Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý thu BHXH bắt buộc ở Việt Nam

1

M  Đ UỞ Ầ

ấ ế ủ ề 1. Tính c p thi t c a đ  tài

ủ ể ả ả ộ ớ ướ B o hi m xã h i là chính sách l n c a Đ ng và Nhà n c, là tr ụ

ượ ự ừ ữ ệ ố ộ c t trong h  th ng ASXH đ c th c hi n ệ ở ướ  n c ta ngay t nh ng ngày

ậ ướ ủ ị ồ đ u ầ thành l p n ắ ệ   c. Ngày 01/11/1945, Ch  t ch H  Chí Minh ký s c l nh

ứ ứ ề ệ ị ướ ố s  54/SL quy đ nh đi u ki n cho công ch c, viên ch c Nhà n c h ưở   ng

ế ộ ư ừ ừ ế ch  đ  h u trí. T  đó đ n nay, chính sách BHXH không ng ng đ ượ ử   c s a

ể ủ ấ ướ ờ ỳ ớ ừ ổ ổ ợ đ i, b  sung phù h p v i t ng th i k  phát tri n c a đ t n ầ   c, góp ph n

ộ ố ự ượ ứ ứ ả ả ộ đ m b o cu c s ng cho cán b , công ch c, viên ch c, l c l ng vũ trang

ứ ạ ạ ắ ổ ợ ợ nhân dân, NLĐ. T o thành s c m nh t ng h p làm nên th ng l ạ   i vĩ đ i

ế ộ ườ ố ỳ ỹ trong hai cu c kháng chi n tr ố ng k  ch ng Pháp, ch ng M  và trong xây

ệ ổ ự ư ấ ướ ữ ố ướ ườ ả d ng b o v  t qu c, đ a đ t n c v ng b c đi lên trên con đ ng xây

ụ ự ủ ộ ướ ủ ạ d ng Ch  nghĩa xã h i vì m c tiêu: Dân giàu, n c m nh, dân ch , công

ằ b ng, văn minh.

ệ ề ộ ổ ế ể ộ ớ Trong công cu c đ i m i toàn di n n n kinh t ­ xã h i, đ  chính

ố ế ự ễ ậ ợ ớ ộ sách BHXH phù h p v i tình hình th c ti n và h i nh p qu c t ạ ộ   ; Đ i h i

ố ầ ứ ể ể ạ ả ầ ị ả   đ i bi u toàn qu c l n th  VIII, Đ ng ta đã xác đ nh quan đi m c n ph i

ả ế ố ế ộ ự ệ ệ ả ả gi i quy t t ờ   ệ t vi c "Th c hi n và hoàn thi n ch  đ  BHXH, b o đ m đ i

ườ ượ ổ ừ ị ướ ả ệ ế ị ố s ng ng ỉ ư i ngh  h u đ c  n đ nh, t ng b ạ   c c i thi n". Ngh  quy t Đ i

ế ụ ự ủ ệ ả ấ ạ ộ   ộ h i XI c a Đ ng ti p t c nh n m nh: "Th c hi n các chính sách xã h i

ộ ố ả ả ọ ộ ồ ồ b o đ m an toàn cu c s ng m i thành viên c ng đ ng, bao g m BHXH

ế ầ ộ ố ớ đ i v i NLĐ thu c các thành ph n kinh t ".

ệ ự ậ Tháng 01/2007 Lu t BHXH có hi u l c thi hành, các đ i t ố ượ   ng

ưở ượ ế ấ ả ự ộ tham gia đóng, h ng BHXH đã đ ệ c th c hi n đ n t t c  lao đ ng làm

ệ ầ ế ở ộ ự vi c trong các thành ph n kinh t ạ  và m  r ng lo i hình BHXH t ệ    nguy n,

2

ừ ự ề ẳ ọ ố ớ ạ t o nên s  bình đ ng v  BHXH đ i v i m i NLĐ. T  năm 2009 ­ 2013,

ả ộ ố ố s  lao đ ng tham gia BHXH tăng hàng năm bình quân kho ng 7%, s  thu

ộ ậ ả ỹ ớ   BHXH tăng bình quân kho ng 33% và hình thành qu  BHXH đ c l p v i

ướ ề ự ể ệ ả ổ ừ NSNN. Đây là b c chuy n đ i căn b n v  s  nghi p BHXH t ch  đ ế ộ

ơ ế ủ ế ủ ế ự ự ấ ỹ bao c p ch  y u d a vào NSNN sang c  ch  qu  BHXH ch  y u d a trên

ủ ử ụ ể ả ồ ộ ngu n thu do NLĐ, ch  s  d ng lao đ ng đóng góp đ  chi tr  các ch  đ ế ộ

ầ ổ ể ẩ ộ ị ế ị BHXH, góp ph n  n đ nh chính tr , xã h i thúc đ y phát tri n kinh t ­ xã

ộ ủ ấ ướ h i c a đ t n c.

ự ệ ờ Tuy nhiên, quá trình th c hi n chính sách BHXH th i gian qua còn

ữ ế ế ạ ấ ộ ộ b c l nh ng h n ch , thi u sót nh t là trong công tác thu BHXH đã và

ề ầ ữ ặ ả ế ấ đang đ t ra nh ng v n đ  c n quan tâm gi i quy t, đó là:

ố ượ ể ệ ề ộ ­ Vi c phát tri n đ i t ạ   ắ ng tham gia BHXH b t bu c còn nhi u h n

ợ ọ ư ế ạ ặ ố ch ; tình tr ng tr n đóng, n  đ ng BHXH, ch a tham gia ho c tham gia

ệ ạ ơ ủ ầ ộ ị ố không đ y đ  cho s  lao đ ng làm vi c t ẩ i đ n v  còn x y ra ph  bi n ổ ế ở

ươ ế ố ộ ỷ ệ ấ ớ ị các đ a ph ng. S  lao đ ng tham gia BHXHchi m  t th p so v i lao l

ư ệ ộ ố ộ ắ ộ đ ng trong di n tham gia BHXH b t bu c. S  lao  đ ng ch a tham gia

ủ ế ở ậ ạ ố ố BHXH t p trung ch  y u kh i lo i hình DN ngoài qu c doanh (công ty

ầ ư ữ ệ ổ ữ ậ ạ trách nhi m h u h n, công ty c  ph n t nhân…), th m chí có nh ng DN

ụ ủ ụ ế ỹ ể ử ụ   ề ạ l m d ng qu  BHXH, chi m d ng ti n đóng BHXH c a NLĐ đ  s  d ng

ả ố ưở ỏ ế ự ệ ệ làm v n SXKD... Do đó, đã  nh h ng không nh  đ n vi c th c hi n ch ế

ố ớ ế ả ộ đ , chính sách BHXH đ i v i  NLĐ và k t qu  thu BHXH.

ề ệ ấ ả ầ ộ ­ V n đ  qu n lý lao đ ng làm vi c trong các thành ph n kinh t ế    là

ố ượ ể ủ ả ơ ơ ở ể c  s  đ  phát tri n đ i t ng tham gia BHXH c a các c  quan qu n lý nhà

ướ ẩ ạ n ế ề c có th m quy n còn h n ch .

ậ ề ổ ế ề ­ Công tác tuyên truy n, ph  bi n pháp lu t v  chính sách BHXH

ị ư ượ ơ ườ ủ ơ c a c  quan BHXH và các đ n v  ch a đ c th ể   ng xuyên; công tác ki m

3

ủ ử ụ ố ớ ử ạ ậ ộ tra, x  lý vi ph m pháp lu t BHXH đ i v i các ch  s  d ng lao đ ng c ố

ủ ầ ờ ị tình không đóng, đóng không đúng, không k p th i, đ y đ  BHXH cho NLĐ

ự ự ế ệ ư ả ế ợ ọ ộ còn ch a th c s  quy t li t; gi ữ   i quy t n  đ ng BHXH là m t trong nh ng

ề ệ ứ ấ v n đ  gây b c xúc hi n nay.

ệ ả ự ớ ụ   ổ ­ Th c hi n c i cách hành chính, đ i m i tác phong, phong cách ph c

ộ ự ế ủ ộ ứ ụ v  NLĐ c a đ i ngũ cán b  tr c ti p làm công tác thu ụ   BHXH và  ng d ng

ậ ợ ố ệ ạ ổ ứ công ngh  thông tin vào công tác thu, t o thu n l i t i đa cho t ch c, cá nhân

tham gia BHXH.

ể ậ ộ ế ố ế ệ Trong tình hình phát tri n và h i nh p kinh t qu c t hi n nay,

ớ ượ ề ủ ậ ả nhi u DN m i đ c thành l p và cũng có không ít DN không đ  kh  năng

ị ườ ặ ỗ ả ả ạ c nh tranh trên th  tr ng, ho c làm ăn thua l kéo dài ph i gi ể i th , phá

ữ ế ế ể ẫ ả ấ ộ ộ ứ   ả s n. D n đ n nh ng bi n đ ng tăng, gi m, di chuy n lao đ ng r t ph c

ườ ụ ả ả ạ t p và x y ra th ng xuyên, liên t c khó khăn cho công tác qu n lý ng ườ   i

ạ ộ ư ấ ậ tham gia cũng nh  thu BHXH. Do v y ho t đ ng thu BHXH là r t khó

ỏ ầ ữ ự ạ ặ ả ả khăn. Th c tr ng đ t ra đó đòi h i c n ph i có nh ng gi ằ i pháp nh m hoàn

ơ ở ể ả ệ ả ế ộ ế thi n qu n lý thu BHXH làm c  s  đ  gi i quy t ch  đ  chính sách cho

ườ ả ưở ự ệ ỹ ng ả i tham gia, đ m b o tăng tr ằ   ng qu  BHXH và th c hi n công b ng

xã h i. ộ

ộ ở ự ề ả ắ ọ Do đó, tôi l a ch n đ  tài: “Qu n lý thu BHXH b t bu c Vi ệ   t

ề ậ ạ ả ế Nam”  làm đ  tài lu n văn th c sĩ chuyên ngành Qu n lý kinh t .

ứ ề ổ 2. T ng quan tình hình nghiên c u đ  tài

ữ ệ ộ ố Trong nh ng năm qua BHXH Vi t Nam đã có m t s  công trình

ứ ủ ề ạ ả ộ ướ ộ nghiên c u c a cán b  lãnh đ o, qu n lý, đ  tài d ọ ấ   i góc đ  khoa h c c p

ứ ữ ế ề ậ ạ ậ ấ ộ b , lu n văn th c sĩ, lu n án ti n sĩ đi sâu nghiên c u nh ng v n đ  chung,

ư ừ ể ớ ự ụ ể ề cũng nh  t ng lĩnh v c c  th  v  BHXH. Có th  nói t ư i các công trình nh :

4

ự ề ể ệ ạ ả ả ộ ­ Đ  tài: “Th c tr ng qu n lý thu B o hi m xã h i hi n nay và các

ứ ệ ề ệ ả ọ ấ   bi n pháp nâng cao hi u qu  công tác thu”, đ  tài nghiên c u khoa h c c p

ủ ế ễ ệ ề ệ ả ộ b   do   Ti n   sĩ   Nguy n   Văn   Châu   làm   ch   nhi m   đ   tài   b o   v   năm

ơ ở ủ ứ ệ ả 1996.Trên c  s  nghiên c u kinh nghi m qu n lý thu BHXH c a m t s ộ ố

ướ ế ớ ễ ủ ạ ộ ự ế ả ổ n c trên th  gi i và t ng k t ho t đ ng th c ti n c a qu n lý thu BHXH

ở ệ ướ ả ự Vi t Nam tr ế c năm 1995 và đ n năm 1996, tác gi ạ    làm rõ th c tr ng

ạ ộ ặ ệ ờ ho t đ ng BHXH, đ c bi ằ   t là công tác thu BHXH trong th i gian qua, nh m

ế ộ ể ả ắ ượ phân tích kh  năng thu BHXH đ  bù đ p các ch  đ  BHXH đ c h ưở   ng

ế ầ ấ ừ ằ ồ ướ ồ nh m thay th  d n các ngu n chi l y t Ngân sách Nhà n c, đ ng th i đ ờ ề

ị ộ ố ấ ề ụ ể ả ế ế ấ ằ xu t ki n ngh  m t s  v n đ  c  th  nh m c i ti n công tác thu BHXH ở

ệ Vi t Nam

ơ ở ề ệ ả ọ ọ ­ Đ  tài khoa h c: “C  s  khoa h c hoàn thi n quy trình qu n lý thu

ọ ấ ươ ứ ề ế ộ ệ   BHXH” đ  tài nghiên c u khoa h c c p B  do Ti n sĩ D ng Xuân Tri u,

ủ ệ ệ ủ ả ệ Ch  nhi m, b o v  năm 1999 do BHXH Vi ề t Nam ch  trì. Đ  tài đã đánh giá

ệ ổ ứ ự ề ệ ấ ả ổ ớ vi c t ch c th c hi n quy trình thu và đ  xu t các gi i pháp đ i m i, hoàn

ệ ạ ệ ự ả thi n quy trình thu đem l ệ i hi u qu  trong th c hi n

ậ ạ ế ệ ồ ọ ố ­ Lu n văn th c sĩ kinh t ị , H c vi n Chính tr  qu c gia H  Chí

ự ệ ả ố Minh, 2000: “Hoàn thi n qu n lý thu BHXH khu v c DN ngoài Qu c doanh

ở ệ ự ệ ậ Vi ố ớ   t Nam”. Lu n văn đã phân tích, tình hình th c hi n thu BHXH đ i v i

ệ ơ ị ướ ữ các đ n v , doanh nghi p ngoài nhà n ồ   c, đánh giá nh ng thành công và t n

ạ ạ ế ừ ữ ư ả ệ ằ t i h n ch , t đó đ a ra nh ng gi i pháp nh m hoàn thi n công tác thu

ự ố BHXH nói chung và khu v c DN ngoài qu c doanh nói riêng.

ủ ậ ả ỗ ớ ề ế ­ Lu n án Ti n sĩ c a tác gi Đ  Văn Sinh (năm 2004) v i đ  tài

ệ ỹ ậ ậ ả “Hoàn thi n qu n lý qu  BHXH ở ệ  Vi t Nam”: Lu n án đã t p trung phân tích

ờ ỳ ư ỹ ả tình hình tài chính qu  BHXH qua các th i k  và đ a ra các gi i pháp liên quan

ả ố ỹ ế đ n qu n lý và cân đ i qu  BHXH.

5

ế ướ ữ Nhìn chung các công trình, bài vi t trên, d ộ ế ậ   i nh ng góc đ  ti p c n

ề ậ ế ề ấ ả khác nhau đã đ  c p đ n v n đ  qu n lý thu BHXH nói chung, trong đó

ộ ố ế ứ ề ắ ả ả ả ộ qu n   lý   thu   BHXH   b t   bu c.   M t   s   k t   qu   nghiên   c u   v   qu n   lý

ộ ở ừ ắ ị ươ ụ ể ư thuBHXH b t bu c t ng đ a ph ng c  th . Tuy nhiên, ch a có nghiên

ề ả ắ ấ ộ ả ứ ụ ể ề c u c  th  v  qu n lý  thu BHXH  b t bu c và đ  xu t các gi i pháp nâng

ạ ộ ộ ạ ắ ệ ướ cao ho t đ ng thu BHXH b t bu c t i BHXH Vi t Nam d ả   ộ i góc đ  qu n

ế ề ấ ế ả ề ặ ự ễ lý kinh t . Do đó, đ  tài có tính c p thi ậ t c  v  m t lý lu n và th c ti n.

ứ ủ ụ ụ ệ ậ 3. M c đích và nhi m v  nghiên c u c a lu n văn

ụ ứ ­ M c đích nghiên c u:

ơ ở ậ ự ụ ệ ễ ề ậ ả Trên c  s  v n d ng lý lu n và kinh nghi m th c ti n v  qu n lý

ự ậ ả ạ ắ   thu BHXH, lu n văn phân tích th c tr ng công tác qu n lý thu BHXH b t

ộ ừ ữ ề ế ấ ả bu c t năm 2009 đ n năm 2013, qua đó đ  xu t nh ng gi i pháp ch ủ

ự ệ ế ằ ắ ả ả ả ộ ệ   y u nh m hoàn thi n qu n lý thu BHXH b t bu c, đ m b o th c hi n

ủ ị ướ ề ể ệ ả các   quy   đ nh   c a   Nhà   n c   v   BHXH   có   hi u   qu   và   phát   tri n   s ự

ề ệ ữ . ộ nghi p BHXH m t cách b n v ng

ứ ụ ệ ­ Nhi m v  nghiên c u:

ự ễ ề ả ơ ở ậ ệ ­ Làm rõ c  s  lý lu n và kinh nghi m th c ti n v  qu n lý thu BHXH

ộ ắ b t bu c.

ự ạ ộ ạ ả ắ ­ Phân tích, đánh giá th c tr ng qu n lý thu BHXH b t bu c t i BHXH

ệ ạ ượ ữ ế ả ỉ ữ ữ ạ Vi t Nam, ch  ra nh ng k t qu  đã đ t đ ấ   ế c, nh ng h n ch  và nh ng v n

ộ ạ ệ ặ ắ ề đ  đang đ t ra hi n nay trong công tác thu BHXH b t bu c t i BHXH Vi ệ   t

Nam.

ề ấ ươ ướ ả ệ ả ­ Đ  xu t ph ng h ng và gi i pháp hoàn thi n qu n lý thuBHXH

ộ ạ ệ ắ b t bu c t i BHXH Vi t Nam.

ị ớ ế ướ ử ổ ổ ­ Ki n ngh  v i Nhà n ế   c b  sung s a đ i chính sách liên quan đ n

ắ ộ công tác thuBHXH b t bu c.

6

ố ượ ứ ủ ậ ạ 4. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u c a lu n văn

ố ượ ả ậ ­  Đ i t ng nghiên c u: ứ ứ  Lu n văn nghiên c u qu n lý thu BHXH

ộ ạ ệ ố ượ ộ ắ b t bu c t i BHXH Vi t Nam trên 3 n i dung đ i t ng tham gia BHXH,

ề ươ ứ ậ ồ ti n l ng làm căn c  tính đóng BHXH và ngu n thu BHXH. Lu n văn

ự ệ ể ế ả ứ không nghiên c u thu BHXH t nguy n, b o hi m y t …

ứ ề ề ạ ả ­  Ph m vi nghiên c u: ứ   Đ  tài nghiên c u v  công tác qu n lý thu

ộ ạ ệ ừ ậ ỉ ắ BHXH b t bu c t i Vi t Nam t năm 2009 – 2013. Lu n văn ch  nghiên

ố ượ ả ạ ộ ắ ứ c u qu n lý thuBHXH b t bu c trong ph m vi đ i t ự ng dân s , không

ứ ố ượ ơ ế ủ ộ nghiên c u đ i t ng công an, quân đ i, c  y u Chính ph .

ơ ở ậ ươ ứ ủ ậ 5. C  s  lý lu n và ph ng pháp nghiên c u c a lu n văn

ơ ở ủ ủ ự ệ ậ ậ Lu n văn th c hi n trên c  s  lý lu n c a Ch  nghĩa Mác ­ Lênin

ồ ườ ố ổ ả ượ ề và t ư ưở  t ng H  Chí Minh, đ ng l ớ ủ i đ i m i c a Đ ng đ c đ  ra trong

ỳ ạ ộ ố ệ ổ ề ắ ợ các k  Đ i h i, các s  li u t ng h p báo cáo v  thu BHXH b t bu c ộ ở

ệ Vi t Nam.

ả ử ụ ươ ệ ố Tác gi s  d ng ph ng pháp h  th ng và khái quát hóa, có minh

ế ừ ạ ố ế ố ộ ố ho , đ i chi u, so sánh, k  th a m t s  công trình đã công b  có liên quan

ề ấ ỏ ấ ề ầ ứ ể ế đ n v n đ  nghiên c u đ  đánh giá và làm sáng t v n đ  c n quan tâm.

ự ễ ủ ề ặ ữ ọ ậ 6. Nh ng đóng góp v  m t khoa h c và th c ti n c a lu n văn

ề ộ ứ ữ ủ ề ệ ậ Đ  tài c a lu n văn nghiên c u v  m t trong nh ng nhi m v  th ụ ư­

ờ ề ặ ữ ủ ấ ầ ả ng xuyên c a ngành, đã và đang có nh ng v n đ  đ t ra c n gi ế   i quy t,

ỡ ể ầ ề ữ ứ ể ệ ợ tháo g  đ  góp ph n phá ự t tri n b n v ng s  nghi p, đáp  ng đ ầ   ư c yêu c u

ệ ạ ụ ự ệ ữ ọ hi n t i cũng nh ư  th c hi n m c tiêu " BHXH  cho m i NLĐ". Nh ng gi ả   i

ượ ữ ề ế ề ấ ấ ẩ pháp đ ị ớ c đ  xu t và nh ng ki n ngh  v i các c p có th m quy n có th ể

ự ế ả ả ắ ậ ụ tham kh o, v n d ng vào th c t công tác qu n lý thu BHXH b t bu c ộ ở ệ   t  Vi

Nam.

ậ ủ 7. Ý nghĩa c a lu n văn

7

ậ ậ ế ợ ổ Lu n văn t p trung phân tích chi ti ự   t, t ng h p và đánh giá th c

ộ ở ả ạ ắ ệ ạ tr ng công tác qu n lý thu BHXH b t bu c Vi t Nam giai đo n 2009 ­

ộ ố ả ơ ở ư ế ự ệ ả 2013, trên c  s  đó đ a ra m t s  gi i pháp thi t th c hi u qu  trong t ổ

ờ ề ự ứ ệ ệ ế ấ ằ ồ ơ ị ố   ch c th c hi n, đ ng th i đ  xu t, ki n ngh  nh m hoàn thi n h n đ i

ứ ả ả ầ ớ ộ ắ v i   công   tác  qu n   lý  thu  BHXH   b t   bu c,  đáp   ng   yêu   c u  qu n   lý

ớ ở ệ trong tình hình m i Vi t Nam.

ự ế ụ ề ể ậ ả ả Đ  tài có th  tham kh o, v n d ng vào th c t công tác qu n lý thu

ộ ở ệ ắ BHXH b t bu c Vi t Nam.

ế ấ ủ ậ 8. K t c u c a lu n văn

ở ầ ụ ế ệ ầ ậ ả ế   Ngoài ph n m  đ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, k t

ậ ồ ươ ế ấ ủ c u c a lu n văn g m 3 ch ng, 9 ti t.

8

ươ Ch ng1

Ộ Ố Ấ Ự Ậ Ễ Ề M T S  V N Đ  LÝ LU N VÀ TH C TI N

Ộ Ắ Ộ Ả Ả Ể Ề V  QU N LÝ THU B O HI M XàH I B T BU C

Ộ Ố Ấ

Ề Ơ Ả

Ả

Ể

Ề

Ộ Ắ   1.1.   M T   S   V N   Đ   C   B N   V   THU   B O   HI M   XÃ   H I   B T

BU CỘ

ộ ắ

ề ả

ể

ộ 1.1.1. Khái quát v  b o hi m xã h i b t bu c

ế ộ ệ ắ ạ ộ ắ   *  Khái ni m BHXH b t bu c, các lo i hình và ch  đ  BHXH b t

bu c.ộ

ệ ­ Khái ni m BHXH:

ệ ố ế ớ ầ ờ ế ỷ ữ H  th ng BHXH đ u tiên ra đ i trên th  gi i vào gi a th  k  XIX

ướ ủ ướ ờ ớ ơ ế d i th i Th  t ng Bismark (1883­1889) v i c  ch  ba bên (Nhà n ướ   c ­

ớ ớ ể ằ ợ gi ủ i ch  ­ gi ả i th ) cùng đóng góp nh m b o hi m cho NLĐ trong m t s ộ ố

ườ ọ ặ ủ ế ộ ả ế ộ ợ ồ tr ể   ng h p h  g p r i ro. Ch  đ  BHXH này bao g m: Ch  đ  b o hi m

ố ể ệ ể ả ả ạ ổ ề m đau (1883); b o hi m tai n n ngh  nghi p (1884) và b o hi m tu i già,

ậ ướ ệ ố ự ủ ụ tàn t t (1889). Tr ề   c tác d ng tích c c c a h  th ng BHXH này nhi u

ướ ệ ố ắ ầ ữ ủ ụ n c b t đ u áp d ng h  th ng BHXH. Trong nh ng năm 30 c a th  k ế ỷ

ộ ố ướ ế ộ ở ộ ữ XX, m t s  n c còn m  r ng thêm nh ng ch  đ  khác ngoài BHXH và

ệ ệ ấ ớ ộ ổ ứ   xu t hi n khái ni m m i: An sinh, an toàn xã h i (Social Security). T  ch c

ố ế ộ ướ ố ề Lao đ ng qu c t (ILO) đã có Công ệ   c s  102 năm 1952 v  ASXH. Hi n

ế ớ ườ ộ ộ ậ ấ nay, trên th  gi i nói chung ng i ta coi BHXH là m t b  ph n c u thành

ủ c a ASXH.

ế ỷ ữ ủ ệ ấ Ở ướ  n c ta, BHXH xu t hi n vào nh ng năm 30 c a th  k  XX,

ộ ố ế ộ ượ ế ộ ố ế ộ ụ ạ m t s  ch  đ  đ c áp d ng khi đó là ch  đ   m đau, ch  đ  tai n n, ch ế

ộ ố ố ượ ụ ỉ ụ ộ ư đ  h u trí và cũng ch  áp d ng cho m t s  đ i t ệ ng làm vi c, ph c v ụ

ộ ủ ộ ướ ệ trong b  máy hành chính, quân đ i c a Pháp. Sau khi n c Vi t Nam dân

ủ ộ ờ ạ ữ ấ ậ ả ị ch  c ng hòa ra đ i, t i văn b n pháp lu t cao nh t đã có nh ng quy đ nh

9

ể ệ ự ứ ủ ậ ướ ề v  BHXH, th  hi n s  quan tâm và nh n th c c a Nhà n ề ấ c v  v n đ ề

ứ ạ ộ ị này. Tuy nhiên, do tình hình chính tr  ­ xã h i ph c t p khi đó cũng nh ư

ỹ ề ố ượ ữ ề ưở nh ng khó khăn v  qu , v  đ i t ng tham gia và h ng BHXH… mà

ư ậ ượ ủ ề ặ ộ ụ pháp lu t BHXH ch a đ ầ c áp d ng theo nghĩa đ y đ  v  m t n i dung

ộ ủ ư pháp lý cũng nh  xã h i c a nó.

ậ ượ ể ừ ứ ộ Pháp lu t BHXH đ ụ c chính th c áp d ng r ng rãi k  t khi Chính

ủ ố ị ị ph  ban hành Ngh  đ nh s  218/CP ngày 27/12/1961 kèm theo Đi u l ề ệ ạ    t m

ố ớ ờ ề ứ ướ ả th i v  BHXH đ i v i công nhân, viên ch c nhà n ậ   c. Văn b n pháp lu t

ề ỉ ấ ả ề ề ấ ờ này đi u ch nh t t c  các v n đ  v  BHXH ở ướ  n ố c ta trong su t th i gian

ừ ượ ế ỷ ữ ủ ế dài, t khi đ c ban hành cho đ n nh ng năm 80 c a th  k  XX. Sau đó,

ủ ể ề ậ ậ ớ ự ừ v i s  th a nh n và phát tri n c a n n kinh t ế ị ườ  th  tr ng, pháp lu t nói

ớ ề ự ổ ề ậ ấ chung và pháp lu t BHXH nói riêng đã có s  đ i m i v  ch t. Đi u 56

ế ượ ử ổ ổ ậ “Nhà Hi n pháp năm 1992 (đ c s a đ i, b  sung năm 2001) ghi nh n:

ướ ố ớ ế ộ ứ ị ướ n c  quy   đ nh…   ch   đ   BHXH   đ i  v i  viên   ch c  nhà  n ữ   c  và   nh ng

ườ ươ ứ ế ể ng i làm công ăn l ng; khuy n khích phát tri n các hình th c BHXH

ơ ở ủ ố ị ị ố ớ khác đ i v i NLĐ”. Trên c  s  đó, Chính ph  ban hành Ngh  đ nh s  43/CP

ế ộ ạ ờ ộ ờ ị ự   ngày 22/6/1993 quy đ nh t m th i ch  đ  BHXH. Sau m t th i gian th c

ơ ở ệ ệ ừ ự ế ờ ố ủ ầ hi n, trên c  s  đúc rút kinh nghi m và t yêu c u c a th c t đ i s ng,

ậ ượ ự ộ ươ ươ pháp lu t BHXH đ c xây d ng thành m t ch ộ ậ ng đ c l p (ch ng XII)

ộ ậ ơ ở ạ ộ ệ ổ   trong B  lu t Lao đ ng ngày 23/6/1994 đã t o ra c  s  pháp lý cho vi c đ i

ể ụ ể ộ ậ ế ộ ủ ả ớ ị m i, c i cách ch  đ  BHXH. Đ  c  th  hóa các quy đ nh c a B  lu t Lao

ủ ố ị ị ộ đ ng, Chính ph  ban hành Ngh  đ nh s  12/CP ngày 26/01/1995 kèm theo

ề ệ ề ệ ố ị ị Đi u l ề    BHXH; Ngh  đ nh s  45/CP ngày 15/7/1995 v  vi c ban hành Đi u

ố ớ ỹ ạ ỹ ệ ệ l BHXH đ i v i s  quan, quân nhân chuyên nghi p, h  s  quan, binh s ỹ

ộ ố ị ị quân   đ i   nhân   dân   và   công   an   nhân   dân   và   Ngh   đ nh   s   19/CP   ngày

ề ệ ậ ệ ớ ự ử ổ ổ 16/02/1995 v  vi c thành l p BHXH Vi t Nam. V i s  s a đ i, b  sung

ộ ậ ề ộ ộ B  lu t Lao đ ng (tháng 4/2002) trong đó có các n i dung v  BHXH, Ngh ị

10

ề ệ ử ủ ố ủ ổ   ị đ nh c a Chính ph  s  01/2003/NĐ­CP ngày 09/01/2003 v  vi c s a đ i,

ề ệ ủ ị ị ộ ố ề ổ b  sung m t s  đi u c a Đi u l BHXH ban hành kèm theo Ngh  đ nh s ố

ượ ơ ở ế 12/CP ngày 26/01/1995 đ ế ủ   c ban hành. Ti p đó, trên c  s  các cam k t c a

ủ ệ ệ ề ậ Chính ph  Vi t Nam trong vi c gia nh p WTO v  chính sách ASXH cùng

ề ề ồ ề ứ ệ ậ ế ớ ự v i s  chín mu i v  nh n th c, v  đi u ki n kinh t ­ xã h i đ t n ộ ấ ướ   c,

ầ ủ ờ ố ộ ạ ỳ ọ ố nhu c u c a đ i s ng xã h i… ngày 29/6/2009 t ộ   ứ i k  h p th  9, Qu c h i

ướ ự ệ ậ ừ khóa   XI   n c   ta   đã   thông   qua   Lu t   BHXH   và   có   hi u   l c   t ngày

ố ớ ự ự ệ ệ ừ 01/01/2007   (riêng   đ i   v i   BHXH   t nguy n   có   hi u   l c   t ngày

ệ ự ừ ư ậ ệ 01/01/2008; BHTN có hi u l c t ngày 01/01/2009). Nh  v y, vi c xây

ể ậ ả ự d ng và phát tri n pháp lu t BHXH ở ướ  n c ta luôn ph n ánh và song hành

ầ ủ ờ ố ơ ở ề ệ ế ớ v i các nhu c u c a đ i s ng trên c  s  đi u ki n kinh t ộ ụ ể  ­ xã h i c  th .

ộ ế ữ ậ Tuy nhiên, tùy theo góc đ  ti p c n khác nhau mà có nh ng quan

ừ ể ế ệ ệ ả ữ   ự “B o đ m nh ng ả ni m khác nhau. Theo T  đi n ti ng Vi t, BHXH là s :

ề ợ ậ ệ ượ ứ ấ quy n l i v t ch t cho công nhân, viên ch c khi không làm vi c đ ố   c vì  m

ế ẻ ạ ộ ị ỗ đau, sinh đ , già y u, b  tai n n lao đ ng…” [8,tr.36]. Theo TS. Đ  Văn

Sinh:

ướ ử ụ ả ệ “BHXH là bi n pháp Nhà n ể ả c s  d ng đ  đ m b o thay

ế ặ ắ ầ ậ ộ ườ ả th  ho c bù đ p m t ph n thu nh p cho ng ể   i tham gia b o hi m,

ọ ặ ữ ứ ế ả ả ỏ ấ   ố ủ khi h  g p ph i nh ng bi n c  r i ro làm suy gi m s c kh e, m t

ệ ế ế ả ấ ắ ộ ộ ổ ề   kh  năng lao đ ng, m t vi c làm, h t tu i lao đ ng, ch t; g n li n

ỹ ề ệ ậ ộ ượ ạ ậ ớ v i quá trình t o l p m t qu  ti n t t p trung đ ở   c hình thành b i

ệ ử ụ ỹ ấ   các bên tham gia BHXH đóng góp và vi c s  d ng qu  đó cung c p

ằ ổ ờ ố ọ ọ ị ầ   tài chính nh m  n đ nh đ i s ng cho h  và gia đình h , góp ph n

ả ả đ m b o an toàn xã h i ộ ” [20, tr.14].

ể ừ ụ ệ ế ấ K  t khi xu t hi n đ n nay, BHXH luôn phát huy tác d ng trong

ị ố ữ ể ặ ả ạ   nh ng lúc NLĐ g p khó khăn hi m nghèo do b   m đau, thai s n, tai n n

ơ ở ữ ủ ế ổ ộ lao đ ng, tu i già… trên c  s  nh ng cam k t đóng góp c a NLĐ và ng ườ   i

11

ứ ể ả ộ ơ ướ ữ ả SDLĐ cho m t bên th  ba (c  quan b o hi m) tr ế   c khi x y ra nh ng bi n

ữ ự ệ ế ườ ố c  đó. Tuy nhiên, BHXH không tr c ti p ch a b nh cho ng i tham gia

ọ ố ệ ế ắ ườ ấ ạ BHXH khi h   m đau, tai n n, s p x p vi c làm cho ng ệ i m t vi c làm…

ọ ữ ỉ ị ả ị ấ ằ ầ ậ ặ mà ch  giúp h  gi thăng b ng ph n thu nh p b  gi m hay b  m t ho c giúp

ủ ầ ả ặ ấ ộ ị ọ h  trang tr i ph n chi tiêu b  tăng cao đ t xu t do g p các r i ro nói trên.

ậ ạ ế ổ ự ả ả ợ Vì v y,BHXH là ph m trù kinh t t ng h p, là s  đ m b o thu

ộ ố ị ả ằ ả ả ậ ặ ấ ả nh p nh m đ m b o cu c s ng cho NLĐ khi b  gi m ho c m t kh  năng

lao đ ng.ộ

ở ượ ữ ế ậ ộ ớ ệ S  dĩ khái ni m BHXH đ ạ   c ti p c n v i nh ng n i dung đa d ng

ở ướ ư ậ ả nh  trên b i tr c khi có Lu t BHXH thì không có văn b n pháp lý nào quy

ữ ự ụ ể ề ạ ộ ơ ứ ề ấ ị đ nh m t cách c  th  và chính th c v  v n đ  này, h n n a s  đa d ng đó

ượ ả ộ ế ứ ầ ậ ở còn đ c gi i thích b i góc đ  ti p c n và nhu c u nghiên c u khác nhau.

ệ ị ạ ề ả Hi n nay, theo quy đ nh t ậ i Kho n 1 Đi u 3 Lu t BHXH thì BHXH đ ượ   c

ư ự ả ế ắ ặ ả ộ ầ   “BHXH là s  b o đ m thay th  ho c bù đ p m t ph n ị đ nh nghĩa nh  sau:

ọ ị ả ậ ủ ấ ậ ố ả   ặ thu nh p c a NLĐ khi h  b  gi m ho c m t thu nh p do  m đau, thai s n,

ệ ề ệ ệ ế ạ ấ ộ ổ ộ ặ   tai n n lao đ ng, b nh ngh  nghi p, th t nghi p, h t tu i lao đ ng ho c

ơ ở ế ỹ ch t, trên c  s  đóng vào qu  BHXH”. [15, tr.2].

ệ ắ ộ * Khái ni m BHXH b t bu c

ắ ạ ả ộ BHXH b t bu c là lo i hình BHXH mà NLĐ và NSDLĐ ph i tham

gia.

ấ ộ ề ả ặ ạ ắ ộ ư M c dù là lo i hình b t bu c nh ng xét v  b n ch t n i hàm hai ý

nghĩa:

ạ ắ ộ M t làộ , BHXH mang tính xã h i, tính nhân đ o và nhân văn sâu s c.

