bảo vệ chủ quyền biển, đảo, tạo điều kiện<br /> hỗ trợ cho các hoạt động kinh tế trên biển, đảo; ý<br /> thức của nhân dân bảo vệ chủ quyền quốc gia trên<br /> <br /> 200 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 2/2015<br /> biển được nâng lên. Trên cơ sở phát triển và phát<br /> huy toàn diện các ngành nghề biển một cách phù<br /> hợp, với cơ cấu phong phú, hiện đại, tạo ra tốc độ<br /> phát triển theo hướng nhanh, bền vững và hiệu quả.<br /> Tuy nhiên, những nỗ lực của chúng ta vừa qua<br /> chưa thật sự ngang tầm với các tiềm năng, thế<br /> mạnh và lợi thế so sánh đó về biển, đảo và kinh<br /> tế biển, đảo; tình hình an ninh, quốc phòng ở một<br /> số khu vực biển, đảo của chúng ta vẫn tiềm ẩn sự<br /> phức tạp, thậm chí có nơi, có lúc rất phức tạp, khó<br /> lường, ở chừng mực nào đó, khiến cho lộ trình phát<br /> triển kinh tế biển, đảo của nước ta gặp nhiều khó<br /> khăn. Vì vậy vấn đề phát triển nghề đánh bắt xa bờ<br /> kết hợp với bảo vệ chủ quyền, biển đảo là hết sức<br /> cần thiết.<br /> 2. Vai trò của nghề khai thác thủy sản<br /> Nghề cá là nghề có truyền thống từ lâu đời, gần<br /> gũi không chỉ với người dân ở vùng nông thôn ven<br /> biển, mà cả với cộng đồng dân cư trên đất liền, nơi<br /> có nhiều thuỷ vực tự nhiên nhiều triệu hec-ta như<br /> sông ngòi, kênh rạch, hệ thống hồ chứa tự nhiên và<br /> hồ chứa nhân tạo, hệ thống ao đầm nhỏ và ruộng<br /> trũng thuận lợi để phát triển nuôi trồng thủy sản<br /> nước ngọt. Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, từ chỗ<br /> chỉ là một nghề phụ trong sản xuất nông nghiệp,<br /> ngành Thủy sản đã dần hình thành và phát triển<br /> như một ngành kinh tế-kỹ thuật có đóng góp ngày<br /> càng lớn cho đất nước và đã trở thành ngành kinh<br /> tế quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, đạt tốc độ<br /> tăng trưởng cao trong khối nông, lâm nghiệp và thủy<br /> sản (4,48 % , Tổng cục Thống kê, 2012).<br /> Đến nay, thủy sản Việt Nam đã có vị trí cao<br /> trong cộng đồng nghề cá thế giới, đứng thứ 12 về<br /> khai thác thủy sản, thứ 3 về nuôi thủy sản và thứ 4<br /> về giá trị xuất khẩu thủy sản. Theo số liệu thống kê,<br /> năm 2012, tổng sản lượng thủy sản ước đạt 5,76<br /> triệu tấn (tăng 7,9% so với năm 2011), trong đó sản<br /> lượng khai thác đạt 2,65 triệu tấn (tăng 6% so với<br /> năm 2011). Sản lượng khai thác hải sản xa bờ năm<br /> 2001 khoảng 456.000 tấn, chiếm 30,8% tổng sản<br /> lượng khai thác hải sản, đến năm 2012 đã tăng lên<br /> khoảng 1.120.000 tấn và chiếm gần 50% tổng sản<br /> lượng khai thác hải sản. Sản lượng khai thác cá<br /> ngừ khoảng 15.000 - 30.000 tấn/năm, trong đó sản<br /> lượng cá ngừ đại dương đạt khoảng 12.231 tấn/<br /> năm. Tuy nhiên, hiện nay chưa có thống kê chính<br /> xác và thường xuyên. Khai thác hải sản đã có nhiều<br /> chuyển biến tích cực, từng bước chuyển dịch theo<br /> hướng trở thành nghề cá cơ giới, tăng cường khai<br /> thác ở vùng biển xa bờ nhằm nâng cao hiệu quả và<br /> chất lượng sản phẩm khai thác phục vụ xuất khẩu,<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> Tỷ trọng sản phẩm khai thác ở vùng biển xa bờ<br /> chiếm gần 40% tổng sản lượng thủy sản khai thác,<br /> trong đó nghề khai thác cá ngừ đại dương được<br /> quan tâm phát triển mạnh.