Quan hệ Ấn Độ và Asean trong hơn mười năm gần đây

QUAN HÏÅ ÊËN ÀÖÅ VAÂ ASEAN<br /> TRONG HÚN MÛÚÂI NÙM GÊÌN ÀÊY<br /> . Àöî Thu Haâ*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> gaây nay trïn thïë giúái, ngûúâi ta àang quyïìn. Chñnh saách naây àûúåc tiïëp tuåc, kïë thûâa vaâ<br /> nhùæc àïën Trung Quöëc vaâ ÊËn Àöå nhû phaát triïín dûúái thúâi caác võ Thuã tûúáng kïë nhiïåm<br /> nhûäng cûúâng quöëc àang lïn àêìy tiïìm öng N. Rao nhû Thuã tûúáng Gujral, Vajpayee vaâ<br /> nùng. Nùçm trong khu vûåc Àöng Nam AÁ, úã giûäa hiïån taåi laâ Thuã tûúáng Manmohan Singh. Giúái<br /> hai cûúâng quöëc êëy, chùæc chùæn Viïåt Nam noái riïng chuyïn mön cho rùçng baâi phaát biïíu cuãa Thuã<br /> vaâ khu vûåc Àöng Nam AÁ noái chung seä nùçm trong tûúáng N. Rao taåi Viïån nghiïn cûáu Àöng Nam AÁ<br /> têìm quan têm cuãa caã hai nûúác laáng giïìng khöíng taåi Singapore ngaây 8/12/1994 àïì cêåp àïën nhûäng<br /> löì naây. Tuy nhiïn, trong khi ngûúâi Viïåt Nam biïët möëi lo ngaåi vaâ lúåi ñch chung maâ caã hai khu vûåc<br /> khaá nhiïìu vïì Trung Quöëc thò nhûäng gò chuáng ta ÊËn Àöå vaâ Àöng Nam AÁ cuâng chia seã laâ cöåt möëc<br /> biïët vïì ÊËn Àöå laåi rêët haån chïë. Àiïìu àoá khöng xaác lêåp thûåc sûå chñnh saách Hûúáng Àöng; duâ trïn<br /> nhûäng khöng tûúng xûáng vúái möëi quan hïå töët thûåc tïë, chñnh saách naây àaä àûúåc triïín khai ngay<br /> àeåp vaâ bïìn chùåt giûäa hai nûúác Viïåt Nam - ÊËn tûâ nhûäng ngaây àêìu Thuã tûúáng N. Rao lïn nùæm<br /> Àöå maâ coân khiïën cho chuáng ta boã lúä nhiïìu cú quyïìn.<br /> höåi phaát triïín. Vïì phña ÊËn Àöå, trong töíng thïí Àïën nay, duâ khöng coá möåt vùn baãn naâo chñnh<br /> chñnh saách ngoaåi giao, chñnh saách cuãa quöëc gia thûác cuãa chñnh phuã ÊËn Àöå chó roä sûå xaác lêåp cuãa<br /> naây àöëi vúái Àöng Nam AÁ laâ möåt trong nhûäng chñnh saách Hûúáng Àöng nhûng nöî lûåc cuãa chñnh<br /> maãng quan troång trong nhûäng tñnh toaán chñnh phuã ÊËn Àöå trong hún mûúâi nùm qua àaä chûáng<br /> trõ cuãa hoå. toã cho thïë giúái thêëy chñnh saách Hûúáng Àöng laâ<br /> 1. Tònh hònh quan hïå ÊËn Àöå - ASEAN sau möåt trong nhûäng con baâi chiïën lûúåc trong chñnh<br /> böën nùm triïín khai chñnh saách Hûúáng Àöng saách ngoaåi giao ÊËn Àöå. Gêìn àêy, baáo chñ ÊËn Àöå<br /> cuãa ÊËn Àöå àang noái àïën möåt "chñnh saách Hûúáng Àöng giai<br /> 1.1. Chñnh saách Hûúáng Àöng laâ gò? àoaån hai" vúái diïån bao phuã àûúåc múã röång, keáo<br /> Noái möåt caách dïî hiïíu thò chñnh saách Hûúáng daâi tûâ Australia àïn Àöng AÁ vúái haåt nhên trung<br /> Àöng cuãa ÊËn Àöå laâ chñnh saách ngoaåi giao lêëy têm laâ caác nûúác Àöng Nam AÁ. Trûúác àoá, trong<br /> nhûäng quöëc gia úã phña Àöng ÊËn Àöå laâm trung giai àoaån möåt, chñnh saách naây têåp trung vaâo thuác<br /> têm. Chñnh saách Hûúáng Àöng ra àúâi nùm 1991 àêíy möëi quan hïå trïn têët caã caác lônh vûåc vúái<br /> khi Thuã tûúáng ÊËn Àöå Narasimha Rao lïn cêìm Àöng Nam AÁ, coi troång àêìu tû vaâ thûúng maåi.<br /> <br /> <br /> * PGS.TS., Khoa Àöng phûúng hoåc, Trûúâng ÀHKHXH&NV-HN<br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦33<br /> Sûå ra àúâi cuãa chñnh saách Hûúáng Àöng cho thêëy laâ cuãng cöë vai troâ vaâ võ trñ cuãa ÊËn Àöå trong khu<br /> roä sûå chuyïín hûúáng trong chiïën lûúåc ngoaåi giao vûåc Nam AÁ.<br /> cuãa ÊËn Àöå noái chung vaâ chiïën lûúåc ngoaåi giao Möåt lyá do vö cuâng cêëp baách coá taác àöång lúán<br /> cuãa ÊËn Àöå àöëi vúái ASEAN noái riïng. Vêåy àiïìu àïën chñnh saách àöëi ngoaåi noái chung cuãa ÊËn Àöå<br /> gò àaä taåo ra sûå thay àöíi êëy hay chñnh xaác hún laâ maâ ta cêìn phaãi àïì cêåp àïën: àoá laâ sûå khuãng hoaãng<br /> àiïìu gò àaä khiïën ÊËn Àöå hûúáng sûå chuá yá cuãa mònh trêìm troång vïì kinh tïë chñnh trõ - xaä höåi cuãa àêët<br /> sang Hûúáng Àöng? nûúác naây cuöëi thêåp kyã 80 àêìu thêåp kyã 90, thïë kyã<br /> 1.2. Böëi caãnh thïë giúái, khu vûåc vaâ trong XX.Viïåc duy trò chñnh saách kinh tïë bêët húåp lyá<br /> nûúác trong möåt thúâi gian daâi àaä khiïën nïìn kinh tïë ÊËn<br /> J. Nehru - võ Thuã tûúáng àêìu tiïn cuãa nûúác Àöå luác àoá rúi vaâo tònh traång vö cuâng thï thaãm:<br /> ÊËn Àöå àöåc lêåp àaä phaát biïíu trûúác Höåi àöìng Hiïën khoaãng hún 30 triïåu ngûúâi thêët nghiïåp, núå nûúác<br /> phaáp ÊËn Àöå ngaây 4/12/1947 rùçng "Duâ chuáng ta ngoaâi lïn àïën 70 tó àö la, dûå trûä ngoaåi tïå tñnh àïën<br /> àùåt ra chñnh saách gò thò nghïå thuêåt ngoaåi giao thaáng 5/1991 chó coân khoaãng 1 tó àö la, àuã cho<br /> cuãa möåt àêët nûúác àïìu nùçm úã chöî tòm ra àiïìu gò nhêåp khêíu 20 ngaây! Keáo theo tònh traång bi àaát<br /> laâ coá lúåi nhêët cho àêët nûúác êëy"1. Vaâ xeát trïn khña cuãa nïìn kinh tïë laâ laåm phaát tùng cao vaâ tònh hònh<br /> caånh àoá, chñnh saách Hûúáng Àöng seä àem laåi xaä höåi vö cuâng cùng thùèng. Àïën thaáng 7 cuâng<br /> nhiïìu lúåi ñch cho ÊËn Àöå. nùm, ÊËn Àöå àûa ra caãi caách kinh tïë nhùçm múã<br /> Khi chiïën tranh laånh kïët thuác, Liïn Xö tan cûãa vaâ tûå do hoáa nïìn kinh tïë. Xeát trïn phûúng<br /> raä, trêåt tûå thïë giúái hai cûåc suåp àöí, nhiïìu nûúác diïån naây, chñnh saách Hûúáng Àöng cuãa ÊËn Àöå laâ<br /> lêm vaâo caãnh khoá khùn vaâ ngûúåc laåi, nhiïìu nûúác sûå múã röång cuãa cöng cuöåc tûå do hoáa nïìn kinh tïë<br /> laåi tòm thêëy cú höåi àïí khùèng àõnh mònh. Vúái àõa vaâ laâ möåt bûúác ài cêìn thiïët àïí ÊËn Àöå nhanh<br /> võ laâ möåt nûúác coá quan hïå mêåt thiïët àöëi vúái Liïn choáng hoâa nhêåp vúái kinh tïë thïë giúái. Võ trñ chiïën<br /> Xö - cûåc thêët baåi vaâ suåp àöí trong chiïën tranh lûúåc cuãa Àöng Nam AÁ.