ế ộ ạ ộ Tính xã h i, tính nhân đ o và nhân văn trong các ch  đ  BHXH quy

ộ ố ớ ấ ủ ự ả ệ ủ ả ị đ nh b n ch t c aBHXH, đó là s  b o v  c a xã h i đ i v i các thành viên

́ ằ ạ ộ ố ộ ệ ủ c a mnh thông qua m t lo t các bi n pháp công c ng, nh m ch ng l ạ   i

ữ ề ế ị ả ừ ặ ộ ị nh ng khó khăn v  kinh t ậ    và xã h i do b  ng ng ho c b  gi m thu nh p,

12

ở ố ệ ả ạ ấ ộ ươ ậ gây ra b i  m đau, thai s n, tai n n lao đ ng, th t nghi p, th ng t ổ   t, tu i

ờ ả ợ ấ ế ả ồ già và ch t; đ ng th i đ m b o các chăm sóc và tr  c p cho các gia đình

ố ớ ư ừ ủ ủ ề đông con. Đ i v i các r i ro nh  trên, nhi u khi t ng cá nhân không đ  kh ả

ụ ể ậ ướ ị ắ năng tài chính đ  kh c ph c, do v y Nhà n c ban hành các quy đ nh đ ể

ộ ọ ườ ấ ị ả ộ huy đ ng m i ng ớ   ộ i trong xã h i đóng góp m t kho n nh t đ nh cùng v i

ướ ộ ố ể ả ỹ ườ ặ ủ Nhà n c hình thành qu  BHXH đ  chi tr  cho m t s  ng i g p r i ro

ư ổ ụ ề ắ ọ ườ ệ ầ c n kh c ph c hay do đi u ki n sinh h c nh  tu i tác, môi tr ố ng s ng,

ệ ệ ệ ề ả ầ ộ ả   ỉ đi u ki n làm vi c mà NLĐ ph i ngh  làm vi c, khi đó c n có m t kho n

ộ ố ể ả ả ả ọ kinh phí đ  đ m b o cu c s ng cho chính b n thân và gia đình h .

ụ ủ ạ ướ ề ầ ồ M c tiêu c a BHXH là t o ra màng l i an toàn g m nhi u t ng,

ề ớ ệ ấ ả ủ ộ ồ ả nhi u l p b o v  cho t ữ   t c  các thành viên c a c ng đ ng trong nh ng

ườ ị ả ị ấ ặ ặ ả ợ ộ tr ấ   ậ ng h p b  gi m ho c b  m t thu nh p ho c ph i tăng chi phí đ t xu t

ế ố ữ ữ ủ ủ ặ ộ trong chi tiêu c a gia đình do nh ng bi n c  ho c nh ng "r i ro xã h i". Vì

ướ ề ầ ề ớ ồ ể ạ ậ v y, đ  t o ra l ả ự   i an toàn g m nhi u t ng, nhi u l p, BHXH ph i d a

ự ệ ệ ẻ ắ ằ ộ trên nguyên t c san s  trách nhi m và th c hi n công b ng xã h i, đ ượ   c

ứ ự ệ ề ằ ươ ứ ệ th c   hi n   b ng   nhi u   hình   th c,   ph ng   th c   và   các   bi n   pháp   khác

ể ấ ấ ủ ệ ả ằ ắ ả nhau.Có th  th y rõ b n ch t c a BHXH là nh m che ch n, b o v  cho các

ộ ướ ộ ấ ợ ế ọ ủ thành viên c a xã h i tr ố c m i bi n c  xã h i b t l ể ệ   i. BHXH th  hi n

ủ ẹ ọ ườ ộ ớ ư ch  nghĩa nhân văn cao đ p: m i ng i trong xã h i v i t ộ    cách là m t

ả ượ ọ ặ ể ủ ữ ả ả ầ ọ công dân, h  ph i đ c đ m b o m i m t đ  phát huy đ y đ  nh ng kh ả

ủ ệ ị ủ ề ộ ị năng c a mình, không phân bi ộ t đ a v  xã h i, ch ng t c, tôn giáo...đ u bình

ề ẳ đ ng v  BHXH.

ụ ể ự ả ả ả ộ ộ ủ   Hai là, BHXH là m t công c  đ  qu n lý xã h i, là s  b o đ m c a

ướ ể ổ ờ ố ị ườ Nhà n c đ   n đ nh đ i s ng cho ng ộ   i tham gia BHXH và an toàn xã h i,

ẩ ả ố ạ ể ấ ồ ờ thúc đ y s n xu t phát tri n. Đ ng th i đây là quá trình phân ph i l i thu

ậ ộ nh p xã h i.

13

ượ ộ ộ ọ BHXH đ c coi là m t chính sách xã h i quan tr ng, song hành

ớ ế ờ ố ả ả ằ ấ ậ cùng v i chính sách kinh t ầ   , nh m b o đ m đ i s ng v t ch t và tinh th n

ọ ố ệ ạ ậ ầ ộ cho m i NLĐ, ch ng các t ẩ    n n xã h i, góp ph n tăng thu nh p, thúc đ y

ớ ư ể ấ ụ ể ả ộ ả s n xu t phát tri n. V i t cách là công c  đ  qu n lý xã h i, Nhà n ướ   c

ệ ề ặ ị ệ ữ quy đ nh quy n và trách nhi m gi a các bên tham gia BHXH, đ c bi ố   t m i

ệ ữ ữ ự ệ ả ầ quan h  gi a NLĐ và NSDLĐ; yêu c u NSDLĐ ph i th c hi n nh ng cam

ờ ố ệ ệ ề ả ả ầ ậ ấ ầ   ế k t, đ m b o đi u ki n làm vi c, nhu c u đ i s ng v t ch t và tinh th n

ề ề ươ ơ ả ầ ề cho NLĐ, trong đó có nhu c u c  b n v  ti n l ng, ti n công, chăm sóc

ị ố ữ ẻ ạ ộ ứ s c   kho   khi   b   m   đau,   tai   n n...   Đây   là   nh ng   ràng   bu c   mang   tính

ắ ướ ự ệ ả nguyên t c và thông qua đó Nhà n c th c hi n qu n lý nhà

cướ   về  n

ủ ự ự ồ BHXH. BHXH d a  trên s   đóng góp c a các bên tham gia, g m  NLĐ,

ướ ộ ố ườ ự ợ ỹ NSDLĐ và Nhà n c trong m t s  tr ấ ng h p, th c ch t qu  BHXH là

ỹ ủ ế ượ ậ ả ấ ớ qu  c a NLĐ ti ệ t ki m đ c, b t lu n trong hoàn c nh nào Nhà n ả   ư c ph i

ế ộ ợ ấ ể ự ỗ ợ ệ ả ứ đ ng sau h  tr , duy trì, b o toàn đ  th c hi n các ch  đ  tr c p cho

ộ ẽ ấ ổ ế ị ế ẽ ệ NLĐ, n u không thì xã h i s  m t  n đ nh, kinh t s  trì tr . Ng ượ ạ   i, c l

ỹ ượ ể ớ ẽ ạ ả ế n u qu  BHXH đ c hình thành và phát tri n l n m nh s  có kho n nhàn

ể ả ấ ỗ ể ầ ư ở ạ r i đ  đ u t tr  l i giúp cho s n xu t phát tri n.

ố ạ ậ ộ BHXH là quá trình phân ph i l i thu nh p xã h i. Đây là quá trình

ố ạ ướ ợ ườ ặ phân ph i l i theo h ng có l i cho ng ả   i tham gia BHXH khi g p ph i

ờ ố ệ ổ ứ ả ấ ộ ộ ủ r i ro trong lao đ ng s n xu t và đ i s ng xã h i, vì chính vi c t ch c thu,

ố ạ ự ệ ậ chi BHXH là quá trình th c hi n phân ph i l ự   i thu nh p: Thu BHXH d a

ề ươ ề ướ ỗ ị ơ ở ứ trên c  s  m c ti n l ng, ti n công do Nhà n c quy đ nh và m i ng iườ

ứ ộ ươ ứ ứ tham  gia  có  m t  m c   đóng  BHXH  khác  nhau   t ề   ớ ng   ng   v i  m c  ti n

ươ ề ằ ướ ấ ị ả ộ l ng, ti n công đó; h ng năm c còn trích m t kho n nh t đ nh t ừ

Nhà n

ể ỗ ợ ả ề ệ ỹ ườ Ngân sách đ  h  tr  qu  BHXH. Chi BHXH là vi c tr  ti n cho ng i có

ự ứ ề ầ ờ nhu c u phát sinh v  BHXH d a trên m c đóng và th i gian đóng BHXH

14

ế ộ ế ộ ư ự ạ ạ ắ trong ch  đ  dài h n, nh ng trong ch  đ  ng n h n thì không d a trên

ẻ ữ ự ắ ườ ườ ố nguyên t c này mà có s  chia s  gi a ng ẻ i kho  cho ng i  m, ng ườ ẻ  i tr

ườ cho ng i già.

ạ * Các lo i hình BHXH

ơ ả ệ ạ Hi n nay, có hai lo i hình BHXH c  b n:

ắ ộ ­ BHXH b t bu c

ự ệ ­ BHXH t nguy n

ế ộ ả ể ộ * Các ch  đ  b o hi m xã h i

ự ụ ể ệ ố ế ộ Ch  đ  BHXH là s  c  th  hoá chính sách BHXH, là h  th ng các

ị ế ự ố ế ắ ươ ệ ụ ể quy đ nh c  th  và chi ti t, là s  b  trí, s p x p các ph ể ự   ng ti n đ  th c

ộ ệ ố ố ớ ệ ị hi n BHXH đ i v i NLĐ. Nói cách khác, đó là m t h  th ng các quy đ nh

ượ ề ố ượ ậ ưở ụ ứ đ c pháp lu t hoá v  đ i t ng h ng, nghĩa v  và m c đóng góp cho

ườ ợ ừ t ng tr ụ ể ng h p BHXH c  th .

ồ ạ ệ ế ộ ề ệ ỳ Hi n nay, t n t i 9 ch  đ  BHXH, song tu  theo đi u ki n kinh t ế    ­

ờ ỳ ộ ủ ố ượ ừ ỗ ố xã h i c a m i qu c gia trong t ng th i k , mà s  l ng các ch  đ  đ ế ộ ượ   c

ự ề ị th c hi n ệ ở ỗ ướ  m i n c khác nhau. Ở ướ  n ậ c ta, Đi u 4 Lu t BHXH quy đ nh

ế ộ ồ rõ các ch  đ  BHXH, g m:

ế ộ ắ ộ ồ ­ BHXH b t bu c bao g m các ch  đ  sau đây:

Ố +  m đau;

+ Thai s n;ả

ệ ề ệ ạ ộ + Tai n n lao đ ng, b nh ngh  nghi p;

ư + H u trí;

ử ấ + T  tu t.

ự ế ộ ệ ồ ­ BHXH t nguy n bao g m các ch  đ  sau đây:

ư + H u trí;

ử ấ + T  tu t.

ế ộ ồ ­ BHTN bao g m các ch  đ  sau đây:

15

ợ ấ ệ ấ + Tr  c p th t nghi p;

ỗ ợ ọ ề + H  tr  h c ngh ;

ỗ ợ ệ + H  tr  tìm vi c làm.

ế ộ ủ ộ ượ ấ ị N i dung c a các ch  đ  nêu trên đ ố c quy đ nh th ng nh t trong

ế ộ ượ ậ ộ ữ ự ứ ề ỗ Lu t BHXH. M i m t ch  đ  đ c xây d ng đ u căn c  vào nh ng c  s ơ ở

ư ề ệ ế ườ ề ệ ộ ọ nh : đi u ki n kinh t ộ  ­ xã h i, môi tr ng lao đ ng, đi u ki n sinh h c…

ộ ắ

ể

ể

ệ

ả

ặ

ộ 1.1.2. Khái ni m và đ c đi m thu b o hi m xã h i b t bu c

ệ ắ ộ * Khái ni m thu BHXH b t bu c:

ế ế ệ ố Khi nói đ n thu BHXH là nói đ n các m i quan h  khăng khít, bao

ệ ữ ướ ơ ồ g m quan h  gi a Nhà n ố   c, NSDLĐ, NLĐ và c  quan BHXH. Trong m i

ố ượ ệ ả ớ quan h  này thì NLĐ, NSDLĐ là đ i t ng qu n lý; Nhà n ư c giao cho c ơ

ả ủ ể ề ấ ớ ế ủ ể quan BHXH ch  th  qu n lý; Nhà n ư c là ch  th  duy nh t đi u ti t và

ả ợ ậ qu n lý BHXH vì các bên tham gia có l i ích khác nhau th m chí trái ng ư cợ

ố ạ ề ở nhau   (NLĐ   mu n   đóng   ít   nh ưng   l ố i   mu n   đ ư c   hợ ụ ư ng   th   quy n   l ợ   i

ề ố ố ể ả ả nhi u, NSDLĐ mu n đóng BHXH càng ít càng t ấ   t đ  gi m chi phí s n xu t

ợ ậ ớ ư ơ ộ m t là, nâng cao l i nhu n). Nhà n ớ ư c v i hai t cách: thông qua c  quan

ủ ề ề ậ ộ ố ậ l p pháp (Qu c h i) đ  ra Lu t BHXH, thông qua Chính ph  đ  ra các quy

ề ơ ể ự ệ ớ ị đ nh v  BHXH; hai là, thông qua các c  quan nhà n ộ   ư c đ  th c hi n n p

ở ươ ừ BHXH cho NLĐ hư ng l ng t ậ ơ  NSNN và thành l p c  quan chuyên trách

ệ ể ự ự ệ ệ (BHXH Vi t Nam) th c hi n chính sách BHXH. Đ  th c hi n thu BHXH

ủ ả ị ướ ả ơ ả đ m b o theo đúng các quy đ nh c a Nhà n c, c  quan BHXH ph i xây

ế ệ ạ ổ ố ợ ứ ụ ệ ự d ng bi n pháp, k  ho ch, t ớ    ch c các thao tác nghi p v , ph i h p v i

ệ ố ơ ị ừ ươ các đ n v  liên quan và hình thành h  th ng chuyên thu t Trung ế   ng đ n

ự ẽ ệ ệ ặ ộ ư ậ   ấ c p huy n, th c hi n theo m t quy trình ch t ch , khép kín. Nh  v y,

ạ ộ ệ ố trong ho t đ ng thu BHXH, m i quan h  ba bên là NLĐ, NSDLĐ và c ơ

ượ ề ậ ủ ệ ỗ quan BHXH đ c xác l p quy n và trách ậ   nhi m c a m i bên do pháp lu t

ữ ứ ỗ ị ị ả   ề v  BHXH quy đ nh, các quy đ nh này là nh ng căn c  pháp lý mà m i bên ph i

16

ủ ự ủ ị ệ ể ặ ờ tuân th , th c hi n nghiêm túc. M t khác đ  thu đúng, đ , k p th i, không đ ể

ề ấ ả ươ ệ ỏ ơ th t thoát ti n thu, đòi h i c  quan BHXH ph i có ph ng pháp và bi n pháp

ỗ ợ ể ệ ệ ệ ộ ứ ợ   ữ h u hi u, k  các các bi n pháp h  tr . Thu BHXH là m t khái ni m ph c h p,

ồ ị ướ ủ ươ ươ ữ ệ bao g m các đ nh h ng, ch  tr ng, ph ệ   ng pháp và bi n pháp h u hi u

ả ả ỉ ạ ệ ế ằ ẩ ạ nh m nâng cao hi u qu  qu n lý, ch  đ o, khuy n khích đ y m nh công tác thu

BHXH.

ư ậ ự ủ ắ ộ ướ ộ Nh  v y, thu BHXH b t bu c là s  tác đ ng c a Nhà n c thông qua

ắ ả ị ộ các quy đ nh mang tính pháp lý b t bu c các bên tham gia BHXH ph i tuân th ủ

ệ ụ ự ệ ệ ơ ử ụ th c hi n; trong đó c  quan BHXH s  d ng các bi n pháp nghi p v  và các

ươ ố ượ ự ế ặ ph ộ ng pháp đ c thù tác đ ng tr c ti p vào đ i t ể ạ   ng đóng BHXH đ  đ t

ụ ề m c tiêu đ  ra.

ể * Các đ i t ộ ả ố ượ  thu b o hi m xã h i ng

ộ ệ ố ậ ị ả ả ả ả ặ ị ấ   BHXH là m t h  th ng đ m b o kho n thu nh p b  gi m ho c b  m t

ị ả ệ ặ ấ ả ấ ộ đi do NLĐ b  gi m ho c m t kh  năng lao đ ng, m t vi c làm vì các nguyên

ư ố ố ượ ế ạ ậ ủ nhân nh   m đau, tai n n, già y u… Chính vì v y, đ i t ng c a BHXH

ậ ủ ị ế ị ả ả ặ ấ ặ   ộ chính là thu nh p c a NLĐ b  bi n đ ng gi m ho c m t đi do b  gi m ho c

ủ ữ ệ ả ấ ấ ộ m t kh  năng lao đ ng, m t vi c làm c a nh ng NLĐ tham gia BHXH. Còn

ườ ố ượ đ i t ng tham gia BHXH là NLĐ và ng ề   ậ i SDLĐ. Tuy v y, tùy theo đi u

ể ệ ế ỗ ướ ố ượ ể ki n phát tri n kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a m i n c mà đ i t ng này có th  là t ấ   t

ộ ộ ậ ữ ả ặ c  ho c m t b  ph n nh ng NLĐ nào đó.

ố ượ ề ậ ị ụ ư Ở ướ  n c ta, Đi u 2, Lu t BHXH quy đ nh đ i t ng áp d ng nh  sau:

ộ ệ ồ ắ NLĐ tham gia BHXH b t bu c là công dân Vi t Nam, bao g m:

ườ ệ ợ ồ ộ ị ­ Ng ờ ạ   i làm vi c theo h p đ ng lao đ ng không xác đ nh th i h n,

ờ ạ ừ ủ ở ộ ợ ồ h p đ ng lao đ ng có th i h n t đ  ba tháng tr  lên;

ứ ứ ộ ­ Cán b , công ch c, viên ch c;

ố ­ Công nhân qu c phòng, công nhân công an;

ộ ạ   ệ ­ Sĩ  quan, quân nhân chuyên nghi p quân đ i nhân dân; sĩ quan, h  sĩ

17

ụ ệ ạ ậ ỹ quan nghi p v , sĩ quan, h  sĩ quan chuyên môn k  thu t công an nhân dân;

ườ ơ ế ưở ươ ư ố ớ ng i làm c  y u h ng l ộ ng nh  đ i v i quân đ i nhân dân, công an nhân

dân;

ế ạ ạ ộ ­ H  sĩ quan, binh sĩ quân đ i nhân dân và h  sĩ quan, chi n sĩ công an

ờ ạ ụ ụ nhân dân ph c v  có th i h n;

ườ ờ ạ ở ướ ệ ướ ­ Ng i làm vi c có th i h n n c ngoài mà tr c đó đã đóng

ộ ắ BHXH b t bu c.

ườ ắ ộ ồ ơ Ng i SDLĐ tham gia BHXH b t bu c bao g m: C  quan nhà n ướ   c,

ị ự ệ ơ ị ổ ứ ị ổ ứ ơ đ n v  s  nghi p, đ n v  vũ trang nhân dân; t ch c chính tr , t ch c chính

ộ ổ ị ứ ề ệ ị ổ ứ ộ tr  ­ xã h i, t ộ  ch c chính tr  xã h i ­ ngh  nghi p, t ch c xã h i ­ ngh ề

ổ ứ ộ ơ ổ ứ ệ nghi p, t ch c xã h i khác; c  quan, t ổ ứ ướ  ch c n c ngoài, t ch c qu c t ố ế

ạ ộ ổ ệ ệ ộ ho t đ ng trên lãnh th  Vi ợ t Nam; doanh nghi p, h p tác xã, h  kinh doanh

ể ổ ợ ổ ử ụ ướ ứ cá th , t h p tác, t ch c khác và cá nhân có thuê m n, s  d ng và tr ả

công cho NLĐ.

ủ ể * Ch  th  thu BHXH

ủ ố ị ị ủ ề ệ   Theo Ngh  đ nh s  19­CP ngày 16/02/1995 c a Chính ph  v  vi c

ậ ệ ấ ổ ứ ệ thành l p BHXH Vi ơ ở ố t Nam trên c  s  th ng nh t các t ch c BHXH hi n nay

ở ươ ị ươ ố ị ị Trung ng và đ a ph ủ   ng; Ngh  đ nh s  100/NĐ­CP ngày 06/12/2002 c a

ụ ủ ứ ề ệ ạ ị Chính ph  quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và c  c u t ơ ấ ổ ứ ủ    ch c c a

ệ ủ ố ị ị BHXH Vi t Nam; Ngh  đ nh s  94/2008/NĐ­CP ngày 22/8/2008 c a Chính

ơ ấ ổ ứ ủ ề ạ ụ ứ ủ ị ệ ph  quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và c  c u t ch c c a BHXH

ệ ệ ụ ổ ứ ệ ị Vi t Nam, BHXH Vi t nam có nhi m v  t ch c thu BHXH theo quy đ nh

ủ ủ c a Chính ph .

ệ ệ ố ứ ả ọ BHXH Vi t Nam đ ượ ổ c t ậ    ch c và qu n lý theo h  th ng d c, t p

ấ ừ ươ ươ ố trung, th ng nh t t Trung ế ị ng đ n đ a ph ồ ng, g m có:

Ở ươ ệ + Trung ng là BHXH Vi t Nam.

Ở ỉ ộ ươ ỉ + ố ự  t nh, thành ph  tr c thu c Trung ố ự   ng là BHXH t nh, thành ph  tr c

18

ộ ươ ự ộ ọ ỉ thu c Trung ng (sau đây g i chung là BHXH t nh) tr c thu c BHXH Vi ệ   t

Nam.

Ở ệ ộ ỉ ệ ậ ố ị + ậ    huy n, qu n, th  xã, thành ph  thu c t nh là BHXH huy n, qu n,

ộ ỉ ự ệ ố ị ộ   ọ th  xã, thành ph  thu c t nh (sau đây g i chung là BHXH huy n) tr c thu c

ỉ BHXH t nh.

ể ặ ắ ộ * Đ c đi m thu BHXH b t bu c

ố ố ượ ấ ớ ả ờ ­ S  đ i t ng ph i thu r t l n và gia tăng theo th i gian nên thu

ứ ạ ấ BHXH r t khó khăn và ph c t p.

ố ố ượ ủ ậ ị Theo quy đ nh c a Lu t BHXH, s  đ i t ắ   ng tham gia BHXH b t

ộ ấ ớ ả ả ể ấ ả ả ả bu c r t l n. Do đó, qu n lý thu BHXH ph i đ m b o đ  t ố   t c  các đ i

ề ệ ả ằ ả ộ ượ t ả   ng thu c di n ph i tham gia BHXH đ u ph i tham gia BHXH nh m b o

ề ợ ả đ m quy n l i cho NLĐ.

ỳ ặ ấ ị ặ ạ ­ Thu BHXH mang tính ch t đ nh k , l p đi l p l i, do đó kh i l ố ượ   ng

ệ ấ ớ ơ ở ậ ụ ụ ự ấ ỏ ồ công vi c r t l n, đòi h i ngu n nhân l c và c  s  v t ch t ph c v  cho thu

ả ươ ứ cũng ph i t ng  ng.

ả ộ ị ặ   Theo quy đ nh, hàng tháng, khi có phát sinh tăng gi m lao đ ng ho c

ề ươ ử ơ ể ượ ủ ậ ti n l ng, ch  SDLĐ l p danh sách g i c  quan BHXH đ  đ ả   c tăng, gi m

ố ố ượ ờ ỏ ồ ị k p th i. S  đ i t ng tham gia BHXH ngày càng tăng đòi h i ngu n nhân

ụ ụ ả ơ ở ậ ư ậ ấ ả ợ ỉ ả ự l c, c  s  v t ch t ph c v  qu n lý ph i phù h p. Ch  có nh  v y thì qu n lý

ớ ả ả ị ờ thu BHXH m i đ m b o k p th i và chính xác.

ố ượ ạ ứ ễ ả ề ạ ạ ­ Đ i t ng thu là ti n nên d  x y ra sai ph m, vi ph m đ o đ c và

ụ ỹ ạ l m d ng qu  BHXH.

ấ ế ủ ậ ố ơ ị ị Theo quy đ nh, ch m nh t đ n ngày cu i cùng c a tháng, đ n v  trích

ỹ ề ươ ề ắ ộ ủ ề ti n đóng BHXH b t bu c trên qu  ti n l ữ   ng, ti n công tháng c a nh ng

ộ ờ ồ ề ắ NLĐ tham gia BHXH b t bu c, đ ng th i trích t ừ ề ươ  ti n l ng, ti n công tháng

ộ ủ ừ ứ ể ắ ộ ị đóng BHXH b t bu c c a t ng NLĐ theo m c quy đ nh, chuy n cùng m t lúc

19

ủ ơ ở ạ ả ặ vào tài kho n chuyên thu c a c  quan BHXH m  t ạ   i ngân hàng ho c Kho b c

ướ ự ế ệ ố ơ ị ự ệ ị nhà n c. Trong th c t hi n nay, s  đ n v  th c hi n theo đúng quy đ nh này

ộ ố ơ ề ậ ậ ộ ỏ ị không nhi u, m t s  đ n v  còn n p ch m BHXH, do v y đòi h i trong thu

ả ị ờ BHXH ph i sát sao, k p th i.

ủ ắ ộ * Vai trò c a thu BHXH b t bu c

ệ ạ ậ ủ ỹ Th  nh t ự   ứ ấ , vai trò c a thu BHXH trong vi c t o l p qu  BHXH và th c

ệ hi n chính sách BHXH.

ạ ộ ườ ủ ạ Thu BHXH là ho t đ ng th ng xuyên và đa d ng c a ngành BHXH

ạ ậ ả ả ằ ấ ồ ố ỹ nh m đ m b o ngu n qu  tài chính BHXH đ t t p trung, th ng nh t. Qua đó,

ả ự ệ ệ ể ằ ự ả đ m b o s  công b ng trong vi c th c hi n và tri n khai chính sách BHXH

ữ ữ ườ nói chung và gi a nh ng ng i tham gia BHXH nói riêng.

ở ệ ạ ả ưở ự ế ế Thu BHXH hi n t i  nh h ự   ng tr c ti p đ n chi và quá trình th c

ệ ươ ạ hi n chính sách BHXH trong t ng lai ả   ư . BHXH cũng nh  các lo i hình b o

ề ự ể ắ ưở ặ ơ ở hi m khác đ u d a trên c  s  nguyên t c có đóng có h ng BHXH đã đ t ra

ố ớ ế ầ ộ ượ ỹ yêu c u đ i v i thu n p BHXH. N u không thu đ c BHXH thì qu  BHXH

ế ộ ể ả ồ không có ngu n đ  chi tr  các ch  đ  BHXH cho NLĐ. Do đó, thu BHXH

ả ổ ế ị ả ộ ố ị ộ   đóng m t vai trò quy t đ nh, then ch t trong quá trình đ m b o  n đ nh cu c

ố s ng cho NLĐ.

ệ ữ ủ ố ứ Th  hai , vai trò c a thu BHXH trong m i quan h  gi a các bên

trong BHXH.

ể ự ậ ợ ệ Đ  th c hi n chính sách BHXH thu n l i thì thu BHXH có vai trò nh ư

ệ ầ ề ầ ộ ồ ở m t đi u ki n c n và đ . ủ  B i thu BHXH là đ u vào, là ngu n hình thành c ơ

ạ ậ ấ ồ ờ ỹ ả b n nh t trong quá trình t o l p qu  BHXH. Đ ng th i thu BHXH cũng là

ộ ố ớ ắ ộ ườ m t khâu b t bu c đ i v i NLĐ và ng i SDLĐ tham gia BHXH.

ự ủ ệ ả ả Th  baứ ằ   , vai trò c a thu BHXH trong vi c đ m b o s  công b ng

trong BHXH.

ụ ằ ợ ậ BHXH không nh m m c đích kinh doanh, không vì l ư   i nhu n, nh ng

20

ự ể ậ ố ộ ị phân ph i trong BHXH là s  chuy n d ch thu nh p mang tính xã h i, là s ự

ố ạ ự ậ ắ ẳ phân ph i l i thu nh p. BHXH d a trên nguyên t c NLĐ bình đ ng trong

ụ ưở ề ợ ạ ộ ủ nghĩa v  đóng góp và h ng quy n l i BHXH thông qua ho t đ ng c a mình.

ố ạ ố ữ ậ BHXH tham gia vào phân ph i và phân ph i l ữ   ộ i thu nh p xã h i gi a nh ng

ế ệ ướ ế ệ ề ả ữ ữ ấ ớ NLĐ th  h  tr ữ   c v i th  h  sau, gi a nh ng ngành ngh  s n xu t, gi a

ữ ườ ậ ườ ữ ữ ậ nh ng ng i thu nh p cao và ng ấ i có thu nh p th p, gi a nh ng ng ườ   i

ẻ ạ ữ ắ ổ ị ườ ố ệ kho  m nh, may m n có vi c làm  n đ nh và nh ng ng ặ   ế i  m, y u, g p

ộ ố ố ủ ữ ế ả ả ấ ộ ph i nh ng bi n c  r i ro trong lao đ ng s n xu t và trong cu c s ng. Vì

ữ ầ ả ớ ườ ả ậ v y, BHXH góp ph n làm gi m b t kho ng cách gi a ng i giàu và ng ườ   i

ự ệ ầ ằ ồ ờ ộ nghèo đ ng th i góp ph n th c hi n công b ng xã h i.

ặ ệ ọ Thu BHXH là khâu có ý nghĩa đ c bi ự   ể t quan tr ng đ  BHXH th c

ệ ượ ở ẽ ồ ự ể ự ả ả hi n đ c vai trò ừ v a nêu. B i l , thu BHXH đ m b o ngu n l c đ  th c thi

ệ ả ạ ả ậ ỹ chính sách BHXH. Bên c nh đó, ngoài vi c đ m b o cho qu  BHXH t p trung

ư ộ ụ ể ố ề ộ v  m t m i, thu BHXH còn đóng vai trò nh  m t công c  thanh ki m tra s ố

ườ ở ừ ơ ơ ị ị ươ ượ l ng ng i tham gia BHXH t ng c  quan, đ n v , đ a ph ặ ng ho c trên

ạ ở ượ ổ ứ ậ ấ ố ph m vi toàn qu c ố . B i thu BHXH cũng đ ch c t p trung, th ng nh t, có c t

ẽ ừ ặ ố ướ ệ ố ề ả ả ộ ự s  ràng bu c ch t ch  t trên xu ng d i, đ m b o an toàn tuy t đ i v  tài

ả ộ ủ ừ ế ả ả chính, đ m b o đ  chính xác trong ghi chép k t qu  đóng BHXH c a t ng c ơ

ư ủ ừ ơ ữ ạ ộ ơ ị ạ   quan đ n v  cũng nh  c a t ng NLĐ. H n n a, ho t đ ng thu BHXH là ho t

ầ ự ế ừ ố ượ ố ộ ườ ộ đ ng có tính k  th a, s  thu BHXH m t ph n d a trên s  l ng ng i và s ố

ề ươ ể ạ ậ ề ỹ ti n l ng, ti n công tham BHXH đ  t o l p lên qu  BHXH ­ ngu n l c đ ồ ự ể

ự ệ th c hi n chính sách BHXH.

Ộ Ắ

Ộ

Ả

Ả

Ể

1.2. QU N LÝ THU B O HI M XàH I B T BU C

ụ

ể

ệ

ả

ả

ộ ắ   ắ 1.2.1. Khái ni m, m c tiêu, nguyên t c qu n lý thu b o hi m xã h i b t

bu cộ

ệ ả * Khái ni m qu n lý thu BHXH

ấ ừ ủ ự ệ ả ả ộ Xu t phát t khái ni m c a qu n lý: "Qu n lý là s  tác đ ng có

21

ổ ứ ướ ủ ể ủ ả ả t ch c có h ng đích c a ch  th  qu n lý t ớ ố ượ i đ i t ằ   ng qu n lý nh m

ư ậ ụ ề ạ ả ờ đ t m c tiêu đã đ  ra". Nh  v y, qu n lý bao gi ộ   ộ  cũng là m t tác đ ng

ướ ệ ữ ể ệ ụ ố ị h ng đích, có xác đ nh m c tiêu, th  hi n m i quan h  gi a ch  th ủ ể

ố ượ ể ề ả ả ự ả ả qu n lý (qu n lý, đi u khi n) và đ i t ị ng qu n lý (ch u s  qu n lý),

ệ ữ ạ ạ ấ ồ ị đây là quan h  gi a lãnh đ o và b  lãnh đ o, không đ ng c p và có tính

ạ ộ ự ủ ễ ắ ộ ọ b t bu c. Nó di n ra trong m i lĩnh v c ho t đ ng c a con ng ườ ớ   i v i

ố ớ ạ ộ ệ ớ ề ề ấ ộ ố nhi u c p đ , nhi u m i liên h  v i nhau. Đ i v i ho t đ ng BHXH thì

ả ượ ố ượ ả ả ồ ụ ưở qu n lý đ c bao g m c  qu n lý các đ i t ng tham gia và th  h ng,

ỹ ừ ầ ư ả ả ồ ưở qu n lý thu, qu n ả ả  lý chi tr  và qu n lý ngu n qu  t đ u t tăng tr ng.

ủ ể ả ả ả ị Đ  qu n lý thu BHXH đ m b o theo đúng các quy đ nh c a Nhà

ướ ự ệ ế ả ạ ơ ổ ứ n c, c  quan BHXH ph i xây d ng bi n pháp, k  ho ch, t ch c các thao

ố ợ ữ ụ ệ ớ ơ ệ ố   tác nghi p v , ph i h p v i các c  quan h u trách và hình thành h  th ng

ừ ươ ự ế ệ ệ ấ ộ chuyên thu t Trung ng đ n c p huy n, th c hi n theo m t quy trình

ư ậ ẽ ệ ặ ố ả ch t ch , khép kín. Nh  v y, trong qu n lý thu BHXH, m i quan h  ba bên

ơ ượ ề ệ ậ là NLĐ, NSDLĐ và c  quan BHXH đ ủ   c xác l p quy n và trách nhi m c a

ậ ề ữ ỗ ị ị m i bên do pháp lu t v  BHXH quy đ nh.Các quy đ nh này là nh ng căn c ứ

ư ủ ự ệ ể ả ặ ỗ pháp l mà m i bên ph i tuân th , th c hi n nghiêm túc. M t khác đ  thu

ể ấ ỏ ơ ủ ị ề ờ đúng, đ , k p th i, không đ  th t thoát ti n thu, đòi h i c  quan BHXH

ả ươ ể ả ữ ệ ệ ph i có ph ỗ ợ   ệ ng pháp và bi n pháp h u hi u, k  c  các bi n pháp h  tr .

ủ ể ư ậ ả ả ộ   ộ Nh  v y, Qu n lý thu BHXH là m t quá trình ch  th  qu n lý tác đ ng

ố ượ ự ự ả ạ ộ ỉ ế đ n  đ i  t ng  qu n  lý, trong ho t  đ ng  d   báo, xây  d ng  ch   tiêu k ế

ổ ể ạ ượ ứ ự ệ ề ể ạ ho ch, t ỉ  ch c th c hi n, đi u ch nh và ki m tra đ  đ t đ ụ c m c tiêu

ằ ắ ả ươ ấ ị qu n lý b ng các nguyên t c và ph ng pháp nh t đ nh.

ả ượ ự ả Qu n lý thu BHXH là s  tác Qu n lý thu BHXH đ c khái quát:

ướ ư ắ ủ ộ đ ng c a Nhà n ị c thông qua các quy đ nh mang tính pháp l ộ  b t bu c các

ệ ả ơ ủ ự bên tham gia BHXH ph i tuân th  th c hi n; trong đó c  quan BHXH s ử

22

ệ ụ ệ ươ ặ ộ ụ d ng các bi n pháp nghi p v  và các ph ự   ng pháp đ c thù tác đ ng tr c

ố ượ ế ể ạ ụ ti p vào đ i t ề . ng đóng BHXH đ  đ t m c tiêu đ  ra

ắ ắ ộ * Nguyên t c thu BHXH b t bu c

ủ ị ứ ợ Th  nh t ấ , thu đúng, đ , k p th i: ờ Thu đúng, là đúng đ i tố ư ng, đúng

ề ươ ề ọ ờ ị m c, ứ đúng ti n l ng, ti n công và đúng th i gian quy đ nh: m i NLĐ khi có

ế ặ ộ ị ượ ề ề ả HĐLĐ ho c giao k t lao đ ng theo quy đ nh, đ ằ c tr  công b ng ti n đ u là

ố ượ ệ ắ ộ ị ố ượ đ i t ng đóng BHXH b t bu c. Vi c xác đ nh đúng đ i t ề   ng, đúng ti n

ơ ở ủ ứ ề ọ ươ l ng, ti n công làm căn c  đóng BHXH c a NLĐ là c  s  quan tr ng đ ể

ạ ộ ụ ệ ả ấ ộ ủ   ả đ m b o thu đúng; vi c thu đúng còn ph  thu c vào tính ch t ho t đ ng c a

ị ử ụ ố ượ ể ộ ị ứ ươ ơ đ n v  s  d ng lao đ ng đ  xác đ nh đúng đ i t ng, m c thu, ph ứ   ng th c

thu.