<br /> Phát triển của kinh tế biển, đặc biệt là nghề<br /> đánh bắt xa bờ và những vấn đề liên quan đến<br /> việc bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng biển, đảo<br /> của nước ta trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp<br /> hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là một trong<br /> những nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách, vừa<br /> mang tính chiến lược lâu dài. Phải tiếp tục làm gì<br /> và làm như thế nào nhằm chủ động khai thác tiềm<br /> năng biển, đảo để xứng đáng là một quốc gia mạnh<br /> về biển, giàu lên nhờ biển, đảo…, thực sự vẫn là<br /> vấn đề nan giải, cáp bách cần lời giải đáp một cách<br /> toàn diện, có tính hệ thống, phù hợp và đạt hiệu<br /> quả cao. Trên thực tế, ngư dân là lực lượng hàng<br /> ngày bám biển sản xuất (với khoảng 10.000 tàu<br /> thuyền) nên họ cần được trang bị “tiềm lực” đủ<br /> mạnh để tự bảo vệ chính mình cũng như góp phần<br /> bảo đảm an ninh, chủ quyền vùng biển tổ quốc. Do<br /> đó việc phát triển đánh bắt xa bờ có vai trò quan<br /> trọng thực hiện phát triển kinh tế gắn với nhiệm vụ<br /> bảo vệ vùng biển, đảo của Tổ quốc. Điều đó càng<br /> được khẳng định khi những ngày gần đây, Trung<br /> quốc tiến hành lắp đặt giàn khoan Hải dương 981<br /> nằm sâu vào vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt<br /> nam. Cho đến ngày 25-5, Trung Quốc vẫn duy trì<br /> số lượng hơn 120 tàu, bao gồm tàu hải cảnh, tàu<br /> vận tải, tàu kéo, tàu cá và một tàu chiến nhằm bảo<br /> vệ giàn khoan.<br /> 3. Thực trạng khai thác thủy sản<br /> Nguồn lợi hải sản: Sản lượng khai thác tuy ở<br /> giới hạn cho phép (2,2 triệu tấn/năm), song nguồn<br /> lợi hải sản đã có dấu hiệu tổn thương: cá nổi nhỏ đã<br /> khai thác vượt quá giới hạn 25-30%, việc này không<br /> những đã và đang làm mất dần khả năng tái tạo,<br /> phục hồi mật độ quần thể, mà còn ảnh hưởng đến<br /> nguồn lợi cá nổi lớn (thiếu thức ăn); Hải sản tầng<br /> đáy cũng bị khai thác ở mức độ cao, vượt quá giới<br /> hạn cho phép từ 30-35%, trong đó có nhiều giống<br /> loài hải sản có vòng đời dài (cá mú, cá sủ, hồng…),<br /> dẫn đến nguy cơ bị tuyệt chủng; Cá nổi lớn mới khai<br /> thác khoảng 21-22% khả năng cho phép, tuy vậy<br /> hoạt động đánh bắt hải sản chưa được kiểm soát<br /> chặt chẽ nên vẫn diễn ra tình trạng khai thác nhiều<br /> hải sản chưa trưởng thành.Sự suy giảm nguồn lợi<br /> cá đã ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đánh bắt<br /> của các loại nghề. Tỉ lệ cá tạp trong các mẻ lưới<br /> ngày càng cao, chiếm 40 - 80% sản lượng đánh<br /> bắt tuỳ theo từng loại nghề, đặc biệt là tàu lưới kéo.<br /> <br /> Số 2/2015<br /> Từ những phân tích trên cho thấy cần phải có ngay<br /> các đội tàu khai thác xa bờ.<br /> Tàu cá khai thác hải sản: Trong giai đoạn 2001 2010, tổng số tàu thuyền máy khai thác hải sản tăng<br /> từ 74.495 chiếc lên 128.449 chiếc, với tổng công<br /> suất 6,5 triệu cv. Trong đó, tàu nhỏ hơn 90 cv có<br /> 101.488 chiếc chiếm 80,3%, tàu lớn hơn 90 cv có<br /> 24.970 chiếc chiếm 19,7% trong tổng số tàu thuyền<br /> cả nước. Số lượng tàu cá tăng bình quân 6,2%/năm;<br /> tổng công suất máy tàu bình 7,1%/năm. Nhóm tàu<br /> > 90 cv tăng trung bình 13%/năm, nhóm tàu < 20 cv<br /> 9,1%/năm; gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn<br /> lợi ven bờ. Do đó, cần phải kiểm soát được số<br /> lượng tàu cá phù hợp với trữ lượng nguồn lợi hải<br /> và định hướng phát triển của ngành thủy sản. Tính<br /> đến 15/12/2012, cả nước có khoảng 125.000 tàu<br /> cá, trong đó 61.000 chiếc có công suất dưới 20CV<br /> (chiếm 48,8%), 38.000 tàu có công suất từ 20CV<br /> đến 90CV (chiếm 30,4%), 26.000 chiếc có công<br /> suất trên 90CV (chiếm 20,8%). Đã có trên 93.000<br /> tàu được cấp phép, gia hạn và cấp lại (chiếm 74,4%,<br /> tăng 4% so với cùng kỳ năm 2011).