M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán ươ ướ
I.PH N M ĐU
1. Lý do ch n đ tài
Trong nh ng năm làm công tác gi ng d y b môn toán, tôi luôn không
ng ng h c h i đ nâng cao trình đ chuyên môn, đi m i ph ng pháp gi ng ươ
d y đ sao cho có th giúp các em h c sinh n m v ng ki n th c, kĩ năng c ế ơ
b n c n thi t và cũng có th v n d ng linh ho t kiên th c toan hoc vao trong ế ư
th c t cu c s ng. Bên c nh đó tôi cũng đt nhi m v hàng đu cho chính ế
b n thân mình là: Làm th nào đ các em phát huy đc năng l c t h c c a ế ượ
b n thân? Ph ng pháp nào có th đa các em đn v i ki n th c nhanh, chính ươ ư ế ế
xác và kh i d y các em ni m đam mê Toán h c?... R t nhi u nh ng yêuơ
c u đc đt ra, nh ng b n thân tôi nh n th y r ng vi c Rèn cho h c sinh ượ ư
l p 6 phát huy năng l c t h c toán là r t c n thi t. B i v i h c sinh l p 6, ế
các em v a m i b c vào môi tr ng h c m i (c p THCS) các em b t đu ướ ườ
làm quen v i nh ng môn h c m i v i nh ng ph ng pháp gi ng d y và cách ươ
th c ghi bài mà yêu c u các em thao tác nhanh nh n, ch đng ki n th c,… ế
N u không có năng l c t h c t p môn toán, các em s d n m t đi kĩ năngế
ch đng n m b t ki n th c, l i h c toán, ph thu c vào nh ng ki n th c ế ườ ế
mà giáo viên truy n đt, thi u s sáng t o d n đn k t qu h c t p ch a cao. ế ế ế ư
Vì th vi c giúp h c sinh ti p c n v i công ngh thông tin, có ph ng phápế ế ươ
h c t p phù h p, t o h ng thú, tăng đam mê đi v i môn toán là nh ng
ph ng pháp nh m phát huy năng l c t h c, s tr ng c a b n thân.ươ ườ
T x a nh ng câu ca dao, tuc ng nh “ Tôn s trong đao”, “ Nhât t vi ư ư ư ư ư ư ư
s , ban t vi s , Muôn sang thi băc câu kiêu, muôn con hay ch phai yêu ư ư ư ư "
lây thây”, …v i y nghia đê cao, coi trong vi tri cua ng i thây trong xa hôi. ơ " ươ
Tuy nhiên nh vây không co nghia la thây lam hêt tât ca cho tro, ma thây nhiêt ư "
tinh truyên đat kiên th c, con tro nô l c đê chu đông chiêm linh kiên th c, vân ư ư " " ư
dung sang tao kiên th c đo vao th c tê cuôc sông. Môt khi hoc sinh chi linh hôi ư ư "
kiên th c môt cach bi đông t thây thi cac em se năm băt kiên th c ây rât m ư ư ư ơ
nhat, nhanh quên, l i vân dung vao th c tê. Nh ng khi hoc sinh kêt h p đc ươ ư ư ơ ươ
nh ng ki năng nh : tiêp thu bai hoc trên l p, chu đông tim toi m rông kiên ư ư ơ " ơ"
th c trong sach tham khao, th c tê cuôc sông, trai nghiêm va sang tao thi kêt ư " ư "
qua đat đc không chi la kiên th c ma con la ki năng vân dung, sang tao vao " ươ " ư
cuôc sông.