ủ ố ủ ườ ệ ắ ộ ộ Thu đ , là thu đ  s  ng i thu c di n tham gia BHXH b t bu c và

ủ ả ố ề s  ti n ph i đóng BHXH c a NLĐ, NSDLĐ.

ề ờ ệ ờ ị ị Thu k p th i, là thu k p v  th i gian khi có phát sinh quan h  lao

ề ươ ề ố ượ ữ ệ ộ ộ đ ng, ti n công, ti n l ng mà nh ng quan h  đó thu c đ i t ạ   ng, ph m

ế ộ ổ ể ờ ợ vi tham gia BHXH. Ch  đ  BHXH th ớ   ư ng xuyên thay đ i đ  phù h p v i

ờ ỳ ở ỗ ộ ừ ể ế ể ổ ờ phát tri n kinh t ­ xã h i t ng th i k , ầ    m i th i đi m thay đ i đó c n

ả ổ ứ ủ ự ệ ả ả ị ph i t ờ    ch c th c hi n thu BHXH c a NSDLĐ và NLĐ đ m b o k p th i,

ể ồ ề ọ ỏ ộ không đ  t n đ ng ti n thu, không b  sót lao đ ng tham gia BHXH.

ậ ấ ằ ố ơ ứ Th  hai , t p trung, th ng nh t, công b ng, công khai: ế C  ch  thu

ượ ấ ậ ả ố ồ ị BHXH đ ề   c quy đ nh th ng nh t, ngu n thu BHXH t p trung qu n lý, đi u

ươ ệ ủ ệ ti ế ở t Trung ng là BHXH Vi t Nam. Vi c tham gia BHXH c a NLĐ,

ự ệ ả ả ằ ở ầ NSDLĐ đ m b o công khai, th c hi n công b ng các thành ph n kinh t ế   .

ề ả ạ ơ ố ộ ị ả   Các đ n v  tham gia BHXH đ u ph i công khai minh b ch s  lao đ ng ph i

ự ể ố ề ị đóng BHXH và s  ti n đóng theo đúng quy đ nh, có s  ki m tra, thanh tra,

ủ ể ủ ứ ớ ki m soát c a Nhà n ơ ư c và giám sát c a các c  quan ch c năng và các t ổ

23

ứ ằ ị ượ ể ệ ệ ộ ch c chính tr ­xã h i. Tính công b ng đ ộ   c th  hi n trong vi c thu n p

ệ ố ử ữ ầ ế ứ ề BHXH, không phân bi t đ i x  gi a các thành ph n kinh t , t c là đ u có

ư ầ t ỷ ệ  l ph n trăm thu BHXH nh  nhau.

ộ ậ ỹ ố ạ ầ ỹ Th  baứ , h ch toán đ c l p theo các qu  thành ph n: Qu   m đau và

ỹ ư ả ỹ ử ấ ủ ắ thai s n, qu  TNLĐ­BNN, qu  h u trí và t ộ    tu t (c a BHXH b t bu c),

ỹ ự ệ ỹ ượ ạ qu  BHXH t nguy n, qu  BHTN đ ộ ậ c h ch toán đ c l p theo các qu ỹ

ả ự ớ ả ư ậ ầ ố ỉ ủ   thành ph n. Ch  có nh  v y m i đ m b o s  an toàn và cân đ i lâu dài c a

ơ ở ề ặ ằ ạ ắ ỹ ỉ qu  BHXH. M t khác, nguyên t c này cũng nh m t o c  s  đi u ch nh t ỷ

ố ớ ừ ỹ ả ớ ừ ạ ợ ệ l ả  đóng đ i v i t ng qu , đ m b o phù h p v i t ng giai đo n.

ẽ ề ự ệ ả ả ặ ệ Th  tứ ư, an toàn, hi u qu : Th c hi n qu n lý ch t ch  ti n thu BHXH

ế ộ ủ ả ử ụ ớ ồ theo ch  đ  qu n lý tài chính c a Nhà n ụ   ư c và s  d ng ngu n thu đúng m c

ồ ượ ồ ộ ồ ườ đích. Ngu n thu BHXH do đ c t n tích c ng đ ng, nên th ố   ng có kh i

ỗ ươ ề ư ử ụ ố ớ ầ ượ ầ ư ượ l ng ti n nhàn r i t ng  đ i l n ch a s  d ng c n  đ c đ u t tăng

ưở ả ử ụ ừ ừ ề ệ tr ề ặ   ng, v a nâng cao hi u qu  s  d ng, v a an toàn ti n thu BHXH v  m t

ế ố ượ ị ơ ế ậ ả giá tr  do các y u t tr ặ   t giá. Vì v y, thông qua c  ch  qu n lý nghiêm ng t

ụ ứ ể ạ ồ ờ ấ ề v  thu BHXH đ  tránh l m d ng, th t thoát; đ ng th i nghiên c u các lĩnh

ồ ượ ố ứ ệ ự ầ ư ể ả v c đ u t ả   đ  đ m b o thu h i đ ả ử ụ   c v n và có lãi, t c là hi u qu  s  d ng

ồ ngu n thu.

ộ

ả

ể

ả

1.2.2. N i dung qu n lý thu

b o hi m xã h i

ộ ộ b t bu c ắ

ế ố ả ồ ủ ế ả Qu n lý thu BHXH bao g m các y u t ố   ư  ch  y u nh  qu n lý đ i

ượ ề ươ ứ ề ồ t ng tham gia, ti n l ng làm căn c  đóng và ngu n ti n thu...các y u t ế ố

ế ặ ố ổ ứ ệ ẽ trên có liên k t ch t ch  trong su t quá trình t ự  ch c th c hi n.

ố ượ ả * Qu n lý đ i t ng tham gia BHXH

ố ượ ệ ắ ộ ộ ị Vi c xác đ nh đúng đ i t ng tham gia BHXH b t bu c là n i dung

ả ậ ọ ị ố   quan tr ng trong qu n lý thu BHXH. Lu t BHXH    đã quy đ nh các đ i

ượ ụ ể ố ượ ệ ắ ộ ị t ng tham gia BHXH b t bu c, vi c xác đ nh c  th  đ i t ộ   ng thu c

24

ự ệ ể ệ ắ ả ộ di n tham gia BHXH b t bu c trong quá trình tri n khai th c hi n ph i có

ề ủ ụ ố ượ ữ ị ồ nh ng quy đ nh pháp lý v  th  t c, đ i t ng bao g m NLĐ và NSDLĐ.

ố ượ ứ ể ả ị ­ Căn c  xác đ nh đ  qu n lý đ i t ắ   ng là NLĐ tham gia BHXH b t

ế ệ ộ ồ ợ ồ ộ ợ ồ ị bu c   bao   g m   h p   đ ng   lao   đ ng,   h p   đ ng   làm   vi c,   quy t   đ nh   b ổ

ứ ệ ạ ả ấ ươ ả nhi m vào ng ch công ch c, b ng ch m công, b ng thanh toán l ng hàng

ứ ệ ặ tháng ho c theo hình th c khoán công vi c...

ố ượ ứ ể ả ị ­ Căn c  xác đ nh đ  qu n lý đ i t ng là NSDLĐ tham gia BHXH

ế ị ứ ậ ấ ậ ộ ồ ắ b t bu c bao g m quy t đ nh thành l p, gi y ch ng nh n đăng ký kinh

ấ ậ ầ ư ị ổ ơ ơ ứ ứ doanh,   gi y   ch ng   nh n   đ u   t ...cho   c   quan,   đ n   v ,   t ch c,   doanh

ệ ướ ị ự ệ ẩ ơ ơ nghi p  c  quan nhà n ề   ủ ơ c, đ n v  s  nghi p...c a c  quan có th m quy n

ủ ậ ị ban hành theo quy đ nh c a pháp lu t.

ỹ ề ươ ả ứ ề ắ * Qu n lý qu  ti n l ộ ng làm căn c  tính đóng ti n BHXH b t bu c

ế ố ạ ệ ả ộ ị Bên c nh y u t ả   ố  lao đ ng, vi c xác đ nh s  ph i thu BHXH là ph i

ề ươ ứ ơ ở ừ căn c  vào ti n l ng và t ỷ ệ  l đóng. Trên c  s  tính toán cho t ng cá nhân

ỹ ề ươ ể ổ ổ ủ ị ợ NLĐ tham gia đ  t ng h p thành t ng qu  ti n l ơ ng c a  đ n v . H ệ

ề ươ ố ứ ể ạ ồ th ng ti n l ng đ  làm căn c  đóng BHXH g m 2 lo i:

ề ươ ướ ộ ố ượ ị ­ Ti n l ng do Nhà n c quy đ nh: NLĐ thu c đ i t ệ   ự ng th c hi n

ế ộ ề ươ ướ ề ươ ị ch  đ  ti n l ng do Nhà n c quy đ nh thì ti n l ng tháng làm căn c ứ

ề ươ ộ ậ ấ ạ ậ ắ đóng BHXH b t bu c là ti n l ng theo ng ch, b c, c p b c quân hàm và

ụ ấ ụ ứ ả ượ các kho n ph  c p: ch c v , thâm niên v ề ế   t khung, thâm niên ngh  (n u

ề ươ ơ ở ứ ề ươ ố ể ạ có). Ti n l ng này tính trên c  s  m c ti n l ng t i thi u chung t ờ   i th i

ể đi m đóng.

ề ươ ả ệ ố ắ ồ Ti n l ộ ng tháng đóng BHXH b t bu c bao g m c  h  s  chênh

ậ ề ề ươ ả ư ủ ị ệ l ch b o l u theo quy đ nh c a pháp lu t v  ti n l ề ng, ti n công.

ề ươ ế ị ề ị ­ Ti n l ơ ng, ti n công do đ n v  quy t đ nh:

25

ế ộ ề ươ ự ệ ế ị ơ ị NLĐ th c hi n ch  đ  ti n l ề   ng do đ n v  quy t đ nh thì ti n

ươ ề ươ ứ ề ắ ộ l ng, ti n công tháng đóng BHXH b t bu c là m c ti n l ề ng, ti n công

ộ ợ ồ ghi trên h p đ ng lao đ ng.

ề ồ ợ NLĐ có ti n l ộ   ề ươ , ti n công tháng ghi trên h p đ ng lao đ ng ng

ạ ệ ằ ề ươ ề ắ b ng   ngo i   t thì   ti n   l ộ   ng,   ti n   công   tháng   đóng   BHXH   b t   bu c

ượ ằ ồ ệ ơ ở ề ươ ề đ c tính b ng đ ng Vi t Nam trên c  s  ti n l ằ   ng, ti n công b ng

ạ ệ ượ ể ằ ổ ồ ệ ỷ ị ngo i t đ c chuy n đ i b ng đ ng Vi t Nam theo t giá giao d ch

ị ườ ạ ệ bình quân trên th  tr ng ngo i t liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà n ướ   c

ố ạ ể ầ ờ công b  t i th i đi m ngày 02 tháng 01 cho 6 tháng đ u năm và ngày 01

ố ớ ạ ệ ố tháng 7 cho 6 tháng cu i năm. Đ i v i ngo i t mà Ngân hàng Nhà n ướ   c

ố ỷ ụ ị không công b  t giá giao d ch bình quân liên ngân hàng thì áp d ng t ỷ

ồ ệ ạ ệ ớ ụ ể ủ giá chéo c a Đ ng Vi t Nam so v i ngo i t đó áp d ng đ  tính thu ế

ẩ ậ ấ ướ ố ạ ể ờ xu t nh p kh u do Ngân hàng Nhà n c công b  t i th i đi m ngày 02

ầ ố tháng 01 cho 6 tháng đ u năm và ngày 01 tháng 7 cho 6 tháng cu i năm.

ườ ợ ỉ ướ ư Tr ng h p trùng vào ngày ngh  mà Ngân hàng Nhà n c ch a có công

ố ủ ề b  thì đ ượ ấ ỷ c l y t ề ế  giá c a ngày ti p theo li n k .

ề ươ ả ề NLĐ là qu n lý DN thì ti n l ắ   ng, ti n công tháng đóng BHXH b t

ứ ề ươ ộ ề ệ ủ ị bu c là m c ti n l ng do Đi u l c a công ty quy đ nh.

ề ươ ứ ề ắ ấ ộ M c ti n l ơ   ng, ti n công đóng BHXH b t bu c không th p h n

ứ ươ ố ứ ươ ể ặ ố ể ạ ờ m c l ng t i thi u chung ho c m c l ng t i thi u vùng t ể   i th i đi m

ề ể ả ề ạ ọ ộ ề   đóng: NLĐ đã qua h c ngh  (k  c  lao đ ng do DN d y ngh ) thì ti n

ươ ề ắ ấ ả ộ ơ ớ l ứ   ng, ti n công đóng BHXH b t bu c ph i cao h n ít nh t 7% so v i m c

ươ ố ộ ạ ể ệ ế ặ ọ l ng t i thi u vùng, n u làm công vi c n ng nh c đ c l ộ i thì c ng thêm

5%.

ề ươ ứ ề ắ ộ ị ạ M c ti n l ng, ti n công đóng BHXH b t bu c quy đ nh t ề   i Đi u

ươ ố ề ươ ứ ể ơ này mà cao h n 20 tháng l ng t i thi u chung thì m c ti n l ề   ng, ti n

26

ắ ằ ộ ươ ố ể công tháng đóng BHXH b t bu c b ng 20 tháng l ng t i thi u chung t ạ   i

ờ ể th i đi m đóng.

ề ươ ứ ắ ộ ơ ở ứ Trên c  s  m c ti n l ng làm căn c  đóng BHXH b t bu c hàng

ớ ố ơ ị ườ ể tháng, đ n v  DN nhân v i s  ng ả i tham gia đ  qu n lý qu  ti n l ỹ ề ươ   ng

chung.

ề ả * Qu n lý ti n thu BHXH

ộ ậ ớ ỹ ỹ ượ ả Qu  BHXH là qu  tài chính đ c l p v i NSNN, đ ố   c qu n lý th ng

ế ộ ủ ấ ướ ủ ạ ỹ nh t theo ch  đ  tài chính c a nhà n ạ   c, qu  BHXH là h t nhân c a ho t

ữ ẽ ầ ả ả ặ ồ ủ   ộ đ ng   BHXH.   Do   đó   c n   ph i   qu n   lý   ch t   ch   nh ng   ngu n   thu   c a

ạ ả ườ ố ớ ố ề ả BHXH, bên c nh đó cũng ph i tăng c ng qu n lý đ i v i s  ti n BHXH

ượ ể thu đ ỹ c đ  hình thành qu .

ỹ ượ ừ ộ ố ủ ế ư ồ Qu  BHXH đ c hình thành t m t s  ngu n ch  y u nh : đóng

ủ ưở ừ ạ ộ ầ ư ỹ góp c a NLĐ và NSDLĐ; tăng tr ng t ho t đ ng đ u t qu  và các

ợ ồ ồ ừ ự ngu n thu h p pháp khác. Trong các ngu n trên thì thu t ủ    s  đóng góp c a

ế ỷ ọ ủ ế ớ NLĐ và NSDLĐ chi m t tr ng l n và ch  y u.

ầ ớ ỹ ượ ả ậ ấ ố V i yêu c u qu  BHXH đ ậ   c qu n lý t p trung th ng nh t, vì v y

ấ ả ề ể ề ế ả ồ ỹ t t c  các ngu n thu đ u ph i ti n hành chuy n v  qu  BHXH. Đ  t ể ổ

ự ứ ệ ệ ệ ả ố ừ ươ ch c   th c   hi n   có   hi u   qu ,   h   th ng   BHXH   t trung ị   ế ng   đ n   đ a

ươ ở ở ướ ph ả ng m  tài kho n chuyên thu ạ  kho b c nhà n c và ngân hàng. V ề

ứ ề ể ặ ả ồ ỉ ặ hình th c thu g m chuy n kho n ho c ti n m t; BHXH các t nh, thành ph ố

ề ơ ệ ề ậ ấ ỳ ị ị ậ   ể và qu n, huy n, th  xã đ nh k  chuy n ti n v  c  quan c p trên và t p

ấ ở ơ ấ ủ ệ ố trung th ng nh t c  quan cao nh t c a ngành là BHXH Vi t Nam. V ề

ư ể ề ắ ị nguyên t c trong quá trình thu và l u chuy n ti n thì BHXH đ a ph ươ   ng

ượ ử ụ ấ ứ ụ ệ ề ị không đ c s  d ng ti n thu vào b t c  m c đích gì khác, vi c quy đ nh

ư ậ ữ ề ằ ả ấ ả ị ả   nh  v y nh m tránh nh ng th t thoát ti n và đ m b o quy đ nh trong qu n

lý.

27

ố ả

ưở

ế

ể

ả

1.2.3. Các nhân t

nh h

ả ng đ n qu n lý thu

b o hi m xã h i

ộ  b tắ

bu cộ

* Chính sách ti n lề ư ngơ

ữ ơ Gi a  chính  sách  ti n  l ề ư ng   và  chính  sách  BHXH   nói  chung,  thu

ẽ ớ ệ ề ặ ố BHXH nói riêng có m i quan h  ch t ch  v i nhau, chính sách ti n l ngươ

ơ ở ự ệ ệ ớ ỉ làm c  s  cho vi c th c hi n chính sách BHXH. Khi Nhà n ề ư c đi u ch nh

ươ ố ứ ể ệ ề ồ ớ l ng t i thi u chung, đi u đó cũng đ ng nghĩa v i vi c nâng m c đóng

ừ ế ố ơ BHXH và đư ng nhiên s  thu BHXH cũng tăng lên. T  năm 1990 đ n năm

ầ ớ ươ ố ể ừ ồ 2010, v i 10 l n tăng l ng t i thi u chung t 120.000 đ ng lên 1.150.000

ề ươ ố ố ằ ồ đ ng thì s  thu BHXH h ng năm tăng theo ti n l ng t ể i thi u.

ổ * Tu i ngh  h ỉ ưu

ổ ố ủ ế ự ế ế ộ Tu i ngh  h ỉ ưu là nhân t tác đ ng tr c ti p và ch  y u đ n qu ỹ

ề ặ ậ ả ố BHXH  v  m t lý lu n do chính sách ế tinh gi m biên ch  và do có s  đông

ỉ ư ộ ướ ượ ệ ả ờ ổ lao đ ng ngh  h u tr ổ c tu i, đ c gi m tu i có th i gian làm vi c trong

ườ ộ ạ ặ ặ ọ ườ ủ ứ môi tr ng n ng nh c, đ c h i ho c ng ỏ ể ế ụ   i không đ  s c kh e đ  ti p t c

tham gia lao đ ng.ộ

ố ớ ữ ổ ị ệ Theo quy đ nh hi n hành tu i ngh  h ỉ ưu đ i v i nam là 60, n  là 55.

ộ ố ớ ị ườ ở ổ Ngoài ra, có quy đ nh riêng v i m t s  tr ợ ng h p v  h ề ưu ặ    tu i 50 ho c

ố ớ ữ ệ ặ ộ ố ớ ữ 55 đ i v i nam và 45 ho c 50 đ i v i n . Nh ng lao đ ng làm vi c trong

ề ặ ệ ặ ỉ ư ụ ạ ộ ọ ộ các ngh  đ c bi t n ng nh c, đ c h i thì ngh  h u không ph  thu c vào

ổ ờ ỉ ụ ộ ờ tu i đ i mà ch  ph  thu c vào th i gian đóng BHXH.

ẽ ả ệ ặ ả ổ ự ế ở Vi c tăng ho c gi m tu i ngh  h ỉ ưu s   nh h ế   ư ng tr c ti p đ n

ố ớ ầ ộ ộ ố ỹ cung c u lao đ ng xã h i. Đ i v i qu  BHXH nói chung và s  thu BHXH

ẽ ị ả ưở ế ấ ổ ỉ ư ả ở nói riêng s  b   nh h ả ng x u n u gi m tu i ngh  h u. B i vì, khi gi m 5

ẽ ươ ổ ứ ả ờ tu i ngh  h ỉ ưu s  t ng  ng gi m th i gian đóng BHXH 5 năm . Theo tính

28

ộ ỗ ườ ề ỉ ư ướ ổ ướ ả toán m i năm m t ng i v  ngh  h u tr c tu i Nhà n c ph i bù 10,8

ươ tháng l ng.

ệ ộ * Chính sách lao đ ng và vi c làm

ượ ữ ọ ờ NLĐ là đ i tố ng tham gia BHXH, h  là nh ng ng ộ ổ   ư i trong đ  tu i

ữ ộ ườ ự ế ạ ủ ả ộ ậ lao đ ng, là nh ng ng i tr c ti p t o ra c a c i xã h i. Nh ộ   ư v y n u m t ế

ứ ố ố ườ ộ ổ ấ ộ ố qu c gia có dân s  “già” t c là s  ng ớ   i trong đ  tu i lao đ ng th p so v i

ẽ ẫ ệ ế ố ố ở ố ỹ ườ ấ ổ t ng s  dân s  d n đ n vi c m t cân đ i qu  BHXH, b i vì s  ng i tham

ưở gia đóng góp ngày càng ít, trong khi s  ngố i hườ ế ộ ng các ch  đ  BHXH,

ệ ủ ề ệ ệ ặ đ c bi t là ch  đ  h ế ộ ưu trí ngày càng tăng. Trong đi u ki n c a Vi t Nam

ớ ố ệ ờ ộ ấ ớ ỉ hi n nay v i s  ng ộ ổ ư i trong đ  tu i lao đ ng ệ   ư c tính x p x  49,81 tri u

ế ả ờ ổ ố ngư i (chi m kho ng 56,7% t ng s  dân).

ệ ả ộ ự ế ở ớ Chính sách lao đ ng, vi c làm có  nh h ư ng l n đ n khu v c kinh

ả ớ ưở ự ế ệ ế ế t ngoài nhà n ư c và  nh h ng tr c ti p đ n vi c tham gia đóng BHXH

ủ c a NLĐ và NSDLĐ, vì:

ướ ề ạ ọ ­ Khi Nhà n c chú tr ng đào t o ngh , nâng cao ch t l ợ ấ ư ng lao

ươ ề ỹ ề ệ ộ đ ng trên các ph ỹ ng di n v  chuyên môn, k  năng hành ngh , k  năng

ứ ứ ử ế ệ ệ ệ ạ ấ   ng x , giao ti p, tác phong làm vi c hi n đ i, chuyên nghi p, ý th c ch p

ỷ ậ ẽ ề ậ ộ hành k  lu t lao đ ng và pháp lu t...đi u đó s  giúp cho th  tr ờ ị ư ng lao

ấ ượ ồ ộ ầ ợ ộ ộ đ ng có ngu n lao đ ng ch t l ng cao, các DN s  đ  đ ẽ ỡ ư c m t ph n chi

ự ượ ạ ơ ộ ộ phí trong công tác  đào t o. L c l ẽ ng lao đ ng này s  có c  h i tìm đ ượ   c

ổ ị ấ ượ ệ ậ ệ ỷ ệ ộ vi c làm  n đ nh và thu nh p cao (ch t l ng lao đ ng có quan h  t l ậ    thu n

ự ế ậ ộ ộ ố ớ v i thu nh p) tác đ ng tr c ti p làm tăng s  lao đ ng tham gia BHXH và do

ứ đó làm tăng m c đóng BHXH.

ố ộ ớ ­ Vi c ệ ưu tiên dành v n đ u t ủ ầ ư  c a Nhà n ố   ư c và huy đ ng v n

ộ ể ả ơ ấ ể ẽ ệ ế ị trong toàn xã h i đ  gi i quy t vi c làm s  làm chuy n d ch c  c u lao

29

ố ờ ẽ ơ ộ đ ng, s  ng ư i làm công ăn l ư ng s  tăng lên cũng là lý do làm tăng t ỷ

ọ ộ ộ tr ng lao đ ng xã h i tham gia BHXH.

ệ ể ị ườ ệ ố ộ ­ Vi c phát tri n th  tr ng lao đ ng, hình thành h  th ng thông tin

ị ườ ế ố ệ ễ ọ th  tr ng vi c làm là y u t ệ    quan tr ng giúp cho NLĐ d  dàng tìm vi c

ề ủ ệ ợ ớ ờ ồ ụ phù h p v i  chuyên môn, nghi p v , tay ngh  c a mình; đ ng th i có

ề ự ị ự ề ợ ủ ủ ữ ệ ầ ọ ơ quy n l a ch n nh ng đ n v  th c hi n đ y đ  quy n l i c a NLĐ và thu

ủ ử ụ ệ ệ ậ ậ ơ ộ ể   nh p cao; ch  s  d ng lao  đ ng cũng thu n ti n h n trong vi c tuy n

ộ ế ệ ờ ụ d ng lao đ ng, ti t ki m th i gian và chi phí.

ố ộ ưở ế ầ ậ ườ * T c đ  tăng tr ng kinh t và thu nh p bình quân đ u ng i

ố ở ế ả ả ế ệ ộ T c đ  tăng tr ư ng kinh t ph n ánh kh  năng ti t ki m, tiêu dùng

ủ ớ ộ ưở ế và đ u tầ ư  c a Nhà n ế ế ố ư c.Vì th , n u t c đ  tăng tr ng kinh t ờ    cao, đ i

ủ ầ ượ ả ệ ả ủ ệ ố s ng c a NLĐ d n đ ấ c c i thi n; vi c s n xu t, kinh doanh c a các DN

ượ ậ ợ ủ ẵ đ c thu n l i, các ch  DN cũng s n sàng tham gia BHXH cho NLĐ, do đó

ố ộ ạ ả ố ở làm gi m tình tr ng tr n tránh tham gia BHXH. T c đ  tăng tr ư ng kinh t ế

ữ ề ề ả ậ cao và b n v ng ph n ánh nhi u NLĐ có thu nh p cao thông qua quá trình

ề ể ơ ộ ề ệ ề ộ ặ   lao đ ng, đây là đi u ki n ti n đ  đ  NLĐ có c  h i tham gia BHXH. M t

ế ậ ượ ờ ố khác, khi đ i s ng kinh t ứ ủ  cao thì nh n th c c a NLĐ cũng đ c nâng lên,

ứ ả ộ ố ệ ả ả ngoài vi c ý th c đ m b o cu c s ng hàng ngày cho b n thân và gia đình,

ủ ả ặ ố ợ ộ ọ h  mong mu n có kho n tr  giúp khi không may g p các r i ro xã h i cũng

ộ ố ư ả ư ố ề ả nh  đ m b o cu c s ng khi v  già, nh :  m đau, TNLĐ­BNN, h ưu trí, tử

ọ ị ệ ế ấ ấ ấ ặ ả ậ ị tu t, th t nghi p khi n cho h  b  m t ho c  b  gi m  thu nh p. T t c ấ ả

ế ố ữ ự ộ nh ng y u t trên tác đ ng tích c c làm tăng thu BHXH.

ủ ự ứ ứ ậ *  Nh n th c, ý th c, tâm lý, thói quen c a NLĐ và NSDLĐ; s  quan

ạ ủ ấ ủ ả ề tâm lãnh đ o c a c p  y Đ ng và chính quy n

ứ ạ ộ ơ ế ề ệ ạ ớ ố BHXH là m t c  ch  ph c t p v i nhi u m i quan h   đa d ng,

ổ ậ ệ ợ ứ ủ ề ệ trong đó n i b t là quan h  l i ích, t c là quy n và trách nhi m c a các bên

30

tham gia BHXH. Dù là NLĐ hay là NSDLĐ thì tâm lý chung là làm sao l iợ

ề ớ ạ ệ ích càng nhi u càng t ố ợ t, l i ích không gi i h n và trách nhi m càng ít càng

ụ ệ ề ấ ạ ấ ố t t, trách nhi m có h n. Quy n và nghĩa v  trong BHXH rõ nh t là v n đ ề

ưở ả ố ỉ đóng và h ng BHXH. NLĐ và NSDLĐ luôn mong mu n ch  ph i đóng

ở ứ ấ ấ ả góp BHXH m c th p nh t (gi m chi phí cho gia đình và DN), nh ưng l iạ

ở ố ế ấ ớ ờ mu n đố ượ ư ng BHXH t c h t nh t. Vì th , ng ư i tham gia BHXH m i tìm

ứ ệ ả ặ cách trì hoãn vi c đóng BHXH ho c gi m m c đóng góp BHXH (khai l ư­

ơ ấ ả ậ ả ố ộ ộ ệ ng th p, gi m s  lao đ ng thu c di n ph i tham gia BHXH, ch m đóng,

ề ặ ấ ể ả ế ả ớ ợ n  BHXH)...V n đ  đ t ra là Nhà n ể   ư c ph i làm th  nào đ  gi m thi u

ậ ề ự ạ ữ ụ ạ nh ng s  l m d ng và vi ph m pháp lu t v  BHXH.

ề ừ ỗ ề ệ ứ ậ ả ơ Nhi u khi, t ứ    ch  nh n th c gi n đ n v  vi c tham gia BHXH, t c

ư ặ ở ứ ấ ị ộ là không tham gia, ho c ch a tham gia hay tham gia m c đ  nh t đ nh

ả ưở ủ ơ ạ ộ ế ị ẫ v n không  nh h ng đ n ho t đ ng c a đ n v , DN, nên NSDLĐ không

ủ ộ ự ế ệ ệ ạ có k  ho ch tài chính ch  đ ng th c hi n vi c đăng ký tham gia BHXH;

ư ể ả ả ố ngay chính b n thân NLĐ cũng ch a có thói quen s ng vì b o hi m. Ch ủ

ỉ ấ ợ ướ ắ ợ ụ ộ ế ế DN ch  th y l i tr c m t, l ờ   i ích c c b  cho DN, thi u quan tâm đ n đ i

ề ợ ủ ọ ố ố s ng và quy n l i BHXH c a NLĐ nên tìm m i cách tr n tránh đăng ký

ể ặ ố tham gia BHXH cho NLĐ ho c đăng ký tham gia theo ki u đ i phó khi có

ủ ể ạ ợ ồ ộ ờ ạ   thanh tra, ki m tra. Tình tr ng ch  DN ký h p đ ng lao đ ng có th i h n

ướ ụ ệ ậ ề ằ ớ ợ ồ d i 3 tháng v i NLĐ và h p đ ng v  vi c, nh m lách lu t v  BHXH.

ứ ạ ậ ậ ấ ờ ợ Đây là nh n th c l c h u, thói quen th i bao c p không còn phù h p trong

ề ớ ệ đi u ki n m i.

ứ ứ ể ệ ệ ậ Đ  nâng cao nh n th c,  ý th c trách nhi m trong vi c tham gia

ủ ấ ỷ ả ủ ấ BHXH c a NLĐ và NSDLĐ, thì vai trò c a c p u  Đ ng, các c p chính

ấ ớ ế ế ề ộ quy n có tác đ ng r t l n đ n BHXH nói chung, đ n công tác thu BHXH

ị ủ ơ ụ ệ ể ệ ệ ệ ự nói riêng. Đó là vi c ki m tra vi c th c hi n nhi m v  chính tr  c a đ n v ị

ụ ổ ứ ả ổ ứ trong đó có nghĩa v  đóng BHXH thông qua t ch c Đ ng, t ầ    ch c qu n

31

ệ ầ ậ ạ   chúng trong DN. Đó là vi c yêu c u các DN khi đăng ký thành l p, ho t

ự ệ ả ậ ỉ ử   ộ đ ng ph i có ch  tiêu th c hi n BHXH; thành l p các đoàn thanh tra, x  lý

ề ề ạ ộ ọ   vi ph m v  đóng BHXH, v  đăng ký lao đ ng tham gia BHXH. Bài h c

ỷ ả ề ề ệ ủ ấ kinh nghi m v  nâng cao vai trò c a c p u  Đ ng và chính quy n trong

ở ươ ượ ổ ể ế công tác BHXH ị  các đ a ph ầ ng c n đ c t ng k t, phát huy đ  phát

ố ượ ể ạ ồ tri n nhanh đ i t ng tham gia, tăng ngu n thu BHXH, t o c  s  đ  gi ơ ở ể ả   i

ế ộ ả ề ợ ế ả quy t ch  đ , đ m b o quy n l i cho NLĐ.

Ả

Ệ

Ắ

Ả

Ể

1.3. KINH NGHI M QU N LÝ THU

B O HI M XàH I

Ộ B T BU C

Ộ Ở

Ộ Ố ƯỚ

Ọ

Ả

Ể

M T S  N

C VÀ BÀI H C RÚT RA CHO

B O HI M XàH I

Ệ Ộ VI T NAM

ả

ộ ủ

ể

ắ

ả

ệ 1.3.1. Kinh nghi m qu n lý thu

b o hi m xã h i

ộ b t bu c c a m t s

ộ ố

cướ n

ự ệ ộ ơ Đ  ể th c hi n chính sách BHXH, ở ộ ố ướ  m t s  n c, m t c  quan Chính

ủ ượ ừ ả ả ướ ề ph  đ ậ ả ứ c giao v a đ m nh n c  ch c năng qu n lý nhà n c v  BHXH và

ụ ự ệ ệ ườ ộ ộ ừ ổ ứ v a t ch c th c hi n các nghi p v  BHXH (th ặ   ng là B  Lao đ ng ho c

ộ ợ ặ ộ ộ ộ ố ướ B  Phúc l i xã h i, ho c B  lao đ ng và ASXH…). Đa s  các n ạ   c ho t

ố ượ ả ả ỹ ự ệ ộ đ ng BHXH (qu n lý qu , qu n lý đ i t ng, th c hi n thu­ chi BHXH)

ạ ị ụ ộ ở ệ ự ọ ượ đ c coi là m t lo i d ch v  công (  Vi ệ   ạ ộ t nam g i là ho t đ ng s  nghi p,

ộ ơ ượ ộ ố ơ ặ ộ ớ ộ v i n i hàm r ng h n), đ ộ   c giao cho m t ho c m t s  c  quan BHXH đ c

ạ ộ ậ ướ ự ề ủ ơ ậ ả l p đ m nh n. Các c  quan này ho t đ ng d ộ ồ   i s  đi u hành c a H i đ ng

ộ ồ ặ ả ả ị qu n tr  ho c H i đ ng qu n lý. Dù mô hình có th  đ ể ượ ổ ứ c t ch c khác nhau,

ạ ộ ớ ư ư ệ ạ ộ ụ ị ự nh ng ho t đ ng s  nghi p BHXH v i t cách là ho t đ ng d ch v  công, có

ố ượ ữ ứ ả nh ng ch c năng chung là: (1) Qu n lý đ i t ồ   ng tham gia BHXH (bao g m

ườ ụ ưở ả ả ườ c  ng i tham gia và ng i th  h ổ ứ ng BHXH); (2) T  ch c thu ­ chi tr  các

ả ầ ư ợ ấ ả ồ tr  c p BHXH; (3) Qu n lý ho t đ ng ạ ộ  tài chính BHXH (g m c  đ u t tăng

ưở ỹ tr ng Qu  BHXH)…

ề ổ ự ứ ệ ể ả V  mô hình t ộ    ch c th c hi n qu n lý thu BHXH, có th  nêu m t

ộ ố ướ ủ ố s  mô hình c a m t s  n c sau:

32

ả ở * Qu n lý thu BHXH ậ ả  Nh t B n

ồ ạ ả ậ ộ ệ ố ả ộ ố Nh t B n không t n t ấ   ả i m t h  th ng b o đ m xã h i th ng nh t

ế ộ ượ ả ệ ỳ mà các ch  đ  đ ộ c qu n lý m t cách riêng bi ố   ứ t tu  theo ch c năng và đ i

ượ ệ ơ t ự   ng tham gia nên vi c thu BHXH cũng do các c  quan khác nhau th c

hi n.ệ

ế ộ ư ệ ố ư ề ả ậ ồ ­ Ch  đ  h u trí: H  th ng h u trí Nh t B n bao g m nhi u qu ỹ

ế ộ ư ề ầ ư ả ả ớ khác nhau đ m b o ch  đ  h u trí cho nhi u t ng l p dân c  khác nhau.

ụ ư ỹ ư ộ ế ợ ệ ị Các qu  h u trí do V  h u trí B  Y t phúc l i ch u trách nhi m giám sát

ả ơ ố ướ chung. C  quan BHXH qu n lý hành chính trên toàn qu c gia và d i là các

ơ ị ươ ự ả chi nhánh c  quan BHXH đ a ph ệ ng qu n lý th c hi n thu và chi tr  tr ả ợ

c p:ấ

ộ ươ ệ ỹ ế ộ ợ ả ầ ả ớ + Qu  Hi p h i t ng tr  đ m b o ch  ð  hýu trí cho t ng l p có

ỷ ủ ạ ọ ứ ậ ấ ữ   thu nh p cao nhý: Viên ch c các c p, thu  th , giáo sý ð i h c và nh ng

ơ ướ ứ ừ NLĐ trong các c  quan Nhà n c. M c đóng góp t ế  10% đ n 16% l ươ   ng

ướ ỗ ợ ừ ư ứ ằ ổ tháng. Nhà n c h  tr  t ủ   ả ề  15 ­ 18% t ng m c tr  ti n h u h ng năm c a

qu .ỹ

ủ ả ỹ ư ả ả ả ợ ấ   + Qu  h u trí do Chính ph  qu n lý (EPI): Đ m b o chi tr  tr  c p

ườ ị ư ệ ơ ừ ở ộ ữ cho nh ng ng i làm vi c trong các đ n v  t nhân có t 5 lao đ ng tr  lên.