<br /> Công tác quản lý tàu cá, đăng ký, đăng kiểm đã<br /> được Bộ Nông nghiệp & PTNT và Tổng cục Thủy<br /> sản chú trọng. Tỷ trọng sản phẩm khai thác ở vùng<br /> biển xa bờ chiếm gần 40% tổng sản lượng thủy<br /> sản khai thác, trong đó nghề khai thác cá ngừ đại<br /> dương được quan tâm phát triển mạnh. Hệ thống<br /> hậu cần dịch vụ tuyến khơi xa, tuyến đảo, tuyến ven<br /> bờ gắn với các trung tâm dịch vụ nghề cá đã bước<br /> đầu được hình thành. Mặc dù chất lượng sản phẩm<br /> sau khai thác vẫn chưa được nâng cao, nhưng tiêu<br /> thụ sản phẩm khai thác đã được cải thiện, tạo điều<br /> kiện ổn định đời sống của ngư dân. Thực hiện chủ<br /> trương “tổ chức lại sản xuất” của ngành, nhiều mô<br /> hình hợp tác sản xuất trên biển đã được hình thành<br /> (như Tổ hợp tác đoàn kết khai thác trên biển, nghiệp<br /> đoàn nghề cá, tàu mẹ - tàu con) và phát huy tác<br /> dụng nhằm tổ chức dịch vụ hậu cần trên biển, hỗ<br /> trợ nhau trong hoạt động sản xuất và tìm kiếm cứu<br /> nạn khi gặp rủi ro. Đến tháng 9/2012, cả nước đã có<br /> 3.156 tổ đội sản xuất trên biển. Nhiều cơ chế, chính<br /> sách quản lý đã được ban hành kịp thời, góp phần<br /> duy trì và phát triển hoạt động khai thác, đảm bảo ổn<br /> định sinh kế và đời sống của bà con ngư dân, duy<br /> trì sự hiện diện dân sự của lực lượng tàu thuyền và<br /> ngư dân trên các vùng biển, góp phần giữ vững chủ<br /> quyền, an ninh vùng biển, đảo của Tổ quốc.<br /> Lao động khai thác hải sản: Tương ứng với<br /> tăng số lượng tàu cá, lao động trực tiếp khai thác<br /> thủy sản cũng tăng theo, từ 270.587 người (1990)<br /> lên gần 850.000 người (năm 2011), mỗi năm<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 201<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> bổ sung khoảng 18-20 nghìn lao động. Trình độ lao<br /> động phần lớn được đào tạo theo phương thức “cha<br /> truyền con nối”. Đội ngũ thuyền trưởng, máy trưởng<br /> hầu hết ít được đào tạo qua trường lớp chính qui,<br /> thiếu các kiến thức cơ bản để có thể sử dụng được<br /> các thiết bị hàng hải, khai thác. thiếu các kiến thức<br /> về luật hàng hải để có thể hoạt động khai thác ở<br /> những vùng biển quốc tế.Trình độ văn hoá thấp,<br /> trong đó có 8,4% mù chữ, 55,2% tốt nghiệp tiểu<br /> học, chỉ có 34,5% tốt nghiệp trung học cơ sở, 1,9%<br /> trung học phổ thông và 0,1% được đào tạo qua các<br /> trường đại học và trung học chuyên nghiệp. Xuất<br /> phát từ trình độ học vấn thấp và phong tục tập quán<br /> khác nhau ở từng vùng nên việc chuyển giao, áp<br /> dụng tiến bộ khoa học nhằm nâng cao năng suất<br /> khai thác gặp nhiều khó khăn.