<br /> laånh - ÊËn Àöå bõ aãnh hûúãng maånh meä vïì moåi ÊËn Àöå luön nhêån thûác roä khaã nùng vaâ mong<br /> mùåt. Sûå suåp àöí cuãa Liïn Xö - möåt trong nhûäng muöën nùæm giûä möåt võ trñ coá têìm aãnh hûúãng lúán<br /> thõ trûúâng lúán nhêët cuãa ÊËn Àöå - khiïën ÊËn Àöå trong quan hïå quöëc tïë. Àöëi vúái mong muöën àoá<br /> phaãi ài tòm thõ trûúâng múái vaâ nhûäng möëi quan cuãa ÊËn Àöå, chûa bao giúâ Trung Quöëc, nûúác laáng<br /> hïå múái. ÊËn Àöå coá nhiïìu lûåa choån vaâ Àöng Nam giïìng vúái 1,3 tó dên vaâ möåt möåt nïìn kinh tïë àûúåc<br /> AÁ laâ möåt lûåa choån rêët coá lúåi. coi laâ cöng xûúãng thïë giúái vaâ möåt tham voång<br /> Tònh hònh thïë giúái luác naây coân nhùæc nhúã ÊËn chñnh trõ coân lúán hún caã ÊËn Àöå - laåi nùçm ngoaâi<br /> Àöå vïì möåt möëi bêån têm maâ àïën nay, àöëi vúái caác nhûäng lo ngaåi cuãa ÊËn Àöå. Khöng ñt lêìn Trung<br /> quöëc gia lúán, noá gêìn nhû trúã thaânh möåt trong Quöëc àaä can thiïåp vaâo nhûäng vêën àïì cuãa ÊËn Àöå<br /> nhûäng yïëu töë quyïët àõnh hoùåc taác àöång maånh vaâ ÊËn Àöå cuäng khöng bao giúâ quïn sûå thêët baåi<br /> meä àïën chñnh saách ngoaåi giao cuãa hoå: àoá laâ vêën cuãa hoå trûúác Trung Quöëc trong cuöåc chiïën tranh<br /> àïì an ninh nùng lûúång. Àöëi vúái ÊËn Àöå, nïìn kinh biïn giúái nùm 1962.<br /> tïë naây àaä phaãi tùng chi phñ cho nhêåp khêíu nùng Àiïìu àaáng noái úã àêy chñnh laâ võ trñ giûäa hai<br /> lûúång. Têët caã nhûäng àiïìu àoá khiïën ÊËn Àöå àêíy nûúác, hay laâ cûãa ngoä àïí coá thïí tiïën vaâo caã hai<br /> maånh tòm kiïëm nguöìn cung cêëp dêìu múái. Vaâ nûúác, àõa lyá cuãa Àöng Nam AÁ àöëi vúái caã hai<br /> Àöng Nam AÁ, vúái Brunei, Mianmar, Malaysia quöëc gia àêìy tham voång naây. Coá thïí noái Àöng<br /> vaâ Viïåt Nam laâ nhûäng quöëc gia xuêët khêíu dêìu Nam AÁ laâ phêìn àïåm. Phña Nam Trung Quöëc giaáp<br /> moã laâ möåt trong nhûäng àiïím hûúáng túái cuãa ÊËn Laâo, Mianmar vaâ Viïåt Nam coân ÊËn Àöå chia seã<br /> Àöå. Cuöën Chñnh saách ngoaåi giao cuãa ÊËn Àöå- khoaãng 1600 kilömeát àûúâng biïn giúái vúái<br /> àõnh hûúáng cho thïë kyã XXI, têåp möåt cuãa Viïån Mianmar. Sûå àöëi àêìu ÊËn Àöå - Trung Quöëc trïn<br /> nghiïn cûáu àöëi ngoaåi New Delhi coá àïì cêåp àïën vuâng Àöng Nam AÁ luåc àõa thöng qua sûå kiïån<br /> 3 cú súã hònh thaânh nïn chñnh saách ngoaåi giao Cùmpuchia (nhûäng nùm 1980 vaâ àêìu nhûäng nùm<br /> cuãa ÊËn Àöå sau chiïën tranh laånh. Cú súã àêìu tiïn 1990) àaä chûáng toã võ trñ chiïën lûúåc quan troång<br /> <br /> <br /> 1. A. Appadoral, M.S. Rajan, Indian's Foreign Policy and Relation, tr. 32.<br /> <br /> <br /> <br /> 34♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> cuãa vuâng naây. Coân àöëi vúái Mianmar - quöëc gia 2. Quan hïå ÊËn Àöå- ASEAN trong mûúâi<br /> nùçm keåt giûäa hai cûúâng quöëc - thò möëi lo cuãa ÊËn nùm gêìn àêy<br /> Àöå caâng lúán hún. Khöng chó vò noá saát vaách vúái Quan hïå ÊËn Àöå - ASEAN trong mûúâi nùm<br /> ÊËn Àöå nïn coá nguy cú trûåc tiïëp àöëi vúái an ninh gêìn àêy chñnh laâ sûå tiïëp nöëi, bûúác phaát triïín maånh<br /> cuãa ÊËn Àöå vaâ sûå mêët öín àõnh cuãa möåt xaä höåi meä vaâ rêët thaânh cöng cuãa chñnh saách Hûúáng<br /> àûáng àêìu búãi möåt nhaâ nûúác quên sûå maâ coân búãi Àöng dûúáñ sûå dêîn dùæt cuãa caác võ Thuã tûúáng<br /> möëi thiïån caãm roä raâng maâ Mianmar daânh cho Gujral, Vajpaypee vaâ hiïån taåi laâ Monmahan<br /> Trung Quöëc. Àoá chñnh laâ lúåi thïë chiïën lûúåc maâ Singh.<br /> Trung Quöëc giaânh àûúåc bùçng caách uãng höå 2.1. Bûúác phaát triïín chung cuãa quan hïå ÊËn<br /> Mianmar vïì mùåt ngoaåi giao trong khi nûúác naây Àöå - ASEAN trong khoaãng thúâi gian 10 nùm<br /> àang bõ cöång àöìng thïë giúái cö lêåp sau phong 2.1.1. Cú chïë àöëi thoaåi vaâ caác hoaåt àöång<br /> traâo uãng höå dên chuã nùm 1988. Àoá laâ möåt trong ngoaåi giao<br /> nhûäng lyá do chñnh khiïën cho Mianmar coi Trung Àïën nay, ÊËn Àöå àaä trúã thaânh möåt àöëi taác<br /> Quöëc laâ "anh em" trong khi coi nhûäng quöëc gia quan troång cuãa ASEAN trïn rêët nhiïìu lônh vûåc.<br /> khaác chó laâ "ngûúâi ngoaâi". Cú chïë àöëi thoaåi hai bïn bao göìm: diïîn àaân khu<br /> Tñnh túái an ninh biïín, ÊËn Àöå cuäng khöng vûåc ASEAN (ARF), höåi nghõ caác quan chûác cêëp<br /> thïí khöng quan têm àïën nhûäng quöëc gia Àöng cao ÊËn Àöå, höåi nghõ sau Ngoaåi trûúãng ASEAN<br /> Nam AÁ haãi àaão coá chung àûúâng biïn giúái trïn trong khuön khöí ASEAN + 10 vaâ ASEAN + 1<br /> biïín vúái mònh nhû Inàönïxia, Singapore vaâ (Höåi nghõ cuãa ASEAN vúái tûâng bïn àöëi thoaåi)<br /> Malaysia. Caã vuâng biïín phña Àöng cuãa ÊËn Àöå vaâ Höåi nghõ thûúång àónh ASEAN - ÊËn Àöå. Ngoaâi<br /> àûúåc bao quanh búãi khu vûåc Àöng Nam AÁ haãi ra, caác quöëc gia naây coân tùng cûúâng hiïíu biïët vaâ<br /> àaão. Àaão Great Nicobar cuãa ÊËn Àöå chó caách húåp taác qua caác nhoám laâm viïåc chuyïn biïåt trong<br /> àaão Sabang cuãa Inàönïxia gêìn 100 dùåm, möåt möåt söë lônh vûåc nhû khoa hoåc kyä thuêåt, thûúng<br /> khoaãng caách khöng an toaân nïëu hoân àaão naây trúã maåi vaâ àêìu tû, giao thöng, cú súã haå têìng... Coá<br /> thaânh möåt cùn cûá quên sûå. Tuy nhiïn, cuäng chñnh thïí thêëy nhûäng bûúác tiïën vaâ sûå àaánh giaá ngaây<br /> vò coá chung àûúâng biïn giúái ven biïín maâ ÊËn Àöå caâng cao cuãa ASEAN àöëi vúái vai troâ ÊËn Àöå úã<br /> vaâ caác quöëc gia naây coá nhûäng nöîi lo vaâ nhûäng Àöng Nam AÁ. Biïíu hiïån roä raâng nhêët chñnh laâ<br /> àiïìu kiïån tûå nhiïn àïí thuác àêíy húåp taác quên sûå. sûå kiïån ASEAN nêng têìm möëi quan hïå àöëi taác<br /> Àiïìu cuöëi cuâng maâ chuáng töi muöën àïì cêåp vúái ÊËn Àöå lïn cêëp thûúång àónh, ngang haâng vúái<br /> àïën trong tiïíu muåc naây chñnh laâ con àûúâng biïín Trung Quöëc, Nhêåt Baãn vaâ Haân Quöëc, taåi Höåi<br /> quan troång maâ Àöng Nam AÁ aán ngûä: eo biïín nghõ Thûúång àónh caác nûúác ASEAN lêìn thûá baãy<br /> Mallacca, núi bêët kyâ con taâu naâo ài tûâ Têy sang hoåp taåi thuã àö Darussalam cuãa Brunei thaáng 11/<br /> Àöng hay ngûúåc laåi cuäng àïìu phaãi ài qua. Hiïån 2001. Vaâ nùm sau, 12/2002, Höåi nghõ Thûúång<br /> nay eo biïín naây àang thuöåc quyïìn quaãn lyá cuãa àónh ASEAN - ÊËn Àöå lêìn àêìu tiïn àûúåc töí chûác<br /> Inàönïxia vaâ Singapore nhûng nïëu bêët kyâ thïë taåi Phnöm Pïnh, Cùmpuchia, trong àoá hai bïn<br /> lûåc naâo chi phöëi àûúåc nhûäng quöëc gia naây thò àaä ra tuyïn böë chung vïì húåp taác ASEAN-ÊËn<br /> thïë lûåc êëy seä coá àûúåc lúåi thïë rêët lúán trong quan Àöå trong thïë kyã XXI. Àïën nay, hai bïn àaä múã<br /> hïå quöëc tïë. Vaâ khöng thïí hêëp dêîn hún khi ngaây nùm Höåi nghõ thûúång àónh ASEAN- ÊËn Àöå. Baãn<br /> nay, khu vûåc naây coân laâ möåt khu vûåc rêët khúãi thên ÊËn Àöå àaä àïì nghõ àûúåc tham gia ASEAN+3<br /> sùæc vïì kinh tïë. - möåt cú chïë àöëi thoaåi thûúâng xuyïn giûäa<br /> Toám laåi, trïn cú súã gêìn guäi vïì àõa lyá, vùn ASEAN vaâ ba àöëi taác cêëp thûúång àónh coân laåi<br /> hoáa vaâ lõch sûã giûäa hai vuâng, cöång vúái nhûäng cuãa ASEAN laâ Trung Quöëc, Nhêåt Baãn vaâ Haân<br /> taác àöång khaách quan cuãa àiïìu kiïån thïë giúái, Quöëc, àûúåc khúãi àöång tûâ Höåi nghõ thûúång àónh<br /> nhûäng lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa àêët nûúác, chñnh khöng chñnh thûác cuãa ASEAN hoåp taåi Manila,<br /> saách Hûúáng Àöng cuãa ÊËn Àöå àaä ra àúâi. Chñnh Philippine thaáng 11/1999 búãi ASEAN+3 coá thïí<br /> saách àoá thïí hiïån khao khaát xêy dûång möåt nïìn mang àïën cho chñnh saách Hûúáng Àöng giai àoaån<br /> kinh tïë, quöëc phoâng vûäng maånh vaâ àùçng sau hai cuãa nûúác naây - vúái muåc tiïu múã röång húåp<br /> noá, chñnh laâ khaát voång chûáng toã baãn thên cuãa taác vúái khu vûåc Àöng AÁ - coá nhiïìu cú höåi àïí<br /> ÊËn Àöå. thaânh cöng hún. ÊËn Àöå àaä tham gia "Hiïåp àõnh<br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦35<br /> húåp taác vaâ thên thiïån" - Treaty of Amity and trong khu vûåc vaâ trïn thïë giúái, laâ thaânh viïn cuãa<br /> Cooperation - TAC- cú súã thaânh lêåp vaâ töìn taåi Töí chûác húåp taác kinh tïë chêu AÁ - Thaái Bònh<br /> cuãa ASEAN - nùm 2003. Nùm 2004, ÊËn Àöå laåi Dûúng (APEC) - qui tuå hêìu hïët caác cûúâng quöëc<br /> kyá "Hiïåp àõnh àöëi taác ÊËn Àöå - ASEAN vò hoâa kinh tïë thïë giúái, laâ thaânh viïn saáng lêåp diïîn àaân<br /> bònh, phaát triïín vaâ thõnh vûúång chung". húåp taác kinh tïë AÁ - Êu (ASEM). Gia nhêåp nhûäng<br /> Trong möåt Höåi nghõ thûúång àónh gêìn àêy, töí chûác naây seä laâ caách hiïåu quaã nhêët, con àûúâng<br /> Thuã tûúáng ÊËn Àöå Manmohan Singh àaä àûa ra ngùæn nhêët cho ÊËn Àöå àïí höåi nhêåp kinh tïë thïë<br /> nhûäng àïì nghõ sau: giúái vò ÊËn Àöå vêîn chûa phaãi laâ thaânh viïn cuãa<br /> - Thaânh lêåp caác trung têm àaâo taåo tiïëng Anh caác diïîn àaân húåp taác kinh tïë lúán naây.<br /> úã Cùmpuchia, Laâo, Mianmar vaâ Viïåt Nam. Bïn caånh nhûäng cú chïë àöëi thoaåi trûåc tiïëp<br /> - Xêy dûång möåt maång lûúái giaáo duåc vaâ chùm vúái ASEAN, ÊËn Àöå coân rêët tñch cûåc tham gia<br /> soác y tïë tûâ xa úã caác nûúác Cùmpuchia, Laâo, caác nhoám húåp taác khu vûåc vaâ tiïíu khu vûåc, thuác<br /> Mianmar vaâ Viïåt Nam. àêíy möëi quan hïå song phûúng vaâ àa phûúng vúái<br /> - Töí chûác caác khoáa àaâo taåo àùåc biïåt cho nhûäng möåt söë nûúác Àöng Nam AÁ. Àiïín hònh laâ ÊËn Àöå<br /> nhên viïn ngoaåi giao cuãa ASEAN. àaä tham gia dûå aán húåp taác Mïköng - Hùçng Haâ<br /> - Töí chûác Höåi nghõ thûúång àónh cöng nghïå (Mekong - Ganga Cooperation- MGC) vaâ Hiïåp<br /> thöng tin ÊËn Àöå - ASEAN vaâo nùm 2006. höåi húåp taác kinh tïë caác nûúác ven võnh Bengal -<br /> - Töí chûác caác triïín laäm giaáo duåc vaâ hïå thöëng BIMSTEC2.<br /> àûúâng böå úã caác nûúác ASEAN. Sûå phaát triïín trong quan hïå giûäa ÊËn Àöå vaâ<br /> - Töí chûác möåt diïîn àaân cöng nghiïåp vaâ caác caác quöëc gia trong khu vûåc ASEAN coân àûúåc<br /> Böå trûúãng Cöng nghïå thöng tin ÊËn Àöå - ASEAN thïí hiïån thöng qua nhûäng chuyïën viïëng thùm<br /> vaâo nùm 2006. thûúâng xuyïn cuãa caác nguyïn thuã quöëc gia cuãa<br /> Nhòn laåi böëi caãnh ra àúâi cuãa chñnh saách Hûúáng caã hai bïn. Àiïìu àoá khöng chó noái lïn rùçng hai<br /> Àöng cuãa ÊËn Àöå, coá thïí thêëy möåt trong nhûäng bïn ngaây caâng quan têm àïën nhau maâ coân chûáng<br /> dûå àõnh àùçng sau muåc tiïu àêíy maånh húåp taác toã möëi quan hïå vúái ASEAN maâ ÊËn Àöå àang<br /> toaân diïån vúái ASEAN chñnh laâ tòm kiïëm cú höåi vun àùæp roä raâng àang lúán dêìn.<br /> àûa nïìn kinh tïë bùæt àêìu vaâ àang tûå do hoáa cuãa Ngay sau khi kïë nhiïåm öng Narasimha Rao,<br /> ÊËn Àöå höåi nhêåp nïìn kinh tïë thïë giúái vaâ àa daång thuã tûúáng I.K. Gujral àaä àûa ra hoåc thuyïët Gujral<br /> hoáa möëi quan hïå. Chñnh trong baâi phaát biïíu taåi tiïëp tuåc àêíy maånh chñnh saách hûúáng Àöng maâ<br /> Viïån nghiïn cûáu Àöng Nam AÁ - Singapore nùm ngûúâi tiïìn nhiïåm cuãa öng àaä khúãi xûúáng. Theo<br /> 1994, Thuã tûúáng Narasimha Rao àaä nhêën maånh: saáng kiïën cuãa öng, nhiïìu höåi thaão taåi New Delhi<br /> "ÊËn Àöå àaä tûâng bûúác tûå do hoáa hïå thöëng tiïìn tïå vaâ thuã àö möåt söë nûúác Àöng Nam AÁ khaác àaä<br /> cuãa mònh, múã cûãa nïìn kinh tïë cho nhêåp khêíu, àûúåc töí chûác vúái sûå tham gia cuãa nhiïìu nhaâ hoaåch<br /> àêìu tû vaâ giaáo duåc con ngûúâi theo chiïìu hûúáng àõnh chñnh saách, nhaâ ngoaåi giao, caác chuyïn gia<br /> coá lúåi àïí múã cûãa ra thïë giúái bïn ngoaâi. Khu vûåc trong nhiïìu lônh vûåc, caác doanh nghiïåp.... àïí tùng<br /> Chêu AÁ - Thaái Bònh Dûúng coá thïí laâm têëm vaán cûúâng sûå hiïíu biïët vaâ tòm kiïëm nhûäng lônh vûåc<br /> bêåt cho chuáng töi bûúác vaâo thõ trûúâng thïë giúái". coá khaã nùng húåp taác nhû kinh tïë, khoa hoåc - kyä<br /> Àïën thúâi àiïím àoá, ASEAN àaä chûáng toã sûác hêëp thuêåt, vùn hoáa... Àùåc biïåt, viïåc öng àñch thên<br /> dêîn vïì kinh tïë cuäng nhû sûå nùng àöång trong caác tham dûå höåi nghõ diïîn àaân an ninh khu vûåc Àöng<br /> hoaåt àöång chñnh trõ, ngoaåi giao cuãa mònh. Nam AÁ (ARF) diïîn ra vaâo thaáng 7 nùm 1997<br /> ASEAN coá quan hïå àöëi thoaåi vúái nhiïìu nûúác vúái tû caách thuã tûúáng kiïm böå trûúãng böå ngoaåi<br /> <br /> 2. (BIMSTEC) laâ möåt töí chûác khu vûåc àûúåc thaânh lêåp tûâ thaáng 6 nùm 1997. Caác thaânh viïn cuãa hiïåp höåi naây bao<br /> göìm: Bangladesh, ÊËn Àöå, Mianma, Srilanka vaâ Thaái Lan. Àïën nùm 2004, BIMSTEC kïët naåp thïm hai thaânh viïn múái<br /> Bhutan vaâ Nepal. BIMSTEC têåp trung tùng cûúâng caác möëi quan hïå kinh tïë giûäa caác thaânh viïn trïn saáu lônh vûåc chuã<br /> yïëu: thûúng maåi vaâ àêìu tû, cöng nghïå, giao thöng liïn laåc, nùng lûúång, du lõch vaâ nghïì caá. Mùåc duâ àûúåc thaânh lêåp tûâ<br /> nùm 1997 nhûng phaãi àïën thaáng 7 nùm 2004, töí chûác naây múái coá höåi nghõ thûúång àónh àêìu tiïn. Thaânh cöng lúán nhêët<br /> cuãa BIMSTEC, tñnh àïën nay, laâ caác nûúác trong töí chûác àaä nhêët trñ vúái baãn hiïåp àõnh khung àïí tiïën túái thaânh lêåp khu<br /> vûåc tûå do thûúng maåi (FTA).