ủ ử ụ ứ ủ ộ ươ ự M c đóng góp c a NLĐ và ch  s  d ng lao đ ng t ng t nhau: 8,675%

ươ ố ớ ữ ủ ườ ề ỏ ư l ng tháng c a NLĐ (đ i v i nh ng ng ệ   i làm ngh  m  và ng  nghi p

ằ ướ ỗ ợ ả ằ ổ 9,575%). H ng năm Nhà n ố ề c h  tr  20% t ng s  ti n chi tr  h ng năm và

ả chi phí qu n lý hành chính.

ế ộ ợ ấ ỹ ư ư ả ả ố ữ   + Qu  h u trí qu c gia đ m b o ch  đ  tr  c p h u trí cho nh ng

ỏ ư ự ệ ệ ệ NLĐ làm vi c trong lĩnh v c nông nghi p, trong các xí nghi p nh , t nhân

ứ ậ ấ ấ ộ ố ỉ ườ ớ v i m c thu nh p th p nh t trong xã h i, ch  có 1/3 s  ng i tham gia có

ậ ổ ố ị ạ ụ ữ ủ ế ườ thu nh p  n đ nh s  còn l i ch  y u là ph  n  và ng ấ   ậ i thu nh p th t

ườ ả ự ỡ ủ ự ậ ậ th ng, th m chí không có thu nh p ph i d a vào s  giúp đ  c a ng ườ   i

33

ể ể ướ ỗ ợ ả ề ư ổ ả thân đ  đóng b o hi m. Nhà n ằ   ứ c h  tr  1/3 t ng m c tr  ti n h u h ng

ỹ ủ năm c a qu .

ế ộ ở ị ả ơ ­ Ch  đ  TNLĐ cho NLĐ ặ   ấ  các đ n v  s n xu t và kinh doanh: Đ t

ướ ự ủ ủ ự ế ả ộ ộ d ệ   i s  qu n lý tr c ti p c a Chính ph . B  Lao đ ng có trách nhi m

ả ấ ươ ề giám sát và qu n lý hành chính c p Trung ng, phòng đ n bù cho NLĐ

ệ ấ ả ơ ộ ị ậ ằ n m trong c  quan lao đ ng c p qu n ch u trách nhi m qu n lý trong khu

ẩ ẩ ộ ự ủ v c c a mình thông qua các văn phòng th m tra tiêu chu n lao đ ng. Trong

ủ ử ụ ứ ừ ứ ủ ộ đó: m c đóng c a ch  s  d ng lao đ ng có 27 m c t ế  0,6% đ n 13,4%

ươ ề ệ ộ ố ỳ l ứ ộ ủ ng tu  theo ngành ngh , m c đ  r i ro và s  lao đ ng làm vi c.

ế ộ ả ặ ướ ự ự ế ệ ả ể ­ Ch  đ  B o hi m vi c làm: đ t d ủ   i s  qu n lý tr c ti p c a

ụ ả ủ ệ ệ ả ộ ộ Chính ph  và B  Lao đ ng (V  b o đ m vi c làm) có trách nhi m giúp

ủ ự ệ ể ệ ệ ả Chính   ph   trong   vi c   th c   hi n   b o   hi m   vi c  làm   thông  qua   các   văn

ệ ệ ả ả ậ ả ả ộ ộ ủ   phòng B o đ m vi c làm công c ng và b  ph n b o đ m vi c làm c a

ữ ự ế ậ ấ ộ ơ ệ   phòng lao đ ng c p qu n ­ hai c  quan này tr c ti p làm nh ng công vi c

ế ổ ứ ể ậ ả hành chính có liên quan đ n NLĐ, t ả    ch c thu b o hi m theo Lu t thu b o

ự ế ữ ệ ữ ề ệ ể ộ ộ hi m vi c làm... và truy n tr c ti p nh ng d  li u đó lên B  Lao đ ng theo

ứ ư ệ ố h  th ng siêu máy tính. M c thu BHXH nh  sau:

ữ ề ứ + Nh ng ngành ngh  chung: m c đóng là 1,15% (trong đó ch  s ủ ử

ộ ụ d ng lao đ ng đóng 0,75%, NLĐ đóng 0,4%)

ứ ệ ả ấ ỷ ả   +   Ngành   nông   lâm   nghi p,   thu   s n,   s n   xu t   bia   m c   đóng   là

ủ ử ụ ộ 1,35% (trong đó ch  s  d ng lao đ ng đóng 0,95%, NLĐ là 0,4%)

ủ ử ụ ự ộ + Ngành xây d ng là 1,45% (Ch  s  d ng lao đ ng đóng 1,05% và

NLĐ đóng 0,4%)

ố ớ ữ ệ ả ệ Riêng đ i v i nh ng NLĐ làm vi c theo ngày thì ph i đóng l phí

ể ệ ả ượ ủ ử ụ ề tem b o hi m. Vi c đóng phí tem này đ c chia đ u cho ch  s  d ng lao

ứ ệ ớ ộ đ ng và NLĐ v i 3 m c (NLĐ làm vi c theo ngày thì khi tr ả ươ  l ỗ   ng m i

34

ủ ử ụ ẽ ệ ộ ngày làm vi c thì ch  s  d ng lao đ ng s  phát cho NLĐ 1 tem và sau này

ợ ấ ứ ể ậ ố căn c  vào s  tem đ  nh n tr  c p).

ủ ử ụ ố ớ ư ậ ữ ả Nh  v y: Ngoài nh ng kho n thu đ i v i NLĐ và ch  s  d ng lao

ỗ ợ ủ ủ ả ể ầ ầ ọ ệ   ộ ộ đ ng thì ph n h  tr  c a NSNN là m t ph n quan tr ng c a b o hi m vi c

ớ ứ ỗ ợ ừ ế ớ làm v i m c h  tr  t ạ ộ   ợ ấ ộ  1/10 đ n 1/4 chi phí tr  c p c ng v i chi phí ho t đ ng

hành chính

ế ộ ề ấ ả ủ ử ả ả ộ T t c  kho n đóng góp c a các ch  đ  đ u ph i ký g i vào B  Tài

ưở ơ ở ủ ấ ấ chính và h ế   ị ng lãi su t do Chính ph  xác đ nh trên c  s  lãi su t trái phi u

ố qu c gia.

ặ ừ ự ệ Quy  trình  thu  th c   hi n  theo  các  thao  tác   nghiêm   ng t  t khâu

ủ ủ ợ ướ ưở đăng   ký,   đóng   góp   c a   th ,   ch ,   Nhà   n c,   khai   báo   h ng   ch   đ ế ộ

ề ế ượ ứ ệ ấ BHXH, thanh quy t toán đ u đ c căn c  vào tính ch t công vi c, thu

ậ ợ nh p và t ỷ ệ  l đóng góp phù h p.

ả ở * Qu n lý thu BHXH Singapore

ế ộ ớ ố ở ượ ự Các   ch   đ   BHXH   đ i   v i   NLĐ Singapore   đ ệ   c   th c   hi n

ươ ỹ ượ ỹ ự thông qua Qu  d  phòng Trung ng (CPF). Qu  CPF  đ ậ   c thành l p

ụ ư ệ ắ ằ ộ ố ộ ả   năm 1995 nh  là m t h  th ng BHXH b t bu c, nh m m c  đích b o

ỉ ư ể ả ặ ệ   ả đ m tài chính cho NLĐ khi ngh  h u ho c không còn kh  năng đ  làm vi c.

ộ ệ ố ệ ế ệ ỉ ỉ ư   CPF là m t h  th ng BHXH toàn di n không ch  quan tâm đ n vi c ngh  h u,

ứ ử ẻ ầ ườ nhà c a, nhu c u chăm sóc s c kho  cho ng ả   i tham gia BHXH, mà còn b o

ệ ố ủ ể ả ọ ả đ m cho các thành viên c a gia đình h  thông qua h  th ng b o hi m này.

ố ượ ả ố ượ ắ ­ Qu n lý đ i t ng tham gia BHXH: Đ i t ộ ng b t bu c tham gia

ượ ạ ươ vào CPF đ c chia thành hai lo i sau:NLĐ làm công, làm thuê ăn l ng tr ả

ả ờ ờ ầ ự công (tr  công th i gian theo gi , ngày, tu n hay tháng....); NLĐ t ộ    lao đ ng

ộ ự cho chính mình (lao đ ng t do).

ỷ ệ T  l đóng góp vào CPF:

35

ề ươ ậ ằ + NLĐ đóng 20% thu nh p (hay ti n l ủ ử ụ   ng) h ng tháng; Ch  s  d ng

ớ ổ ỹ ươ ộ ự ế ả ả lao đ ng đóng 10% so v i t ng qu  l ng th c t ệ    ph i tr  cho NLĐ làm vi c

cho h .ọ

ứ ừ ổ ở ượ ể ả ầ + T  55 tu i tr  lên, m c đóng BHXH đ ế   c gi m d n đ  khuy n

ữ ườ ế ộ ộ ổ khích nh ng ng ế ụ i đã h t tu i lao đ ng ti p t c tham gia lao đ ng, vì ở

ế ấ ộ đây lao đ ng r t thi u.

ả ồ ề ả ưở ạ ờ ỗ ỹ ­ V  qu n lý b o t n và tăng tr ng qu  CPF t m th i nhàn r i:

ể ả ả ỹ ượ ả ồ ưở Đ  đ m b o qu  luôn luôn đ c b o t n và tăng tr ỹ ng, qu  đã áp

ứ ầ ư ầ ư ị ườ ứ ụ d ng các hình th c đ u t sau: Đ u t vào th  tr ng ch ng khoán, Đ u t ầ ư

ầ ư ế ổ ứ ầ ư ụ mua trái phi u, Đ u t vào các t ch c tín d ng có uy tín, Đ u t vào mua

ả ố ị ả ớ ấ ộ ị ắ s m các tài s n c  đ nh có giá tr  cao, các b t đ ng s n l n.

ạ ướ ự ề ệ Tóm l i: Các n ừ   c nêu trên th c hi n chính sách BHXH đ u theo t ng

ạ ố ượ ứ ừ ạ ớ lo i đ i t ạ   ng, t ng lo i hình BHXH. Công tác thu BHXH,  ng v i các lo i

ụ ể ạ ằ ộ ươ ố ượ đ i t ng là m t lo i quy trình c  th  và b ng ph ệ   ả ng pháp qu n lý hi n

ế ợ ấ ị ề ẽ ặ ộ ạ đ i, k t h p ch t ch  nhi u khâu theo m t quy trình nh t đ nh b t đ u t ắ ầ ừ

ố ượ ệ ế ệ ằ ị vi c đăng ký đ i t ng tham gia BHXH. K t thúc b ng vi c xác đ nh chính

ủ ừ ế ả ườ ể ữ ườ xác k t qu  đóng góp c a t ng ng i đ  nh ng ng i tham gia đ ượ ưở   ng c h

ọ ủ ề ế ộ ủ ứ ệ ệ   các ch  đ  BHXH khi h  đ  đi u ki n. Nghiên c u kinh nghi m c a các

ả ữ ố ớ ữ ể ọ ệ ướ n c có th  rút ra nh ng bài h c tham kh o h u ích đ i v i Vi t Nam trong

ắ ả ộ qu n lý thu BHXH b t bu c.

ừ

ệ

ả

ể

ả

ọ 1.3.2. Bài h c rút ra t

kinh nghi m qu n lý thu

b o hi m xã h i

ộ  c aủ

ộ ố ướ ố ớ

ệ

m t s  n

c đ i v i Vi t Nam

ề ơ ế ệ ố ượ ự ệ Th  nh t ứ ấ , v  c  ch  thu BHXH, h  th ng BHXH đ c th c hi n theo

ớ ượ ưở ắ ế ộ ồ nguyên t c có tham gia m i đ c h ủ   ng các ch  đ  BHXH. Ngu n thu c a

ượ ậ ợ ủ ế ừ ả BHXH đ c t p h p ch  y u t ủ ử ụ   ủ  các kho n đóng góp c a NLĐ và ch  s  d ng

ự ỗ ợ ủ ủ ớ ứ ộ lao đ ng. Ngoài ra còn có s  h  tr  c a Chính ph  v i m c đóng góp và hình

ủ ứ ậ ộ ị th c đóng góp khác nhau tùy thu c vào quy đ nh c a pháp lu t. V  đ i t ề ố ượ   ng

36

ữ ườ ệ ậ ướ tham gia BHXH là nh ng ng i có công ăn vi c làm, có thu nh p d i hình

ứ ề ươ ặ ề ứ ậ ượ ứ ươ th c ti n l ng ho c ti n công mà m c thu nh p đó v t trên m c l ng t ố   i

ể ỗ ố ị ướ ậ ừ ạ ủ thi u theo quy đ nh c a m i qu c gia. Có n c còn thành l p t ng lo i qu ỹ

ạ ố ượ ừ ộ ở ự ế BHXH khác nhau cho t ng lo i đ i t ng lao đ ng các khu v c kinh t khác

ứ ỹ ở ỗ ướ ấ ụ ộ nhau. M c đóng góp vào qu  BHXH m i n c r t khác nhau ph  thu c vào

ả ế ủ ỗ ướ ủ ứ ờ kh  năng kinh t c a m i n c và m c đóng góp c a NLĐ bao gi ấ    cũng th p

ủ ủ ủ ứ ệ ơ   h n m c đóng c a NSDLĐ. Vi c phân chia đóng góp c a NLĐ và c a NSDLĐ

cũng khác nhau.

ả ự ự ả Th  haiứ , xây d ng chính sách BHXH ph i d a vào kh  năng kinh t ế    và

ắ ắ ả ự ạ ộ ộ ủ ỗ ố ộ   xã h i c a m i qu c gia. Ho t đ ng BHXH ph i d a trên nguyên t c b t bu c

ố ượ ề ả ả ể đ  thu hút càng nhi u đ i t ng tham gia BHXH càng đ m b o an toàn cho

ề ữ ự ụ ự ệ ạ ỹ ị qu  BHXH, th c hi n m c tiêu ASXH b n v ng. Có s  phân đ nh khá r ch ròi

ứ ữ ả ướ ứ ự ề ệ gi a ch c năng qu n lý nhà n ủ   c v  BHXH và ch c năng s  nghi p c a

BHXH.

ề ổ ứ ề ố Th  baứ , v  mô hình t ch c, có nhi u mô hình khác nhau: đa s  các

ứ ả ướ ề ộ ộ ư ộ ướ ề n c đ u giao ch c năng qu n lý nhà n c v  BHXH cho m t b  nh  B  Lao

ợ ạ ộ ự ệ ộ ộ ộ ộ đ ng, B  Phúc l i Xã h i, B  Tài chính...còn ho t đ ng s  nghi p BHXH

ườ ả ướ ự ệ ơ th ng do c  quan chuyên trách th c hi n trong c  n c.

ề ả ưở ủ ố ỹ Th  tứ ư, v  b o toàn và tăng tr ế   ấ ng qu : Th ng nh t Chính ph  quy t

ấ ề ả ưở ố ớ ỗ ợ ỹ ả ả ị đ nh v n đ  b o toàn và tăng tr ng qu  b o đ m hài hòa đ i v i h  tr  phát

ể ế ướ ờ ồ ưở ữ ề ề tri n n n kinh t trong n c, đ ng th i duy trì tăng tr ng b n v ng qu ỹ

ấ ệ ổ ứ ự BHXH, tránh th t thoát. Giao BHXH Vi t Nam t ệ  ch c th c hi n và báo cáo

Chính ph .ủ

37

ươ Ch ng 2

Ự Ạ Ả TH C TR NG QU N LÝ

Ộ Ắ Ộ Ở Ệ Ả Ể THU B O HI M XàH I B T BU C VI T NAM

Ề Ả

Ộ

Ể

Ệ

2.1. KHÁI QUÁT V  B O HI M XàH I VI T NAM

ử

ộ

ể

ả

ị

ệ

2.1.1. L ch s  hình thành B o hi m xã h i Vi

t Nam

ủ ố ị ị ề ề   Ngày 26/01/1995, Chính ph  ban hành Ngh  đ nh s  12/CP v  đi u

ế ộ ừ ệ ậ ỹ ị ệ l BHXH quy đ nh vi c thành l p qu  BHXH, các ch  đ  BHXH. T  đây

ấ ự ổ ằ ợ ớ ề đánh d u s  đ i m i v  chính sách BHXH ở ướ  n ớ   c ta nh m phù h p v i

ệ ề ể ế ể ộ ổ ế đi u ki n phát tri n kinh t xã h i trong quá trình chuy n đ i kinh t , th ể

ệ ở ộ ậ ể ỹ hi n ỏ    các  đi m chính sau:  Hình thành qu  BHXH  đ c l p, tách kh i

ượ ắ ỹ NSNN; qu  BHXH đ ữ   c hình thành trên nguyên t c cùng đóng góp gi a

ự ỗ ợ ủ ướ ở ộ ố ượ NLĐ, NSDLĐ và s  h  tr c a Nhà n c; m  r ng đ i t ng tham gia

ớ ầ ọ ộ t i NLĐ thu c m i thành ph n kinh t ế .

ể ự ế ộ ủ ệ Đ  th c hi n chính sách, ch  đ  BHXH, Chính ph  đã ban hành

ể ậ ả ố ộ ị ị ệ Ngh  đ nh s  19/CP ngày 16/02/1995 thành l p B o hi m xã h i Vi t Nam;

ủ ướ ế ị ủ ố ngày 26/09/1995, Th  t ng Chính ph  ra Quy t đ nh s  606/TTg ban hành

ế ổ ứ ạ ộ ể ả ộ ệ Quy ch  t ủ  ch c và ho t đ ng c a B o hi m xã h i Vi t Nam.

ể ả ộ ệ ượ ơ ở ố ậ B o hi m xã h i Vi t Nam đ ấ   c thành l p trên c  s  th ng nh t

ổ ứ ở ươ ị ươ các   t ch c   BHXH Trung ng   và   đ a   ph ố   ệ ng   do   h   th ng

38

ệ ủ ướ ể ả LĐTB&XH và TLĐLĐ Vi t Nam qu n lý đ  giúp Th  t ng Chính ph ủ

ế ộ ỉ ạ ự ệ ả ỹ ch  đ o, qu n lý qu  BHXH và th c hi n các ch  đ , chính sách BHXH

ậ ị theo lu t đ nh.

ể ả ộ ệ ộ ơ B o hi m xã h i Vi t Nam là c  quan thu c Chính Ph , d ủ ướ ự ỉ i s  ch

ế ủ ủ ướ ự ị ự ủ ả ướ ủ ạ đ o tr c ti p c a Th  t ng Chính ph , ch u s  qu n lý nhà n c c a B ộ

ơ ướ ự ự ề LĐTB&XH, các c  quan nhà n c v  lĩnh v c có liên quan và s  giám sát

ủ ổ ứ c a t ch c công đoàn.

ộ ướ ố ủ ộ Ngày 28/06/2009, Qu c h i n ộ c C ng hòa xã h i ch  nghĩa Vi ệ   t

ạ ứ Nam chính th c thông qua ệ ự  Lu tậ  BHXH và có hi u l c thi hành lo i hình

ộ ừ ộ ầ ữ ề ả ẳ ị ắ BHXH b t bu c t 01/01/2007. Đi u này, m t l n n a kh ng đ nh Đ ng và

ướ ề ế ấ ọ ộ Nhà n c ta luôn chú tr ng đ n v n đ  an sinh xã h i, quan tâm chăm lo

ờ ố ườ ộ cho đ i s ng nhân dân và ng i lao đ ng.

ạ ủ

ứ

ụ

ệ

ề

ệ

2.1.2. Ch c năng, nhi m v  và quy n h n c a BHXH Vi

t Nam

ủ ố ị ị Ngày 14/12/2011, Chính ph  ban hành Ngh  đ nh s  116/2011/NĐ­CP

ộ ố ề ổ ổ ố ị ị ủ ử s a   đ i,   b   sung   m t   s   đi u   c a   Ngh   đ nh   s   94/2008/NĐ­CP ngày

ứ ụ ủ ệ ị 22/8/2008 c a Chính ph  v  vi c ề   ủ ề ệ quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n

ơ ấ ổ ứ ủ ệ ạ h n và c  c u t ch c c a BHXH Vi t Nam .

ứ ệ ủ ơ ­ Ch c năng: BHXH Vi ứ   ộ t Nam là c  quan thu c Chính ph , có ch c

ổ ứ ộ ắ ế ộ ự ệ ể ả ộ năng t ả    ch c th c hi n ch  đ , chính sách b o hi m xã h i b t bu c, b o

ộ ự ể ể ệ ế ổ ứ ế ộ ả hi m xã h i t ả  nguy n, b o hi m y t ể    ch c thu, chi ch  đ  b o hi m ; t

ử ụ ệ ả ấ ắ th t   nghi p;   qu n   lý   và   s   d ng   các   qu : ỹ BHXH  b t   bu c, ộ BHXH  tự

ệ ể ệ ể ả ả ế ủ ậ ị ấ nguy n, b o hi m th t nghi p, b o hi m y t theo quy đ nh c a pháp lu t.

ệ ị ự ả ướ ủ BHXH Vi t Nam ch u s  qu n lý nhà n c c a B ộ LĐTB&XH về

ộ ế ề ả ể ế ủ ế ộ ề ộ ủ BHXH, c a B  Y t v  b o hi m y t , c a B  Tài chính v  ch  đ  tài

ố ớ ể ả ế ỹ chính đ i v i các qu  BHXH, b o hi m y t .

ụ ệ ề ạ ­ Nhi m v  và quy n h n

39

ứ ụ ủ ệ ề ạ ị + Trình Chính ph  quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và c ơ

ệ ế ượ ể ấ ổ ứ ủ c u t ch c c a BHXH Vi t Nam; chi n l c phát tri n ngành BHXH; k ế

ạ ộ ủ ề ạ ạ ệ ho ch dài h n, năm năm, hàng năm v  ho t đ ng c a BHXH Vi t Nam; đ ề

ả ưở ỹ ượ ộ ồ ả án b o toàn và tăng tr ng qu  BHXH sau khi đ c H i đ ng qu n lý

ệ ổ ứ ế ượ ự ệ ế BHXH Vi t Nam thông qua; t ch c th c hi n chi n l ề   ạ c, k  ho ch, đ  án

ượ ệ sau khi đ c phê duy t.

ệ ủ ệ ệ ố ớ ộ + Trách nhi m và quan h  c a BHXH Vi ả   t Nam đ i v i các B  qu n

ướ ề ự ể ả ế ố ớ ế ộ lý nhà n c v  lĩnh v c BHXH, b o hi m y t và ch  đ  tài chính đ i v i các

ầ ỹ qu  thành ph n:

ố ớ ộ ộ ươ ấ ớ ộ ề ộ Đ i v i B  Lao đ ng ­ Th ng binh và Xã h i: Đ  xu t v i B  Lao

ươ ế ộ ự ộ ổ ổ ộ đ ng ­ Th ử ng binh và Xã h i xây d ng, s a đ i, b  sung ch  đ , chính

ề ả ể ể ộ ị ổ ứ ế sách v  b o hi m xã h i; ki n ngh  thanh tra, ki m tra các t ch c, cá nhân

ủ ự ệ ể ệ ả ậ ị ộ trong vi c th c hi n b o hi m xã h i theo quy đ nh c a pháp lu t; ch u s ị ự

ể ộ ộ ươ ộ ủ thanh tra, ki m tra c a B  Lao đ ng ­ Th ệ   ng binh và Xã h i trong vi c

ậ ề ả ự ủ ệ ể ộ ị ị th c hi n các quy đ nh c a pháp lu t v  b o hi m xã h i; báo cáo đ nh k ỳ

ấ ớ ộ ộ ầ ộ ươ ộ 6 tháng m t l n và báo cáo đ t xu t v i B  Lao đ ng ­ Th ng binh và Xã

ế ộ ự ệ ể ả ộ ộ ề h i v  tình hình th c hi n ch  đ , chính sách b o hi m xã h i; tình hình

ử ụ ỹ ả ể ả ộ thu, chi và qu n lý, s  d ng các qu  b o hi m xã h i.

ố ớ ộ ế ề ộ ế ự ổ Đ i v i B  Y t ấ ớ : Đ  xu t v i B  Y t ử ổ  xây d ng, s a đ i, b  sung

ế ộ ể ế ớ ộ ế ệ ch  đ , chính sách ề ả v  b o hi m y t ; tham gia v i B  Y t trong vi c xác

ề ợ ứ ạ ứ ưở ườ ị đ nh m c đóng, ph m vi quy n l i, m c h ủ ng c a ng ữ ệ   i khám, ch a b nh

ế ộ ả ể ế ữ ệ ơ ế ả ị theo ch  đ  b o hi m y t và c  ch  chi tr  chi phí khám, ch a b nh; giá d ch

ế ậ ư ụ ố ế ị ụ ỹ ạ ộ ụ v  y t , danh m c thu c, v t t y t ậ , d ch v  k  thu t thu c ph m vi đ ượ   c

ườ ể ế ế ộ ế ưở h ủ ng c a ng ả i tham gia b o hi m y t ị ớ ; ki n ngh  v i B  Y t thanh tra,

ể ổ ứ ự ệ ệ ể ả ế ki m tra các t ch c, cá nhân trong vi c th c hi n b o hi m y t theo quy

ị ự ủ ủ ể ậ ộ ế ị đ nh c a pháp lu t; ch u s  thanh tra, ki m tra c a B  Y t ự   ệ  trong vi c th c

40

ậ ề ả ủ ể ệ ị ế ỳ ị hi n các quy đ nh c a pháp lu t v  b o hi m y t ; báo cáo đ nh k  6 tháng

ấ ớ ộ ộ ầ ộ ế ề ế ộ ự ệ m t l n và báo cáo đ t xu t v i B  Y t v  tình hình th c hi n ch  đ , chính

ể ả ế ử ụ ỹ ả ả sách b o hi m y t ; tình ể    hình thu, chi và qu n lý, s  d ng các qu  b o hi m

y t .ế

ấ ớ ố ớ ự ề ộ ộ ử ổ   Đ i v i B  Tài chính: Đ  xu t v i B  Tài chính xây d ng, s a đ i,

ố ớ ế ộ ỹ ả ể ể ả ộ ổ b  sung ch  đ  tài chính đ i v i các qu  b o hi m xã h i, b o hi m y t ế

ố ớ ụ ể ế ả ơ ộ ệ và c  ch  tài chính áp d ng đ i v i B o hi m xã h i Vi t Nam; ch u s ị ự

ự ủ ệ ệ ể ộ ị ủ   thanh tra, ki m tra c a B  Tài chính trong vi c th c hi n các quy đ nh c a

ậ ề ế ộ ố ớ ỹ ả ể ể ả ộ pháp lu t v  ch  đ  tài chính đ i v i các qu  b o hi m xã h i, b o hi m y

ấ ớ ộ ầ ộ ộ ỳ ị ế t ; báo cáo đ nh k  6 tháng m t l n và báo cáo đ t xu t v i B  Tài chính

ỹ ả ể ả ộ ả   ử ụ ề v  tình hình thu, chi và qu n lý, s  d ng các qu  b o hi m xã h i, b o

ể ế hi m y t .

ả ướ ề ủ ụ ệ ẫ + Ban hành văn b n h ng d n v  th  t c, chuyên môn, nghi p v ụ

ự ệ ả ế ộ ế ổ ứ ệ ệ th c   hi n  vi c  gi i  quy t   ch   đ ,  chính  sách;   t ự  ch c  th c  hi n  các

ụ ủ ư ệ ả ế ộ ế nhi m v  c a ngành nh  thu, chi, gi ố   i quy t ch  đ  chính sách cho đ i

ượ ử ụ ả ầ ỹ ị t ng tham gia; qu n lý và s  d ng các qu  thành ph n đúng quy đ nh

ậ ủ c a pháp lu t…

ụ ề ệ ạ ặ ệ ự Ngoài nhi m v , quy n h n đ c thù, BHXH Vi ệ   t Nam còn th c hi n

ủ ữ ụ ề ệ ạ ơ ủ ự   nh ng nhi m v , quy n h n chung mà các c  quan c a Chính ph  th c

ế ượ ự ư ệ ể ế ạ ạ hi n nh  xây d ng chi n l ứ   c, quy ho ch, k  ho ch phát tri n, nghiên c u

ố ế ả ọ ố ợ khoa h c, h p tác qu c t ề   , c i cách hành chính, th ng kê, tuyên truy n,

ả ổ ứ ộ ứ ự ứ ả qu n lý t ệ    ch c b  máy, công ch c, viên ch c, tài chính, tài s n…th c hi n

ớ ủ ả ướ ữ ệ ố ụ ộ chính sách l n c a Đ ng và Nhà n c gi vai trò tr  c t trong h  th ng an

ả ổ ể ả ầ ộ ộ ị ế sinh xã h i, đ m b o  n đ nh xã h i, góp ph n phát tri n kinh t ộ   , xã h i

ướ ủ ộ ị theo đ nh h ng xã h i ch  nghĩa.

41

ủ ố ị ị Ngày 22/8/2008, Chính ph  ban hành Ngh  đ nh s  94/2008/NĐ­CP

ơ ấ ổ ụ ứ ệ ề ạ ị ứ ủ quy đ nhch c năng, nhi m v , quy n h n và c  c u t ch c c a BHXH

ệ ủ ị ị Vi t   Nam.   Ngày   14/12/2011,   Chính   ph   ban   hành   Ngh   đ nh   s ố

ử ổ ổ ộ ố ủ ề ị ị 116/2011/NĐ­CP   s a   đ i,   b   sung   m t   s đi u   c a   Ngh   đ nh   s ố

94/2008/NĐ­CP

ổ ứ ộ ệ ư T  ch c b  máy BHXH Vi t Nam nh  sau:

ệ ượ ổ ứ ệ ố ừ ươ ­ BHXH Vi t Nam đ ch c thành h  th ng t c t Trung ng t ớ   i

ươ ị đ a ph ồ ng, g m có:

Ở ươ ệ + Trung ng: BHXH Vi t Nam

Ở ố ự ộ ỉ ươ ọ ỉ + các t nh, thành ph  tr c thu c Trung ng (g i chung là t nh) là

ự ộ ỉ ệ BHXH t nh tr c thu c BHXH Vi t Nam.

Ở ộ ỉ ệ ậ ố ọ ị + các qu n, huy n, th  xã, thành ph  thu c t nh (g i chung là

ự ệ ệ ộ ỉ huy n) là BHXH huy n tr c thu c BHXH t nh.

42

ơ ấ ổ ứ ủ

ệ

2.1.3.C  c u t

ch c c a BHXH Vi

t Nam

CHÍNH PHỦ

Ộ Ồ

Ả

H I Đ NG QU N LÝ

CÁC B  Ộ Ả QU N LÝ  NHÀ N

C ƯỚ

TGĐ

Các Phó TGĐ

BHXH Ệ VI T NAM

ệ

ể

ự

ệ

ự

ữ

ẻ

ổ ạ

ấ ế

ạ

ạ

ng đào t o NVBHXH

ề ậ ư

ườ ạ

ế

ạ

ệ      ­  Đ i di n BHXHVN t

y t

i

ệ

ọ

ể

ị

­ Trung tâm Giám đ nh b o hi m

ế

­ Ban Th c hi n chính sách BHXH  ­  Ban Ki m tra                       ­ Ban Th c hi n chính sách BHYT  ­ Văn phòng ­ Ban Thu                                          ­ Trung tâm Thông tin ­ Ban Chi                                           ­ Trung tâm L u trư ­ Ban C p S , th                               ­ Báo BHXH ­ Ban K  ho ch ­ Tài chính               ­ T p chí BHXH ­ Ban Tuyên truy n               ­ Tr ượ ­ Ban D c và v t t TPHCM     ộ ổ ứ ­ Ban T  ch c cán b             ­ Vi n Khoa h c BHXH    ả ố ế ợ ­ Ban H p tác qu c t                ­ Ban Đ u t

GIÁM Đ CỐ ế  và Thanh toán đa tuy n

qu                       y t

ầ ư ỹ Các Phó GĐ

BHXH Ấ Ỉ C P T NH

ể

ổ ứ ­ Phòng T  ch c – Hành chính ạ ế ­ Phòng K  ho ch – Tài chính ­ Phòng Thu ế ộ ­ Phòng Ch  đ  BHXH ị ­ Phòng Giám đ nh BHYT ẻ ấ ổ ­ Phòng C p s , th ­ Phòng TN&QLHS ệ ­ Phòng Công ngh  thông tin ­ Phòng Ki m tra

GIÁM Đ CỐ

Các Phó GĐ

Ấ

Ệ

BHXH C P HUY N

ứ

ứ Công ch c ­ viên ch c

ổ ứ ộ

ệ ố

ơ ồ

ộ

ể

ả

ệ

S  đ  2.1: T  ch c b  máy h  th ng b o hi m xã h i Vi

ể

ả

ồ

t Nam ệ ộ

Ngu n: B o hi m xã h i Vi

t Nam

43

ự ự ệ

ổ ứ

ả

ể

ả

2.1.4. T  ch c và nhân s  th c hi n qu n lý thu

b o hi m xã h i

ở ệ   ộ  Vi t

Nam

ở ề ướ ở ừ ệ ệ T  năm 1995 tr  v  tr c, Vi t Nam vi c  thu BHXH do t ổ ứ    ch c

ự ệ ế ầ ộ ự   Công  đoàn  th c hi n và m t ph n do ngành Thu , ngành Tài chính tr c

ờ ỳ ế ả ậ   ti p thu. Nhìn chung tình hình qu n lý thu BHXH th i k  này không t p

ạ ử ụ ế ệ ẽ ả ặ ả ồ trung, l i  ch ng chéo, qu n   lý thi u ch t  ch , vi c s  d ng, qu n lý

ề ơ ở ễ ự ấ ồ ngu n thu có nhi u s  h  d  phát sinh tiêu c c, th t thoát.

ệ ắ ầ ạ ộ Tháng 2/1995, BHXH Vi t Nam  b t đ u đi vào ho t đ ng, theo đó

ự ự ế ệ ơ ượ công tác thu BHXH do c  quan BHXH tr c ti p th c hi n và đ ả c qu n lý

ệ ố ấ ừ ấ ố ọ ươ ậ t p trung, th ng nh t theo h  th ng d c 3 c p t Trung ế ỉ ng  đ n t nh,

huy n.ệ

Ở ệ ơ ­ BHXH Vi t  Nam (Ban Thu ị ự   ): Ban Thu BHXH là đ n v  tr c

ộ ệ ứ ổ ố thu c BHXH Vi t Nam, có ch c năng giúp T ng Giám đ c BHXH Vi ệ   t

ố ượ ướ ỉ ạ ẫ ổ ứ ả Nam qu n lý đ i t ng tham gia BHXH; h ng d n, ch  đ o, t ự    ch c th c

ố ượ ủ ệ ắ ộ hi n thu BHXH c a các đ i t ng tham gia BHXH b t bu c.

Ở ố ự ộ ỉ ươ ­ BHXH   t nh,   thành   ph   tr c   thu c   Trung ng   (phòng   thu) :

ự ứ ả ố ỉ ệ   Phòng Thu có ch c năng giúp Giám đ c BHXH t nh qu n lý và th c hi n

ố ớ ố ượ ụ ẻ ệ ấ ổ nhi m v  thu, c p s , th  BHXH đ i v i đ i t ắ   ng tham gia BHXH b t

ủ ậ ộ ị bu c theo quy đ nh c a pháp lu t.

ố ự ệ ậ ộ ỉ ị :

­ Ở BHXH, qu n, huy n, th  xã, thành ph  tr c thu c BHXH t nh

ị ự ủ ự ệ ệ ế ả ố BHXH huy n ch u s  qu n lý tr c ti p, toàn di n c a Giám đ c BHXH

ị ự ổ ủ ả ị ệ   ỉ t nh, ch u s  qu n lý hành chính trên đ a bàn lãnh th  c a UBND huy n.

ỉ ạ ệ ả ố ộ ự   Giám đ c BHXH huy n phân công cán b  chuyên qu n thu và ch  đ o tr c

ế ti p công tác thu BHXH.