<br /> Công nghệ khai thác hải sản: Trong hơn một<br /> thập kỷ qua, đã có sự thay đổi, ngoài việc cải tiến<br /> các loại nghề như lưới kéo, rê, vây trong nước, việc<br /> du nhập một số nghề khai thác thủy sản khác cũng<br /> đã được thực hiện, như: Câu cá rạn (mú, hồng) từ<br /> Hồng Kông; câu cá ngừ đại dương từ Đài Loan,<br /> Nhật Bản; chụp mực kết hợp ánh sáng từ Thái Lan;<br /> lưới kéo có độ mở cao” từ Trung Quốc; đặc biệt là<br /> lưới kéo đáy, nghề lưới vây sử dụng máy dò ngang,<br /> rê 3 lớp khai thác mực nang, công bảo quản cá ngừ<br /> bằng nước biển.Các trang thiết bị trên tàu như máy<br /> bộ đàm, định vị, dò cá đã được trang bị hầu hết trên<br /> các tàu cá xa bờ tùy theo từng nghề khác nhau.<br /> Tuy nhiên, các trang thiết bị khai thác như tời thu<br /> thả lưới, máy lái tự động, cẩu được sản xuất thủ<br /> công nên tuổi thọ thấp và hiệu quả không cao dẫn<br /> đến nguy cơ mất an toàn. Mức độ công nghiệp hóa<br /> chưa cao, sự đổi mới chậm, đó là các thách thức<br /> của nghề cá nước ta trong thời gian tới. Đặc biệt<br /> là việc đánh bắt xa bờ trong điều kiện hiện nay gặp<br /> nhiều khó khăn.<br /> 4. Một số giải pháp phát triển đánh bắt xa bờ kết<br /> hợp bảo vệ chủ quyền biển đảo<br /> - Nâng cao hiệu quả phổ biến, tuyên truyền cho<br /> ngư dân<br /> Tuyên truyền khẳng định vững chắc chủ quyền<br /> biển, đảo: Tình hình Biển Đông diễn biến hết sức<br /> phức tạp, nhiệm vụ tuyên truyền đòi hỏi càng cấp<br /> thiết hơn, nhất là triển khai có hiệu quả các nội dung<br /> của Đề án tuyên truyền về biển, đảo cho cán bộ<br /> trong ngành thủy sản và ngư dân tham gia khai<br /> thác trên biển. Đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương,<br /> đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trong<br /> việc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo; Phổ<br /> biển các văn bản pháp lý chứng minh chủ quyền,<br /> <br /> 202 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 2/2015<br /> quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên<br /> các vùng biển; Tuyên truyền về Luật biển Việt Nam<br /> và các quy định khác liên quan. Khuyến khích, hỗ<br /> trợ ngư dân tham gia khai thác và kết hợp bảo vệ<br /> chủ quyền biển đảo ở các vùng biển xa.<br /> Xác định được vai trò, tầm quan trọng của ngư<br /> dân và các hoạt động liên quan đến khai thác hải<br /> sản trong thực hiện mục tiêu của Chiến lược biển<br /> phát triển và bảo vệ chủ quyền biển đảo. Nhiều hình<br /> thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật được áp dụng<br /> và phát huy hiệu quả như tài liệu tuyên truyền, sổ<br /> tay hướng dẫn, tờ rơi, các phương tiện thông tin đại<br /> chúng nhất là Đài tiếng nói Việt Nam là phương tiện<br /> tuyên truyền phù hợp, hiệu quả đối với đặc thù nghề<br /> nghiệp của ngư dân khi sản xuất trên biển, các cuộc<br /> thi,… Các nội dung liên quan đến chủ quyền, quyền<br /> chủ quyền, quyền tài phán Việt Nam trên các vùng<br /> biển, chế độ pháp lý của mỗi vùng biển, nội dung và<br /> ý nghĩa của hai Hiệp định Phân định và Hiệp định<br /> hợp tác nghề cá trong Vịnh Bắc bộ giữa Việt Nam<br /> và Trung Quốc còn được lồng ghép đưa vào trong<br /> chương trình của các lớp đào tạo thuyền trưởng,<br /> máy trưởng. Qua đó giúp ngư dân nhận thức được<br /> vai trò, trách nhiệm của mình trong việc phát triển<br /> khai thác hải sản gắn với bảo vệ chủ quyền, mỗi<br /> ngư dân là một chiến sỹ, họ là những công dân có<br /> mặt thường xuyên trên biển đảo.