BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
ĐINH VĂN THÀNH
THỰC TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH QUẢN LÝ
TĂNG HUYẾT ÁP TẠI TUYẾN Y TẾ CƠ SỞ,
TỈNH BẮC GIANG
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC
THÁI NGUYÊN - 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
ĐINH VĂN THÀNH
THỰC TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH QUẢN LÝ
TĂNG HUYẾT ÁP TẠI TUYẾN Y TẾ CƠ SỞ
TỈNH BẮC GIANG
Chuyên ngành: VỆ SINH XÃ HỘI HỌC VÀ TỔ CHỨC Y TẾ
Mã số: 62.72.01.64
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Sơn
2. PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng
THÁI NGUYÊN - 2015
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, được tiến hành,
thực hiện nghiêm túc, trung thực. Các số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu
trong Luận án do tôi thu thập là trung thực và chưa được công bố trong bất
kỳ công trình nghiên cứu khoa học của tác giả nào trong nước và nước ngoài.
Tôi xin cam đoan các thông tin trích dẫn trong Luận án đã được chỉ rõ
nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015
NGHIÊN CỨU SINH
Đinh Văn Thành
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình học tập và Luận án tốt nghiệp, với lòng kính
trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn tới:
PGS.TS. Nguyễn Văn Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Y - Dược, Đại học
Thái Nguyên; PGS.TS. Nguyễn Tiến Dũng - Phó Hiệu trưởng, Trường Đại học Y -
Dược, Đại học Thái Nguyên là người thầy luôn tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi
trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận án.
Các thầy cô giáo Khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y - Dược, Đại học
Thái Nguyên đã giảng dạy, hướng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận án.
Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái
Nguyên, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành Luận án.
Sở Y tế tỉnh Bắc Giang, Bệnh viện huyện Tân Yên, Bệnh viện huyện Yên Dũng,
Trạm Y tế xã Liên Sơn, Trạm Y tế xã Lãng Sơn, UBND huyện Tân Yên và huyện Yên
Dũng, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang và Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang đã tạo
điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu để
hoàn thành Luận án..
Gia đình, đồng nghiệp, những người bạn thân thiết đã luôn giúp đỡ, động
viên, khích lệ, chia sẻ khó khăn trong thời gian tôi học tập để hoàn thành khóa học.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015
NGHIÊN CỨU SINH
Đinh Văn Thành
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Nghĩa của chữ viết tắt
Bảo hiểm y tế BHYT
Bệnh viện BV
Chỉ số hiệu quả CSHQ
Điều chỉnh lối sống ĐCLS
Điều trị ĐT
European Society of Hypertension (Hiệp hội tăng huyết áp ESH châu Âu)
Giáo dục sức khỏe GDSK
Huyết áp HA
Huyết áp mục tiêu HAMT
Hiệu quả can thiệp HQCT
International Society of Hypertension (Hiệp hội tăng huyết ISH áp thế giới)
JNC Joint National Committee (Liên Uỷ ban Quốc gia Hoa Kỳ)
NVYTTB Nhân viên y tế thôn bản
QL Quản lý
TBMMN Tai biến mạch máu não
THA Tăng huyết áp
TYT Trạm y tế
TT-GDSK Truyền thông giáo dục sức khỏe
WHO World Heath Organization – Tổ chức Y tế Thế giới
YTNC Yếu tố nguy cơ
iv
MỤC LỤC
Nội dung Trang
Lời cam đoan ....................................................................................................... i Lời cảm ơn ......................................................................................................... ii Danh mục các chữ ............................................................................................ iii Mục lục .............................................................................................................. iv Danh mục bảng................................................................................................... v Danh mục biểu đồ …………………………………………………………...viii Danh mục sơ đồ, bản đồ ……...……………………………………………....ix Danh mục hộp kết quả định tính ……………………………………………....x ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................... 1 Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................. 3 1.1. Một số vấn đề về tăng huyết áp ................................................................... 3 1.2. Thực trạng quản lý tăng huyết áp .............................................................. 14 1.3. Một số mô hình quản lý tăng huyết áp ...................................................... 