44

ệ BHXH Vi t Nam

Ban thu BHXH

BHXH t nhỉ

Phòng thu BHXH

ị ệ BHXH huy n, th  xã,  ộ ỉ TP thu c t nh

ả ộ Cán b  chuyên qu n

ị ử ụ ơ ộ Đ n v  s  d ng lao đ ng

ơ ồ ộ ể ả ộ S  đ  2.2: Mô hình b  máy thu b o hi m xã h i

ể ả ộ ồ ệ Ngu n: B o hi m xã h i Vi t Nam

Ộ Ắ

Ự

Ả

Ạ

Ả

Ể

2.2. TH C TR NG QU N LÝ THU B O HI M XàH I B T BU C

Ộ Ở

Ạ

Ệ

VI T NAM GIAI ĐO N 2009 ­ 2013

ế ố ầ ủ ự ộ ắ Thu BHXH b t bu c là y u t ệ    đ u vào c a quá trình th c hi n

ế ộ ồ ỹ ơ ở ể ự   chính sách, ch  đ  BHXH hình thành ngu n qu  BHXH, là c  s  đ  th c

ệ ấ ổ ả ế ộ ự ệ ế hi n c p s  BHXH và gi i quy t ch  đ  chính sách BHXH. Th c hi n các

ụ ề ố ượ ế ệ ộ ố ế ệ ớ nghi p v  v  thu chi m m t kh i l ng l n công vi c, chi ph i đ n các

ạ ộ ủ ộ ắ   ố ho t đ ng c a toàn ngành BHXH. S  thu và lao đ ng tham gia BHXH b t

ủ ự ự ố ư ậ ả ộ ệ bu c nh  là s  s ng còn c a s  nghi p BHXH; vì v y, qu n lý thu BHXH

ượ ự ườ ữ ộ ộ ắ b t bu c luôn đ c s  quan tâm th ệ   ng xuyên, là m t trong nh ng nhi m

45

ố ủ ả ắ ộ ụ v  then ch t c a toàn Ngành. Công tác qu n lý thu BHXH b t bu c đ ượ   c

ả ướ ự ệ ể ấ ố ể ừ ngành BHXH tri n khai th c hi n th ng nh t trong c  n c k  t năm

1995.

ả ướ ệ ể ạ Đ ng và Nhà n ề c luôn quan tâm và t o đi u ki n đ  ngành BHXH

ớ ự ệ ề ạ ồ ớ l n m nh, đi u đó cũng đ ng nghĩa v i s  nghi p an sinh xã h i đ ộ ượ ổ   c  n

ở ộ ạ ỳ ọ ứ ộ ị đ nh và m  r ng. Ngày 29/6/2006, t ố i k  h p th  9 Qu c H i khóa 11 đã

ể ộ ậ ả thông qua Lu t b o hi m xã h i;

ủ ố ị ị ­ Ngày 22/12/2006, Chính ph  ban hành ngh  đ nh s  152/2006/NĐ­CP

ộ ố ể ậ ả ộ ề ủ ể ẫ ắ ướ h ộ   ng d n m t s  đi u c a Lu t b o hi m xã h i v  BHXH b t bu c;

ư ố ủ ộ Thông t s  03/2007/TT­LĐTBXH ngày 30/01/2007 c a B  LĐTB&XH

ướ ự ệ ẫ ị h ị ng d n th c hi n Ngh  đ nh 152/2009/NĐ­CP.

ủ ổ ế ị ố ố   ­ Quy t đ nh s  1111/QĐ­BHXH ngày 25/10/2011 c a T ng Giám đ c

ệ ề ệ ể ả ả ị BHXH Vi t Nam v  vi c ban hành Quy đ nh qu n lý thu BHXH, b o hi m y

ẻ ả ể ả ổ ế t ; qu n lý s  BHXH, th  b o hi m y t ế .

ữ ả ứ ề ả Nh ng văn b n nêu trên ắ    là căn c  pháp lý v  qu n lý thu BHXH b t

ộ ể ơ ừ ươ ươ ổ ứ ể bu c đ  c  quan BHXH t trung ế ị ng đ n đ a ph ng t ự    ch c tri n khai th c

ả ướ ố ư ậ ể ừ ấ hiên th ng nh t trong c  n ờ c. Nh  v y, trong th i gian 16 năm, k  t ự    khi th c

ệ ổ ế ớ ệ hi n đ i m i chính sách BHXH đ n nay, BHXH Vi ế   t Nam đã ban hành 4 quy t

ướ ẫ ắ ộ ị đ nh h ng d n thu BHXH b t bu c.

ề ắ ả ị Các quy đ nh v  qu n lý thu BHXH b t bu c đ ộ ượ ổ ứ c t ệ   ự  ch c th c hi n

ạ ượ ư qua các giai đo n, đ c khái quát nh  sau:

ề ố ượ ừ ừ ạ ­ V  đ i t ng tham gia: t ng b ướ ượ c đ ở ộ c m  r ng t ẹ    ph m vi h p

ự ướ ự ế ồ ố trong khu v c nhà n ể   c đ n khu v c DN ngoài qu c doanh, r i phát tri n

ự ướ ấ ả ầ ế ế đ n khu v c ngoài nhà n c trong t t c  các thành ph n kinh t , các t ổ

ử ụ ướ ứ ả ớ ch c, cá nhân có thuê m n, s  d ng và tr công cho NLĐ, v i ph ươ   ng

ự ệ ọ châm th c hi n BHXH cho  m i NLĐ.

46

ề ứ ượ ạ ầ ỹ ị ­ V  m c đóng: đ c tăng d n và phân đ nh theo các qu  dài h n và

ạ ỹ ắ qu  ng n h n.

ươ ứ ẫ ớ ờ ị ề ­ V  ph ng th c đóng: v n quy đ nh theo tháng cùng v i th i gian

ề ươ ậ ừ ộ ố ườ ủ ề ặ ợ nh n ti n l ng, ti n công c a NLĐ, tr  m t s  tr ng h p đ c bi ệ ượ   c t đ

ướ ị nhà n c quy đ nh.

ề ề ươ ừ ướ ượ ­ V  ti n l ứ ng làm căn c  đóng: t ng b c đ c nâng lên theo

ứ ủ ậ ạ ầ ượ ớ ạ m c thu nh p c a NLĐ trong giai đo n đ u sau đó đ c gi ứ   i h n m c

ự ứ ầ ằ ạ ằ ệ "sàn" và m c "tr n" nh m t o công b ng không có s  phân bi ữ t gi a các

khu v c.  ự

ề ả ượ ướ ị ­ V  công tác qu n lý: đ ể c phát tri n theo h ng phân đ nh rõ

ủ ứ ề ệ ệ ạ ạ ch c năng, quy n h n và trách nhi m c a NSDLĐ, đ i di n NSDLĐ và c ơ

ướ ứ ả ướ ề ả quan nhà n c. Ch c năng qu n lý nhà n c v  BHXH nói chung, qu n lý

ạ ộ ơ ỹ ượ thu n p BHXH nói riêng rõ ràng, minh b ch h n. Qu  BHXH đ c phân

ể ả ầ ỹ chia đ  qu n lý theo các qu  thành ph n.

ự ệ ể ệ ắ ộ ờ ầ   Vi c tri n khai th c hi nthu BHXH b t bu c trong th i gian  đ u

ơ ừ ươ ế ị ươ ị ủ c a các đ n v  ngành BHXH t trung ng đ n đ a ph ớ ng khi m i thành

ặ ướ ự ự ế ắ ữ ậ l p còn g p nh ng khó khăn, v ng m c; nhân s  tr c ti p làm công tác

ư ắ ữ ụ ệ ế ệ   thu BHXH còn thi u, ch a n m v ng chuyên môn, nghi p v , kinh nghi m

ứ ủ ế ạ ặ ậ ổ ứ t ch c thu BHXH còn h n ch . M t khác nh n th c c a NLĐ và NSDLĐ

ượ ụ ề ệ ư ch a đ ố   c nâng cao v  trách nhi m, nghĩa v  tham gia đóng BHXH. Đ i

ư ệ ộ ớ v i các DN thu c các ngành nông, lâm, ng , diêm nghi p SXKD theo mùa

ệ ộ ỳ ả ấ ườ ụ v , giao khoán theo chu k  s n xu t, vi c n p BHXH không th ng xuyên,

ề ế ặ ị ệ   không đúng quy đ nh; nhi u DN g p khó khăn trong SXKD, NLĐ thi u vi c

ệ ậ ấ ậ ỉ làm,   thu   nh p   th p,   th m   chí   không   có   vi c   làm,   ngh   không   h ưở   ng

ươ ệ ấ ợ l ủ   ng...r t khó khăn trong vi c đóng BHXH và thanh toán n  BHXH c a

ề ướ nhi u năm tr c.

ố ượ

ể

ả 2.2.1. Qu n lý đ i t

ộ ả ng tham gia b o hi m xã h i

47

ụ ượ ứ ứ ệ ữ Căn c  vào ch c năng, nhi m v  đ c giao, trong nh ng năm qua

ạ ộ ướ ụ ho t đ ng thu BHXH ở ướ  n c ta luôn h ố   ng vào m c tiêu: tăng nhanh đ i

ở ọ ầ ế ầ ợ ớ ượ t ng tham gia BHXH m i thành ph n kinh t ộ    phù h p v i yêu c u h i

ể ậ ế ủ ị ự ệ ả ộ ờ nh p và phát tri n kinh t ­ xã h i; th c hi n thu đúng, đ , k p th i và qu n lý

ế ợ ọ ứ ụ ẽ ệ ạ ạ ồ ố t t ngu n thu; h n ch  n  đ ng BHXH;  ng d ng m nh m  công ngh  thông

ệ ả ấ ượ ự ả tin vào qu n lý và th c hi n c i cách hành chính, nâng cao ch t l ụ   ng ph c

ề ả ả ợ ụ ố ượ v  đ i t ng tham gia BHXH, đ m b o quy n và l ợ   i ích chính đáng, h p

ủ pháp c a NLĐ.

ớ ự ổ ớ ề ữ ế Trong nh ng năm qua, cùng v i s  đ i m i v  kinh t trong n ướ   c,

ề ố ượ ệ ệ ể ề các doanh nghi p có đi u ki n phát tri n v  s  l ứ   ng, quy mô và hình th c

ạ ạ ề ồ ọ kinh doanh đa d ng, đem l i ngu n thu cho ngân sách và đi u quan tr ng là

ệ ệ ườ ầ ộ ạ t o công ăn vi c làm cho hàng tri u ng ự ổ   i lao đ ng, góp ph n vào s   n

ị ế ố ơ ắ ộ ộ ị ị đ nh chính tr , kinh t và xã h i. S  đ n v  tham gia BHXH b t bu c năm

ướ ệ ơ ố ợ ớ ơ sau cao h n năm tr c, ngoài vi c c  quan BHXH ph i h p v i các ngành

ơ ị ự ậ khai thác thì các đ n v  đã t giác đăng ký tham gia BHXH do nh n th c v ứ ề

ủ ơ ệ ị chính sách BHXH c a đ n v  đã nâng lên rõ r t.

ợ ơ ị

ổ

ộ

ả

ắ

B ng 2.1: T ng h p đ n v  tham gia BHXH b t bu c (2009­2013)

ơ ị ơ ị Đ nv : đ nv

Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013

ạ

ệ

ả

68,386

67,812

70,666

73,613

75,716

5,168

5,383

5,489

5,191

5,003

Năm ả Lo ihìnhqu nlý ự Hành chính s  nghi p, Đ ng, ĐT Ngoài công l pậ ườ

ị ấ

Xã, ph

11,279

11,279

11,201

11,148

11,173

DN Nhà n

7,922

7,898

7,825

7,750

7,652

ng, th  tr n cướ ố ướ

DN có v n n

c ngoài

9,155

9,735

10,486

12,307

12,978

ố

DN Ngoài qu c doanh

73,076

87,095

102,471

115,025

126,642

ợ

5,332

5,361

5,464

5,460

5,521

H p tác xã ộ

ộ

ể ổ

H i NN, h  SXKD cá th , t

HT

3,887

4,368

4,777

4,687

5,096

ổ ứ

T  ch c khác và cá nhân

235

239

243

292

295

ố

T ng sổ

184,440

199,170

218,622

235,473

250,076

ể ả ồ ộ ệ (Ngu n: B o hi m xã h i Vi t Nam)

48

ố ượ ả ữ ấ ộ Qu n lý đ i t ng tham gia BHXH là m t trong nh ng v n đ ề

ạ ộ ơ ả ở ộ ủ ấ ộ ố m u ch t, là n i dung c  b n c a ho t đ ng thu.Trong đó m  r ng, phát

ố ượ ể ượ ệ ế tri n đ i t ng tham gia BHXH đ ặ c đ c bi t quan tâm. Theo k t qu ả

ằ ợ ừ ấ ố ỉ ổ t ng h p h ng năm t BHXH các t nh, thành ph , cho th y năm 2009

ị ử ụ ơ ớ ố ộ ộ m i có 184.440 đ n v  s  d ng lao đ ng và s  lao đ ng tham gia BHXH

ệ ườ ố ơ ế ị là trên  7,7 tri u ng ắ   i.Đ n  năm 2013, s   đ n  v  tham gia  BHXH b t

ộ ớ ơ ộ ố ị ớ ầ bu c lên t i 250.076 đ n v  và s  lao đ ng tham gia lên t ệ   i g n 11 tri u

ng i.ườ

ể ề ố ượ ạ Các DN tăng nhanh k  v  s  l ơ ấ   ng,quy mô và lo i hình SXKD. C  c u

ầ ế ự ị DN theo vùng, theo ngành, theo thành ph n kinh t ể  có s  chuy n d ch theo

ố ộ ố ượ ự ướ h ng tích c c. T c đ  tăng bình quân s  l ạ   ng DN tham gia BHXH giai đo n

ả ướ ả ạ ơ ớ 2009 ­ 2013 đ t kho ng 35%. Tháng 12/2009, c  n ị  c m i có 184.440 đ n v

ố ơ ế ắ ộ ị ắ   tham gia BHXH b t bu c, đ n năm 2013 s  đ n v  tham gia đóng BHXH b t

ơ ị ươ ứ ộ ơ ị bu c tăng lên 250.076 đ n v  (tăng 65.636 đ n v , t ng  ng 35,59%), trong đó

ộ ố ố ề ạ ư có m t s  kh i, lo i hình tăng nhi u nh :

ố ầ ư ướ ơ ị ươ ứ ­ DN có v n đ u t n c ngoài tăng 3.823 đ n v , t ng  ng 41,76%

ơ ị ươ ứ ố ­ DN ngoài qu c doanh tăng 53.566 đ n v , t ng  ng 73,3%

ể ổ ợ ệ ề ộ ộ ơ ­ H i ngh  nghi p, h  SXKD cá th , t ị    h p tác tăng 1.209 đ n v ,

ươ ứ t ng  ng 31,1%

ố ượ ơ ị ắ ố ộ ộ S  l ng đ n v  đăng ký tham gia đóng BHXH b t bu c thu c kh i DN

ướ ố ơ ị ơ ị ả ầ ả nhà n c gi m d n, s  đ n v  năm 2013 còn là 7.652 DN, gi m 270 đ n v  so

ươ ứ ủ ươ ự ệ ả ớ v i năm 2009, t ng  ng gi m 3,53%, lý do: Th c hi n ch  tr ầ   ổ ng c  ph n

ế ạ ơ ấ ố ượ ơ ướ ắ hóa, s p x p l i c  c u DN, hàng năm s  l ị ng đ n v  DN nhà n ả   c gi m

ể ị ạ ố ầ d n, chuy n d ch sang lo i hình DN ngoài qu c doanh.

ố ượ ụ ể ắ Bám sát m c tiêu phát tri n đ i t ộ   ng tham gia BHXH b t bu c,

ệ ố ệ ừ ươ ế ị ươ ề h  th ng BHXH Vi t Nam t trung ng đ n đ a ph ệ   ng có nhi u bi n

49

ể ổ ố ợ ủ ộ ự ứ ệ ớ ộ pháp đ  t ch c th c hi n, ch  đ ng ph i h p v i các b , ban, ngành

ờ ử ứ ị ướ ắ ở ơ ở ạ ệ ể ch c năng k p th i x  lý các v ng m c ề    c  s , t o đi u ki n đ  các

ị ử ụ ự ệ ơ ộ ố ế ộ đ n   v   s   d ng   lao   đ ng   tham   gia   th c   hi n   t t   ch   đ ,   chính   sách

ề ẩ ạ ế ộ   BHXH  cho  NLĐ.  Đ y m nh công  tác  thông tin,  tuyên truy n ch   đ ,

ế ợ ế ớ ẽ ặ ơ chính sách BHXH theo c  ch  m i. K t h p ch t ch  đăng ký tham gia

ế ộ ệ ệ ấ ớ ổ ỉ ự BHXH v i vi c c p s  BHXH và th c hi n các ch  đ . BHXH các t nh,

ủ ư ố ố ỉ ỉ thành ph  đã tham m u cho T nh  y, UBND t nh, thành ph  ban hành Ch ỉ

ị ề ườ ế ộ ự ệ ạ ạ th  v  tăng c ng lãnh đ o th c hi n các ch  đ  BHXH, t o ra b ướ   c

ắ ự ừ ữ ệ ế ể phát tri n v ng ch c s  nghi p BHXH. T  năm 2009 đ n nay đ i t ố ượ   ng

ắ ộ ơ tham gia BHXH b t bu c ngày càng tăng, năm sau cao h n   năm tr ướ   c.

ệ ế ườ ế N u năm 2009 có trên 7,7 tri u ng i tham gia, thì đ n năm 2013 s ố

ườ ớ ệ ớ ườ tăng 41,56% so v i năm 2009 ng i tham gia lên t i 10,9 tri u ng i, ( ).

ắ

ộ

ộ

ả

B ng 2.2: Lao đ ng tham gia BHXH b t bu c (2009­2013)

ơ ị

Đ nv : Ng

ườ i

Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013

ạ

ả

2,233,260

2,262,175

3,448,822

3,545,993

3,621,969

124,043

126,666

125,733

113,291

106,097

Năm ả Lo i hình qu n lý ệ ự Hành chính s  nghi p, Đ ng, ĐT Ngoài công l pậ ườ

Xã, ph

122,207

211,436

222,564

236,103

239,257

DN Nhà n

1,282,490

1,267,972

1,252,023

1,220,427

1,206,890

ị ấ ng, th  tr n cướ ố ướ

DN có v n n

c ngoài

1,752,504

2,014,144

2,305,938

2,507,688

2,792,359

ố

DN Ngoài qu c doanh

2,166,009

2,451,911

2,681,178

2,742,243

2,856,941

ợ

49,725

50,050

49,980

47,007

46,154

H p tác xã ộ

ể ổ

ộ

H i NN, h  SXKD cá th , t  HT

14,845

14,143

15,003

14,550

15,573

ổ ứ

T  ch c khác và cá nhân

2,989

3,180

3,256

4,315

4,093

ố

T ng sổ

7,748,072

8,401.677

10,104,497 ả

10,431,617 ộ

10,889,333 ệ t Nam

ể ồ Ngu n: B o hi m xã h i Vi

50

ể ả ộ ệ Ngu n: ồ B o hi m xã h i Vi t Nam .

ể ồ

ể ồ

ộ

ể Bi u đ  2.1: Bi u đ  phát tri n Lao đ ng tham gia BHXH

ổ ề ơ ấ ữ ữ ặ ộ   M c dù trong nh ng năm qua có nh ng thay đ i v  c  c u lao đ ng

ự ể ể ầ ế và có s  phát tri n đáng k  DN trong các thành ph n kinh t ấ   , song ch t

ượ ố ượ ệ ả ư ươ l ạ ộ ng, hi u qu  ho t đ ng còn kém, s  l ng DN ch a t ớ   ứ ng x ng v i

ề ể ủ ừ ị ươ ti m năng phát tri n kinh t ế ủ ấ ướ  c a đ t n c và c a t ng đ a ph ng.

ả ướ ế ệ ầ ườ Tính  đ n  31/12/2013, c   n c   có g n  11 tri u ng i  tham  gia

ự ắ ộ ướ ể BHXH b t bu c; trong đó khu v c DN ngoài nhà n ế   c có chuy n bi n

ế ạ ớ ố ệ   m nh: n u năm 2009 có 73.076 DN ngoài qu c doanh v i trên 2,1 tri u

ế ộ ớ lao đ ng tham gia BHXH, thì đ n tháng 12/2013 có126.642 DN v i trên

ố ơ ệ ộ ị 2,8 tri u lao đ ng tham gia BHXH, tăng 164% s  đ n v  tham gia t ươ   ng

ứ ộ ớ ớ ng tăng33% lao đ ng so v i năm 2009. Năm 2009, m i có 9.155 DN có

ầ ư ướ ố ệ ớ ộ v n đ u t n c ngoài v i trên 1,7 tri u lao đ ng tham gia BHXH, thì

ệ ế ầ ộ ớ đ n   tháng   12/2013   có   12.978DN   v i   g n2,8   tri u   lao   đ ng   tham   gia

ố ơ ớ ộ ị BHXH, tăng 42% s  đ n v  tham gia và 65% lao đ ng so v i năm 2009.

ố ệ ở ố ượ ể ấ Qua s  li u các Bi u trên cho th y: đ i t ng tham gia BHXH ngày

ơ ấ ạ ổ ố   càng tăng; c  c u các lo i hình tham gia BHXH thay đ i, DN ngoài qu c

ả ề ố ơ ạ ộ ị doanh tăng m nh c  v  s  đ n v  và lao đ ng, trong khi đó DN nhà n ướ   c

51

ự ự ể ệ ầ ả ả ổ   gi m d n và khu v c hành chính, s  nghi p, Đ ng đoàn th  nhìn chung  n

ủ ế ư ể ị   đ nh, tuy có tăng, nh ng không đáng k . Nguyên nhân ch  y u là các DN nhà

ệ ề ả ả ấ ả ả ướ n ả   c làm ăn kém hi u qu , quy mô s n xu t gi m, nhi u DN ph i phá s n,

ả ứ ở ữ ừ ể ể ặ ậ ướ gi i th , sáp nh p ho c chuy n hình th c s  h u t DN nhà n c sang DN

ố ớ ự ượ ự ộ ổ ầ c  ph n, công ty TNHH... Đ i v i l c l ng lao đ ng khu v c hành chính, s ự

ệ ả ự ề ệ ệ ả ấ nghi p không gi m, đi u đó cho th y vi c th c hi n c i cách hành chính công

ủ ươ ữ ế ạ ả ủ ư còn nh ng h n ch , ch a ph n ánh đúng ch  tr ả ng c a Đ ng, Nhà n ướ ề  c v

ệ ự ủ ệ ế ả ả ả ộ tinh gi m biên ch , nâng cao hi u l c, hi u qu  qu n lý c a b  máy nhà

c. ướ n

ề ươ

ộ ắ

ể

ả

ả 2.2.2. Qu n lý ti n l

ộ ng đóng b o hi m xã h i b t bu c

ề ươ ủ ề ệ ả Ti n l ố   ng, ti n công tr  cho NLĐ là trách nhi m c a NSDLĐ. Đ i

ự ệ ướ ồ ị ớ v i CC, VC làm vi c trong khu v c nhà n ơ c (bao g m đ n v  HC,SN;

ể ả ướ ướ Đ ng, đoàn th  và các DN nhà n c) do Nhà n c tr ả ươ  l ng; NLĐ làm

ự ệ ướ ề ươ ị vi c ngoài khu v c nhà n c do NSDLĐ quy đ nh và ti n l ng này đ ượ   c

ủ ơ ệ ả ẩ ạ h ch toán vào giá thành s n ph m. Trách nhi m c a c  quan BHXH là căn

ủ ị ế ị ứ c  vào các quy đ nh c a Nhà n ướ ề ế ộ ề ươ c v  ch  đ  ti n l ng và các quy t đ nh

ươ ủ ấ ề ẩ ị nâng l ể ng c a c p có th m quy n đ  thu BHXH đúng quy đ nh; tr ườ   ng

ươ ơ ừ ố ợ h p nâng l ị ng không đúng quy đ nh, c  quan BHXH t ch i thu BHXH,

ị ử ụ ự ầ ơ ộ ả ằ ả yêu c u đ n v  s  d ng lao đ ng th c h ệ i n. Nh m đ m b o thu đúng, thu

ử ụ ụ ề ệ ệ ạ ờ ị ủ đ , thu k p th i, bên c nh s  d ng nhi u bi n pháp nghi p v , BHXH t ừ

ươ ươ ố ợ ớ ể ắ ữ trung ế ị ng đ n đ a ph ứ ng ph i h p v i ngành ch c năng đ  n m v ng phân

ề ươ ả ộ ơ ở ệ ạ ố ấ c p qu n lý lao đ ng, ti n l ng làm c  s  cho vi c th ng kê, phân lo i xác

ứ ươ ố ượ ứ ị đ nh các m c thu, t ỷ ệ  l thu và ph ủ ừ ng th c thu c a t ng nhóm đ i t ng.

ơ ở ắ ỹ ề ươ ắ ổ ủ ừ ơ ị ề ươ Trên c  s  n m ch c t ng qu  ti n l ng c a t ng đ n v  và ti n l ủ   ng c a

ữ ặ ướ ườ ổ NLĐ, nên trong nh ng năm qua m c dù Nhà n c th ng xuyên thay đ i ch ế

ố ượ ư ệ ế ộ ớ ộ ề ươ đ  ti n l ng và đ i t ng tham gia BHXH bi n đ ng l n, nh ng vi c thu

52

ượ ố ệ ụ ể ượ ự ệ ộ n p BHXH đ ự c th c hi n không có s  sai sót. S  li u c  th  đ ả   c ph n

ả ánh qua B ng 2.3:

ỹ ề ươ

ả

ổ B ng 2.3: T ng qu  ti n l

ắ ng đóng BHXH b t bu c (2009­2013) ồ

ệ

ộ ơ ị Đ n v : Tri u đ ng

Năm

Năm 2009

Năm 2010

Năm 2011

Năm 2012

Năm 2013

ạ

ả

Lo i hình qu n lý

ự

ả

ệ HC s  nghi p, Đ ng, ĐT

49,105,994

57,856,001

69,034,050

89,593,719

109,786,179

Ngoài công l pậ

1,590,530

2,010,226

2,458,838

3,086,075

3,436,531

ườ

ị ấ

Xã, ph

ng, th  tr n

3,310,146

3,849,407

4,684,809

6,296,122

7,585,409

DN Nhà n

cướ

27,266,058

30,154,293

35,559,777

43,133,123

48,014,801

ố ướ

DN có v n n

c ngoài

38,721,282

47,472,705

68,177,294

92,045,259,

114,866,903

ố

DN Ngoài qu c doanh

34,646,350

47,778,905

64,414,640

85,273,820

98,868,657

ợ

H p tác xã

523,003

704,583

856,476

1,157,227

1,312,509

ộ

ộ H i NN, h  SXKD cá

th …ể

111,077

161,687

224,307

299,922

365,444

ổ ứ

T  ch c khác và cá nhân

85,186

90,095

96,183

197,890

228,557

ổ

ộ

T ng c ng

155,359,630

190,077,906

245,506,378

321,083,162

384,464,994

ể ả ộ ệ Ngu n: ồ B o hi m xã h i Vi t Nam

ỹ ươ ổ ứ ắ ộ T ng qu  l ng làm căn c  đóng BHXH b t bu c năm sau cao

ơ ướ ỹ ươ ổ ủ ố h n   năm   tr c,   t ng   qu   l ng   năm   2009   c a   kh i   hành   chínhs ự

ể ệ ế ệ ả ồ ổ   nghi p, đ ng, đoàn th  là 49.105.994 tri u đ ng thì đ n năm 2013, t ng

ỹ ươ ồ ổ qu   l ệ ng   tăng   lên   109.786.179   tri u   đ ng,   tăng   123,6%;t ng   qu ỹ

ươ ố ườ ị ấ ệ l ủ ng năm 2009 c a kh i xã ph ồ   ng, th  tr n là 3.310.146 tri u đ ng

ỹ ươ ế ổ ệ ồ thì đ n năm 2013, t ng qu  l ng tăng lên 7.585.409 tri u đ ng, tăng

ỹ ươ ủ ố ướ ổ 129,15%;   t ng   qu   l ng   năm   2009   c a   kh i   DN   nhà   n c   là

ỹ ươ ế ệ ồ ổ 27.266.058   tri u   đ ng   thì   đ n   năm   2013,   t ng   qu   l ng   tăng   lên

ữ ệ ạ ồ ố 48.014.801 tri u đ ng, tăng 76,1%. Đây là nh ng kh i, lo i hình có qu ỹ

53

ươ ả ưở ế ố ủ ộ l ng tăng lên ngoài  nh h ng c a y u t lao đ ng tăng, còn do tăng

ươ ơ ọ ươ ố ể ướ ề ỉ l ng c  h c và tăng l ng t i thi u chung do nhà n c đi u ch nh.

ỹ ươ ổ ầ ư ướ ủ ố ố T ng qu  l ng năm 2009 c a kh i DN v n đ u t n c ngoài

ỹ ươ ệ ế ồ ổ là   38.721.282   tri u   đ ng   thì   đ n   năm   2013,   t ng   qu   l ng   tăng   lên

ỹ ươ ệ ồ ổ 114.866.903   tri u   đ ng,   tăng   196,6%;   t ng   qu   l ủ   ng   năm   2009   c a

ệ ế ố ố ồ kh i DN ngoài qu c doanh là 34.646.350 tri u đ ng thì đ n năm 2013,

ỹ ươ ệ ồ ổ t ng qu  l ổ   ng tăng lên 98.868.657 tri u  đ ng, tăng 185,36%... T ng

ỹ ề ươ ủ ủ ạ ố ộ qu  ti n l ng c a 2 kh i lo i hình trên tăng là do tác đ ng c a m t s ộ ố

ế ố ư ố ố ượ ủ ế ề ươ y u t ch  y u nh : s  đ i t ng tham gia tăng nhanh, ti n l ng t ố   i

ể ố ể ướ ề ỉ thi u chung, t i thi u vùng nhà n c đi u ch nh tăng hàng năm, tăng c ơ

ọ ườ ượ ươ ỳ ị h c do ng ộ i lao đ ng đ c tăng l ng đ nh k …

ộ ắ

ồ

ể

ả

ả

ộ 2.2.3. Qu n lý ngu n thu b o hi m xã h i b t bu c

ượ ừ ự ủ Ngu n ồ thu đ c hình thành t s  đóng góp c a NLĐ, NSDLĐ và

ướ ự ỗ ợ ủ ướ ự ỗ ợ ủ s  h  tr  c a Nhà n c. S  h  tr  c a Nhà n c đóng BHXH cho NLĐ

ừ ỹ ề ươ ị ố ủ ộ ơ ớ t ổ  15% ­ 16% t ng qu  ti n l ng  c a  đ n v   đ i v i  cán b , công

ự ứ ể ệ ả ướ ch c hành chính, s  nghi p, Đ ng, đoàn th  và DN nhà n c thông qua

ữ ệ ả ả ồ ả   NSDLĐ. Vi c qu n lý ngu n thu BHXH trong nh ng năm qua đ m b o

ị theo đúng các quy đ nh:

ứ ự ệ ộ ­ Th c hi n đúng quy trình thu n p BHXH: căn c  vào danh sách

ỹ ề ươ ộ ủ ơ ị ượ ớ ơ ổ lao đ ng và t ng qu  ti n l ng c a đ n v  đã đ c đăng ký v i c  quan

ơ ở ự ế ạ ố ỉ ể   BHXH; trên c  s  đó, BHXH cáct nh, thành ph  xây d ng k  ho ch tri n

ị ử ụ ự ệ ằ ơ ộ ấ   khai th c hi n. Các đ n v  s  d ng lao đ ng, h ng tháng sau khi c p

ươ ộ ồ ờ phát l ng cho cán b , CNVC, NLĐ, đ ng th i gi ữ ạ  l i 7% ti n l ề ươ   ng

ỹ ề ươ ổ ọ ể ộ ộ ủ c a h  và trích 17% t ng qu  ti n l ng đ  n p cùng m t lúc vào tài

ở ạ ả ệ ạ ặ kho n chuyên thu BHXH m  t ộ   i Kho b c ho c Ngân hàng. Vi c thu n p

ự ệ ể ả ườ ề ặ ằ ợ ằ BHXH th c hi n b ng chuy n kho n, tr ng h p thu b ng ti n m t thì

54

ấ ậ ả ả ả ơ ộ ch m nh t sau 3 ngày c  quan BHXH n p vào tài kho n đ m b o đúng

ớ ị ươ ư ậ ứ ả ả ộ quy đ nh. V i ph ng th c thu n p BHXH nh  v y luôn đ m b o an

ệ ậ toàn, thu n ti n.

ố ườ ỉ ớ ệ ố ố ợ ­ BHXH t nh, thành ph  th ng xuyên ph i h p v i h  th ng Kho

ạ ướ ậ ố ề ệ ố ể ậ b c nhà n ị c và h  h ng Ngân hàng trên đ a bàn đ  c p nh t s  ti n thu

ị ử ụ ơ ở ủ ộ ơ ộ ị n p BHXH c a các đ n v  s  d ng lao  đ ng. Trên c  s  đó, đ nh k ỳ

ự ằ ằ ả ơ ệ h ng tháng c  quan BHXH th c hi n Thông báo b ng văn b n tình hình

ế ừ ộ ơ ộ ị lao đ ng tham gia và thu n p BHXH đ n t ng đ n v  tham gia BHXH.

ệ ế ả ớ ố ộ V i vi c Thông báo thay B n đ i chi u tình hình thu n p BHXH nh ư

ướ ả ượ ủ ụ ấ ờ ề ủ ờ ị tr c đây, gi m đ c nhi u th  t c gi y t , th i gian giao d ch c a các

ờ ả ố ề ả ả ồ bên tham gia BHXH. Đ ng th i đ m b o chính xác s  ti n ph i đóng, đã

ố ợ ố ề ế ậ ậ ộ ộ ộ   đóng   và   s   n ,   s   ti n   lãi   do   n p   ch m,   n p   thi u...vì   v y,   thu   n p

ữ ả ạ ạ   ả BHXH trong nh ng năm qua đ m b o công khai, minh b ch, tránh l m

ể ệ ở ụ ấ ồ ố ỹ ể d ng, th t thoát ngu n qu  BHXH, s  thu BHXH th  hi n Bi u 2.4, t ỷ

ể ệ ự ể ọ ố tr ng s  thu trong các lĩnh v c th  hi n Bi u 2.5 và t ỷ ệ  l ắ    thu BHXH b t

ạ ộ ượ ể ệ ở ể ướ ớ ế bu c so v i k  ho ch đ c giao th  hi n Bi u 2.6 d i đây:

55

ự

ố

ả

ắ

ộ B ng 2.4: S  thu BHXH b t bu c trong các lĩnh v c (2009­2013)

ệ

ồ

Đ n v : Tri u đ ng

Năm 2010 Năm 2011

Năm 2013

Năm ả ạ

Lo i hình qu n lý

Năm  2009

ơ ị Năm  2012

15.760.79

ự

ả

ệ HC s  nghi p, Đ ng, ĐT

8

19.501.613

23.747.631 34.442.917 40.308.404

Ngoài công l pậ

436.416

562.496

796.639

858.795

334.267

ườ

Xã, ph

ị ấ ng, th  tr n

865.803

1.137.477

1.593.189

1.917.487

384.744

DN Nhà n

cướ

5.451.460

6.661.190

7.639.665 10.086.883 11.471.782

ố ướ

DN có v n n

c ngoài

8.061.357

10.295.268

14.973.382 22.249.546 27.722.104

ố

DN Ngoài qu c doanh

7.119.612

10.014.363

13.737.608 19.700.246 23.569.383

ợ

H p tác xã

143.016

191.440

276.421

320.533

108.348

ể

ộ

ộ

H i NN, h  SXKD cá th …

35.703

49.406

69.928

87.799

31.373

ổ ứ

T  ch c khác và cá nhân

9.717

19.428

44.197

48.312

103.123

37.355.08

ổ

ộ

T ng c ng

3

47.963.089

62.058.533 89.259.966 106.304.598 t Nam.

ể ệ ả ộ ồ Ngu n: B o hi m xã h i Vi

ộ ủ ừ ắ ạ ố ố ơ S  thu BHXH b t bu c c a t ng kh i, lo i hình năm sau cao h n năm

ướ ự ủ ệ ả ố ố tr ể   c, s  thu năm 2009 c a kh i hành chính s  nghi p, đ ng, đoàn th  là

ệ ế ồ ố ệ   15.760.798 tri u đ ng thì đ n năm 2013, s  thu tăng lên 40.308.404 tri u

ươ ứ ủ ố ố ố ồ đ ng, t ng  ng tăng 155%. S  thu năm 2009 c a kh i DN v n đ u t ầ ư ướ   c  n

ế ệ ồ ố ngoài là 8.061.357 tri u đ ng thì đ n năm 2013, s  thu tăng lên 27.722.104

ệ ươ ứ ủ ố ố ố ồ tri u đ ng, t ng  ng tăng 244%. S  thu năm 2009 c a kh i DN v n đ u t ầ ư

ệ ế ố ồ ướ n c   ngoài   là   7.119.612   tri u   đ ng   thì   đ n   năm   2013,   s   thu   tăng   lên

ệ ồ ươ ứ ỷ ệ ố 23.569.383 tri u đ ng, t ng  ng tăng 231%... và t s  thu toàn ngành năm l

ớ 2013 tăng so v i năm 2009 là 184,58%.