Đc bi t nh ng năm gân đây đc s quan tâm c a lãnh đo PGD đa tô ư ượ "
ch c các bu i t p hu n vê đôi m i ph ng phap day hoc, day hoc theo chu đê ư " ơ ươ "
tich h p, day hoc trai nghiêm sang tao, tôi nh đc m r ng ki n th c và ơ " ư ượ ế
h c h i đc nh ng ph ng pháp gi ng d y m i đ m t l n n a kh ng đnh ượ ươ
r ng Rèn luy n năng l c h c, t h c toán h c sinh” đc bi t là h c sinh
l p 6 là r t c n thi t. Hi u qu s đc nâng cao n u giáo viên bi t linh ho t ế ượ ế ế
k t h p các ph ng pháp gi ng d y khac nhau phu h p v i đôi t ng hoc ế ươ ơ ơ ươ
sinh. Trong đo v i đi t ng h c sinh l i h c (không có kh năng t h c) ượ ườ
Giáo viên: D ng Th ngaươ Tr ng THCS L ng Th ươ ươ ế
Vinh
1
M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán ươ ướ
thì các em th ng không n m ch c ki n th c, đng tr c m t v n đ c nườ ế ướ
gi i quy t các em không bi t t tìm ra h ng gi i quy t, không t đánh giá ế ế ướ ế
đc đâu là đúng, c n làm và đâu là sai, luôn b ng lòng v i nh ng gì đã cóượ
không t b sung cho mình nh ng đi u c n thi t trong nh n th c. Nên theo ế
tôi vi c b i d ng và phát huy năng l c h c, t h c cho h c sinh là r t c n ưỡ
thi t. Đó là lý do đ tôi ch n đ tài ế “ M t s ph ng pháp h ng d n h c ươ ướ
sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán
2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài
Trong nh ng năm v a qua Bô giao duc đao tao đa nêu ra nh ng han chê, ư ư ư
yêu kem cua giao duc, trong đo co yêu tô ch a coi trong viêc th c hanh, vân " ư ư
dung kiên th c hoc đc vao th c tê. Đăc biêt hiên nay hiên t ng hoc sinh ư ươ ư ươ
l i biêng hoc bai, lam bai đa tr thanh thoi quen, rât đông hoc sinh không co ươ ơ"
h ng thu, co đông l c v i viêc hoc Toan, cam thây hoc môn Toan kho va “khô ư ư ơ "
khan”, chi la nh ng con sô va nh ng phep tinh (đăc biêt con kho h n v i hoc " ư ư ơ ơ
sinh co l c hoc yêu). Vi vây viêc hoc Toan v i cac em rât năng nê va bi đông, ư ơ
hiêu qua hoc tâp không cao va keo theo đo la nhiêu hê luy khac. Nguyên nhân "
t đâu? Co rât nhiêu li do cho viêc hoc sinh không thich hoc toan, l i hoc va ư ươ
hoc yêu. Nh ng la ng i giao viên du v i li do nao thi tr c tiên ban thân ư ươ ơ ươ "
ng i giao cân phai co ph ng phap day hoc phu h p va kh i dây đc cac ươ " ươ ơ ơ ươ ơ"
em niêm đam mê, chu đông, sang tao trong hoc tâp, co nh vây m i giup cac " ư ơ
em va phu huynh co môt cai nhin khac vê hoc tâp noi chung va vê hoc Toan noi
riêng. Qua nh ng năm gi ng d y, tôi nh n th y r ng đ phát huy năng l c t
h c Toán c a h c sinh l p 6 nói riêng và h c sinh THCS nói chung, ng i ườ
giáo viên ph i là ng i t ch c các ho t đng h c t p c a h c sinh theo ườ
h ng ch đng tích c c. H ng d n, khích l các em đ các em tìm ra ki nướ ướ ế
th c, t duy logic và v n d ng sáng t o. T đó giúp h c sinh phát huy đc ư ượ
năng l c t h c toán c a b n thân va dân đap ng đc yêu câu giao duc suôt ư ươ
đi cua xa hôi phat triên va công nghê nh hiên nay. ơ " " ư
Đ làm đc đi u này, giáo viên c n có cái nhìn sâu s c h n, quan tâm ượ ơ
và chú ý đn vi c phát huy năng l c t h c c a h c sinh. V i các em h c sinhế
c n xác đnh rõ m c tiêu h c t p, có k ho ch h c t p c th , s p x p th i ế ế
gian h p lí, ch n l c và ghi nh ki n th c, h c bài cũ, chu n b bài m i, làm ế
các bài t p v n d ng ki n th c và v n d ng sáng t o. Ngoài ra khi h c sinh ế
đc rèn t t năng l c t h c các em còn có th gi i toán Violympic đt hi uượ
qu v i thao tác nhanh nh n h n, h c sinh có th ch đng v n d ng ki n ơ ế
th c liên môn đ gi i quy t các bài toán th c ti n, linh hoat va sang tao trong ế
hoc tâp trai nghiêm,… đ t đó trang b cho các em nh ng n n t ng ban đu "
trong vi c phát tri n năng l c ti m tàng c a chính mình, nh m chu n b tâm
th cho vi c “h c th ng xuyên, h c su t đi” thì t h c chính là s i chế ườ
xuyên tâm.