<br /> <br /> <br /> <br /> 36♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> giao maâ khöng cûã möåt trong hai quöëc vuå khanh thïë kyã XX, ÊËn Àöå àaä nöíi lïn nhû möåt cûúâng<br /> túái höåi nghõ laâ möåt haânh àöång taåo êën tûúång maånh quöëc cöng nghïå thöng tin. Hún nûäa, ÊËn Àöå coá<br /> meä vïì vai troâ vaâ võ trñ cuãa ASEAN trong quan möåt àöåi nguä àöng àaão caác caán böå khoa hoåc nhiïìu<br /> àiïím cuãa ÊËn Àöå. Sau öng Gujral (cêìm quyïìn tûâ kinh nghiïåm vaâ nhûäng kyä thuêåt viïn laânh nghïì,<br /> 1996 àïën 1998), thuã tûúáng cuãa ÊËn Àöå laâ A.B. hïå thöëng viïån vaâ trung têm nghiïn cûáu vúái trang<br /> Vajpayee. Öng A.B Vajpayce àaä thûåc hiïån möåt thiïët bõ khaá hiïån àaåi vaâ möåt ngaânh cöng nghiïåp<br /> loaåt caác chuyïën viïëng thùm àïën caác nûúác vaâo loaåi tiïn tiïën nhêët trïn thïë giúái: cöng nghiïåp<br /> ASEAN trong thúâi gian öng taåi chûác. Vaâ gêìn quöëc phoâng, àöìng thúâi coá thïí àaáp ûáng cho nhûäng<br /> àêy nhêët laâ chuyïën viïëng thùm cuãa thuã tûúáng nhu cêìu cuãa caác nûúác Àöng Nam AÁ vïì mùåt cöng<br /> àûúng nhiïåm ÊËn Àöå, öng Mammohan Singh, nghïå cuäng nhû phaát triïín nguöìn nhên lûåc. ÊËn<br /> túái Malaysia (thaáng 12 nùm 2004). Àaáp laåi laâ Àöå cuäng laâ möåt thõ trûúâng röång lúán maâ möåt söë<br /> haâng loaåt caác cuöåc cöng du ÊËn Àöå cuãa nguyïn nûúác ASEAN tûúng àöëi phaát triïín coá thïí tòm<br /> thuã caác nûúác ASEAN, tûâ Thuã tûúáng Sigapore - thêëy cú höåi àêìu tû. Ngûúåc laåi, ASEAN vúái söë<br /> Go Chok Tong, Töíng thöëng Indonesia - Suharto, dên trïn 500 triïåu ngûúâi [2, tr.209] vúái nguöìn<br /> Thuã tûúáng Malaisia - Mahathir Mohammad àïën taâi nguyïn phong phuá àa daång cuäng laâ möåt khu<br /> Thuã tûúáng Viïåt Nam - Voä Vùn Kiïåt. Gêìn àêy coá vûåc tiïìm nùng maâ ÊËn Àöå coá thïí khai thaác cho<br /> cuöåc viïëng thùm cuãa Chuã tõch quöëc höåi Viïåt cöng cuöåc caãi caách kinh tïë. Möåt söë nûúác phaát<br /> Nam, Nöng Àûác Maånh, Thöëng tûúáng Than Swe, triïí n trong khöë i ASEAN nhû: Singapore,<br /> ngûúâi àûáng àêìu nhaâ nûúác Mianma vaâ Töíng thöëng Malaysia... coá thïí cung cêëp nguöìn vöën àêìu tû vaâ<br /> hiïå n nay cuã a Indonesia Susilo Bambang kinh nghiïåm quaãn lyá cho ÊËn Àöå. Caác nûúác Àöng<br /> Ydhoyono àïën ÊËn Àöå. Dûúng, nhoám nûúác maâ ÊËn Àöå coá möëi quan hïå<br /> Nhûäng cuöåc viïëng thùm naây àaä múã àûúâng töët àeåp tûâ thúâi chiïën tranh laånh laåi laâ möåt thõ<br /> cho caác möëi quan hïå toaân diïån giûäa hai bïn, àùåc trûúâng tiïìm nùng àïí ÊËn Àöå àêìu tû vaâ húåp taác.<br /> biïåt laâ möëi quan hïå kinh tïë. Thûá ba, àoá laâ möëi liïn hïå kinh tïë tûå nhiïn<br /> 2.1.2. Quan hïå kinh tïë giûäa ÊËn Àöå vaâ ASEAN thöng qua cöång àöìng<br /> Chñnh saách hûúáng Àöng cuãa ÊËn Àöå, ngay tûâ ÊËn Kiïìu úã khu vûåc Àöng Nam AÁ. Hiïån nay, ÊËn<br /> àêìu, àûúåc àûa ra vúái muåc àñch tùng cûúâng quan Àöå coá khoaãng 20 triïåu ÊËn Kiïìu söëng raãi raác khùæp<br /> hïå moåi mùåt vúái caác nûúác ASEAN, trong àoá àùåc thïë giúái vaâ coá thu nhêåp bònh quên tûúng àûúng<br /> biïåt coi troång lônh vûåc kinh tïë. vúái khoaãng 35% GDP cuãa ÊËn Àöå (24). Nhûäng<br /> Thaáng 7 nùm 1991 laâ thúâi àiïím ra àúâi cuãa con söë biïët noái êëy cho thêëy tiïìm lûåc vö cuâng<br /> caãi caách kinh tïë ÊËn Àöå. Thûá nhêët, vúái cöng cuöåc maånh meä cuãa ÊËn kiïìu.<br /> caãi caách kinh tïë, ngûúâi ÊËn Àöå àaä dêìn thu huát Nhòn baãng dûúái, ta coá thïí thêëy, Àöng Nam AÁ<br /> àûúåc sûå chuá yá tûâ caác nhaâ àêìu tû ASEAN. Chñnh laâ núi ÊËn Kiïìu têåp trung àöng nhêët. Baãn thên<br /> saách hûúáng Àöng - thöng qua nhûäng cuöåc thùm hoå coá vai troâ khaá àaáng kïí trong nhûäng nïìn kinh<br /> viïëng cuãa caác nguyïn thuã ÊËn Àöå, thöng qua tïë nhû: Singapore, Malaysia. Ngoaâi ra, do nhûäng<br /> nhûäng cuöåc höåi thaão, trao àöíi - àaä tñch cûåc truyïìn möëi liïn hïå lõch sûã àùåc biïåt, úã Mianma vêîn coân<br /> ài nhûäng thöng àiïåp vïì quaá trònh tûå do hoáa nïìn àïën 0.5 triïåu ÊËn Kiïìu3. Duâ sûå coá mùåt cuãa möåt<br /> kinh tïë ÊËn Àöå. Vaâ khi caãi caách thaânh cöng, àïën lûúång lúán ÊËn Kiïìu naây úã Àöng Nam AÁ khöng<br /> lûúåt noá, laåi thuác àêíy chñnh saách hûúáng Àöng. phaãi laâ möåt trong nhûäng nguyïn nhên hònh thaânh<br /> Giúâ thò ÊËn Àöå àaä àuã hêëp dêîn àïí trúã thaânh möåt maâ ngûúâi ta hay àïì cêåp trong chñnh saách khi noái<br /> trong nhûäng nguyïn nhên àïí möåt söë quöëc gia àïën chñnh saách hûúáng Àöng nhûng sûå quan têm<br /> Àöng Nam AÁ nhû Thaái Lan bùæt àêìu thûåc hiïån ngaây caâng nhiïìu cuãa chñnh phuã ÊËn Àöå àöëi vúái<br /> chñnh saách hûúáng Têy cuãa mònh (22). cöång àöìng nhiïìu tiïìm nùng naây seä laâ möåt trong<br /> Thûá hai, kinh tïë ASEAN vaâ ÊËn Àöå - hai khu nhûäng nhên töë tñch cûåc trong möëi quan hïå kinh<br /> vûåc àõa lyá liïìn kïì nhau - coá thïí böí sung cho tïë ASEAN vaâ ÊËn Àöå.<br /> nhau trïn möåt söë lônh vûåc. Tûâ nhûäng nùm cuöëi Nùm 1997, sau Viïåt Nam, ASEAN kïët naåp<br /> <br /> <br /> 3. Indian foreign policy: for the 21st century, vol 1, tr. 374<br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦37<br />  Quöëc gia / khu vûåc Söë lûúång ÊËn kiïìu (triïåu ngûúâi)<br /> Àöng Nam AÁ 5<br /> Bùæc Phi vaâ Vuâng Võnh 3<br /> Myä 1.7<br /> Anh 1.5<br /> Caribee vaâ Myä La Tinh 1.1<br /> Nam Phi 1<br /> Maritius vaâ Runion 0.9<br /> Canada 0.84<br /> Chêu AÁ - Thaái Bònh Dûúng 0.65<br /> <br /> Nguöìn: Chñnh phuã ÊËn Àöå<br /> Baãng 1: Nhûäng àiïím phên böë chñnh cuãa ÊËn Kiïìu trïn thïë giúái<br /> <br /> thïm hai thaânh viïn múái: Cöång hoâa Dên chuã bïn coá thïm cú höåi thuác àêíy trao àöíi thûúng<br /> nhên dên Laâo - möåt quöëc gia àõnh hûúáng Xaä höåi maåi thöng qua höåi nghõ thûúång àónh kinh doanh<br /> chuã nghôa nûäa úã Àöng Nam AÁ - vaâ Mianma - ASEAN - ÊËn Àöå.