ắ ả ố ộ ộ ưở S  thu BHXH b t bu c tăng là do ngoài tác đ ng  nh h ộ   ủ ng c a m t

ư ố ố ượ ố ế ố ủ ế s  y u t ch  y u nh : s  đ i t ề   ng tham gia tăng nhanh qua các năm; ti n

ố ể ố ể ướ ề ỉ ươ l ng t i thi u chung, t i thi u vùng nhà n c đi u ch nh tăng hàng năm,

ỷ ọ

ố

ộ

ả

ắ B ng 2.5: T  tr ng s  thu BHXH b t bu c trong các lĩnh v c (2009­2013)

Năm

Năm

Năm

ự ị ơ Đ n v : % Năm

Năm

Năm

ạ

2009

2010

2011

2012

2013

ệ

ả

42,19%

40,66%

38,27%

38,59%

37,92%

0,89%

0,91%

0,91%

0,89%

0,81%

56

ả Lo i hình qu n lý ự Hành chính s  nghi p, Đ ng,  ĐT Ngoài công l pậ ườ

Xã, ph

1,03%

1,81%

1,83%

1,78%

1,80%

DN Nhà n

14,59%

13,89%

12,31%

11,30%

10,79%

ị ấ ng, th  tr n cướ ố ướ

DN có v n n

c ngoài

21,58%

21,46%

24,13%

24,93%

26,08%

ố

DN Ngoài qu c doanh

19,06%

20,88%

22,14%

22,07%

22,17%

ợ

0,29%

0,30%

0,31%

0,31%

0,30%

H p tác xã ộ

ể ổ

ộ

H i NN, h  SXKD cá th , t

HT

0,08%

0,07%

0,08%

0,08%

0,08%

ổ ứ

T  ch c khác và cá nhân

0,28%

0,02%

0,03%

0,05%

0,05%

ệ

ơ

ị

ồ                                  NămNăm 2009Năm 2010Năm 2011Năm 2012Năm 2013Kế

Đ n v : Tri u đ ng

ệ ồ

ạ

ự

ệ

ho ch (tri u đ ng)

ệ   36.178.00049.663.00052.042.00081.835.676102.138.000Th c hi n (tri u

đ ng)ồ

37.355.08347.963.08962.058.53389.259.966106.304.598T  l

ỷ ệ ạ    đ t

(%)103,25%96,58%119,25%109,07%104,08%

Lo i ạ hình qu n lýả

ươ ơ ọ ườ ượ ươ ỳ ị tăng l ng c  h c do ng ộ i lao đ ng đ c tăng l ổ   ng đ nh k  làm tăng t ng

ỹ ươ ế ố ộ ầ ị qu  l ng thì còn y u t tăng t ỷ ệ  l ậ    thu hai năm m t l n quy đ nh trong Lu t

ể ỉ ộ ộ ề ả b o hi m xã h i đ u ch nh theo l trình…

ể ả ồ ộ ệ Ngu n: B o hi m xã h i Vi t Nam.

ự

ệ

ộ

ớ

ả

ắ

B ng 2.6: Th c hi n thu BHXH b t bu c so v i KH trong các năm (2009­

2013)

ể ệ ả ộ

ồ ạ ự ệ t Nam. Ngu n: B o hi m xã h i Vi ạ ế Qua đánh giá tình hình th c hi n k  ho ch thu 5 năm giai đo n 2009 ­

ệ ượ ứ ế ạ 2013, có 4 năm BHXH  Vi t Nam hoàn thành v t  m c k  ho ch  giao

ế ắ ộ ạ   ỉ (riêng năm 2010 không hoàn thành ch  tiêu thu BHXH b t bu c). K  ho ch

ượ ơ ở ố ệ ủ ị ự ự ươ ự thu đ c xây d ng trên c  s  s  li u d  toán c a đ a ph ng xây d ng và

ế ố ả ộ ưở ế ả ạ tính toán các y u t tác đ ng  nh h ng tăng, gi m thu k  ho ch nh  v ư ề

ề ế ủ ế ộ ơ ướ ệ đi u ki n kinh t ­ xã h i, c  ch  chính sách c a nhà n ổ c thay đ i… và

ự ỗ ự ố ắ ủ ả ế ạ ầ   ể đ  hoàn thành k  ho ch thì ngoài s  n  l c c  g ng c a c  ngành thì c n

ả ệ ố ỉ ạ ổ ố ợ ự ủ ấ ị có s  ph i h p c a c  h  th ng chính tr  các c p trong ch  đ o t ứ    ch c

ự ệ th c hi n.

57

ồ ả ể ộ ệ t Nam.

ể ồ

ể ồ ế

Ngu n: B o hi m xã h i Vi ể ả

ả

Bi u đ  2.2:

ộ Bi u đ  k t qu  thu b o hi m xã h i

ể ố ệ ấ ắ ố ộ ố ụ   Bi u s  li u trên cho th y, s  thu BHXH b t bu c toàn qu c liên t c

ơ ướ ố ộ ạ ả tăng, năm sau cao h n năm tr c, t c đ  tăng bình quân c  giai đo n 5 năm

ả kho ng 37%.

Ự

Ả

Ả

Ệ

Ể

Ệ

Ộ   2.3. ĐÁNH GIÁ VI C TH C HI N QU N LÝ THU B O HI M XàH I

Ộ

Ắ

B T BU C TRONG 5 NĂM QUA

ữ 2.3.1. Nh ng thành công

ộ ố ớ ượ ả M t là, Chính sách BHXH đ i v i NLĐ đ c Đ ng và Nhà n ướ   c

ặ ệ ị ụ ộ đ c bi ẳ t quan tâm, kh ng đ nh là tr c t trong chính sách ASXH. Ngh ị

ạ ộ ầ ộ ả ứ ệ ế ả ỉ ự quy t Đ i h i l n th  IX ch  rõ: Th c hi n chính sách xã h i b o đ m an

ộ ố ố ớ ọ ồ ồ ộ toàn cu c s ng m i thành viên c ng đ ng, bao g m BHXH đ i v i NLĐ

ầ ộ ể ả ậ thu c các thành ph n kinh t ộ đ ế Lu t B o hi m xã h i . c  ượ ban hành  quy

ụ ể ố ượ ở ộ ế ắ ơ ị đ nh c  th  đ i t ị   ộ ng tham gia BHXH b t bu c, m  r ng đ n các đ n v ,

ể ử ụ ộ ừ ộ ổ ứ t ch c, cá nhân, h  kinh doanh cá th  s  d ng t ứ    01 lao đ ng có hình th c

ồ ừ ở ộ ị ị ệ ợ quan h  h p đ ng t 3 tháng tr  lên. B  Chính tr  ban hành Ngh  quy t s ế ố

58

ề ườ ạ ủ ự ả 21­NQ/TW ngày 22/11/2012 v  tăng c ố ớ   ng s  lãnh đ o c a Đ ng đ i v i

ể ể ả ả ộ ế ạ công tác b o hi m xã h i, b o hi m y t giai đo n 2012­2020, trong đó

ệ ậ ỉ ạ ủ ạ ấ ạ nh n m nh vi c t p trung ch  đ o, phát huy vai trò lãnh đ o c a c  h ả ệ

ố ợ ị ự ệ ổ ủ ố ứ th ng chính tr , s  ph i h p c a các ngành trong vi c t ệ   ự  ch c th c hi n

chính sách BHXH.

ự ể ậ ệ ệ Hai là, Tri n khai th c hi n Lu t BHXH, BHXH Vi t Nam luôn

ị ươ ử ụ ệ ể ợ ổ ỉ ạ quan tâm ch  đ o các đ a ph ng s  d ng t ng h p các bi n pháp đ  hoàn

́ ỉ ượ ố ườ ̉ thành các ch  tiêu đ c Chinh phu giao do đós  ng ắ   i tham gia BHXH b t

̀ ự ứ ộ ̣ ậ   bu c tăng nhanh qua các năm. Năm 2009 (la năm th  ba th c hiên Lu t

ả ướ ệ ườ ế ắ ộ BHXH), c  n c có trên 7,7 tri u ng ế   i tham gia BHXH b t bu c, đ n h t

ầ ắ ộ ố ộ ườ năm 2013 s  lao đ ng tham gia BHXH b t bu c là g n 10,9 ng i, tăng 3,2

́ ơ ươ ộ ́ ư ệ tri u ng ̀ ươ i so v i năm 2009, t ố ng  ng tăng 40,5% (t c đ  tăng bình quân

̀ ̀ ự ̣ ̣ ̀ trên 8%/năm); và so v i nớ ăm 1995 (la năm đâu th c hiên Điêu lê BHXH), c ả

ướ ệ ớ ườ ế ế ộ n c m i có trên 2,2 tri u ng ắ i tham gia BHXH b t bu c, đ n h t năm

ầ ớ ầ 2013 tăng g n 5 l n so v i năm 1995

ỹ ề ươ ệ ứ ả Ba là, vi c qu n lý qu  ti n l ắ   ng làm căn c  đóng BHXH b t

ượ ự ệ ườ ơ ả ặ ộ bu c đ c th c hi n chính xác, th ẽ ắ   ng xuyên và c  b n là ch t ch  g n

ố ượ ề ả ủ ướ ồ ạ li n cùng qu n lý đ i t ị ng. Theo quy đ nh c a nhà n c, t n t i hai h ệ

ề ươ ố ề ươ ướ ề ươ ị th ng ti n l ng, đó là: Ti n l ng do nhà n c quy đ nh và ti n l ng do

ế ị NSDLĐ quy t đ nh.

ề ươ ả ướ ứ ị Qu n lý ti n l ng do nhà n c quy đ nh làm căn c  đóng BHXH

ộ ượ ư ụ ạ ố ướ ắ b t bu c đ c áp d ng cho các kh i lo i hình nh : DN nhà n c, DN nhà

ướ ự ệ ể ầ ả ơ ổ ị n c   c   ph n   hóa,   đ n   v   hành   chính   s   nghi p,   đ ng,   đoàn   th ,   xã

ườ ị ấ ề ươ ế ị ụ ph ng, th  tr n; ti n l ố   ng do NSDLĐ quy t đ nh áp d ng cho các kh i

ạ ạ ệ ố ự lo i hìnhcòn l ả   i, tuy nhiên, trong quá trình xây d ng h  th ng thang b ng

59

ươ ậ ề ủ ủ ả l ề   ị ng thì NSDLĐ ph i tuân th  quy đ nh c a pháp lu t v  chính sách ti n

ươ l ng.

ồ ượ ả ặ ị B n làồ , Ngu n thu BHXH đ ủ   ẽ c qu n lý ch t ch  theo quy đ nh c a

ướ ấ ệ ả ị nhà n c, không th t thoát. BHXH Vi t Nam ban hành văn b n quy đ nh

ị ươ ệ ố ố ợ ệ ố ớ đ i v i BHXH đ a ph ự   ng và h  th ng ngân hành trong vi c ph i h p th c

ờ ề ơ ề ệ ể ươ ấ ề ố ị hi n chuy n ti n thu k p th i v  c  quan trung ng. Th ng nh t ti n thu

ượ ạ ệ ớ ị đ ả c qu n lý t i BHXH Vi ạ   t Nam, phân đ nh rõ ràng v i NSNN. Bên c nh

ề ệ ả ỹ ị ượ vi c qu n lý qu  BHXH theo quy đ nh thì ti n thu BHXH luôn đ c duy trì,

ưở ả b o toàn và tăng tr ng.

ế ạ 2.3.2. H n ch  và nguyên nhân

ữ ạ ế * Nh ng h n ch

ạ ả ố ở ầ ế ị ươ ­ Tình tr ng tr n đóng BHXH x y ra h u h t các đ a ph ớ   ng v i

ứ ộ ổ ế ấ ở ệ ề m c đ  ngày càng nhi u, ph  bi n nh t là ố    các doanh nghi p ngoài qu c

ể ộ doanh, các h  kinh doanh cá th ...

ề ộ + V  lao đ ng:

ả ướ ủ ệ ố ộ Theo th ng kê c a B  LĐTB&XH hi n nay c  n c, s  đ i t ố ố ượ   ng

ệ ệ ắ ả ộ ộ ộ ệ   có quan h  lao đ ng thu c di n tham gia BHXH b t bu c kho ng 16 tri u

ườ ư ệ ầ ắ ớ ộ ng ộ i nh ng m i có g n 11 tri u lao đ ng tham gia BHXH b t bu c (còn

ư ượ ệ ả ộ ề kho ng 5 tri u lao đ ng ch a đ ồ   c tham gia BHXH). Đi u này cũng đ ng

ệ ệ ườ ộ ơ ả ề ấ nghĩa vi c trên 5 tri u ng i này đã m t quy n an sinh xã h i c  b n. Theo

ươ ệ ạ ệ ủ báo cáo c a Phòng Th ng m i và Công nghi p Vi t Nam (VCCI) cho

ạ ộ ệ ả ấ ơ ỉ th y hi n có trên 300.000 DN đang ho t đ ng, c  quan BHXH ch  qu n lý

ượ ư ậ ả ắ ộ đ c kho ng 150.000 DN đăng ký tham gia BHXH b t bu c, nh  v y, có

ệ ế ố ố ộ ế đ n 50% s  DN tr n đóng BHXH. N u không có bi n pháp bu c ch  s ủ ử

ậ ề ụ ủ ế ộ ụ d ng lao đ ng tuân th  pháp lu t v  BHXH, BHYT thì m c tiêu đ n năm

ạ ượ ẽ ự ượ ộ 2020 s  khó đ t đ c trên 50% l c l ng lao đ ng tham gia BHXH.

60

ố ượ ệ ệ ả ộ ả Vi c   qu n   lý   các   doanh   nghi p   thu c   đ i   t ng   ph i   tham   gia

ự ế ơ ắ ả ộ ấ ậ BHXH b t bu c là b t c p, khó qu n lý. Th c t , c  quan BHXH không

ượ ố ượ ộ ơ ị ị xác đ nh đ c chính xác s  l ử ụ ng đ n v , DN có s  d ng lao đ ng cũng

ư ố ượ ệ ả ậ ắ ộ ộ nh  s  l ng NLĐ thu c di n ph i tham gia BHXH b t bu c. Vì v y, c ơ

ủ ế ỉ ượ ề ừ ố ộ quan BHXH ch  y u ch  thu đ c ti n BHXH t ơ    s  lao đ ng mà các đ n

ệ ự ệ ệ ị v , doanh nghi p t ớ  đăng ký. Do đó, cùng v i vi c các doanh nghi p n ợ

ạ ề ủ ế ố ườ ọ đ ng, tr n đóng và chi m đo t ti n đóng BHXH c a ng ộ   i lao đ ng mà

ả ườ ậ không tham gia BHXH thì h u qu  là hàng trăm ngàn ng ộ i lao đ ng b ị

ấ ắ ề ợ “m t tr ng” quy n l i BHXH.

ủ ậ ị ườ ử ụ ộ Theo quy đ nh c a Lu t BHXH thì ng ả   i s  d ng lao đ ng ph i

ồ ơ ườ ộ n p ộ h  s  đăng ký tham gia BHXH cho ng i lao đ ng trong vòng 30 ngày

ế ợ ủ ộ ồ ể ừ k  t ngày giao k t h p đ ng lao đ ng. Tuy nhiên, theo báo cáo c a BHXH

ề ạ ố ộ ỉ ị ố ớ   các t nh, thành ph , tình tr ng đăng ký mu n, đ  ngh  truy thu BHXH đ i v i

ổ ế ư ễ ẫ ờ ỉ th i gian ch a tham gia v n di n ra ph  bi n. Năm 2013, BHXH các t nh,

ư ể ố ộ ắ   ệ ố thành ph  qua ki m tra đã phát hi n s  lao đ ng ch a tham gia BHXH b t

ộ ộ ố ộ ị bu c là 54.372 lao đ ng, s  lao đ ng truy đóng không đúng quy đ nh là 1.714

lao đ ng.ộ

ề ề ươ + V  li n l ứ ng làm căn c  đóng BHXH:

ự ệ ệ ề ạ ợ ồ ộ   Th c tr ng hi n nay, nhi u doanh nghi p ký h p đ ng lao đ ng

ề ươ ố ể ặ ồ ớ ợ ườ ứ ằ b ng m c ti n l ng t i thi u vùng ho c ký 2 h p đ ng v i ng i lao

ở ố ề ươ ứ ợ ồ ả ộ đ ng ấ  các m c khác nhau và l y h p đ ng có s  ti n l ng ph i tr ả    ít

ả ể ớ ơ ề ươ ố ự ơ h n s  th c tr đ  đăng ký v i c  quan BHXH (ti n l ề ng, ti n công

ủ ườ ủ ộ ố bình quân c a ng i lao đ ng đang tham gia BHXH c a kh i DN ngoài

ướ ủ ả ồ nhà   n ệ c   bình   quân   kho ng   2,8   tri u   đ ng;   theo   báo   cáo   c a   B ộ

ự ế ề ươ ụ ấ ề ả LĐTB&XH, th c t ti n l ng, ti n công và các kho n ph  c p ngoài

ươ ữ ệ ệ ả ầ ồ l ậ   ng bình quân kho ng 3,8 tri u đ ng),ph n chênh l ch gi a thu nh p

ự ế ủ ườ ề ươ ộ ớ ượ th c t c a ng i lao đ ng v i ti n l ng ghi trên HĐLĐ đ c ng ườ   i

61

ụ ấ ả ộ ợ ấ ử ụ s  d ng lao đ ng tách ra thành các kho n ph  c p và tr ổ  c p b  sung

ư ề ụ ấ ạ ở ằ ầ khác (nh  ti n ph  c p đi l i, nhà ệ   , chuyên c n,...) nh m né tránh vi c

ủ ơ ệ ả đóng BHXH (theo báo cáo c a c  quan BHXH Vi t Nam thì kho n chênh

ệ ề ồ ươ ươ ươ ớ ệ l ch   1   tri u   đ ng   ti n   l ng   này   t ng   đ ng   v i   24   nghìn   t ỷ

ư ứ ồ ớ ệ ạ ả đ ng/năm). V i m c đóng BHXH nh  trên gây thi t h i cho c  ng ườ   i

ứ ộ ớ ỹ lao đ ng và Qu  BHXH. V i m c đóng này sau 20 ­ 30 năm đóng BHXH,

ườ ỉ ư ề ươ ộ ỉ ạ ướ ư khi ng i lao đ ng ngh  h u thì ti n l ng h u ch  đ t d i 75% l ươ   ng

ố ể t i thi u vùng.

ợ ọ ế ạ ổ ề   ễ ­   Tình   tr ng   n   đ ng   BHXH   di n   ra   khá   ph   bi n   và   có   chi u

ướ ề ố ề ắ ợ ộ h ng gia tăng qua các năm v  s  ti n n  BHXH b t bu c.

ề ổ ộ ấ ả ợ N  BHXH   đang  là v n  đ  n i  c m  trong  công  tác qu n  lý  qu ỹ

ố ố ỉ ủ BHXH không ch  là m i quan tâm c a ngành BHXH mà còn là m i quan

ế ấ ứ ạ ủ ệ ễ ộ ợ ớ ề   tâm c a toàn xã h i. Hi n nay n  BHXH di n bi n r t ph c t p v i nhi u

ư ố ợ ờ ứ ậ ỳ ớ ố ề   hình th c nh : tr n đóng, đóng ch m, n  th i gian dài (chây  ) v i s  ti n

ị ợ ư ữ ấ ơ ị ả ớ l n; đ n v  n  BHXH nh ng m t kh  năng thanh toán; nh ng ðõn v  ðang

ậ ủ ờ ả ư ế ạ ậ ự   trong giai ðo n ch  b n án k t lu n c a cõ quan pháp lu t nh ng chýa th c

ị ợ ụ ề ể ệ hi n nghĩa v  chuy n ti n ðóng BHXH, các ðõn v  n  BHXH mà cõ quan

ử ụ ệ ề ẩ ẫ ạ có th m quy n ðã áp d ng các bi n pháp x  lý vi ph m nhýng v n chýa thu

ặ ợ ệ ủ ụ ị ợ ự ệ ả ợ ồ h i ðý c n .... Ð c bi t, có ðõn v  n  chýa th c hi n th  t c gi ể i th  phá

ả ủ ủ ậ ộ ị ả s n theo quy ð nh c a pháp lu t nhýng ðã bán toàn b  tài s n c a ðõn v  ð ị ể

ả ợ ị ợ ặ ấ tr ả    n  vay Ngân hàng ho c ðõn v  n  ðang tranh ch p, mua bán tài s n

ứ ạ ồ ượ ế ẫ ợ ơ ph c t p khác... d n đ n c  quan BHXH khó thu h i đ c n  BHXH và

ưở ề ợ ự ế ế ị ố ả làm  nh h ng tr c ti p đ n quy n l ỉ ệ i NLĐ khi ngh  vi c, b   m đau,

ư ượ ỉ ư ư ề ế ổ ưở ế ộ nhi u NLĐ đ n tu i ngh  h u nh ng ch a đ c h ng ch  đ  BHXH do

ợ ề ị ơ đ n v  còn n  ti n đóng BHXH.

ố ề ợ ọ ắ ộ ỷ ồ Năm 2009 s  ti n n  đ ng BHXH b t bu c là 2.308 t đ ng, t ỷ ệ   l

ế ố ớ ố ề ợ ọ ả ợ n  so s  ph i thu chi m t ắ   i 5,5%; năm 2010 s  ti n n  đ ng BHXH b t

62

ộ ỷ ồ ỷ ệ ợ ả ố bu c là 3.058 t đ ng, t ế  n  so s  ph i thu chi m 5,9%; năm 2011 s l ố

ợ ọ ề ắ ộ ỷ ồ ỷ ệ ợ ả ti n n  đ ng BHXH b t bu c là 3.929t đ ng, t ố  n  so s  ph i thu l

ố ề ợ ọ ế ắ ộ ỷ ồ chi m 5,8%; năm 2012 s  ti n n  đ ng BHXH b t bu c là 5.392t đ ng,

ỷ ệ ợ ố ề ế ả ố ợ t ệ    n  so s  ph i thu chi m 6,02% và năm 2013 s  ti n n  là 6,256 tri u l

ỷ ệ ợ ế ố ớ ị ợ ồ đ ng, t ả  n  so s  ph i thu chi m t l ủ ế   ơ i 6,55%. Các đ n v  n  ch  y u

ộ ố ự ự ự ộ ộ thu c khu v c DNNQD và m t s  ngành thu c lĩnh v c  xây d ng dân

ệ ắ ầ ườ ệ ụ d ng,   xây   l p   công   nghi p,   giao   thông   c u   đ ng,   ngành   d t   may,   da

ự ủ ầ ướ gi y...  c a khu v c DN nhà n c.

ặ ệ ố ỉ M c dù BHXH Vi ự   t Nam và BHXH các t nh, thành ph  đã tích c c

ự ệ ệ ề ể ể ườ ả tri n khai, th c hi n nhi u bi n pháp đ  tăng c ng công tác thu, gi m n ợ

ư ề ậ ộ ố ự   ọ đ ng BHXH nh ng nhi u DN ch m n p, tr n đóng BHXH trong khu v c

ổ ế ễ ề ẫ ướ DNNQD v n di n ra ph  bi n và có chi u h ổ   ng gia tăng. Trong đó, n i

ố ề ượ ố ề ủ ợ ơ ợ ộ c m là s  ti n n  trên 6 tháng đ c coi s  ti n n  khó thu c a các đ n v ị

ự ự ặ ấ ả ờ ợ th c s  g p khó khăn trong s n xu t kinh doanh, n  BHXH trong th i gian

ể ổ ị ố ề ế ặ ơ ố   ụ dài ho c các đ n v  c  tình chi m d ng ti n đóng BHXH đ  b  sung v n

ạ ộ ấ ả ệ ườ ợ trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Cá bi t, không ít tr ng h p NSDLĐ

ề ươ ư ủ ể ặ ộ trích ti n l ng c a NLĐ đ  đóng BHXH nh ng không n p ho c khi các

ử ộ ơ ị ớ ơ c  quan thanh tra, x  lý thì DN m i ch u n p cho c  quan BHXH.

ế * Nguyên nhân h n chạ

ệ ự ể ừ ứ ậ Th  nh t ấ , Lu t BHXH có hi u l c k  t ngày 01/01/2007, trong quá

ổ ứ ề ấ ậ ộ ố ấ ự ệ ả ể trình tri n khai t ầ    ch c th c hi n đã n y sinh m t s  v n đ  b t c p, c n

ả ướ ự ệ ẫ ả ử ổ ph i s a đ i; c ác văn b n h ậ ng d n th c hi n Lu t BHXH ban hành còn

ầ ậ ố ế ợ ộ ố ơ ạ ộ ủ ự ả ư ch m, ch a đ y đ ủ. S  ph i k t h p ho t đ ng c a m t s  c  qu n lý

ướ ứ ư ề ượ ầ ả Nhà n ỉ ạ c v  công tác ch  đ o ch a đáp  ng đ c yêu c u qu n lý trong

ệ ạ ạ giai đo n hi n t i.

ạ ộ ư ẽ ậ ả ặ Chính vì v y ch a qu n lý ch t ch  ho t đ ng đăng ký kinh doanh

ệ ử ụ ị ử ụ ủ ề ộ ộ ơ và vi c s  d ng lao đ ng c a các đ n v  s  d ng lao đ ng. Nhi u DN sau

63

ớ ơ ộ ộ khi đăng ký kinh doanh không đăng ký lao đ ng v i c  quan lao đ ng cũng

ị ử không b  x  lý.

ứ ề ậ ả ơ ứ Th   hai ủ ,   Nh n   th c   v   BHXH   c a   c   quan   qu n   lý   nhà   n ướ   c,

ấ ượ ể ế ệ ạ ậ NSDLĐcòn h n ch , th m chí còn hi u sai l ch, không th y đ ệ   c chính vi c

ề ợ ả ữ ấ ộ ả đ m b o quy n l ự i  BHXH cho NLĐ là đ ng l c, ch t keo dính gi a DN và

ả ơ ướ ế ượ ư ị NLĐ. Các c  quan qu n lý nhà n ấ c ch a th y h t đ ầ   c vai trò, v  trí, t m

ự ủ ọ ế ướ quan tr ng c a chính sách BHXH trong khu v c kinh t ngoài nhà n ư   c, ch a

ụ ệ ủ ả ướ ố ớ ự coi đây là công c , bi n pháp qu n lý c a  nhà n c đ i v i khu v c này trong

ủ ế ợ ọ ạ ố ơ ế ị ườ c  ch  th  tr ng. ộ   Tình tr ng tr n đóng, n  đ ng BHXH ch  y u là do m t

ố s  nguyên nhân sau đây:

ứ ế ư ề ề ­ V  phía doanh nghi p, ệ nhi u DN ch a quan tâm đúng m c đ n các

ụ ể ệ ặ ộ quan h  lao đ ng, trong đó có BHXH ho c có DN hi u nghĩa v , trách

ề ệ ọ ư nhi m tham gia BHXH cho NLĐ, nh ng do nhi u khó khăn, h  không có

ủ ặ ả ầ ạ ẳ ệ   kh  năng tham gia ho c tham gia BHXH không đ y đ . Ch ng h n, vi c

ứ ươ ề ố ứ ươ ể ế ỉ đi u ch nh m c l ng t i thi u cho NLĐ khi n m c l ng đóng BHXH

ầ ớ ứ ư ề ị   ở ị tăng lên khá nhi u, DN không xoay x  k p. Ph n l n DN ch a thích  ng k p

ạ ặ ơ ế ị ườ c  ch  th  tr ng, tính c nh tranh các m t hàng kém (giá thành cao, tiêu th ụ

ậ ủ ệ ậ ẩ ấ ả ả s n ph m ch m), làm ăn kém hi u qu , thu nh p c a NLĐ th p, DNkhông

ụ ự ệ ả ố ạ có kh  năng th c hi n nghĩa v  BHXH. S  DN còn l ữ   ắ i, dù đã n m v ng

ư ẫ ậ ạ ạ ả ố ả   ằ lu t nh ng v n c  tình vi ph m nh m gi m chi phí cho công đo n s n

ủ ụ ế ề ế ặ ấ ệ   ố xu t, kinh doanh ho c chi m d ng v n. Nhi u ch  DN thi u trách nhi m,

ợ ụ ẽ ở ủ ậ ể ưở ậ ằ ợ ừ ệ l i d ng k  h  c a lu t pháp nh m lách lu t đ  h ng l vi c không i t

ỹ ươ ấ ả ổ ủ ơ ị ể ph i m t 15% t ng qu  l ng c a đ n v  đ  đóng BHXH cho NLĐ hay c ố

ỳ ể ụ ề ế ậ ố tình trây ư    đ  chi m d ng v n.Nhi u DN  đã đăng ký thành l p nh ng

ụ ở ạ ộ ậ ặ ị không có tr ạ    s  giao d ch; ho c thành l p xong không ho t đ ng hay ho t

ắ ồ ờ ả ư ể ặ ộ đ ng th i gian ng n r i gi i th , ho c có đăng ký kinh doanh nh ng không

ơ ở ể ơ ự ệ ộ có lao đ ng nên không có c  s  đ  c  quan BHXH th c hi n thu BHXH.

64

ề ứ ề ề ợ ậ ụ ủ ­ V  phía NLĐ, nh n th c v  quy n l ố ớ   i và nghĩa v  c a NLĐ đ i v i

ấ ư ư ế ạ ấ ả chính sách BHXH còn h n ch . NLĐ ch a th y rõ b n ch t  u vi ệ ủ   t c a

ề ườ ầ ộ ố ượ ữ ẫ BHXH, nhi u ng ớ i l m l n gi a BHXH v i BHTM, làm m t s  l ớ   ng l n

ư ệ ắ ộ ộ ự NLĐ, NSDLĐ thu c di n tham gia BHXH b t bu c nh ng không t giác tham

ệ ạ ỏ ỹ gia BHXH gây thi ả   ệ ạ ậ t h i không nh  cho vi c t o l p qu  BHXH và  nh

ự ế ề ợ ủ ư ế ế ầ ưở h ng tr c ti p đ n quy n l ể   i c a NLĐ. H u h t NLĐ, NSDLĐ ch a hi u

ụ ủ ệ ầ ả ọ rõ t m quan tr ng,  trách nhi m và nghĩa v  c a mình là ph i tham gia BHXH

ừ ả ồ ự ọ ỹ ả   ể đ  đóng góp vào qu  BHXH, ngu n l c tài chính quan tr ng, v a đ m b o

ề ợ ưở ầ ổ ị ế ộ ừ quy n l i cho NLĐ h ị   ng các ch  đ  BHXH, v a góp ph n  n đ nh chính tr ,

ế ộ ủ ấ ướ ể phát tri n kinh t xã h i c a đ t n c.

ủ ổ ứ ổ ứ ệ ệ ạ ả ­ Vai trò c a t ch c công đoàn , t ề    ch c đ i di n  b o v  quy n,

ợ ợ ở ố ợ l i ích chính đáng, h p pháp cho NLĐ. Tuy nhiên các DN tr n, n  BHXH,

ệ ự ố ổ ứ ừ ặ đ c bi t trong khu v c ngoài qu c doanh, t ch c công đoàn v a thi u l ế ạ   i

ậ ổ ứ ư ậ ủ ế ơ ế y u, th m chí có n i ch a thành l p t ch c công đoàn ; ti ng nói c a cán

ư ủ ứ ự ệ ệ ạ ộ ậ   ộ b  công đoàn kiêm nhi m ch a đ  s c m nh bu c DN th c hi n đúng lu t,

ư ể ạ ộ ơ ở ơ ắ ướ ch a k  công đoàn c  s  ho t đ ng l là, t c trách, bàng quan tr c hành

ậ ề ủ ạ vi c aDNvi ph m trái lu t v  BHXH.

ậ ề ử ế ạ ạ Th  baứ ,ch  tài x  ph t hành vi vi ph m pháp lu t v  BHXH còn

ư ư ư ượ ự ệ ườ ch a nghiêm, ch a đ  m nh ủ ạ   và ch a đ c th c hi n th ng xuyên, sự

ố ợ ữ ế ạ ể ph i h p gi a các ngành còn h n ch  trong ệ   công tác thanh tra, ki m tra vi c

ự ệ ộ ố ơ ị ậ ề ậ ấ ộ ề th c hi n v  đóng BHXH ạ   . M t s  đ n v  th m chí ch p nh n n p ti n ph t

ử ụ ị ố ụ ữ ộ ơ ể ậ đ  ch m n p BHXH và s  d ng vào m c đích khác, có nh ng đ n v  c  tình

ự ệ ậ ạ ộ ệ vi ph m Lu t lao đ ng, không th c hi n trách nhi m đóng BHXH cho NLĐ.

ủ ơ ố ớ ữ ứ ử ể ạ Ch c năng ki m tra, x  lý c a c  quan BHXH đ i v i nh ng vi ph m chính

ử ạ ư ủ ế ế ạ sách BHXH c a NSDLĐ còn h n ch , ch  tài x  ph t, tính pháp lý ch a cao.

ự ệ ề Do đó, nhi u NLĐ, NSDLĐ còn tìm cách né tránh không th c hi n BHXH

ặ ố ị ử ư ạ ộ ậ cho NLĐ ho c c  tình vi ph m lu t lao đ ng nh ng không b  x  lý.

65

ự ự ề ế ấ ạ Th  t , ế   ứ ư công tác d  báo còn nhi u h n ch , nh t là d  báo bi n

ố ượ ự ờ ộ đ ng đ i t ng tham gia BHXH khu v c dân doanh. Trong th i gian qua,

ố ỉ ổ ứ ứ ề ề BHXH các t nh, thành  ph  tuy có t ả    ch c nhi u hình th c đi u tra, kh o

ố ợ ứ ằ ắ ớ ố ắ ố ệ   sát..., ph i h p v i các ngành ch c năng, nh m th ng kê, n m ch c s  li u

ộ ổ ự ệ ế ộ ộ ề v  lao đ ng trong đ  tu i có vi c làm trên các lĩnh v c kinh t ­xã h i; xu

ướ ơ ở ủ ự ế ể ậ ộ h ạ   ng v n đ ng, phát tri n c a DN... trên c  s  đó xây d ng k  ho ch

ể ể ể ể ế ồ ồ ổ t ng th  đ  phát tri n ngu n thu BHXH. Song, do tri n khai thi u đ ng b ộ

ế ự ự ế ệ ế và thi u biên ch  tr c ti p làm công tác này, nên vi c d  báo không đ ượ   c

ụ ậ ả ộ ưở ề ậ c p nh t liên t c, đ  chính xác không cao,  nh h ự   ế ng nhi u đ n xây d ng

ư ế ữ ủ ế ạ ằ ạ ế k  ho ch thu h ng năm cũng nh  k  ho ch c a nh ng năm ti p theo; do

ị ộ ủ ố ỉ ậ v y công tác thu BHXH c a BHXH t nh, thành ph  còn b  đ ng, th c t ự ế

ủ ạ ớ ộ ị ị ể không theo k p v i nh p đ  phát tri n phong phú, đa d ng c a DN.

ứ ổ ứ ộ Th  năm, công tác t ch c cán b , c ộ án b  làm công tác BHXH trong

ộ ủ ế ệ ế ố   ngành BHXH   còn y u  và  thi u: trình  đ  c a  CBCCVC  trong h  th ng

ấ ậ ậ ộ ộ ộ BHXH nói chung còn b t c p; m t b  ph n cán b  trong ngành còn th ụ

ơ ở ắ ự ự ố ượ ư ố ờ ị ộ ộ đ ng ch a th c s  năng đ ng xu ng c  s  n m đ i t ng, k p th i gi ả   i

ữ ế ướ ươ ạ quy t nh ng khó khăn, v ắ ng m c. Ph ế   ệ ng pháp làm vi c còn h n ch ,

ụ ụ ố ư ạ ụ ứ ắ ấ hành chính, c ng nh c ch a đ t m c tiêu ph c v  t ệ   t nh t cho NLĐ. Vi c

ệ ừ ể ổ ụ ộ chuy n đ i tác phong làm vi c t hành chính, th  đ ng sang tác phong

ư ư ụ ụ ề ệ ậ ả ồ ơ   ph c v  còn ch m, hi u qu  ch a cao ch a đ ng đ u toàn ngành, có n i

ố ượ ề ụ ưở còn gây khó khăn, phi n hà cho đ i t ng tham gia và th  h ng các ch ế

ộ ố ộ ử ư ề ộ ộ đ  BHXH, BHYT. M t s  ít cán b  còn có thái đ  c a quy n, ch a th t s ậ ự

ụ ụ ố ượ ả ưở ủ ế ph c v  đ i t ng chu đáo, làm  nh h ng đ n uy tín c a ngành. S  cánố

ưở ệ ỏ ộ b  làm công tác thu còn thi u ả ế đã  nh h ng không nh  trong vi c tuyên

ả ế ộ ậ ộ ề truy n gi i thích ch  đ  chính sách BHXH, v n đ ng NLĐ, NSDLĐ tham

ế ệ ả ồ ờ ộ ố gia BHXH. Đ ng th i vi c đôn đ c, qu n lý tình hình di bi n đ ng lao

66

ỹ ề ươ ư ứ ộ ượ ị ả ộ đ ng, tăng gi m qu  ti n l ng làm căn c  trích n p ch a đ ờ   c k p th i

ố ề ả ớ trong khi ph i hoàn thành s  ti n thu BHXH l n.