26 Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 33 2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................ 33 2.2. Thời gian nghiên cứu ................................................................................ 33 2.3. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................. 33 2.4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 35 Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 53 3.1. Thực trạng quản lý tăng huyết áp tại tuyến y tế cơ sở ở tỉnh Bắc Giang .. 53 3.2. Hiệu quả của mô hình “Phối hợp tuyến y tế cơ sở trong quản lý tăng huyết áp".......66 Chƣơng 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 85 4.1. Thực trạng quản lý tăng huyết áp tại tuyến y tế cơ sở ở tỉnh Bắc Giang .. 85 4.2. Hiệu quả của mô hình “Phối hợp tuyến y tế cơ sở trong quản lý tăng huyết áp" ........................................................................................................... 96 4.3. Những khó khăn khi triển khai mô hình.................................................110
4.4. Tính mới của đề tài .................................................................................. 111
KẾT LUẬN ................................................................................................... 113 KHUYẾN NGHỊ ........................................................................................... 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO
v
DANH MỤC BẢNG
Tên bảng
Trang Bảng 1.1. Phân độ huyết áp ................................................................................ 8
Bảng 1.2. Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp của WHO/ISH .......................... 11
Bảng 1.3. Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp của JNC VII ............................... 12
Bảng 1.4. Kết quả thực hiện Chương trình quốc gia về quản lý tăng huyết áp
ở một số xã của huyện Tân Yên ....................................................................... 24
Bảng 1.5. Kết quả thực hiện Chương trình quốc gia về quản lý tăng huyết áp
ở một số xã của huyện Yên Dũng .................................................................... 24
Bảng 3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu ..................................... 53
Bảng 3.2 Phân loại tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu ........................... 54
Bảng 3.3. Tỷ lệ đối tượng nghiên cứu đã từng được đo huyết áp.................... 54
Bảng 3.4. Tỷ lệ đối tượng nghiên cứu đã được phát hiện tăng huyết áp ......... 54
Bảng 3.5. Hoàn cảnh đã phát hiện người tăng huyết áp .................................. 55
Bảng 3.6. Cơ sở y tế phát hiện người tăng huyết áp ........................................ 55
Bảng 3.7. Tỷ lệ điều trị tăng huyết áp và nơi điều trị của đối tượng
nghiên cứu ........................................................................................................ 56
Bảng 3.8. Tỷ lệ các hình thức đã điều trị đối tượng nghiên cứu ...................... 56
Bảng 3.9. Công tác quản lý tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu ............. 57
Bảng 3.10. Nơi đã quản lý tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu .................... 57
Bảng 3.11. Công tác tư vấn, truyền thông về phòng và chống tăng huyết áp ... 58
Bảng 3.12. Thẻ bảo hiểm y tế liên quan với quản lý tăng huyết áp ................. 63
Bảng 3.13. Nghề nghiệp liên quan với quản lý tăng huyết áp ......................... 63
Bảng 3.14. Trình độ học vấn liên quan với quản lý tăng huyết áp ................. 63
Bảng 3.15. Lứa tuổi liên quan với quản lý tăng huyết áp ............................... 64
Bảng 3.16. Giới tính liên quan với quản lý tăng huyết áp ............................... 64
Bảng 3.17. Kết quả tập huấn quản lý tăng huyết áp cho nhân viên y tế
thôn bản của xã Liên Sơn ................................................................................. 69
vi
Bảng 3.18. Kết quả tập huấn quản lý tăng huyết áp cho Bệnh viện huyện
Tân Yên và Trạm Y tế xã Liên Sơn ................................................................. 70
Bảng 3.19. Kết quả tư vấn cho người tăng huyết áp ở hai địa điểm nghiên cứu
trước thời điểm can thiệp ................................................................................. 70
Bảng 3.20. Chỉ số hiệu quả của tư vấn cho người tăng huyết áp ở địa điểm