<br /> - Phải có chính sách hỗ trợ vay vốn cho<br /> ngư dân<br /> Để phát triển kinh tế biển, giữ vững chủ quyền<br /> biển đảo thì nhất thiết phải đầu tư xứng đáng cho<br /> “tam ngư” - ngư dân, ngư nghiệp, ngư trường - nhất<br /> là trong tình hình biển Đông có nhiều biến động như<br /> hiện nay. Để giúp ngư dân đầu tư phương tiện đánh<br /> bắt cá hiện đại, NHNN sẽ tích cực phối hợp với Bộ<br /> NN&PTNT, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan<br /> đề xuất các giải pháp đồng bộ, trong đó có tín dụng<br /> ngân hàng, với Chính phủ để giúp ngư dân giải<br /> quyết vướng mắc, khó khăn có vốn phát triển đánh<br /> bắt cá xa bờ, góp phần bảo vệ chủ quyền vùng biển<br /> của Tổ quốc, hỗ trợ về đầu tư vốn, cơ chế, chính<br /> sách, cho ngư dân vay thời gian từ 5-7 năm, lãi suất<br /> ưu đãi và cho thế chấp ngay chính chiếc tàu đóng<br /> mới. Những chiếc tàu đóng mới phải hiện đại đầy<br /> đủ các máy móc thiết bị đáp ứng với những yêu cầu<br /> cần thiết đánh bắt xa bờ. Dù đã đầu tư nhiều nhưng<br /> chương trình đánh bắt xa bờ vẫn chưa phát triển<br /> mạnh, hiện vẫn còn đến 99% tàu cá là tàu gỗ. Vì vậy<br /> trong thời gian tới phải nhanh chóng hiện đại hóa<br /> đội tàu đánh bắt xa bờ bằng việc đóng mới 3.000<br /> tàu vỏ thép. Đồng thời, kiến nghị sửa đổi chính sách<br /> ưu đãi tín dụng đầu tư phát triển để hỗ trợ ngư dân<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> đóng mới, hiện đại hóa tàu cá. Cụ thể là tập trung<br /> đóng tàu dịch vụ hậu cần đi kèm với các tổ đội sản<br /> xuất trên biển và các tàu khai thác đối tượng giá trị<br /> cao. Mức vay được đề xuất là 80% giá trị tàu, thời<br /> hạn 10 năm, ngắn hạn 5 năm, lãi suất 2,5%/năm với<br /> tài sản thế chấp chính là con tàu được đóng mới.<br /> - Hoàn thiện các mô hình tổ chức sản xuất<br /> trên biển<br /> Xây dựng các mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã<br /> khai thác kiểu mới theo chuỗi liên kết khai thác, dịch<br /> vụ hậu cần, chế biến và tiêu thụ sản phẩm gắn với<br /> bảo vệ an ninh, chủ quyền biển, đảo. Xây dựng các<br /> chính sách hỗ trợ tổ hợp tác, hợp tác xã khai thác<br /> theo chuỗi gắn với bảo vệ an ninh, chủ quyền biển,<br /> <br /> Số 2/2015<br /> đảo. Hỗ trợ, phát triển Hợp tác xã nghề cá, các<br /> Hiệp hội nghề cá theo nghề, địa phương. Thí điểm<br /> giao việc khai thác, kinh doanh các cảng cá, bến<br /> cá cho Hợp tác xã. Để trong quá trình đánh bắt<br /> trên biển khơi có thể hỗ trợ trong những lúc gặp<br /> bất trắc xảy ra.<br /> III. KẾT LUẬN<br /> Phát triển đội tàu khai thác xa bờ là một đòi hỏi<br /> khách quan, nó không chỉ giải quyết vấn đề kinh tế,<br /> bảo vệ nguồn lợi hải sản ven bờ vốn dĩ đã cạn kiệt,<br /> tận dụng nguồn lợi xa bờ được xem là còn nhiều<br /> tiềm năng; mà còn góp phần bảo đảm an ninh quốc<br /> phòng, giữ vững chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, 2011. NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật. Hà Nội.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 2012. Đề án tổ chức lại khai thác thủy sản.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Vũ Văn Phúc, 2014. Phát triển kinh tế biển đảo, gắn với quốc phòng, an ninh. Tạp chí Cộng sản, số 2.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Quang Trung, 16/5/2014. Tam ngư và chủ quyền lãnh hải. Thời báo Kinh tế Sài Gòn.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Trương Minh Tuấn, 2014. Việt Nam với mục tiêu phát triển kinh tế biển, đảo bền vững trong thế kỷ của đại dương. Tạp chí<br /> Tuyên giáo, số 1.<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 203<br /> <br />