ư ề ề Th  sáuứ , công tác thông tin tuyên truy n v  BHXH còn ch a đ ượ   c

ư ượ ề ứ ọ quan tâm đúng m c. Hình th c ứ  tuyên truy n ch a đ ặ   c coi tr ng còn n ng

ơ ở ư ề ậ ạ   tính hình th cứ , hành chính, ch a sát c  s , sát NLĐ vì v y còn nhi u h n

ư ạ ế ượ ự ầ ộ ế ẩ ch , ch a t o đ c đ ng l c c n thi t thúc đ y DNNQD tham gia BHXH.

ự ả ạ ưở ấ ớ ớ ự ệ Th c tr ng này  nh h ng r t l n t i th c hi n chính sách BHXH cho

ư ả ố ỉ NLĐ và công tác qu n lý nói chung. BHXH các t nh,thành ph  ch a có

ề ề ố ộ ệ   phòng tuyên truy n, cán b  làm công tác tuyên truy n đa s  là kiêm nhi m,

ổ ứ ế ủ ặ ộ thu c biên ch  c a Phòng T  ch c hành chính. M t khác, kinh phí dành cho

ề ẹ ậ ạ ươ thông tin, tuyên truy n còn quá h n h p. Do v y, các ch ng trình thông

ế ự ấ ớ ộ ề ẫ ả ặ ệ tin, tuyên truy n thi u s  h p d n v i đ c gi đ c bi t là NLĐ, NSDLĐ.

67

ươ ng 3

Ch Ả ƯƠ ƯỚ PH NG VÀ GI I PHÁP NÂNG CAO HO T Đ NG

Ạ Ộ Ộ Ả

Ở Ệ NG H Ộ Ắ Ể Ả QU N LÝ THU B O HI M XàH I B T BU C  Ế  VI T NAM Đ N NĂM 2020

ƯƠ

ƯỚ

Ộ

Ả

Ả

Ạ

Ể

3.1. PH

NG H

NG HO T Đ NG QU N LÝ THU B O HI M XÃ

Ộ Ắ

Ộ

H I B T BU C

ế ố ả

ự

ưở

ế

ể

3.1.1. D  báo các y u t

nh h

ộ ả ng đ n thu b o hi m xã h i

ố ớ ướ ụ ộ ọ ­ Đ i v i n c ta, BHXH là chính sách quan tr ng là tr  c t trong h ệ

ủ ẽ ầ ả ả ố ố ả   th ng chính sách ASXH c a Đ ng, làm t t công tác này s  góp ph n  đ m b o

ổ ị ể ẩ ộ ế ờ ố đ i s ng nhân dân,  n đ nh xã h i, thúc đ y phát tri n kinh t ộ ủ ấ    ­ xã h i c a đ t

ở ộ ề ườ ứ ướ n c. Thu hút, m  r ng càng nhi u ng i tham gia BHXH, t c là chính sách

ộ ố ủ ả ượ ườ ưở ứ BHXH c a Đ ng đã đi vào cu c s ng, đ c ng i dân h ậ   ng  ng, đón nh n.

ề ườ ớ Khi nhi u ng ỹ i tham gia đóng BHXH thì qu  BHXH càng l n, ASXH càng

ượ ả ả đ c b o đ m.

ơ ườ ố ủ ả ướ ế Ch  trủ ư ng, đ ng l i c a Đ ng và Nhà n c ta là khuy n khích

ậ ợ ệ ạ ọ ầ ế ề và t o m i đi u ki n thu n l i các thành ph n kinh t ể  phát tri n, không

ế ề ự ỏ ị ề ạ h n ch  v  quy mô, ngành ngh , lĩnh v c, đ a bàn. Xoá b  tri ệ ể ọ   t đ  m i

ệ ố ử ỏ ự ệ ứ hình th c phân bi t đ i x , tôn vinh các nhà SXKD gi i. Th c hi n ch ủ

ươ ả ướ ữ tr ủ ng, chính sách c a Đ ng và nhà n c, trong nh ng năm qua các t ổ

ứ ế ừ ể ẽ ạ ấ ố ả ch c kinh t phát tri n m nh m , nh t là kh i DNNQD. T  đó, gi ế   i quy t

ệ ạ ộ ộ ố ưở công ăn vi c làm cho hàng v n lao đ ng. Theo t c đ  tăng tr ữ   ng nh ng

ố ư ề ỉ ể ự ừ ể năm v a qua, có th  d  báo v  ch  tiêu phát tri n DN và Dân s  nh  sau:

ả

ự

ố

ể

ạ

B ng 3.1:

D  báo phát tri n dân s , LĐ tham gia BHXH giai đo n (2011­

2020)

ố

ố

S  LĐ tham gia BHXH

Năm

ườ

ộ

ộ ổ ườ

ườ

i)

đ ng (tri ung

i)

i)

2015 2016

Dân số ệ (tri u ng 91,89 92,81

S  LĐ trong đ  tu i lao ệ 59,83 62,82

ệ (tri u ng 16,40 18,57

65,96 69,26 72,72 76,36

2017 2018 2019 2020

93,83 95,24 96,19 97,15

21,13 24,15 27,72 31,94

ụ

ồ

ố

ổ

ệ

Ngu n:  T ng C c th ng kê & BHXH Vi

t Nam

68

ấ ằ ả ộ ố Theo B ng 3.1 trên, th y r ng s  lao đ ng tham gia BHXH t ỷ ệ   l

ộ ổ ớ ố ự ể ậ ộ ộ ố   thu n v i s  lao đ ng trong đ  tu i lao đ ng và theo s  phát tri n dân s .

ệ ế ả ộ ộ Hi n nay, t ỷ ệ  l ắ  lao đ ng tham gia BHXH b t bu c chi m kho ng 60% so

ắ ố ộ ộ ộ ệ ớ ổ v i t ng s  lao đ ng thu c di n tham gia BHXH b t bu c; t ỷ ệ  l ế    này đ n

ụ ề ặ ọ năm 2015 là 73% và 2020 là 81,7%. M c tiêu đ t ra là m i NLĐ đ u đ ượ   c

ế ả ố ộ ớ ổ tham gia BHXH, s  lao đ ng này còn l n, chi m kho ng 85­90% t ng s ố

ệ ề ươ ộ ổ ệ ộ ộ lao đ ng trong đ  tu i có quan h  lao đ ng, quan h  ti n l ề ng, ti n công

ứ ế ể ạ ầ c n đ ượ ổ c t ch c tri n khai, có k  ho ch thu hút tham gia BHXH. Đây là

ỷ ả ấ ấ ề   bài toán khó cho ngành BHXH và các c p u  Đ ng, các c p chính quy n

ươ ị các đ a ph ng.

Năm

Năm

Năm

Năm

Năm

ị ơ (Đ n v ) Năm

TT

Kh i DNố

2018

2020

2015 1,970 229,703

2016 1,873 236,594

2017 1,860 243,692

1,840 251,003

2019 1,827 258,533

1,697 266,289

3

7,521

7,747

7,979

8,219

8,465

8,719

ể ế ả ỉ B ng 3.2: Ch  tiêu phát tri n DN đ n 2020

c ướ 1 DN Nhà n ố 2 DN ngoài qu c doanh ố ầ ư DN có v n đ u t   ướ c ngoài  n ộ ổ T ng c ng

232,490

239,195

246,215

253,531

261,062

268,825

ụ

ổ

ố

ồ

Ngu n: T ng c c th ng kê

.

ể ể ớ ố ộ ỉ ấ V i ch  tiêu phát tri n DN cho th y, t c đ  phát tri n bình quân là

ủ ươ ớ ắ ầ ổ 2,5% trên năm, trong đó v i ch  tr ng c  ph n hóa, s p x p l ế ạ ơ ấ   i c  c u

ướ ể ầ ố ố ị ố DN thì kh i DN nhà n c chuy n d ch d n sang kh i ngoài qu c doanh, t ừ

ự ế ả ố   1.970   DN   năm   2015   còn   d   ki n   là   kho ng   1.697   DN   năm   2020;   kh i

69

ẽ ừ ể ạ ự ế DNNQD phát tri n m nh m , t ả    229.703 DN năm 2015 lên d  ki n kho ng

266.289 DN năm 2020.

ể ạ ớ ộ ỉ Cùng v i ch  tiêu phát tri n DN và kéo theo là hàng v n lao đ ng có

ố ố ượ ệ ẽ công ăn vi c làm, thì s  đ i t ồ   ng tham gia BHXH cũng s  tăng theo, đ ng

ớ ố ồ ỹ ơ ở ề ả   nghĩa v i đó là s  thu ngu n qu  BHXH cũng tăng lên. Trên c  s  n n t ng

ạ ượ ữ ế ả ụ ữ ớ nh ng k t qu  đã đ t đ c trong nh ng năm qua, cùng v i m c tiêu trong

ế ủ ỉ ạ ị ố ộ ị ấ   Ngh  quy t c a B  Chính tr  s  21­NQ/TW ngày 22/11/2012 ch  đ o c p

ủ ố ợ ự ệ ề ả ấ ấ   y đ ng, chính quy n các c p ph i h p th c hi n chính sách BHXH, ph n

ự ượ ế ả ệ ấ đ u đ n năm 2020, có kho ng 50% l c l ng tham gia BHXH, hi n nay

ệ ế ầ ớ ự   ộ chúng ta m i có g n 11 tri u lao đ ng tham gia BHXH (chi m 22% l c

ượ ự ế ể ạ ụ ế ộ ộ ị l ủ ng lao đ ng), và đ  đ t m c tiêu c a B  Chính tr  thì d  ki n đ n năm

ệ ườ ự ượ ộ ả 2020 có kho ng 26 tri u ng i tham gia trong l c l ng lao đ ng.

ươ ướ ạ ộ ể ả ả 3.1.2. Ph ng h ộ ắ   ng ho t đ ng qu n lý thu b o hi m xã h i b t

bu c.ộ

ề ề ườ ề ệ Trong đi u ki n n n kinh t ế ị ườ  th  tr ọ ng m i ng ề   i đ u có quy n

ẳ ộ ưở ướ ể bình đ ng trong lao đ ng và h ụ ị ng th , đ nh h ng phát tri n ch ính sách

ượ ạ ộ ạ ố ầ ứ ế ị BHXH đã đ ủ   ể c Ngh  quy t Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  IX c a

ả ỉ : Đ ng ch  rõ

ươ ệ ố ở ộ ớ ẩ “Kh n tr ng m  r ng h  th ng BHXH và ASXH. S m xây

ố ớ ự ệ ệ ấ ự   ự d ng, th c hi n chính sách BHXH đ i v i NLĐ th t nghi p... Th c

ộ ố ộ ả ệ ọ ả hi n các chính sách xã h i b o đ m an toàn cu c s ng m i thành

ố ớ ồ ộ ồ ộ ầ   viên c ng đ ng, bao g m BHXH đ i v i NLĐ thu c các thành ph n

ữ ứ ợ ộ ườ ặ ủ kinh t ,ế  c u tr  xã h i nh ng ng i g p r i ro, b t h nh ấ ạ ”. Theo

ế ượ ế ộ đó, trong Chi n l ể c phát tri n kinh t ả    ­ xã h i 2001­2010, Đ ng

ị ừ ướ ở ộ ữ ệ ắ ố T ng b ả   c m  r ng v ng ch c h  th ng b o ta  đã  xác  đ nh: “

70

ế ớ ể ộ ụ ể hi m và An sinh xã h i. Ti n t ế ộ ả i áp d ng ch  đ  b o hi m cho

ọ ầ ọ ớ ệ m i NLĐ, m i t ng l p nhân dân ”. Do đó, BHXH Vi ậ   t Nam t p

ữ ị ướ trung vào nh ng đ nh h ng sau[17]:

ố ượ ớ ọ ­ Th  nh t, ở ộ ứ ấ  m  r ng đ i t ng tham gia BHXH t i m i NLĐ, dù h ọ

ấ ứ ề ầ ộ ộ tham gia lao đ ng trong b t c  ngành ngh  nào, thu c thành ph n kinh t ế

ầ ủ ễ ắ ọ ộ ỹ nào, mi n là h  tham gia đóng góp đ y đ  vào qu  BHXH b t bu c, BHXH

ự ư ậ ị ể ệ ệ ả t ấ  nguy n, B o hi m th t nghi p nh  lu t đ nh.

ề ơ ấ ổ ứ ệ ể ứ ­ Th  hai, phát tri n và hoàn thi n v  c  c u t ơ ở ậ    ch c và c  s  v t

ấ ủ ứ ằ ượ ề ầ ch t c a ngành BHXH nh m đáp  ng đ c các yêu c u trong n n kinh t ế

ị ườ ườ ự ệ ế ả th  tr ng. Tăng c ế ộ ng qu n lý th c hi n ch  đ  chính sách BHXH đ n xã

ườ ị ử ụ ị ấ ằ ơ ộ ph ng, th  tr n, các đ n v  s  d ng lao đ ng, nh m thu hút đ i t ố ượ   ng

ắ ự ọ ầ ệ ệ ấ ớ ộ BHXH b t bu c và BHXH t ớ    nguy n, BHXH th t nghi p v i m i t ng l p

ả ượ ấ ả ố ượ ắ nhân dân. Qu n lý đ t c  các đ i t c t ộ   ng tham gia BHXH b t bu c

ằ ưở ả ả ồ ỹ ượ nh m tăng tr ng ngu n thu đ m b o qu  BHXH đ ố c cân đ i và phát

ề ữ ể tri n b n v ng.

ườ ứ ụ ệ ứ ­   Th   ba, tăng   c ng   ng   d ng   công   ngh   thông   tin   trong   các

ố ượ ụ ệ ấ ả nghi p v , nh t là thu và qu n lý đ i t ừ   ng tham gia BHXH, không ng ng

ạ ộ ộ ộ ằ   ộ nâng cao trình đ  chuyên môn cho đ i ngũ cán b  ho t đ ng BHXH nh m

ệ ố ơ ữ ế ộ ự ọ ớ th c hi n t t h n n a các ch  đ  BHXH v i m i NLĐ.

ầ ủ ứ ự ệ ắ ộ ­ Th  t ,ứ ư  th c hi n đ y đ  các hình th c BHXH b t bu c và BHXH

ự ữ ế ể ệ ả ấ ườ t ệ  nguy n, B o hi m Th t nghi p và khuy n khích nh ng ng ầ i gi u có

ộ ướ ự ự ệ ố ạ tích c c tham gia BHXH, th c hi n m t b c phân ph i l ậ i thu nh p trong

ả ầ ằ ả ồ ộ ộ ộ c ng đ ng, góp ph n đ m b o công b ng xã h i và an ninh xã h i.

ệ ố ự ầ ư ệ ứ ­  Th  năm, th c hi n t ả t các bi n pháp b o toàn và đ u t tăng

ưở ỹ tr ng qu  BHXH.

71

ệ ậ ở ộ ố ế ữ ơ ứ ­ Th  sáu, m  r ng m i quan h  m t thi ớ   t gi a c  quan BHXH v i

ỷ ả ữ ề ấ ơ ớ các c  quan h u quan, v i các c p u  Đ ng, Chính quy n, Đoàn th  t ể ừ

ươ ế ị ươ ườ ệ ợ ở ộ Trung ng đ n đ a ph ng. Tăng c ố ng và m  r ng m i quan h  h p tác

ữ ệ ổ ứ gi a BHXH Vi ớ t Nam v i các t ch c BHXH, ASXH qu c t ố ế ướ , tr ắ c m t là

ậ ướ ự ộ h i nh p vào các n c trong khu v c.

Ộ

Ẩ

Ạ

Ả

Ả

Ạ

Ả

Ể   3.2. GI I PHÁP Đ Y M NH HO T Đ NG QU N LÝ THU B O HI M

Ộ Ắ

Ộ

XàH I B T BU C

ị ướ ủ ướ ệ Bám sát vào đ nh h ả ng c a Đ ng, Nhà n c và BHXH Vi t Nam

ể ự ệ ấ ạ ớ ề v  phát tri n s  nghi p BHXH trong giai đo n m i; xu t phát t ừ ự ễ    th c ti n;

ụ ả ờ ớ ạ ấ m c   tiêu   qu n   lý   thu BHXH   trong   th i   gian   t ấ i   là:   ph n   đ u   đ t   tăng

ưở ề ố ơ ề ỗ ộ tr ng bình quân m i năm 8% v  lao đ ng tham gia và 13% v  s  đ n v ị

ố ơ ị ợ ế ả ơ   tham gia BHXH. Gi m s  đ n v  n  BHXH, đ n năm 2015 không còn đ n

ề ề ấ ả ậ ị ợ ọ v  n  đ ng ti n BHXH, lu n văn đ  xu t các nhóm gi i pháp sau đây:

ự ệ

ổ ứ

ậ ả

ể

ề

ộ ụ 3.2.1. T  ch c tuyên truy n, giáo d c th c hi n Lu t b o hi m xã h i

ượ ự ử ạ ơ BHXH đ c th c hi n ệ ở ướ  n ữ   ế ỷ c ta h n n a th  k , bên c nh nh ng

ạ ượ ự ề ế ạ ự thành t u đ t đ ế   ệ c, Trong quá trình th c hi n còn nhi u h n ch , thi u

ữ ế ế ạ ộ ủ sót; m t trong nh ng nguyên nhân c a h n ch , thi u sót đó là công tác

ụ ề ề ẩ ổ ế   ạ tuyên truy n, giáo d c. Do đó, đ y m nh công tác quyên truy n, ph  bi n

ụ ậ ướ giáo d c Lu t BHXH theo h ng:

ạ ẩ ổ ế ề Đ y m nh t ế ộ uyên truy n, ph  bi n ch  đ  chính sách pháp lu t v ậ ề

ụ ấ ọ ế ủ ầ BHXH,  m c đích, ý nghĩa, t m quan tr ng và tính c p thi ố   t c a BHXH đ i

ườ ặ ệ ế ộ ề ọ ớ v i m i ng i dân, đ c bi t là NLĐ, các ch  đ  BHXH; tuyên truy n v ề

ề ế ụ ủ ứ ề ệ ả ạ ộ   ch c năng nhi m v  c a ngành BHXH; tuyên truy n v  k t qu  ho t đ ng

ủ c a ngành BHXH.

ề ậ ố ượ ấ Công tác tuyên truy n t p trung vào đ i t ệ   ả ng đông đ o nh t hi n

ọ ủ ế ệ ộ ộ nay là m i ng ườ dân trong xã h i, ch  y u là NLРthu c di n tham gia i

72

ắ ầ ộ ọ ế ặ ệ BHXH b t bu c, NLРtrong m i thành ph n kinh t , đ c bi t là NLРtrong

ế ướ ự ạ ộ ổ ệ ộ ự khu v c kinh t ngoài nhà n c. NLРt t o vi c làm trong đ  tu i lao đ ng,

ươ ướ ư không làm công ăn l ng Nhà n ầ c nh ng có nhu c u tham gia BHXH t ự

ố ượ ệ ờ ồ ạ ấ ộ nguy n. Đ ng th i, đ i t ng là cán b  lãnh đ o các ngành, các c p, cán

ứ ấ ơ ở ủ ủ ộ ổ ứ ộ b , công ch c c p c  s , các ch  DN, ch  các h , các t ch c, đoàn th ể

ữ ị ườ ệ ố ộ chính tr ­ xã h i... là nh ng ng ậ   i đóng vai trò nòng c t trong vi c v n

ề ọ ườ ộ đ ng, tuyên truy n m i ng i tham gia BHXH.

ứ ề ươ ệ Hình th c tuyên truy n, ph  bi n t ổ ế rên các ph ng ti n thông tin

ề ạ ề đ i chúng: báo chí, phát thanh, truy n hình, tuyên truy n viên, báo cáo

ủ ươ ị ươ viên, các báo cáo hàng ngày c a Trung ng và đ a ph ng, các báo cáo

ư ờ ơ ể ạ ầ ẩ ấ tu n, t p chí; thi tìm hi u, áp phích..qua các  n ph m nh : t ẩ    r i, kh u

ệ ườ ạ ổ ị hi u, l ch treo t ấ ả ng, s  tay công tác, xu t b n các lo i sách báo theo

ể ượ ẫ ủ ề ừ t ng chuyên đ , m u bi u t ng c a ngành.

ụ ự ề ỉ Xây d ng chuyên m c trên Đài Phát thanh & Truy n hình t nh và xây

ủ ươ ươ ề ự d ng các chuyên trang trên các Báo c a trung ị ng, đ a ph ng v  chính sách

ậ ổ ứ ể ề ế ộ pháp lu t BHXH; t ch c các cu c thi tìm hi u v  BHXH. Ti n hành tuyên

ự ế ề ờ ơ ờ ấ truy n tr c ti p thông qua phát hành t r i, t ự    g p, pa nô, áp phích. Xây d ng

ề ủ ụ ề ể ấ ả ậ   trang Web v  BHXH đ  cung c p các thông tin v  th  t c, văn b n pháp lu t,

ề ẫ ớ ớ ứ ổ văn b n hả ế ư ng d n v  BHXH, đ n v i các DN và NLĐ. ộ   T  ch c các h i

ữ ữ ề ể ả ộ ổ ị ế ngh ,   h i   th o   v   BHXH:   ph   bi n   nh ng   đi n   hình   hay,   nh ng   kinh

ị ớ ữ ệ ả ướ ề ấ ề ế nghi m quý báu, nh ng ki n ngh  v i  Đ ng, Nhà n c v  v n đ  khó

ướ ơ ế ắ khăn, v ng m c trong c  ch , chính sách có liên quan.

ố ợ ứ ự ề ằ ạ ặ B ng nhi u hình th c đa d ng, phong phú và s  ph i h p ch t ch ẽ

ệ ố ữ ề ị gi a các bên tham gia BHXH trong h  th ng chính tr , tuyên truy n làm

ơ ả ứ ế ể ậ ộ ướ ế chuy n bi n c  b n, nh n th c trong toàn xã h i, tr ấ ủ   c h t là c p  y

ề ả ơ ướ ạ ộ Đ ng, các c  quan chính quy n Nhà n ấ   c, trong đ i ngũ lãnh đ o các c p,

ự ể ế ơ các ngành đoàn th  và các c  quan DN, NLĐ tr c ti p tham gia BHXH. V ề

73

ự ầ ọ ế ự ệ ế ớ ầ t m quan tr ng và s  c n thi ọ   t th c hi n chính sách BHXH đ n v i m i

ố ớ ự ủ ệ ấ ọ ệ   NLĐ là trách nhi m c a các c p, các ngành và m i NLĐ đ i v i s  nghi p

ề ể ớ ổ đ i m i và phát tri n ngành BHXH trong n n kinh t ế .

ể ố

ở ộ

ượ

ể

3.2.2. M  r ng, phát tri n đ i t

ộ ả ng tham gia b o hi m xã h i

ữ ệ ể ề ệ ằ ộ ọ ố   M t   bi n   pháp   quan   tr ng   nh m   phát   tri n   b n   v ng   h   th ng

ườ ở ộ ố ượ ố ượ BHXH là tăng c ng m  r ng đ i t ở ộ ng. M  r ng đ i t ng tham gia

ắ ơ ả ủ ằ ộ ỉ ả   BHXH không ch  là m t nguyên t c c  b n c a BHXH mà còn nh m đ m

ạ ự ổ ữ ủ ể ề ỹ ị ộ   ả b o tính b n v ng c a qu  BHXH, t o s   n đ nh và phát tri n xã h i.

ố ượ ủ ị ứ ắ Chính ph  quy đ nh đ i t ộ   ng tham gia BHXH theo hình th c b t bu c

ề ệ ả ph i có đi u ki n:

ệ ề ươ ứ ả ộ Th  nh t ệ ấ , NLĐ ph i có quan h  lao đ ng, quan h  ti n l ề   ng, ti n

công;

ầ ủ ệ ơ ị Th  haiứ , NLĐ làm vi c trong đ n v  có pháp nhân đ y đ .

ể ạ ụ ề ọ ượ ấ Đ  đ t m c tiêu m i NLĐ đ u đ c tham gia BHXH  thì v n đ ề

ố ớ ở ộ ứ ặ ầ ạ   ầ c n đ t ra là: đ i v i chính sách vĩ mô c n nghiên c u m  r ng thêm ph m

ố ượ ự ạ ấ ộ vi, đ i t ắ ng tham gia BHXH lo i hình b t bu c, nh t là khu v c nông

ệ ộ ự ự ề ề ớ nghi p, nông thôn, lao đ ng t do. Đây là khu v c còn ti m năng l n v  lao

ụ ự ượ ệ ồ ộ ộ đ ng, ngoài công vi c đ ng áng theo mùa v , l c l ng lao đ ng này tham

ị ườ ộ ở ị ế ắ gia vào th  tr ng lao đ ng ộ    các đô th , n u có chính sách BHXH b t bu c

ể ả ọ ẵ ề ợ ả ể đ  thu hút, h  s n sàng đóng BHXH đ  đ m b o quy n l ả   i cho chính b n

ở ộ ố ượ ậ ạ ạ ọ thân h . Vì v y, bên c nh m  r ng ph m vi đ i t ng tham gia BHXH thì

ố ượ ề ộ ở ệ ắ ộ ể ấ v n đ  phát tri n nhanh đ i t ng BHXH thu c di n b t bu c BHXH

ặ ố ọ ệ ầ ỉ t nh, thành ph  có t m quan tr ng đ c bi t.

ố ượ ể ể ầ ả ộ Đ  phát tri n đ i t ự   ắ ng tham gia BHXH b t bu c, c n ph i th c

ệ ệ hi n các bi n pháp sau:

ạ ạ ế ạ ộ ạ ộ ả ­ Rà soát l ủ   i ho t đ ng SXKD, phân lo i k t qu  ho t đ ng c a

ử ứ ể ề ệ ấ ạ ừ t ng DN đ  có bi n pháp x  lý v  BHXH. Ch m d t tình tr ng đánh giá

74

ể ẽ ặ ạ chung chung, không tìm hi u c n k  lý do t ề i sao DN nhi u năm không

ặ ơ đăng ký tham gia BHXH, m c dù năm nào c  quan BHXH cũng báo cáo lên

ư ề ẩ ả ự ế ử ấ c p có th m quy n, nh ng không có gi ặ i pháp x  lý, ho c trong th c t có

ừ ư ữ ắ ờ ạ ộ   nh ng DN đăng ký kinh doanh, nh ng sau th i gian ng n ng ng ho t đ ng

ệ ả ư ậ do làm ăn kém hi u qu ; cũng có DN t ố ử ụ   ể  nhân thành l p đ  vay v n s  d ng

ồ ạ ấ ụ ề ể ạ ộ vào m c đích khác, không tuy n lao đ ng, còn t n t i r t nhi u lo i "DN

ma"...

ạ ộ ố ớ ướ ữ ợ ồ ­ Đ i v i nh ng DN còn ho t đ ng, có thuê m n, h p đ ng lao

ế ừ ố ả ộ đ ng, yêu ầ c u ph i đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ. N u t ch i tham gia

ồ ơ ế ị ấ ử ề ậ ẩ ơ BHXH, c  quan BHXH l p h  s  ki n ngh  c p có th m quy n x  lý v ề

ố ề ạ ầ   hành chính, ngoài s  ti n ph t do không đăng ký đóng BHXH tính trên đ u

ườ ặ ậ ồ ơ ể ấ ồ ng ở   i, có th  thu h i Gi y phép đăng ký kinh doanh ho c l p h  s  kh i

ệ ki n ra Toà án.

ạ ộ ề ấ ấ ồ ữ ­ Nh ng DN không ho t đ ng, đ  xu t thu h i Gi y phép đăng ký

ả ơ ơ ị kinh doanh, c  quan BHXH xóa tên trong danh sách đ n v  ph i thu BHXH

ậ ị ợ ả ể ạ theo lu t đ nh đ  tránh tình tr ng n   o.

ể ổ ợ ố ớ ộ ộ ­  Đ i v i H  kinh doanh cá th , T  h p tác: tuy thu c đ i t ố ượ   ng

ể ừ ư ắ ộ ặ tham gia BHXH b t bu c, nh ng có đ c thù là NLĐ có th  v a là NSDLĐ,

ậ ủ ọ ủ ầ có đăng ký kinh doanh, song pháp nhân không đ y đ , thu nh p c a h  do

ế ị ự ả ậ ọ ơ chính h  quy t đ nh và qu n lý. Vì v y, c  quan BHXH xây d ng Ph ươ   ng

ố ượ ể ố ợ ự ấ ớ án phát tri n đ i t ng khu v c này, ph i h p v i các c p chính quy n t ề ừ

ườ ị ấ ậ ộ ộ xã, ph ng, th  tr n v n đ ng tham gia BHXH, coi đây là m t trong tiêu chí

ạ ộ ủ ươ ự ế ệ ệ ả ủ ơ ở đánh giá k t qu  ho t đ ng c a c  s  trong vi c th c hi n ch  tr ng,

ườ ố ậ ủ ả ướ ở ộ ầ đ ng l i, chính sách, pháp lu t c a Đ ng và Nhà n c. C n m  r ng quy

ủ ể ự ạ mô và nâng cao năng l c c nh tranh c a DN. Đi u ồ   ề hi n nhiên là khi DN t n

ậ ổ ể ề ệ ẽ ạ ị ạ t ệ   i và phát tri n thì NLĐ s  có vi c làm và thu nh p  n đ nh, t o đi u ki n

ể ạ ượ ề ấ ả ỏ NLĐ tham gia BHXH. Đ  đ t đ c đi u  y, đòi h i các DN ph i có quy mô

75

ể ủ ộ ấ ậ ạ ợ ộ ả s n xu t phù h p và s c ứ c nh tranh cao đ  ch  đ ng h i nh p và thích nghi

ệ ề ớ ớ v i đi u ki n m i.

ở ộ ố ượ ị ụ ệ ộ Xác đ nh m  r ng đ i t ng tham gia BHXH là m t nhi m v  quan

ự ủ ệ ệ ậ ọ ờ ớ ể ậ tr ng c a vi c th c hi n Lu t BHXH, trong th i gian t i đ  Lu t BHXH đi

ộ ố ề ọ ượ vào cu c s ng, m i NLĐ đ u đ c tham gia đóng BHXH, ngành BHXH

ố ợ ủ ộ ứ ế ớ ổ ầ c n ch  đ ng ph i h p v i các ngành ch c năng t ng k t, đánh giá nghiêm

ơ ở ư ự ệ ệ ộ túc vi c th c hi n thu, n p BHXH, trên c  s  đó tham m u cho Chính ph ủ

ả ở ộ ố ượ ằ ợ ơ ữ có nh ng gi i pháp phù h p h n nh m m  r ng đ i t ồ   ng tham gia; đ ng

ư ố ờ ỷ ả ề ệ ể ấ th i tham m u t ố   t cho c p u  Đ ng, chính quy n trong vi c phát tri n đ i

ượ ệ ắ ộ ộ t ầ   ạ ng thu c di n đóng BHXH theo lo i hình b t bu c trong các thành ph n

ắ ầ ậ ả ạ ầ ộ ả kinh t ế ướ , tr c m t c n t p trung gi i pháp t o c u lao đ ng và gi i pháp

ử ụ ả ơ ự ệ ệ ằ ồ ạ t o vi c làm nh m s  d ng ngu n nhân l c có hi u qu  h n:

ướ ầ ạ ả ộ ộ ­ T o C u lao đ ng (kh  năng thuê m n lao đ ng trên th  tr ị ườ   ng

ệ ộ ở ầ ế ị ươ ề ớ ộ lao đ ng), vì hi n nay h u h t các đ a ph ơ   ng cung v  lao đ ng l n h n

ố ạ ầ ậ ự ề ầ ộ ộ ầ c u v  lao đ ng. Mu n t o c u lao đ ng, c n t p trung xây d ng và t ổ

ế ượ ự ứ ệ ộ ổ ể ế ế ị ch c th c hi n chi n l c phát tri n kinh t ­xã h i  n đ nh đ n năm 2020

ằ ọ ườ ề ự ệ ượ nh m làm cho m i ng i đ u có vi c làm...xây d ng đ ộ ệ ố   c m t h  th ng

ế ở ủ ộ ậ ầ ộ kinh t ộ ộ ự    m  và ch  đ ng h i nh p theo tinh th n phát huy cao đ  n i l c,

ố ồ ự ụ ả ấ ọ khai thác t ả   i đa ngu n l c bên ngoài...l y m c tiêu quan tr ng là đ m b o

ử ụ ệ ố ề ộ ộ vi c làm, s  d ng t i đa ti m năng lao đ ng xã h i.

ộ ơ ả ệ ạ ộ ủ   ữ  ­ T o vi c làm, là m t trong nh ng chính sách xã h i c  b n c a

ế ố ố ế ị ề ể ệ qu c gia, là y u t ồ ự    quy t đ nh đ  phát huy trí tu  và tay ngh  ngu n l c

ườ ổ ể ị ế ạ con ng i,  n đ nh và phát tri n kinh t ầ   ộ , lành m nh xã h i. Khi cung­c u

ượ ạ ạ ủ ề ậ ớ ỗ ộ lao đ ng đ ổ   c linh ho t, t o nhi u ch  làm m i, thu nh p c a NLĐ  n

ơ ộ ự ề ẽ ả ể   ị đ nh,   s   có   nhi u   kh   năng   tham   gia   BHXH,   c   h i   cho   s   phát   tri n

BHXH ngày càng cao.

76

ườ

ỹ ề ươ

ệ

ả

3.2.3. Tăng c

ể ng các bi n pháp đ  qu n lý qu  ti n l

ng đóng

ể

ả

ộ b o hi m xã h i

ể ố ả ả ồ ố ứ ả Đ  qu n lý t t ngu n thu BHXH ph i qu n lý t t m c đóng, ph ươ   ng

ề ươ ứ ứ ề th c đóng, ti n l ng, ti n công làm căn c  đóng BHXH ộ . Đây là n i dung quan

ư ữ ắ ọ ộ ơ ả   tr ng, nh  là nh ng tiêu chí b t bu c NLĐ, NSDLĐ và c  quan BHXH ph i

ơ ở ủ ị tuân th  đúng theo quy đ nh khi tham gia BHXH và là c  s  pháp lý khi giao k ế

ủ ơ ề ằ ạ ẩ ho ch thu BHXH h ng năm c a c  quan có th m quy n.

ứ ươ ề ươ ứ ề M c đóng, ph ng th c đóng và ti n l ng, ti n công làm căn c ứ

ướ ị ượ ể ệ ậ đóng BHXH do Nhà n c quy đ nh đ c th  hi n trong Lu t BHXH và các

ứ ạ ậ ả ượ ầ văn b n quy ph m pháp lu t. M c đóng đ c tính theo t ỷ ệ  l ủ    ph n trăm c a

ề ươ ỹ ề ươ ủ ề ặ ổ ề ti n l ng ho c ti n công c a NLĐ và t ng qu  ti n l ủ   ng, ti n công c a

ượ ự ả ườ ị NSDLĐ đã đ c d  toán vào chi phí qu n lý th ủ ơ ng xuyên c a đ n v  hành

ự ể ệ ả ướ ượ ạ chính, s  nghi p, Đ ng, đoàn th , các DN nhà n c và đ c h ch toán vào

ấ ủ ả ướ ả ự ơ chi phí s n xu t c a các DN ngoài nhà n c. C  quan BHXH ph i d a trên

ể ổ ứ ứ ứ ả ả ờ ị m c đóng này đ  t ch c thu BHXH đ m b o k p th i gian, đúng m c và

ề ứ ữ ị ủ ố ượ đ  s  l ng. Không có nh ng quy đ nh v  m c đóng thì không có căn c ứ

ỳ ệ ệ ặ ộ ể đ  đóng BHXH và tránh tu  ti n trong vi c thu n p BHXH; m t khác t ừ

ứ ứ ưở ể m c đóng này đ  tính toán m c h ng, t ỷ ệ ưở  h l ế ộ ng các ch  đ  BHXH

ệ ữ ả ằ ợ ố ả đ m b o tính  h p pháp và công b ng trong m i quan h  gi a đóng góp và

ụ ưở ề ợ ủ th  h ng quy n l i c a NLĐ.

ệ ị ươ ứ ắ ộ Theo quy đ nh hi n nay ph ng th c đóng BHXH b t bu c theo

ạ ộ ụ ộ ể ặ tháng     (tr ừ ộ ố ố ượ  m t s  đ i t ng đ c thù ho t đ ng mùa v , h  cá th ...có

ủ ử ụ ể ộ ả th  đóng theo quý, sáu tháng) và ph i thông qua ch  s  d ng lao đ ng đ ể

ủ ả ầ ộ ơ ồ ỹ ị đóng cùng m t lúc vào qu  BHXH, bao g m c  ph n đóng c a đ n v  và

ủ ầ ị ươ ứ ư ằ ph n đóng c a NLĐ. Quy đ nh ph ng th c đóng nh  trên nh m nâng cao

ố ớ ủ ệ ươ trách nhi m c a NSDLĐ đ i v i NLĐ làm công, ăn l ng.