3. Đi t ng nghiên c u ượ
Giáo viên: D ng Th ngaươ Tr ng THCS L ng Th ươ ươ ế
Vinh
2
M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán ươ ướ
M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 tr ng THCS L ng ươ ướ ườ ươ
Th Vinh phát huy t t năng l c hoc, t h c môn Toanế
4. Gi i h n ph m vi nghiên c u
H c sinh l p 6A1, 6A2 tr ng THCS L ng Th Vinh năm hoc 2016 - ườ ươ ế
2017; Các bài t p v n d ng, m r ng trong ch ng trình Toán 6 (SGK toán 6 ươ
và tài li u h ng d n h c toán 6; Tô ch c cac hoat đông trai nghiêm sang tao ướ " ư "
trong day hoc môn Toan; Hoat đông trai nghiêm sang tao trong cac môn hoc l p " ơ
6)
5. Ph ng pháp nghiên c uươ
D a trên nh ng đnh h ng ban đu, n i dung đc d a trên nh ng ướ ượ
ph ng pháp sau:ươ
- Ph ng pháp nghiên c u th c ti n: Thông qua quá trình tr c ti pươ ế
gi ng d y h c sinh l p 6.
- Ph ng pháp tr c quan thông qua các hình nh trên sách h ng d n,ươ ướ
đ v t th c t , s v t hi n t ng g n gũi trong cu c s ng; Quan sát s ti n ế ư ế
b c a h c sinh.
- Ph ng pháp tham kh o sách, tài li u: Sách giáo khoa toán 6; Sáchươ
h ng d n toán 6; Sách nâng cao và phát tri n toán 6; Sách b i d ng h cướ ưỡ
sinh gi i toán 6.
- Ph ng pháp t ng k t kinh nghi m giáo d c: tham kh o ý ki n, h cươ ế ế
h i ph ng pháp gi ng d y c a đng nghi p thông qua các bu i sinh ho t ươ
chuyên môn, thao gi ng, thi GVDG, d gi thăm l p.
- Ph ng pháp nghiên c u s n ph m.ươ
- Ph ng pháp th c nghi m.ươ
- Ph ng pháp đánh giá k t qu h c t p c a h c sinh sau khi d y th cươ ế
nghi m.
II. N I DUNG Đ TÀI
1. C s lý lu nơ
Trong nhi u năm qua, Đng và Nhà n c ta r t quan tâm đn giáo d c, ướ ế
vì v y trong ph ng h ng phát tri n giáo d c và đào t o đn năm 2020 c a ươ ư ế
Ngh quy t s 29 NQ/TW H i ngh trung ng 8 khoá XI ch rõ: ế ươ Ti p t cế
đi m i m nh m ph ng pháp d y và h c theo h ng hi n đi, phát huy ươ ướ
tính tích c c, ch đng sáng t o và v n d ng ki n th c kĩ năng c a ng i ế ườ
h c, kh c ph c l i truy n th áp đt m t chi u, ghi nh máy móc. T p trung
d y cách h c, cách nghĩ, khuy n khích t h c, t o c s đ ng i h c t c p ế ơ ườ
nh t và đi m i tri th c, kĩ năng, phát tri n năng l c. Chuy n t h c ch y u ế
trên l p sang t ch c hình th c h c t p đa d ng. Chú ý các ho t đng xã h i,
ngo i khoá, nghiên c u khoa h c. Đy m nh ng d ng công ngh thông tin
và truy n thông trong d y và h c”.