<br /> quöëc gia àang nùçm dûúái sûå quaãn lyá cuãa möåt chñnh Möëi quan hïå àöëi taác song phûúng giûäa ÊËn<br /> quyïìn quên sûå. Àöëi vúái riïng ÊËn Àöå, sûå tham Àöå - ASEAN, coá thïí thêëy, ngaây caâng àûúåc caãi<br /> gia cuãa Mianma vaâo ASEAN coân coá möåt yá nghôa thiïån. Giaá trõ thûúng maåi cuãa ÊËn Àöå àöëi vúái caác<br /> khaác. Vúái 1600 km àûúâng biïn giúái trïn böå vúái quöëc gia ASEAN trong giai àoaån tûâ 1997-1998<br /> Mianma, giúâ àêy ÊËn Àöå àaä thûåc sûå trúã thaânh àïën 2002-2003 àaä tùng lïn tûâ 6.1 tó àöla lïn àïën<br /> laáng giïìng gêìn guäi cuãa ASEAN, goáp thïm vaâo 9.6 tó àöla, trong àoá tùng àïìu caã xuêët khêíu vaâ<br /> nhûäng súåi dêy liïn hïå lêu àúâi giûäa hai bïn. nhêåp khêíu. Xuêët khêíu cuãa ÊËn Àöå sang ASEAN<br /> Vaâ quaã laâ thiïëu soát trêìm troång nïëu khöng àûa coân tùng rêët maånh trong khoaãng thúâi gian tûâ<br /> ra àêy möåt yïëu töë mang tñnh àöång lûåc khaác, coá 1999-2000 àïën 2002-2003, vúái tó lïå trung bònh<br /> tñnh chêët chi phöëi trong möëi quan hïå kinh tïë cuãa 26,6% möåt nùm [3, tr.5].<br /> ÊËn Àöå vaâ ASEAN. Àoá laâ böëi caãnh thïë giúái vúái Qua Baãng 2, ta coá thïí thêëy hoaåt àöång trao<br /> xu hûúáng húåp taác quöëc tïë vaâ toaân cêìu hoáa. Bùçng àöíi thûúng maåi cuãa ÊËn Àöå vúái nùm nûúác thaânh<br /> nhiïìu bùçng chûáng sinh àöång, xu thïë êëy àaä chûáng viïn cuä cuãa ASEAN nhöån nhõp hún hùèn so vúái<br /> minh rùçng sûå töìn taåi vaâ phaát triïín cuãa möåt quöëc nhûäng hoaåt àöång trong lônh vûåc naây cuãa ÊËn Àöå<br /> gia trong thúâi àaåi ngaây nay khöng thïí taách rúâi vúá i nùm nûúá c thaâ n h viïn múá i , trong àoá<br /> höåi nhêåp. ÚÃ möåt chûâng mûåc naâo àoá, nhûäng thaânh Singapore vêîn laâ baån haâng lúán nhêët cuãa ÊËn Àöå<br /> tûåu ÊËn Àöå àaåt àûúåc trong möëi quan hïå kinh tïë úã Àöng Nam AÁ vúái giaá trõ xuêët khêíu nùm 2002-<br /> vúái caác nûúác ASEAN cuäng àaä noái lïn àiïìu àoá. 2003 laâ hún 1.4 tó àöla chiïëm khoaãng 30.8% giaá<br /> Vïì khña caånh cú chïë àöëi thoaåi: bûúác àêìu, hai trõ xuêët khêíu cuãa ÊËn Àöå vúái ASEAN, tiïëp sau<br /> bïn àaä ài túái thaânh lêåp Höåi àöìng kinh doanh ÊËn àoá laâ Inàönïsia, Malaysia vaâ Thaái Lan. Ngoaâi<br /> Àöå - ASEAN vaâ uãy ban quaãn lyá chung ÊËn Àöå - ra Viïåt Nam cuäng àang dêìn trúã thaânh möåt àöëi<br /> ASEAN. Khi möëi quan hïå cuãa ÊËn Àöå àûúåc nêng taác quan troång cuãa ÊËn Àöå, vúái giaá trõ nhêåp khêíu<br /> lïn cêëp àöëi thoaåi toaân diïån thò hai bïn nhêët trñ caác mùåt haâng tûâ ÊËn Àöå tùng tûâ 126,76 triïåu àö<br /> cho ra àúâi Höåi àöìng húåp taác chung ASEAN - la trong thúâi gian 1997-1998 tùng lïn àïën 337,15<br /> ÊËn Àöå vaâ nhoám laâm viïåc ASEAN - ÊËn Àöå vïì triïåu àöla (2002-2003), chiïëm 7.2% giaá trõ xuêët<br /> thûúng maåi vaâ àêìu tû. Sau àoá, hai bïn xêy dûång khêíu cuãa ÊËn Àöå.<br /> quyä ASEAN - ÊËn Àöå àïí thuác àêíy buön baán, du Caác saãn phêím chuã yïëu maâ ÊËn Àöå xuêët sang<br /> lõch, khoa hoåc cöng nghïå vaâ caác hoaåt àöång kinh caác nûúác ASEAN bao göìm: àaá quyá vaâ trang sûác,<br /> tïë khaác. Vaâ bùæt àêìu tûâ nùm 2002, haâng nùm, hai saãn phêím àiïån tûã, dêìu ùn, thuöëc vaâ dûúåc phêím,<br /> <br /> <br /> 38♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br />  (Àún võ: triïåu àö la)<br /> <br /> 1997-98 1998-99 1999-00 2000-01 2001-02 2002-03<br /> Singapore 780.65 517.33 669.81 862.41 972.31 1422.61<br /> Indonesia 437.78 185.23 325.1 394.87 533.71 825.92<br /> Malaysia 490.49 31.63 447.23 601.1 773.69 746.78<br /> Thaái Lan 344.9 320.92 449.92 528.69 633.13 710.76<br /> Philipines 239.01 118.71 143.68 201.63 247.79 472.01<br /> Viïåt Nam 126.76 125.4 154.55 224.96 218.17 337.15<br /> Mianma 49.37 30.07 34.14 50.7 60.89 75.02<br /> Campuchia 2.95 5.71 7.86 7.87 11.29 19.83<br /> Brunei 2.26 3.26 1.3 3.32 2.86 4.45<br /> Laâo 0.31 1.24 1.39 4.47 3.16 1.58<br /> Töíng xuêët 2474.48 1629.5 2234.98 2880.02 3457.00 4616.11<br /> <br /> Nguöìn: Phoâng thöng tin thûúng maåi vaâ thöëng kï (DGCIS)<br /> Baãng 2: Giaá trõ xuêët khêíu cuãa ÊËn Àöå sang caác nûúác ASEAN giai àoaån tûâ 1997 - 1998 àïën 2002-2003<br /> <br /> maáy moác, cöng cuå, súåi cotton, vaãi, myä phêím, cêìu cuãa ÊËn Àöå nùm 2002-2003.<br /> nhöm, caác hoáa chêët vö cú, hûäu cú vaâ quy trònh Dûåa trïn khaã nùng xuêët khêíu vaâ nhu cêìu nhêåp<br /> saãn xuêët kim loaåi. khêíu tûâ caác nûúác ASEAN, Phoâng thûúng maåi<br /> Baãng 2 vaâ Baãng 3 cho ta thêëy ÊËn Àöå nhêåp thuöåc Böå thûúng maåi vaâ àêìu tû ÊËn Àöå àaä xaác<br /> siïu tûâ caác nûúác ASEAN vaâ giaá trõ nhêåp khêíu àõnh nhûäng saãn phêím tiïìm nùng trong quan hïå<br /> cuäng coá chiïìu hûúáng gia tùng: tûâ 3,6 tó àö la buön baán giûäa hai bïn. Vïì phña ÊËn Àöå coá: maä<br /> (1997-1998) lïn 5,1 tó àöla nùm 2002-2003. Caác naäo, sùæt vaâ theáp, thiïët bõ vêån taãi, thiïët bõ sûã duång<br /> nûúác ASEAN cuä vêîn laâ nhûäng nhaâ xuêët khêíu àiïån vaâ khöng sûã duång àiïån, ngoåc trai, àaá quyá<br /> chuã yïëu trong ASEAN àïën ÊËn Àöå vúái Malaysia vaâ àaá quyá loaåi vûâa, hoáa chêët hûäu cú, àöì nhûåa,<br /> chiïëm 28,5% töíng giaá trõ nhêåp khêíu cuãa ÊËn Àöå haãi saãn vaâ quy trònh saãn xuêët kim loaåi. Trong<br /> tûâ ASEAN, coân laåi Singapore vaâ Inàönïsia lêìn khi àoá, ASEAN coá khaã nùng cung cêëp cho ÊËn<br /> lûúåt chiïëm 27,9% vaâ 26,8% trong nùm 2003. Àöå: böåt giêëy vaâ giêëy thaãi, than àaá, dêìu thö, khñ<br /> Àaáng chuá yá trong söë caác thaânh viïn múái cuãa tûå nhiïn, thiïët bõ cöng nghiïåp chuyïn duång, hoa<br /> ASEAN, Mianma xuêët khêíu khaá lúán vaâo ÊËn Àöå: quaã tûúi vaâ hoa quaã sêëy khö.<br /> 6,5% töíng nhêåp cuãa ÊËn Àöå trong nùm 2002- Vïì húåp taác àêìu tû, caác nïìn kinh tïë maånh trong<br /> 2003. ASEAN àïìu laâ nhûäng nhaâ àêìu tû lúán taåi ÊËn Àöå.<br /> Caác saãn phêím chñnh ÊËn Àöå nhêåp khêíu tûâ Vúái 60,7 tó rupee tûâ 1991 àïën 2003, àêìu tû chuã<br /> ASEAN göìm coá: caác saãn phêím àiïån tûã, dêìu thûåc yïëu vaâo caác ngaânh khñ ga hoáa loãng, nùng lûúång<br /> vêåt, hoáa chêët hûäu cú, caác loaåi maáy moác khöng àiïån vaâ xêy dûång àûúâng cao töëc, Malaysia trúã<br /> sûã duång àiïån, göî vaâ caác saãn phêím tûâ göî, súåi, vaãi, thaânh nhaâ àêìu tû lúán thûá mûúâi cuãa ÊËn Àöå. Tiïëp<br /> àöì trang àiïím, than àaá, than cöëc vaâ than cuöåi, theo Malaysia laâ Singapore - àûáng thûá mûúâi hai<br /> nhûåa töíng húåp, plastic, quùång kim loaåi vaâ phïë vïì àêìu tû nûúác ngoaâi úã ÊËn Àöå vúái 53,03 tó rupee<br /> thaãi kim loaåi. Coá thïí noái ASEAN laâ nhaâ cung trong khoaãng thúâi gian tûâ 1991 àïën 2003. Àöëi<br /> cêëp göî vaâ caác saãn phêím tûâ göî chñnh cuãa ÊËn Àöå. vúái ÊËn Àöå, thaânh cöng naây laâ rêët àaáng kïí búãi<br /> Trong àoá Malaysia, Myanma vaâ Inàönïsia laâ àêìu thêåp kyã 90 thïë kyã XX - tûác laâ thúâi àiïím bùæt<br /> nhûäng nûúác xuêët khêíu nhiïìu nhêët trong khu vûåc, àêìu chñnh saách hûúáng Àöng, coá rêët ñt thêåm chñ<br /> lêìn lûúåt chiïëm 27,1%, 20,8% vaâ 12,7% töíng giaá khöng thêëy boáng daáng cuãa caác nhaâ àêìu tû<br /> trõ nhêåp khêíu göî vaâ caác saãn phêím göî trïn toaân ASEAN úã ÊËn Àöå (4).