can thiệp ........................................................................................................... 71
Bảng 3.21. Chỉ số hiệu quả của tư vấn cho người tăng huyết áp ở địa điểm
đối chứng .......................................................................................................... 71
Bảng 3.22. Hiệu quả của tư vấn ở hai địa điểm nghiên cứu cho người
tăng huyết áp .................................................................................................... 71
Bảng 3.23. Các yếu tố nguy cơ của người tăng huyết áp ở hai địa điểm
nghiên cứu trước can thiệp ............................................................................... 72
Bảng 3.24. Chỉ số hiệu quả về yếu tố nguy cơ của người tăng huyết áp
ở địa điểm can thiệp ......................................................................................... 72
Bảng 3.25. Chỉ số hiệu quả về yếu tố nguy cơ của người tăng huyết áp
ở địa điểm đối chứng ........................................................................................ 73
Bảng 3.26. Hiệu quả can thiệp về yếu tố nguy cơ ở người tăng huyết áp ....... 73
Bảng 3.27. Công tác quản lý người tăng huyết áp của địa điểm nghiên cứu
trước can thiệp .................................................................................................. 74
Bảng 3.28. Chỉ số hiệu quả quản lý người tăng huyết áp ở địa điểm can thiệp ...... 75
Bảng 3.29. Chỉ số hiệu quả quản lý người tăng huyết áp ở địa điểm đối chứng .... 75
Bảng 3.30. Hiệu quả can thiệp quản lý người tăng huyết áp ........................... 76
Bảng 3.31. Kết quả của công tác quản lý tăng huyết áp tại trạm y tế xã
và tại bệnh viện huyện ở địa điểm can thiệp .................................................... 79
Bảng 3.32. Biến chứng tăng huyết áp của người tăng huyết áp ở 2 địa điểm
nghiên cứu trước can thiệp ............................................................................... 80
Bảng 3.33. Biến chứng tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu trước và sau
can thiệp ở địa điểm can thiệp .......................................................................... 80
vii
Bảng 3.34. Biến chứng tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu ở địa điểm
đối chứng trước và sau điều tra ........................................................................ 81
Bảng 3.35. Tỷ lệ các loại biến chứng của tăng huyết áp ở hai địa điểm
nghiên cứu sau can thiệp .................................................................................. 81
Bảng 3.36. Tỷ lệ biến chứng tăng huyết áp sau can thiệp của nhóm được
quản lý và không được quản lý ở hai địa điểm nghiên cứu ............................ 82
Bảng 3.37. Tỷ lệ người tăng huyết áp bị tử vong sau can thiệp ở hai địa điểm
nghiên cứu ........................................................................................................ 82
Bảng 3.38. Tử vong do biến chứng tăng huyết áp của đối tượng được quản lý
và không được quản lý ở hai địa điểm nghiên cứu .......................................... 82
viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Tên biểu đồ Trang
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ yếu tố nguy cơ của người tăng huyết áp đươc quản lý
tại địa điểm can thiệp trong thời gian can thiệp.................................................. 74
Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ người tăng huyết áp được quản lý ở địa điểm can thiệp .... 76
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ thực hiện quản lý đúng của người tăng huyết áp được
quản lý ở địa điểm can thiệp .............................................................................. 77
Biểu đồ 3.4. Nơi đăng ký bảo hiểm y tế và tỷ lệ người THA được quản lý
tại Trạm Y tế xã ở địa điểm can thiệp .............................................................. 77
Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ đạt huyết áp mục tiêu của người tăng huyết áp được
quản lý ở địa điểm can thiệp .............................................................................. 78
Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ quản lý người tăng huyết áp của các cơ sở y tế ở hai
địa điểm nghiên cứu ......................................................................................... 78
Biểu đồ 3.7 Tỷ lệ người THA được quản lý tại các cơ sở y tế ở địa điểm
can thiệp ............................................................................................................ 79