H c là m t quá trình trong đó d i s đnh h ng c a ng i d y, ướ ướ ườ
ng i h c t giác, tích c c, đc l p ti p thu ki n th c, kinh nghi m t môiườ ế ế
Giáo viên: D ng Th ngaươ Tr ng THCS L ng Th ươ ươ ế
Vinh
3
M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán ươ ướ
tr ng xung quanh b ng các thao tác trí tu và tay chân nh m hình thành c uườ
trúc tâm lí m i đ bi n đi nhân cách c a các em theo h ng ngày càng hoàn ế ướ
thi n. Không ai có th thay th các em và ch có các em m i t o ra s thay đi ế
cho chính b n thân mình.
Qua đó, viêc h c đã là hàm ch a t h c. Và t h c không có nghĩa ch là
vi c h c ngoài gi lên l p, mà ho t đng h c còn đc di n ra trên l p d i ượ ướ
s h ng d n, t ch c, ch đo c a giáo viên đ các em có th tìm tòi, phát ướ
hi n, phân tích và chi m lĩnh ki n th c b ng chính t duy c a mình đ h c có ế ế ư
hi u qu , tránh r i vào tình tr ng mò m m thi u c s . H c – T h c có m i ơ ế ơ
liên quan m t thi t v i nhau và k t qua đem l i còn tu thu c vào m c đ t ế ế "
l c và trình đ khác nhau c a m i em, vào kinh nghi m t ch c, h ng d n ướ
vi c h c c a m i giáo viên.
2. Th c tr ng vân đê nghiên c u ư
Là giáo viên còn tr nên b n thân tôi nh n th y vi c giáo viên c n h c
h i trau d i ki n th c, ph ng pháp đ đa ki n th c đn cho các em h c ế ươ ư ế ế
sinh là m t v n đ r t quan tr ng, đc bi t v i mô hình tr ng h c m i thì ườ
v n đ này càng đc giáo viên đt lên hàng đu. Trong quá trình gi ng d y ượ
và công tác t i tr ng tôi đc h c h i đng nghi p các ph ng pháp gi ng ườ ượ ươ
d y và kĩ năng đng l p, đc d các ti t chuyên đ, thao gi ng,…giúp tôi ượ ế
h c h i thêm đc m t s ph ng pháp giúp h c sinh h c t p tích c c h n, ượ ươ ơ
b n thân cũng xác đnh đc m c tiêu và nhi m v c th v i t ng ho t ượ
đng h n. Co nh ng tiêt day ma sau đo tôi băn khoăn trăn tr mai răng tai sao ơ ư ơ"
v i nôi dung kiên th c toan hoc hay nh vây ma cac em không đc trai ơ ư ư ươ "
nghiêm th c tê đo đac, không đc t minh sang tao tim ra kêt qua môt cach ư ươ ư "
riêng biêt va chinh xac. Đo phai chăng la do cac em con thu đông trong viêc tiêp "
thu kiên th c, con đi theo lôi mon cua ng i giao viên day hoc theo ph ng ư " ươ ươ
phap truyên thông la thuyêt trinh vân đap.Trong khi đo, nêu ren cho cac em
phat huy đc năng l c t hoc Toan thi các em se ham h c h n, chu đông h n ươ ư ư ơ " ơ
va thích nghiên c u tài li u đê đc m r ng ki n th c. V i l p h c theo mô " ượ ế
hình tr ng h c m i, các em đc ti p c n v i ph ng pháp h c tích c c tườ ượ ế ươ
Ti u h c nên đa s các em có năng l c t thi t l p ti n đ và các b c đi ế ế ướ
trong quá trình t h c khá t t và đc tr i nghi m sáng t o ngoài l p h c. ượ
Các em t tin, m nh d n nói ra nh ng suy nghĩ c a mình đ cùng nhau ti n ế
b trong h c t p.