<br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦39<br />  1997-98 1998-99 1999-00 2000-01 2001-02 2002-03<br /> Malaysia 1180.32 1610.38 2026.49 1151.6 1133.54 1465.05<br /> Singapore 1199.33 1383.85 1536.28 1435.68 1304.09 1433.51<br /> Indonesia 732.51 828.92 959.96 904.42 1036.81 1380.50<br /> Thaái Lan 233.6 273.05 328.17 314.97 423.09 378.62<br /> Myanma 224.28 173.72 171.8 181.41 374.43 336.01<br /> Philipines 27.77 34.25 56.31 62.97 94.84 123.65<br /> Viïåt Nam 8.74 9.14 11.54 12.35 18.91 29.11<br /> Campuchia 1.52 2.44 0.25 1.33 1.12 0.61<br /> Brunei 0.02 0.005 0.11 0.15 0.36 0.32<br /> Laâo 0.01 - - - 0.04 0.15<br /> Töíng xuêët 3608.1 4318.8 5090.91 4064.88 4387.23 5147.53<br /> <br /> Nguöìn: DGCIS, Kolkata.<br /> Baãng 3: Giaá trõ nhêåp khêíu haâng hoáa cuãa ÊËn Àöå tûâ caác nûúác ASEAN trong giai àoaån tûâ 1997-<br /> 1998 àïën 2002-2003<br /> <br /> Tuy nhiïn thaânh tûåu húåp taác mang laåi nhiïìu àöëi trong möëi quan hïå kinh tïë cuãa ÊËn Àöå vúái<br /> hy voång nhêët cho ÊËn Àöå trong möëi quan hïå kinh hai nhoám nûúác ASEAN. Àiïìu naây coá thïí àûúåc<br /> tïë vúái khu vûåc naây laåi laâ viïåc àaåt àûúåc thoãa thuêån nhòn thêëy roä raâng qua baãng 2 vaâ baãng 3. Lyá do<br /> thaânh lêåp khu tûå do mêåu dõch ÊËn Àöå - ASEAN, naây khiïën ÊËn Àöå lûu têm nhiïìu hún túái viïåc àêíy<br /> seä hoaân thaânh vaâo nùm 2006 (Free Trade Area - maånh húåp taác vúái caác nûúác trong tiïíu khu vûåc<br /> FTA) vúái möåt söë quöëc gia ASEAN. Thaáng 10 naây. Dûå aán húåp taác Söng Hùçng - söng Mïköng<br /> nùm 2003, ÊËn Àöå vaâ Thaái Lan quyïët àõnh kyá laâ nhùçm vaâo muåc tiïu êëy.<br /> "Hiïåp àõnh khung vïì viïåc thaânh lêåp khu vûåc mêåu 2.1.3. Quan hïå an ninh<br /> dõch tûå do" giûäa hai nûúác, hoaân têët toaân diïån Võ trñ àõa lyá, yá nghôa chiïën lûúåc cuãa vuâng ÊËn<br /> vaâo nùm 2010. Nöëi tiïëp Thaái Lan laâ Singapore, Àöå Dûúng, viïåc cuâng chia seã möåt söë lúåi ñch trïn<br /> Malaysia, vaâ Inàönïsia. ÊËn Àöå àaä kyá kïët caác biïín vaâ coá nhûäng möëi àe doåa an ninh chung àaä<br /> "Hiïå p àõnh húå p taá c kinh tïë toaâ n diïå n " khiïën sûå phaát triïín trong quan hïå húåp taác an ninh<br /> (Comprehensive Agreement on Economic giûäa ÊËn Àöå vaâ ASEAN trúã thaânh têët yïëu.<br /> Cooperation - CACE) vúái Singapore vaâo thaáng Trong thêåp niïn 80 thïë kyã XX, chñnh phuã ÊËn<br /> 6 nùm 2005, vúái Malaysia vaâo thaáng 11 nùm Àöå àaä coá nhûäng haânh àöång gaåt boã sûå e súå cuãa<br /> 2005 àïí laâm cú súã tiïën túái möåt FTA. Riïng àöëi caác nûúác ASEAN vïì àöång thaái tùng cûúâng sûác<br /> vúái Inàönïsia, hai nûúác àaä kyá kïët möåt baãn "Hiïåp maånh haãi quên cuãa ÊËn Àöå. Tiïëp sau àoá laâ haâng<br /> àõnh húåp taác kinh tïë toaân diïån". loaåt caác biïån phaáp xêy dûång loâng tin (Confidence<br /> Coá hai vêën àïì nöíi lïn trong möëi quan hïå kinh building measures - CBMs) maâ ÊËn Àöå triïín khai<br /> tïë naây: Àoá laâ giaá trõ trao àöíi thûúng maåi coân túái caác quöëc gia ASEAN [4, tr.338] nhùçm gêy<br /> chûa tûúng xûáng vúái tiïìm nùng kinh tïë cuãa hai dûång cú súã cho nhûäng möëi quan hïå an ninh thêåt<br /> bïn vaâ sûå mêët cên àöëi trong trao àöíi buön baán chùåt cheä vaâ sêu sùæc. Àöëi vúái ÊËn Àöå, khu vûåc<br /> giûäa ÊËn Àöå vaâ caác nûúác thaânh viïn ASEAN cuä Àöng Nam AÁ laâ miïëng àïåm giûäa ÊËn Àöå vaâ nhûäng<br /> vaâ trao àöíi buön baán cuãa ÊËn Àöå vúái caác nûúác cûúâng quöëc lúán. Nhûng quan troång hún, noá cuäng<br /> thaânh viïn ASEAN múái. Coá nhiïìu lyá do dêîn rêët coá thïí laâ núi tiïìm êín nhûäng hiïím hoåa àöëi vúái<br /> àïën kïët quaã haån chïë möëi quan hïå chiïën lûúåc ÊËn an ninh quöëc gia cuãa ÊËn Àöå. Coân àöëi vúái<br /> Àöå - ASEAN möåt trong nhûäng nguyïn nhên ASEAN, trong böëi caãnh rêët nhiïìu cûúâng quöëc<br /> quan troång chñnh laâ vêën àïì thûá hai - sûå mêët cên coá lúåi ñch vaâ toã roä tham voång cuãng cöë aãnh hûúãng<br /> <br /> <br /> <br /> 40♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> cuãa mònh trong vuâng thò ÊËn Àöå àaä àûúåc nhòn kïët "Hiïåp àõnh húåp taác trïn lônh vûåc quöëc phoâng".<br /> nhêån nhû möåt nhên töë coá thïí duy trò sûå cên bùçng Gêìn àêy haãi quên hai nûúác àaä húåp taác tuêìn tra<br /> nhûäng aãnh hûúãng úã khu vûåc Àöng Nam AÁ àoá vuâng eo biïín Malùcca trong möåt nöî lûåc nhùçm<br /> [4, tr.338]. ngùn chùån naån cûúáp biïín àang hoaânh haânh taåi<br /> Coá leä hoaåt àöång söi àöång nhêët trong möëi quan vuâng naây [4, tr.338].<br /> hïå an ninh giûäa ÊËn Àöå vaâ ASEAN laâ nhûäng Ngoaâi ra, ÊËn Àöå coân coá quan hïå quöëc phoâng<br /> cuöåc têåp trêån haãi quên chung maâ ÊËn Àöå bùæt àêìu khaá bïìn vûäng vaâ lêu daâi vúái Viïåt Nam. Möëi quan<br /> töí chûác theo àõnh kyâ vúái Inàönïsia, Malaysia vaâ hïå naây têåp trung trïn caác lônh vûåc trao àöíi àaâo<br /> Singapore tûâ nùm 1991 trïn quêìn àaão Andaman taåo quên sûå giûäa hai nûúác, ÊËn Àöå giuáp àúä Viïåt<br /> [4, tr.338]. Ngoaâi ra ÊËn Àöå coân àêíy maånh quan Nam nêng cêëp maáy bay quên sûå, Hiïåp àõnh quöëc<br /> hïå quöëc phoâng vúái caác quöëc gia khaác trong khu phoâng giûäa hai nûúác àûúåc kyá kïët nùm 1994.<br /> vûåc. Àùåc biïåt, bùæt àêìu tûâ nùm 1995, ÊËn Àöå coân<br /> Böå trûúãng böå quöëc phoâng ÊËn Àöå, Najib Tun àûa ra saáng kiïën töí chûác höåi nghõ thûúâng niïn<br /> Abdul Radak, àaä coá chuyïën viïëng thùm Malaysia caác lûåc lûúång haãi quên khu vûåc võnh Bengal,<br /> nùm 1992. Vaâo nùm sau, hai nûúác àaä kyá vúái nhau göìm haãi quên caác nûúác: ÊËn Àöå, Bangladesh,<br /> möåt "Biïn baãn ghi nhúá vïì húåp taác quöëc phoâng", Srilanka, Inàönïsia, Malaysia, Singapore vaâ Thaái<br /> trong àoá coá àïì cêåp àïën viïåc àaâo taåo sô quan khöng Lan. Sûå kiïån naây coân mang àïën cho caác nûúác<br /> quên cho Malaysia [4, tr.332], àaâo taåo cho hoå vûâa noái cú höåi trong húåp taác nghiïn cûáu vaâ triïín<br /> nhûäng sô quan chó huy haãi quên tûúng lai. khai cûáu höå trïn biïín. Caác cuöåc thaão luêån diïîn<br /> Húåp taác quên sûå cuãa ÊËn Àöå vúái Singapore bùæt ra trïn caãng Blair vïì kiïím soaát vaâ baão vïå möi<br /> àêìu tûâ nùm 1993. Tûâ 1994 Singapore àaä àïì nghõ trûúâng biïín, triïín khai cûáu höå khi xaãy ra thaãm<br /> ÊËn Àöå kyá möåt hiïåp àõnh vïì àaâo taåo haãi quên vaâ hoåa vaâ baão vïå caác àùåc khu kinh tïë.<br /> möåt söë lônh vûåc quöëc phoâng khaác. Hiïåp àõnh naây Sûå kiïån ÊËn Àöå àûúåc tham gia vaâo diïîn àaân<br /> àaä àûúåc hiïån thûåc hoáa vaâo nùm 1998. Quan troång an ninh khu vûåc ASEAN (ARF) - diïîn àaân an<br /> hún, hai bïn àaä coá nhûäng cuöåc têåp trêån chung ninh duy nhêët trong khu vûåc chêu AÁ - Thaái Bònh<br /> chöëng taâu ngêìm bùæt àêìu tûâ nùm 1996. Böå trûúãng Dûúng tñnh cho àïën hiïån taåi - cho thêëy: àêy laâ<br /> böå quöëc phoâng Singapore, Teo Chee Hean, àaä àïën möåt trong nhûäng thaânh tûåu lúán nhêët cuãa chñnh<br /> ÊËn Àöå vaâo thaáng 10 nùm 2003 [4, tr.339]. saách hûúáng Àöng cuãa ÊËn Àöå vïì lônh vûåc an ninh.<br /> Gêìn àêy Thaái Lan cuäng toã yá muöën töí chûác ÊËn Àöå coá àiïìu kiïån àïí goáp tiïëng noái vaâ saáng<br /> nhûäng cuöåc têåp trêån chung vúái haãi quên ÊËn Àöå. kiïën vaâo têët caã caác vêën àïì an ninh khu vûåc, tham<br /> Sau khi mua taâu sên bay, Thaái Lan àaä àïì nghõ ÊËn gia vaâo cú chïë an ninh ba giai àoaån cuãa diïîn<br /> Àöå àaâo taåo sô quan cho nûúác naây. Trûúác àoá, phi àaân: 1/ xêy dûång loâng tin; 2/ ngoaåi giao phoâng<br /> cöng Thaái Lan cuäng àûúåc àaâo taåo úã ÊËn Àöå. Ngoaâi ngûâa; 3/ giaãi quyïët xung àöåt).<br /> ra, Thaái Lan cuäng toã roä mong muöën phaát triïín Hiïån nay húåp taác vïì an ninh giûäa ÊËn Àöå vaâ<br /> lônh vûåc nùng lûúång haåt nhên. Vaâ bùçng viïåc àïì ASEAN coân àûúåc múã röång sang möåt vêën àïì<br /> nghõ ÊËn Àöå cung cêëp loâ phaãn ûáng àïí nghiïn cûáu múái: húåp taác chöëng khuãng böë. Vúái nhûäng nhoám<br /> haåt nhên, trong chuyïën viïëng thùm cuãa thuã tûúáng khuãng böë hoaåt àöång maånh meä úã Inàönïsia,<br /> ÊËn Àöå Narasimha Rao àïën Thaái Lan, Thaái Lan Philippines, Malaysia vaâ miïìn nam Thaái Lan,<br /> àaä bùæt àêìu hiïån thûåc hoáa yá tûúãng àoá [4, tr.340]. cöång àöìng thïë giúái coi Àöng Nam AÁ laâ möåt trong<br /> Nhûäng cuöåc têåp trêån chung thûúâng xuyïn vaâ nhûäng àiïím noáng cuãa chuã nghôa khuãng böë quöëc<br /> nhûäng chuyïën viïëng thùm cuãa caác quan chûác tïë. ÊËn Àöå laâ möåt nûúác àa tön giaáo, àa dên töåc<br /> cêëp cao trong lûúåc lûúång haãi quên Inàönïsia àïën cuäng àaä nhiïìu nùm nay phaãi chõu àûång naån khuãng<br /> nhûäng àiïím àoáng quên cuãa haãi quên ÊËn Àöå trïn böë. Àoá coá leä laâ cú súã chung àïí hai bïn àêíy maånh<br /> quêìn àaão Andamans vaâ Nicobars, vöën laâ nhûäng möëi quan hïå naây: "Tuyïn böë chung vïì húåp taác<br /> lo ngaåi lúán cuãa Inàönïsia, àaä khiïën nûúác naây chöëng khuãng böë" maâ hai bïn kyá höm 8/10/2003.<br /> yïn têm hún. Vaâ trong chuyïën cöng du cuãa thuã 2.2. Möëi quan hïå ÊËn Àöå - ASEAN: Nhûäng<br /> tûúáng ÊËn Àöå, A.B. Vajpayee, àïën Inàönïsia vaâo vêën àïì noáng<br /> thaáng 11 nùm 2001, möëi quan hïå quöëc phoâng 2.2.1. Saáng kiïën húåp taác söng Mïköng- Hùçng<br /> giûäa hai nûúác àûúåc thùæt chùåt hún bùçng viïåc kyá Haâ (Mekong - Ganga Cooperation - MGC)<br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦41<br />  Taåi höåi nghõ böå trûúãng caác nûúác ASEAN laåi. Àaáng chuá yá laâ sûå kiïån khaánh thaânh tuyïën<br /> (AMM) úã Bangkok (Thaái Lan) thaáng 7 nùm àûúâng Tamu-Kalemyo-Kalewa, nöëi vuâng Àöng<br /> 2000, böå trûúãng böå ngoaåi giao saáu nûúác, bao bùæc ÊËn Àöå vaâ Têy bùæc Mianma vúái nhau, múã ra<br /> göì m ÊË n Àöå , Campuchia, Laâ o , Thaá i Lan, möåt kyã nguyïn múái cho tònh hûäu nghõ giûäa hai<br /> Mianma vaâ Viïåt Nam àaä àûa ra dûå aán húåp taác nûúác, taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi, thuác àêíy giao lûu<br /> söng Mïköng - söng Hùçng, muåc àñch laâ nhùçm kinh tïë, vùn hoáa vaâ húåp taác an ninh giûäa hai vuâng<br /> tùng cûúâng möëi quan hïå vaâ sûå hiïíu biïët lêîn nhau biïn giúái cuãa hai nûúác. Coá thïí kïí ra nhûäng hoaåt<br /> giûäa ÊËn Àöå vaâ nùm quöëc gia ASEAN trïn lûu àöång khaác nùçm trong khuön khöí húåp taác söng<br /> vûåc söng Mïköng. Mïköng - söng Hùçng nhû: xêy dûång tuyïën àûúâng<br /> Dûå aán naây chñnh thûác àûúåc àõnh hònh vaâo sùæt tam giaác ÊËn Àöå - Minama - Thaái Lan, möåt<br /> ngaây 10 thaáng 11 nùm 2000 khi saáu quöëc gia phêìn cuãa haânh lang kinh tïë Àöng-Têy; tham gia<br /> naây quyïët àõnh töí chûác höåi nghõ caác böå trûúãng Festival Huïë 2004; ÊËn Àöå höî trúå möåt triïåu àöla<br /> saáu nûúác lêìn thûá nhêët taåi Viïn Chùn (Laâo) vaâ àaä cho dûå aán xêy dûång baão taâng caác ngaânh dïåt truyïìn<br /> nhêët trñ ra "Tuyïn böë Viïn Chùn", xaác àõnh cuå thöëng úã Campuchia; töí chûác lïî höåi vùn hoáa úã<br /> thïí böën lônh vûåc húåp taác, àoá laâ: du lõch, vùn hoáa, Siem Reap (Campuchia) vúái sûå tham gia cuãa<br /> giaáo duåc vaâ giao thöng liïn laåc. caác àoaân ca muáa Campuchia vaâ ÊËn Àöå; ÊËn Àöå<br /> Höåi nghõ caác böå trûúãng saáu nûúác lêìn thûá hai thaânh lêåp àöåi nghiïn cûáu khaã thi cho dûå aán xêy<br /> diïîn ra taåi Haâ Nöåi vaâo ngaây 28 thaáng 7 nùm dûång tuyïën àûúâng sùæt nöëi New Delhi - Haâ Nöåi...