Tuy nhiên, trong qua trinh th c tê giang day, tôi nhân thây l c h c c a ư "
các em không đng đu gi a các nhóm, l p nên y u c u giáo viên ph i đa
d ng ph ng pháp sao cho phù h p. M t s h c sinh ti p thu ki n th c c ươ ế ế ơ
b n còn ch m, không đáp ng đc yêu c u c a ch ng trình, b ng long v i ượ ươ
nh ng ki n th c mình đã có. Vây thi v i 45 phut giang day trên l p nhiêt tinh ế ơ " ơ
cua giao viên co giup đc tât ca cac em năm chăc đc kiên th c hay không? " ươ " ươ ư
Va khi hoc li thuyêt nh ng nôi dung kiên th c Toan hoc ây đê vân dung vao ư ư "
th c tê cuôc sông cac em co hiêu đc y nghia cua nôi dung đo không? Ki năng ư " ươ "
Giáo viên: D ng Th ngaươ Tr ng THCS L ng Th ươ ươ ế
Vinh
4
M t s ph ng pháp h ng d n h c sinh l p 6 phát huy năng l c t h c môn Toán ươ ướ
vân dung cua cac em co tôt không? Câu tra l i ma đa sô giao viên, hoc sinh va " " ơ
phu huynh th c tê la “không”. Thay vao đo tai sao chung ta không ren cho cac ư
em năng l c t hoc Toan đê nh ng giây phut hoc bai trên l p tr nên nhe ư ư " ư ơ ơ"
nhang va y nghia đôi v i cac em. Khi ban thân môi hoc sinh co năng l c t hoc, ơ " ư ư
cac em co thê năm đc kiên th c va ki năng giai toan thông qua sach giao " ươ ư "
khoa, tai liêu tham khao, giao viên, ban be hay chinh ca gia đinh cua cac em. " " "
Xu t phát t th c tr ng nói trên nguyên nhân ch y u là nh m giúp cho ế
các em h c sinh có ý th c h c t p đúng đn, phát huy năng l c h c và t h c
c a b n thân, t o s ham mê h c t p giúp các em có đi u ki n lĩnh h i đc ượ
m t s ki n th c, kĩ năng đ các em h c t p sau này đc t t h n. B i v i ế ượ ơ
h c sinh l p 6, các em r t c n s quan tâm, d n d t c a giáo viên, ch ra cho
các em con đng đ n m b t ki n th c nhanh, chính xác và thích thú nh t,ườ ế
n u các em không có năng l c h c, t h c, b đng v i nh ng ki n th c giáoế ế
viên truy n đt, s d n hình thành trong chính con ng i các em c m giác ườ
không mu n h c toán, b ng lòng v i b n thân, t đó m t d n đi đam mê h c
toán.
Xu t phát t s ham h c h i c a h c sinh, s ham mê nghiên c u và
lòng yêu ngh c a b n thân trong quá trình gi ng d y và ch nhi m giáo viên
không th b qua ph ng pháp phát huy cho h c sinh năng l c h c, t h c ươ
b i đó là c s , là bàn đp đ các em h c sinh l p 6 ch đng, sáng t o trong ơ
h c t p toán. Nh ng năm gi ng d y tr c đây, h u nh tôi ch chú tr ng vi c ướ ư
h c sinh ph i n m ch c đc ki n th c toán c b n r i t đó m r ng d n ượ ế ơ
đn ki n th c khó h n, nâng cao h n, bi t trình bày bài toán m t cách logic.ế ế ơ ơ ế
Nh ng t khi đc ti p c n v i đi m i ph ng pháp d y h c, tôi hoàn toànư ư ế ươ
b thuy t ph c. Ki n th c quan tr ng ph i đt đc và kĩ năng cũng quan ế ế ượ
tr ng không kém, t t c đu nh m hình thành cho các em nh ng năng l c c n
thi t trong cu c s ng hi n đi ngày nay. M t th c t v i đa s h c sinh c aế ế
tôi: giao nhi m v 1 bài t p, h c sinh ch hoàn thành m t bài t p; giao 2 bài
các em hoàn thành 2 bài, …(có th không hoàn thành ho c hoàn thành không
t t). Đó là k t qu c a vi c h c máy móc, không xây d ng k ho ch mà làm ế ế
m t cách t phát). hai mô hình, k t qu đt đc trong quá trình h c t p ế ượ
toán h c sinh hoàn toàn khác nhau, c th :
Hoc tâp theo ph ng phap truyên ươ
thông
Hoc tâp theo ph ng phap đôi m i ươ ơ
- H c sinh thu nh n ki n th c t giáo ế
viên.
- H c sinh t mình tìm đn ki n th c ế ế
v i s đnh h ng, h tr c a giáo ướ
viên
Giáo viên: D ng Th ngaươ Tr ng THCS L ng Th ươ ươ ế
Vinh
5