<br /> 2001. Kïët thuác höåi nghõ, saáu quöëc gia àaä cuâng Bïn caånh àoá, nhû àaä trònh baây úã chûúng I, ÊËn<br /> nhau quyïët têm àêíy maånh tiïën àöå thûåc hiïån saáng Àöå coân chuã àöång àûa ra caác saáng kiïën vïì giaáo<br /> kiïën naây bùçng "Chûúng trònh haânh àöång Haâ Nöåi". duåc tûâ xa, thaânh lêåp caác viïån cöng nghïå thöng<br /> Möåt söë biïån phaáp thûåc hiïån àûúåc àïì ra: phaát tin úã caác nûúác Campuchia, Laâo, Mianma vaâ Viïåt<br /> triïín maång lûúái giao thöng vêån taãi cuãa saáu nûúác Nam. So saánh nùm nùm hoaåt àöång tñch cûåc cuãa<br /> thaânh viïn, trong àoá àaáng chuá yá laâ chûúng trònh caác nûúác söng Mïköng - söng Hùçng noái chung<br /> haânh àöång àïì cêåp àïën viïåc àêíy maånh hiïån thûåc laâ sûå nhiïåt tònh cuãa ÊËn Àöå noái riïng trong saáng<br /> hoáa tuyïën Haânh lang Àöng Têy, tuyïën àûúâng kiïën húåp taác naây vúái sûå im húi lùång tiïëng vaâ<br /> sùæt xuyïn AÁ vaâ dûå aán àûúâng cao töëc xuyïn AÁ; keám hiïåu quaã cuãa töí chûác húåp taác kinh tïë caác<br /> àêíy maånh húåp taác vïì quan hïå vaâ dõch vuå haâng nûúác võnh Bengal (BIMSTEC), möåt töí chûác húåp<br /> khöng. taác kinh tïë khaác giûäa ÊËn Àöå, Thaái Lan, Mianma<br /> Höåi nghõ böå trûúãng lêìn thûá ba caác nûúác khu vaâ böën nûúác vuâng võnh khaác, chuáng ta coá thïí<br /> vûåc söng Mïköng - söng Hùçng diïîn ra hai nùm thêëy àûúåc roä raâng ÊËn Àöå daânh nhiïìu sûå quan<br /> sau höåi nghõ thûá hai, vaâo ngaây 20 thaáng 3 nùm têm hún cho lûu vûåc söng Mïköng naây.<br /> 2003 taåi Phnöm Pïnh (Campuchia). Höåi nghõ Söng Mïköng, vúái àöå daâi 4800 km, laâ möåt<br /> lêìn naây àaä àêíy nhanh hún nûäa quaá trònh thûåc trong nhûäng con söng quöëc tïë lúán nhêët thïë giúái.<br /> hiïån dûå aán húåp taác naây vúái baãn "Löå trònh Phnöm Con söng bùæt nguöìn tûâ daäy nuái cao phña Têy<br /> Pïnh", trong àoá ghi roä khung thúâi gian àïí thûåc nam Trung Quöëc, chaãy qua tónh Vên Nam (Trung<br /> hiïån caác hoaåt àöång húåp taác cuå thïí laâ saáu nùm, tûâ Quöëc) vaâ trûúác khi àöí ra biïín Àöng, con söng<br /> thaáng 7 nùm 2001 àïën thaáng 7 nùm 2007. Keâm naây coân ài qua nùm nûúác Àöng Nam AÁ khaác:<br /> theo baãn löå trònh, höåi nghõ àaä ra tuyïn böë àaánh Mianma, Laâo, Thaái Lan, Campuchia vaâ Viïåt<br /> giaá nhûäng viïåc maâ dûå aán àaä vaâ àang thûåc hiïån Nam (theo thûá tûå tûâ thûúång lûu xuöëng haå lûu).<br /> trong thúâi gian qua. Laâ möåt con söng daâi laåi ài troån möåt voâng quanh<br /> Dûå aán húåp taác söng Mïköng - söng Hùçng Àöng Nam AÁ luåc àõa, vuâng àïåm coá võ trñ àõa<br /> tñnh àïën nay coân khiïm töën nhûng ngûúâi ta àang chiïën lûúåc vö cuâng quan troång, nïn khöng ngaåc<br /> hy voång vïì hiïåu quaã lúán lao àöëi vúái sûå phaát triïín nhiïn nïëu ngûúâi ta àiïím danh coá túái têån 23 saáng<br /> cuãa vuâng maâ nhûäng kïët quaã húåp taác naây mang kiïën vaâ diïîn àaân húåp taác nöåi trong khu vûåc naây4.<br /> <br /> <br /> 4. Malaysia Shiraishi - Mekong subregion cooperation and east asia http://www.grips.ac.jp/vietnamVDFTokyo/<br /> Doc/1stConf18Jun05/paper(profshiraishi).pdf<br /> <br /> <br /> <br /> 42♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> Sûå xuêët hiïån cuãa haâng loaåt saáng kiïën vúái nhûäng hiïån roä võ trñ kinh tïë múâ nhaåt cuãa ÊËn Àöå trong<br /> muåc àñch vaâ nöåi dung tûúng tûå nhau àaä khiïën vuâng maâ coân cho thêëy sûác aãnh hûúãng thiïëu sinh<br /> caác nhaâ quan saát luáng tuáng, goåi àêy laâ hiïån tûúång khñ cuãa ÊËn Àöå úã vuâng naây. Vúái àõa võ laâ möåt<br /> "Böåi thûåc söng Mïköng"5. Thêåm chñ àïën trûúác khu vûåc àõa chiïën lûúåc quan troång thò sûå lûu têm<br /> khi ÊËn Àöå chuã àöång àûa ra saáng kiïën húåp taác cuãa ÊËn Àöå àïën vuâng naây nhû vêåy quaã laâ khöng<br /> söng Mïköng - söng Hùçng, úã khu vûåc Àöng Nam cên xûáng. Hún nûäa húåp taác chùåt cheä vúái caác quöëc<br /> AÁ luåc àõa chó göìm coá nùm quöëc gia naây àaä coá gia tiïíu vuâng söng Mïköng (àùåc biïåt laâ Mianma),<br /> àïën 14 saáng kiïën vaâ diïîn àaân húåp taác, trong söë seä giuáp ÊËn Àöå tùng cûúâng an ninh khu vûåc biïn<br /> àoá khöng ñt laâ saáng kiïën tûâ caác cûúâng quöëc nhû giúái (àùåc biïåt laâ vuâng Àöng bùæc), xoa dõu nöîi lo<br /> Trung Quöëc hay Nhêåt Baãn. Àiïìu àoá nïëu khöng vïì möåt Mianma coá Trung Quöëc boåc hêåu vaâ thùæt<br /> noái lïn rùçng àêy laâ möåt vuâng giaâu tiïìm nùng vaâ chùåt àûúåc möëi quan hïå vúái ASEAN. Àoá laâ coân<br /> hêëp dêîn thò cuäng laâ möåt minh chûáng khùèng àõnh chûa tñnh àïën nhûäng lúåi ñch chiïën lûúåc maâ ÊËn<br /> têìm quan troång chiïën lûúåc cuãa khu vûåc naây àöëi Àöå coá àûúåc àïí gia tùng thïm aãnh hûúãng cuãa<br /> vúái caác nûúác xung quanh. Ngoaâi ra, ngûúâi ta mònh úã khu vûåc ÊËn Àöå Dûúng.<br /> coân nhùæc àïën möåt nguyïn do khiïën vuâng naây Duâ àïí caånh tranh vúái Trung Quöëc, àïí àiïìu<br /> trúã thaânh möåt vuâng àêët maâu múä cho caác saáng chónh sûå mêët cên bùçng trong möëi quan hïå giûäa<br /> kiïën húåp taác, laâ sûå àöëi àêìu vaâ caånh tranh giûäa ÊËn Àöå vaâ hai nhoám nûúác Àöng Nam AÁ hay àïí<br /> nhiïìu quöëc gia, nhiïìu töí chûác àang töìn taåi úã vuâng tòm cú höåi khùèng àõnh vai troâ möåt cûúâng quöëc<br /> naây. Coá thïí kïí ra nhû giûäa: Nhêåt Baãn vaâ Trung àang lïn cuãa mònh úã vuâng ÊËn Àöå Dûúng hay<br /> Quöëc, Malaysia vaâ Thaái Lan, Thaái Lan vaâ Viïåt röång hún laâ chêu AÁ Thaái Bònh Dûúng, thò saáng<br /> Nam...6. Ai cuäng biïët, àöëi vúái Trung Quöëc vaâ kiïën húåp taác söng Mïköng - söng Hùçng vêîn laâ<br /> ÊËn Àöå, vuâng Àöng Nam AÁ luåc àõa, göìm nùm möåt muäi tïn truáng nhiïìu àñch cuãa ÊËn Àöå.<br /> quöëc gia coá chung doâng söng Mïköng naây, laâ 2.2.2. Khu vûåc tûå do thûúng maåi ÊËn Àöå -<br /> khu vûåc coá têìm quan troång vïì àõa chiïën lûúåc, ASEAN<br /> taác àöång àïën an ninh vaâ muåc tiïu nûúác lúán cuãa Ngaây 10 thaáng 3 nùm 2002, taåi höåi nghõ<br /> caã hai quöëc gia naây. Thïë nhûng, trong khi Trung thûúång àónh ASEAN - ÊËn Àöå (Bali - Indönïsia),<br /> Quöëc, dûúái sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Phaát triïín caác nûúác ASEAN vaâ ÊËn Àöå quyïët àõnh kyá hiïåp<br /> chêu AÁ (Asia Development Bank - ADB) àaä húåp àõnh khung vïì húå p taá c kinh tïë toaâ n diïå n<br /> taác vúái nùm quöëc gia nùçm trïn haå lûu söng (Framework Agreement on comprehensive<br /> Mïköng thöng qua dûå aán húåp taác tiïíu vuâng söng Economic Cooperation), nhùçm tiïën túái möåt khu<br /> Mïköng múã röång (General Mekong Subregion vûåc mêåu dõch tûå do (Free Trade Area - FTA)<br /> cooperation- GMS) tûâ 1992, thò àïën têån thaáng giûäa hai bïn.<br /> 10 nùm 2000, ngoaâi BIMSTEC, möåt diïîn àaân Àiïìu möåt cuãa baãn hiïåp