77

ề ươ ứ ứ ề ề Ti n l ng, ti n công làm căn c  đóng BHXH, đó là m c ti n c ụ

ệ ố ươ ể ươ ừ th  tính theo h  s  l ố ớ ng (đ i v i   ng ườ ưở i h ng l ng t ặ    NSNN) ho c

ệ ố ủ ứ ề ự ợ ồ ộ ớ m c ti n tuy t đ i c a NLĐ theo h p đ ng lao đ ng v i NSDLĐ. D a trên

ỹ ề ươ ủ ủ ơ ơ ở c  s  này đ  bi ể ế ượ ổ t đ c t ng qu  ti n l ng c a NLĐ và c a đ n v  s ị ử

ố ề ơ ở ả ộ ổ ị ừ   ụ d ng lao đ ng, đây là c  s  xác đ nh t ng s  ti n  ph i đóng BHXH t ng

ủ ừ ơ ị ỉ tháng, quý, năm c a t ng đ n v  và toàn t nh.

ể ố ứ ươ ề ươ ứ ả Đ  qu n lý t t m c đóng, ph ng th c đóng và ti n l ề   ng, ti n

ộ ố ệ ụ ể ứ ệ ầ ự công làm căn c  đóng BHXH, c n th c hi n m t s  bi n pháp c  th  sau:

ằ ả ơ ạ ộ ố ượ ­ H ng năm, c  quan BHXH ph i rà soát l i toàn b  đ i t ng đang

ậ ế ạ ế ả ộ ố tham gia, l p k  ho ch thu chi ti ố t, th ng kê chính xác s  lao đ ng ph i đóng

ự ế ứ BHXH theo các m c đóng khác nhau, vì trong th c t ị  theo quy đ nh chung là

ề ươ ộ ố ố ượ ề đóng  22% trên ti n l ng, ti n công và có m t s  đ i t ng đóng theo t ỷ ệ   l

16%.

ơ ị ươ ố ợ ầ ở ­ C  quan BHXH đ a ph ớ ng c n ph i h p v i các S : Tài chính,

ộ ụ ừ ả ở ộ ỏ ạ   N i v , LĐTB&XH, các s  qu n lý chuyên ngành, H i DN v a & nh , đ i

ệ ươ ệ ạ ợ di n  Phòng  Th ng   m i  &  Công   nghi p,  Liên  minh  H p   tác  xã;  chính

ề ị ươ ể ắ ắ ơ ộ ị quy n đ a ph ng  đ  n m ch c danh sách các đ n v  và lao đ ng th ụ

ưở ươ ừ ưở ươ ừ ư h ng l ng t ố  NSNN; s  không h ng l ng t Ngân sách nh ng đ ượ   c

ệ ả ươ ẩ ả ươ ề ấ c p có th m quy n phê duy t tr  l ng theo thang, b ng l ng nhà n ướ   c;

ờ ụ ệ ấ ả ả ấ ơ ị ấ các đ n v  DN s n xu t có tính ch t th i v ; vi c phân c p qu n lý b ộ

ổ ể ể ơ ở ự ứ ệ ộ máy, t ch c và cán b  trên c  s  đó đ  ki m tra, rà soát th c hi n nâng

ươ ụ ấ ụ ấ ụ ứ ượ l ng, ph  c p ch c v , ph  c p thâm niên v t khung, thâm niên ngh ề

ủ ể ế ị ướ (n u có) đ  thu BHXH đúng các quy đ nh c a Nhà n c.

ệ ấ ả ấ ạ ặ ị ­ Khi có thiên tai, ho  ho n, d ch b nh, m t mùa ho c lý do b t kh ả

ấ ạ ừ ẹ ả ả ả ộ ấ   kháng khác mà NSDLĐ bu c ph i thu h p s n xu t, t m d ng s n xu t,

ố ợ ứ ệ ả ỗ ớ ả kinh doanh, gi m ch  làm vi c... ph i ph i h p v i các ngành ch c năng

78

ươ ị ệ ạ ể ự ị ủ c a đ a ph ng xác đ nh nhanh chóng, chính xác thi ệ   t h i đ  th c hi n

ừ ệ ạ ị vi c cho phép t m d ng đóng BHXH theo đúng các quy đ nh.

ự ệ ự ủ ụ ­ Th c hi n đúng trình t , th  t c tham gia, đóng BHXH có ý nghĩa

ố ượ ầ ọ ị ạ ơ ở quan tr ng, vì đây là c  s  ban đ u xác đ nh đ i t ng, ph m vi, s  l ố ượ   ng

ề ươ ứ ộ ề ờ lao đ ng, m c ti n l ứ ng, ti n công làm căn c  đóng BHXH, th i gian

ờ ượ ưở ề ổ ị đóng và th i gian đ c tính h ng BHXH, xác đ nh v  tu i và thân nhân

ự ế ả ộ ệ ủ ừ ủ c a NLĐ, liên quan tr c ti p c  m t quá trình làm vi c c a NLĐ t ắ    khi b t

ể ự ế ộ ừ ệ ế ầ đ u đóng BHXH cho đ n khi d ng đóng đ  th c hi n ch  đ  BHXH cho

ồ ơ ặ ậ ủ   ọ ả b n thân NLĐ ho c cho thân nhân h . Vì v y, h  s  tham gia BHXH c a

ả ợ ả NLĐ và NSDLĐ ph i đ m ứ ả ả b o tính pháp lý, t c là ph i h p pháp và h p l ợ ệ   ,

ả ả ả ư ể ậ ồ ơ NSDLĐ ph i đ m b o t ị  cách pháp nhân theo quy đ nh đ  l p h  s  đăng ký

ơ ở ể ơ ứ ự ệ ộ   tham gia BHXH. Đây là c  s  đ  c  quan BHXH có căn c  th c hi n thu n p

ề ợ ả ả ụ ạ BHXH, đ m b o quy n l i cho NLĐ; tránh l m d ng s  h   đ  tr c l ơ ở ể ụ ợ   i

ủ ệ ề ệ ộ BHXH, là đi u ki n ràng bu c trách nhi m c a các bên tham gia trong kê khai,

ồ ơ ậ ậ ưở ồ ờ xác nh n, l p h  s  tính h ứ ử ạ ố ớ   ng BHXH; đ ng th i là căn c  x  ph t đ i v i

ố ề ự ư ệ ạ ậ   NLĐ, NSDLĐ vi ph m BHXH và th c hi n tính lãi s  ti n ch a đóng, ch m

ị đóng BHXH theo quy đ nh.

ườ

ệ

ả

ưỡ

3.2.4. Tăng c

ể ng các bi n pháp đ  qu n lý và nuôi d

ồ   ng ngu n

ả

ộ ể thu b o hi m xã h i

ệ ặ ầ ệ ả Ngoài vi c tăng thu, c n đ c bi ọ t coi tr ng gi i pháp nuôi d ưỡ   ng

ề ả ồ ngu n thu BHXH, vì thu BHXH ngày càng nhi u thì kh  năng an toàn qu ỹ

ệ ớ ưỡ ả ồ ệ ờ ồ càng l n. Vi c nuôi d ủ   ng ngu n thu ph i đ ng th i có các bi n pháp c a

ướ ể ả ỗ ợ ự ạ ấ ồ Nhà n c (h  tr  phát tri n s n xu t, đào t o ngu n nhân l c, chính sách

ủ ơ ệ ệ ơ ớ ti n lề ư ng, chính sách vi c làm...) v i các bi n pháp c a c  quan BHXH.

ủ ơ ự ự ệ ấ ộ Các bi n pháp c a c  quan BHXH th c ch t là s  tác đ ng tr  l ở ạ ố ớ   i đ i v i

79

ị ử ụ ỗ ợ ằ ả ơ ộ ớ các đ n v  s  d ng lao đ ng và NLĐ, nh m h  tr  các DN gi m b t khó

ế ệ ạ ộ khăn trong SXKD, t o công ăn vi c làm cho NLĐ, đ ng viên, khuy n khích

ộ ố ạ ồ ướ ế ớ và t o ngu n tham gia BHXH. M t s  n c trên th  gi ử ụ i đã s  d ng các

ệ ưỡ ệ ả ồ bi n pháp nuôi d ấ ng ngu n thu r t hi u qu  nh ư: Malaixia cho ch  sủ ử

ỹ ớ ề ấ ộ ư ể ụ d ng lao đ ng và NLĐ vay ti n qu  v i lãi su t u đãi đ  SXKD; ho c c ặ ơ

ỏ ộ ớ ấ ả ữ quan BHXH g i thử ư  thăm h i, đ ng viên t t c  nh ng NLĐ tham gia i t

BHXH.

ưỡ ữ ộ ồ ệ Phát hi n, nuôi d ng ngu n thu BHXH là m t trong nh ng ch ủ

ươ ế ụ ở ộ ố ượ ể ự ệ tr ng ti p t c m  r ng đ i t ng tham gia BHXH. Đ  th c hi n đ ượ   c

ủ ộ ế ầ ạ yêu c u trên, ngành BHXH ch  đ ng cùng các ngành: K  ho ch & Đ u t ầ ư   ;

ả ế ề ị ươ LĐTB&XH; Ban Qu n lý khu kinh t và chính quy n đ a ph ự   ng xây d ng

ạ ị ạ ộ ế k  ho ch ho t đ ng liên t ch:

ố ớ ầ ư ế ạ ế ả ­ Đ i v i ngành K  ho ch & Đ u t , Thu  và Ban Qu n lý khu

ế ự ệ ế ắ ắ ổ ộ kinh t ủ   : th c hi n trao đ i thông tin n m ch c tình hình di bi n đ ng c a

ể ơ ướ ả các DN đ  c  quan BHXH qu n lý đăng ký tham gia BHXH; tr c khi trình

ệ ự ầ ư ấ ố ỉ ặ UBND t nh, thành ph  phê duy t d  án, c p phép đ u t ẩ    ho c khi th m

ạ ộ ấ ấ ầ ổ ộ   ị đ nh c p gi y phép ho t đ ng đăng ký kinh doanh yêu c u DN b  sung n i

ề ự ế ộ ề ả ệ dung đi u kho n v  th c hi n ch  đ  BHXH cho NLĐ.

ố ớ ự ậ ả ệ   ­ Đ i v i ngành LĐTB&XH: t p trung công tác kh o sát th c hi n

ứ ự ế ộ ồ ổ   ờ chính sách lao đ ng, BHXH, đ ng th i xây d ng hình th c Phi u trao đ i

ữ ừ ỉ ệ ế ị ả thông tin sau khi kh o sát gi a hai ngành t t nh đ n các huy n, th  xã,

ả ằ ả ắ ắ ả ố ồ ộ ồ thành ph  nh m đ m b o đ ng b  trong qu n lý, n m ch c ngu n thu

ự ệ ộ ơ BHXH và tình hình th c hi n chính sách lao đ ng và BHXH trong các đ n v ị

ỳ ằ ệ ố ơ ị ị ngoài qu c doanh. Đ nh k  h ng tháng, quý c  quan BHXH huy n, th  xã,

ự ố ơ   ệ thành ph  thông báo tình hình th c hi n chính sách BHXH, danh sách các đ n

ạ ộ ư ư ự ạ ơ ị ệ   ị ị v  vi ph m quy đ nh BHXH, các đ n v  có ho t đ ng nh ng ch a th c hi n

ệ ợ ồ ự ơ đóng BHXH. C  quan LĐTB&XH thông báo tình hình th c hi n h p đ ng lao

80

ơ ồ ộ ợ ị ộ đ ng, danh sách các đ n v  đăng ký h p đ ng lao đ ng, danh s ách các đ n vơ ị

ị ủ ơ ể ề ki m tra, thanh tra theo đ  ngh  c a c  quan BHXH.

ể ị ớ ố ươ ệ ế ề ­   Đ i   v i   chính   quy n,   đoàn   th   đ a   ph ớ   ắ ng:   vi c   g n   k t   v i

ệ ố ườ ơ ị UBND các huy n, th  xã, thành ph  và ph ị   ng xã, giúp c  quan BHXH k p

ờ ắ ủ ế ề ắ ạ ộ ư   th i n m b t tình hình bi n đ ng c a lo i hình dân doanh tuy nhi u, nh ng

ỏ ổ ị ạ ả nh , manh mún và không  n đ nh l i khó qu n lý.

ụ ợ ọ

ề

ể

ắ

ả

ộ 3.2.5. Kh c ph c n  đ ng ti n đóng b o hi m xã h i

ế ế ạ ố ố Đ n h t năm 2013, s  thu BHXH toàn qu c đ t 94,25% so v i s ớ ố

ủ ả ế ẫ ph i thu c a ng ườ đã đăng ký đóng BHXH. Nguyên nhân d n đ n công tác i

ấ ợ ự ự ề ạ ấ ộ   thu BHXH đ t th p (th c ch t n  BHXH), v  khách quan là do có s  tác đ ng

ế ư ạ ộ ủ c a tình hình kinh t ầ    ­ xã h i nói chung nh  l m phát tăng giá cao, giá xăng d u,

ệ ầ ươ ố ể ề ả ưở ế nguyên li u đ u vào, l ng t i thi u... đ u tăng  nh h ả   ng đ n chi phí s n

ấ ủ ộ ố ề ấ ả ấ ẩ ặ xu t c a DN; m t s  DN s n xu t hàng xu t kh u cũng g p nhi u khó khăn

ủ ồ ự ấ ư ề ề ọ ỹ do s  m t giá c a đ ng đô la M ...Nh ng đi u quan tr ng là do nhi u DN

ụ ư ế ừ ầ ầ ch a quan tâm đ n nghĩa v  BHXH ngay t ư    tháng đ u, quý đ u  năm, ch a

ệ ầ ủ ự ệ ươ ủ quán tri t đ y đ  th c hi n ph ả ả   ng châm là thu đúng, thu đ , song ph i đ m

ả ế ộ b o ti n đ .

ụ ứ ế ế ạ ợ ố Tình tr ng tr n, n , chi m d ng BHXH trong các DN đã đ n m c báo

ủ ế ữ ế ẫ ộ ở ấ   ộ đ ng và tr  thành m t trong nh ng nguyên nhân ch  y u d n đ n tranh ch p

ữ ệ ế ệ ộ ủ ử ụ và khi u ki n   gi a NLĐ và ch  s  d ng lao đ ng. Vi c không tham gia

ữ ủ ầ ấ ỹ BHXH đ y đ  cho NLĐ không nh ng gây th t thu cho qu  BHXH mà quan

ề ợ ợ ạ ả ơ ọ ị tr ng h n là quy n l ủ i h p pháp, chính đáng c a NLĐ b  xâm h i,  nh h ưở   ng

ủ ươ ế đ n lòng tin c a NLĐ làm công ăn l ng.

ự ế ợ ọ ữ ạ Th c t ẩ    n  đ ng BHXH trong nh ng năm qua đã t o nên vòng lu n

ờ ổ ư ỉ ư ế ể ẩ ổ qu n, có th  khái quát là: NLĐ đ n tu i ngh  h u ch  s  h u ­ s  h u ổ ư chờ

ề ề ờ ộ ố ợ BHXH­BHXH ch  DN n p ti n­DN n  BHXH thì nhi u lý do và cu i cùng

81

ị ệ ể ợ NLĐ ch u thi t thòi. Có th  phân các DN n  BHXH theo hai nhóm, trên c  s ơ ở

ử ệ ợ đó có bi n pháp x  lý phù h p:

ự ự ư ứ ­ Nhóm th  nh t: ấ  đó là các DN th c s  khó khăn, nh  các DN ngành

ự ế ể ắ ổ giao thông, xây d ng, các DN trong danh sách chuy n đ i, s p x p, gi ả   i

ớ ượ ủ ể ặ th ...đ c thù c a nhóm này là khi công trình hoàn thành m i đ ế   c quy t

ặ ổ ứ ả ố ớ toán, ho c khi hình thành t ch c m i hay khi Toà án tuyên b  phá s n... lúc

ồ ớ đó DN m i có ngu n đóng BHXH.

ứ ạ ộ ữ ổ ị ­ Nhóm th  hai: ệ    nh ng DN ho t đ ng SXKD  n đ nh, NLĐ có vi c

ườ ợ ọ ư ư ố làm th ạ   ng xuyên, nh ng c  tình n  đ ng BHXH dây d a kéo dài, l m

ề ợ ủ ạ ỹ ụ d ng qu  BHXH, vi ph m quy n l i c a NLĐ.

ầ ậ ể ạ ợ ọ ự ế ệ ạ ộ   Đ  h n ch  tình tr ng n  đ ng BHXH, c n t p trung th c hi n m t

ả s  gố i ơ ả i pháp c  b n sau:

ử ề ạ M t làộ ạ , x  ph t nghiêm minh vi ph m v  đóng BHXH, quy t li ế ệ   t

ị ợ ớ ệ ở ơ ờ ợ ơ kh i ki n các đ n v  n  l n, th i gian n  kéo dài mà sau khi c  quan BHXH

ư ự ể ế ệ ệ đã th c hi n các bi n pháp hành chính nh ng không chuy n bi n.

ạ ề ố ệ ệ ấ ứ Hi n nay m c ph t ti n t ố ớ   ự i đa là 75 tri u, th c ra là th p đ i v i

ạ ằ ố ợ ứ ứ ữ ấ ớ nh ng DN l n, có s  n  cao, nên tăng m c ph t b ng m c lãi su t cho vay

ươ ề ợ ọ ệ ệ ạ ở ủ c a Ngân hàng Th ng m i. Vi c kh i ki n ra Tòa án v  n  đ ng BHXH

ữ ỉ ả ữ ế ặ ch  là nh ng gi i pháp tình th , vì cũng g p nh ng khó khăn do quy trình t ố

ồ ợ ả ặ ờ ệ ụ t ng kéo dài th i gian, kh  năng thu h i n  khó và đ c bi ả t làm  nh h ưở   ng

ề ợ ủ ữ ự ế ố ế tr c ti p đ n quy n l i c a NLĐ trong các DN đó. Nh ng DN c  tình vi

ể ế ế ệ ụ ệ ạ ạ ơ ph m, có th  ti n hành các bi n pháp m nh tay h n, áp d ng quy t li t các

ề ử ố ợ ế ơ ẩ ch  tài, ph i h p các c  quan có th m quy n x  lý nghiêm minh DN.

ố ợ ữ ả ơ ớ   Hai là, ban hành các Văn b n ph i h p gi a c  quan BHXH v i

ị ươ ự ứ ngành LĐTB&XH, LĐLĐ đ a ph ng, thông qua hình th c xây d ng Quy

ố ợ ể ả ế ộ ự ệ ế ả   ch  ph i h p th c hi n chính sách, ch  đ  BHXH cho NLĐ. Đ  đ m b o

82

ố ợ ự ệ ệ ị ề   ơ ở c  s  pháp lý trong ph i h p th c hi n, quy đ nh rõ trách nhi m, quy n

ữ ệ ầ ố ướ ẫ ạ h n, m i quan h  công tác gi a các bên c n có h ự ệ   ặ ng d n ho c có s  hi p

ủ ơ ư ộ ế ề ấ ả y c a c  quan qu n lý c p trên v  Quy ch  đó, nh  B LĐTB&XH, BHXH

ệ ệ ơ ố Vi t Nam và TLĐLĐ Vi ệ ậ   t Nam. Đây là ba c  quan có m i quan h  m t

ế ự ự ế ế ệ ệ ộ thi ự   t, tr c ti p đ n vi c th c hi n chính sách BHXH: B LĐTB&XH th c

ệ ướ ệ ệ ơ ả hi n qu n lý nhà n c, BHXH Vi ự t nam là c  quan th c hi n và TLĐLĐ

ệ ự ệ ặ ệ ủ ổ ứ Vi t Nam th c hi n giám sát, đ c bi t phát huy vai trò c a t ch c Công

ặ ệ ệ ệ ặ đoàn, đ c bi t TLĐLĐ Vi ẽ t Nam giám sát ch t ch  trong vi c hình thành và

ơ ở ạ ạ ộ ủ ể ố ợ ho t đ ng c a các Công đoàn c  s  t i các DN tr n, n  BHXH đ  Công đoàn

ở ơ ở ỗ ự ữ ắ ả ề ợ ệ ợ c  s  có ch  d a v ng ch c b o v  quy n l ủ   i chính đáng, h p pháp c a

NLĐ.

ự ể ả ạ ớ ị Tri n khai xây d ng văn b n liên t ch v i Ngân hàng, Kho b c đ ể

ủ ố ề ự ệ ệ ộ ợ ừ th c hi n vi c trích n p BHXH và lãi c a s  ti n n  BHXH t ả    tài kho n

ủ ề ả ặ ả ợ ộ ế ủ c a DN ho c phong to  tài kho n đ n khi DN n p đ  ti n n  BHXH theo

ậ ị ủ quy đ nh c a pháp lu t.

ẽ ệ ắ ặ ấ ớ ộ Ba   là,  g n   ch t   ch   công   tác   thu   n p   BHXH   v i   vi c   c p   s ổ

ế ộ ự ẻ ệ ấ BHXH, c p th  BHYT và th c hi n ch  đ  BHXH

ẻ ấ ổ ả ế ưở ế ộ Thu ­ c p S , th  ­ gi i quy t h ng các ch  đ  BHXH là các khâu

ệ ậ ụ ệ ế ờ nghi p v  có quan h  m t thi t, không tách r i nhau. Trong đó, khâu sau là

ả ủ ướ ướ ơ ở ệ ề h  ệ qu  c a khâu tr c và khâu tr ề ủ   ề c là c  s , làm đi u ki n, ti n đ  c a

ủ ả khâu sau. Trong qu n lý BHXH, thì đóng BHXH c a NLĐ và NSDLĐ là các

ệ ấ ổ ề ậ ờ ế ố ầ y u t ể  đ u vào. Vi c c p s  BHXH là đ  ghi nh n ti n đóng, th i gian đóng

ơ ở ể ả ế ộ ế ồ BHXH, làm c  s  đ  gi i quy t các ch  đ  BHXH. Đ ng th i v i c p s ờ ớ ấ ổ

ơ ở ẻ ấ ữ ệ   BHXH là c p th  BHYT làm c  s  thanh toán các chi phí khám ch a b nh

ữ ệ ả ế ả cho NLĐ khi đi khám ch a b nh. Gi ế ộ ả i quy t các ch  đ , đ m b o quy n l ề ợ   i

ụ ưở ủ ề ắ ớ th  h ng BHXH c a NLĐ g n li n v i quá trình đóng BHXH; đây là khâu

83

ế ố ầ ủ ư ố ả cu i cùng, nh  là y u t đ u ra c a quá ộ ủ ừ   ấ  trình tái s n xu t xã h i c a t ng

NLĐ.

ố ợ ầ ự ẽ ệ ặ Ph i h p ch t ch , tu n t theo đúng quy trình trên, là bi n pháp ràng

ộ ể ả ượ ả ủ ả ị bu c đ  qu n lý thu BHXH đ c đ m b o theo đúng các quy đ nh c a Nhà

ượ ấ ổ ế ẻ ướ n c. NLĐ có đóng BHXH thì đ c c p s  BHXH, th  BHYT, đóng đ n đâu,

ư ế ứ ượ ờ ạ ậ ổ m c đóng nh  th  nào thì đ c xác nh n trên s  BHXH và th i h n giá tr  s ị ử

ẻ ươ ứ ứ ổ ờ ớ ụ d ng trên th  BHYT t ng  ng v i th i gian đóng. Căn c  vào s  BHXH c ơ

ự ệ ả ế ộ ế quan BHXH th c hi n gi i quy t các ch  đ  BHXH khi có phát sinh. Nh ư

ầ ủ ư ế ặ ổ ộ ậ v y, NLĐ m c dù h t tu i lao đ ng, đã đóng đ y đ  BHXH,  nh ng ch  s ủ ử

ợ ề ẫ ộ ượ ả ụ d ng lao đ ng còn n  ti n đóng BHXH thì v n không đ c gi ế i quy t các

ế ộ ư ữ ẽ ớ ị ệ   ch  đ  BHXH. V i nh ng quy đ nh nh  trên s  nâng cao vai trò trách nhi m

ố ớ ệ ồ ộ ằ   ủ c a NSDLĐ đ i v i NLĐ. Đây là trách nhi m mang tính c ng đ ng, nh m

ầ ủ ộ ố ệ ộ ộ ộ   ràng bu c NSDLĐ có trách nhi m đóng đ y đ  cho toàn b  s  lao đ ng thu c

ự ệ ệ ả ắ ộ ớ ơ di n ph i tham gia BHXH b t bu c, c  quan BHXH m i th c hi n các ch ế

ộ đ  cho NLĐ.

ố ủ ạ ặ ồ ộ ị ệ B n là, ầ c n có các quy đ nh đ ng b  và đ  m nh, đ c bi t hoàn

ệ ố ợ ọ ể ệ ệ ậ thi n h  th ng lu t pháp. Vì hi n nay, các DN n  đ ng BHXH có th  kéo

ư ậ ỉ ằ ề ề ả ậ dài tri n miên, trong khi cùng kho n ti n nh  v y, th m chí ch  b ng 1/10

ế ị ộ ố ế ậ ố ị ố ớ đ i v i thu  đã b  khép vào t i tr n thu . V y, nên quy đ nh tr n đóng, n ợ

ộ ộ ể ử ứ ề ằ đóng BHXH là m t t ố   i danh đ  x  lý b ng nhi u hình th c. Trong b i

ộ ề ể ế ự ề ấ ả c nh khi chúng ta phát tri n m t n n kinh t ầ    d a trên r t nhi u thành ph n

ế ủ ạ ả ộ kinh t khác nhau, bên c nh đó b  máy qu n lý c a chúng ta, tuy đã có h ệ

ư ậ ẫ ầ ố ượ ệ ặ th ng lu t pháp, nh ng v n c n đ c hoàn thi n thêm, đ c bi ệ ớ ệ  t v i h

ể ả ố ộ ộ ố ụ ấ th ng qu n lý đ  làm sao thu n p BHXH m t cách t t nh t. Ví d , nh ư

ố ớ ư ụ ế ế ộ ngành Thu  có hàng ch c ngàn cán b  thu thu , nh ng đ i v i BHXH thì

84

ư ủ ứ ể ộ ự ộ ấ ả ỏ ổ ệ ố h  th ng cán b  r t m ng, ch a đ  s c đ  qu n lý m t s  bùng n  các DN

ư ệ nh  hi n nay.

ả ế

ệ

ươ

ứ

ể

3.2.6. C i ti n và hoàn thi n ph

ộ ả ng th c thu b o hi m xã h i

ệ ự ậ ừ ề ớ Lu t BHXH có hi u l c thi hành t ngày 01/01/2007 v i nhi u thay

ả ế ậ ầ ươ ứ ổ ơ ả đ i c  b n, do v y c n nhanh chóng c i ti n ph ả ng th c qu n lý BHXH,

ướ ế ậ ả ớ ổ ươ tr ủ ụ c h t t p trung c i cách th  t c hành chính và đ i m i ph ứ   ng th c

ụ ụ ph c v .

ủ ụ ả ả * C i cách th  t c hành chính trong qu n lý thu BHXH

ạ ộ ủ ụ ả C i cách th  t c hành chính trong ho t đ ng BHXH nói chung và

ả ướ ể ừ trong qu n lý thu BHXH nói riêng theo h ng chuy n t tác phong hành

ụ ọ ụ ữ ụ ệ ộ chính sang tác phong ph c v  là m t trong nh ng nhi m v  tr ng tâm,

ấ ế ủ mang tính c p thi t c a toàn ngành.

ệ ­ Tác phong hành chính, là cách nghĩ và vi c làm máy móc, ch  bi ỉ ế   t

ể ặ ạ ậ ả ắ ả ự d a vào văn b n, đôi khi văn b n đã l c h u; ít l ng nghe, tìm hi u c n k ẽ

ủ ệ ầ ẩ ố ợ ả ế ệ nhu c u c a ð i tý ng; ðùn ð y trách nhi m; gi ậ   i quy t công vi c ch m,

ở ộ ờ ợ ủ ắ ầ ị ứ c ng nh c; khi có yêu c u c a trên thì m  h i ngh  và ch  đ i, không có

ướ ụ ể ẫ ầ h ng d n c  th , không c n bi ế ạ t t i sao NLĐ, NSDLĐ không tham gia

ư ố BHXH, ch a tham gia BHXH. Đây là l i suy nghĩ mang tính hành chính, th ụ

đ ng.ộ

ố ượ ấ ọ ụ ụ ­ Tác phong ph c v  là luôn l y đ i t ứ ng làm căn c  cho m i hành

ế ợ ử ứ ủ ố ượ ệ ọ vi  ng x ; quan tâm đ n l i ích, nguy n v ng c a đ i t ủ ộ ng; ch  đ ng tìm

ố ượ ố ượ ứ ế ế đ n đ i t ệ ng, làm vi c cùng đ i t ng; không quan tâm đ n hình th c mà

ấ ượ ế ụ ệ ề ộ ổ ị quan tâm đ n ch t l ệ   ng d ch v ; luôn thay đ i đi u ki n, thái đ  làm vi c

ụ ụ ố ượ ụ ụ ẳ ấ ự ầ ể đ  ph c v , s n sàng ph c v  đ i t ng khi có yêu c u; luôn l y s  tho ả

ủ ố ượ ủ mãn c a đ i t ng là thành công c a mình.

85

ả ộ ươ ổ ộ C i cách hành chính là m t ch ể ồ ng trình t ng th  g m 4 n i dung c ơ

ể ế ả ổ ứ ộ ớ ổ ả ừ ả b n, t c i cách th  ch ; c i cách t ch c b  máy hành chính; đ i m i, nâng

ả ợ ộ ộ ứ cao ch t lấ ư ng đ i ngũ cán b , công ch c và c i cách tài chính công. Trong đó

ụ ể ộ ử ủ ụ ự ệ ế ơ ả c i cách th  t c hành chính mà c  th  là th c hi n c  ch  " m t c a" làm

ế ộ ự ữ ệ ộ ụ   khâu đ t phá không nh ng trong th c hi n ch  đ , chính sách mà có tác d ng

ổ ứ ả ọ ớ quan tr ng trong qu n lý thu BHXH. T  ch c theo mô hình m i này thay cho

ệ ố ừ ệ ố ệ ớ   vi c b  trí t ng khâu công vi c theo mô hình cũ, NSDLĐ mu n làm vi c v i

ề ấ ả ạ ướ ế ả ộ ơ c  quan BHXH ph i qua r t nhi u cung đo n: Tr ậ   c h t ph i vào b  ph n

ỹ ề ươ ể ổ ộ thu đ  đăng ký danh sách lao đ ng và t ng qu  ti n l ng đóng BHXH cho

ể ế ế ả ậ NLĐ; n u đang tham gia đóng BHXH thì ki m tra, xác nh n k t qu  đóng

ơ ở ể ả ế ộ ế ế ả BHXH làm c  s  đ  gi i quy t các ch  đ  theo quy trình: n u gi ế i quy t ch ế

ẻ ặ ả ố ạ   ế ộ ộ đ  BHXH thì g p Phòng qu n lý Ch  đ , chính sách;  mu n làm th , gia h n

ẻ ổ ẻ ế ố ượ ắ ặ ộ ặ th , đ i th  BHYT thì g p phòng thu (n u đ i t ng b t bu c), g p phòng

ố ượ ự ế ệ ự ế ộ ệ ặ ả T  nguy n (n u đ i t ng t nguy n), g p Phòng qu n lý Ch  đ , chính

ố ượ ồ ơ ư ả ộ ế sách (n u đ i t ặ   ị ng h u trí); làm h  s  giám đ nh kh  năng lao đ ng thì g p

ế ộ ả ặ ị Phòng qu n lý Ch  đ , chính sách; làm giám đ nh BHYT thì g p phòng Giám

ộ ử ỉ ầ ự ệ ế ế ơ ế   ị đ nh chi. Khi th c hi n theo c  ch  "m t c a" thì ch  c n đ n "Phòng ti p

ộ ử ả ế ồ ơ ậ ả ư ể nh n h  s  và tr  k t qu ". Có th  khái quát mô hình "m t c a" nh sau:

ỉ ầ ộ ồ ơ ơ ị ử ụ ậ ế ả ả ộ Đ n v  s  d ng lao đ ng, NLĐ ch  c n n p h  s  và nh n k t qu  gi ế   i quy t

ạ ậ ồ ơ ả ế ế ả ủ ơ c a c  quan BHXH t i  "Phòng ti p nh n h  s  và tr  k t qu ". Khi nh n h ậ ồ

ỉ ượ ỹ ướ ẫ ể ơ s , Phòng này ki m tra k  và ch  đ c h ộ ầ ng d n m t l n, không đ ượ   c

ả ề ấ ượ ề ầ ệ ẫ ả ả ị ướ h ng d n nhi u l n và ph i ch u trách nhi m đ m b o v  ch t l ng h  s ồ ơ

ế ậ ả ế ượ ả ế ệ ạ khi ti p nh n là gi i quy t đ ế   ả c công vi c, tr  k t qu  đúng h n theo Phi u

ư ậ ệ ẩ ị ả ế ụ ể ẽ ứ ẹ h n. Nh  v y, vi c th m đ nh gi i quy t c  th  s  do các phòng ch c năng

ự ế ớ ế ậ ộ ả đ m nh n, NLĐ, NSDLĐ không ti p xúc tr c ti p v i cán b  BHXH có trách

ả ệ ơ ế ẽ ạ ỏ ự ế ệ ượ ệ nhi m gi i quy t công vi c. Th c hi n c  ch  này s  lo i b  đ c nguyên

ể ẫ ờ ạ ự ế ợ ồ nhân có th  d n đ n các hi n t ệ ư ng tiêu c c; đ ng th i t o đ ợ ơ ư c c  ch ế

86

ẽ ữ ậ ợ ứ ể ặ ạ ờ ki m soát ch t ch  gi a các phòng ch c năng, t o thu n l i cho ng ư i tham

ề ợ ở gia và th  hụ ư ng quy n l i BHXH.

ự ể ấ ả ậ ờ ị Xây d ng trang Web đ  cung c p k p th i văn b n pháp lu t BHXH,

ả ờ ắ ủ ơ ề ắ ỏ ộ tr  l ị ử ụ i câu h i, th c m c c a đ n v  s  d ng lao đ ng, NLĐ v  chính sách

ở ạ ờ ị BHXH nói chung và thu BHXH nói riêng ứ  trên m ng, đáp  ng k p th i yêu

ớ ủ ắ ắ ả ướ ủ ầ c u n m b t thông tin chính sách m i c a Đ ng, Nhà n c và c a Ngành,

ở ộ ố ượ ề ầ góp ph n tuyên truy n, m  r ng đ i t ầ   ng tham gia BHXH. Ngoài ra c n

ữ ơ ữ ệ ự ằ ổ ị ử ụ   xây d ng trang Web nh m trao đ i thông tin, d  li u gi a đ n v  s  d ng

ề ộ ơ ớ ờ ể ả lao đ ng và c  quan BHXH đ  gi m b t phi n hà, th i gian đi l ạ ủ ơ   i c a đ n

ớ ệ ố ỗ ơ ị ị v  tham gia BHXH. V i h  th ng này m i đ n v  tham gia BHXH đ ượ   c

ổ ữ ệ ấ ả ộ ớ   ơ ở cung c p m t tài kho n dùng làm c  s  trao đ i d  li u thu, chi BHXH v i

ướ ứ ả ơ c  quan BHXH tr ệ ố   c khi in thành văn b n, danh sách chính th c. H  th ng

ổ ữ ệ ữ ả trao đ i d  li u này không nh ng giúp cho công tác qu n lý thu BHXH có

ả ượ ệ ứ ự ệ ả ộ hi u qu  v ủ ụ   ầ t tr i mà còn đáp  ng yêu c u th c hi n c i cách th  t c

ộ ệ ể ộ ử hành chính m t cách tri t đ  theo mô hình "m t c a”.

ủ ụ ả ả ế   C i cách th  t c hành chính trong qu n lý thu BHXH liên quan đ n

ệ ả ứ ủ ề ể ệ nghi p v ụ BHXH c a nhi u phòng ch c năng, có th  coi vi c c i cách này

ể ả ơ ả ả ậ ả ộ ộ ự   mang tính đ t phá và là n i dung c i cách c  b n. Vì v y, đ  đ m b o th c

ả ơ ế ộ ử ệ ệ ạ ơ ự ệ hi n có hi u qu  c  ch  "m t c a" t ữ   ầ i c  quan BHXH c n th c hi n nh ng

ả ứ ụ ậ ạ ở ộ gi ồ i pháp đ ng b  t ự   ộ ừ ư tư ng, nh n th c và hành đ ng vì nó đ ng ch m tr c t

ủ ừ ứ ề ệ ế ế ơ   ti p đ n quy n và trách nhi m c a cá nhân, t ng phòng ch c năng trong đ n

ấ ầ ế ụ ụ ự ệ ề ị v , nh t là khi các thông tin c n thi t ph c v  cho vi c đi u hành th c thi

ụ ề ề ệ ả ạ ả ỉ ạ nhi m v  đi u ph i công khai, minh b ch. Ph i rà soát, đi u ch nh l ứ   i ch c

ứ ụ ệ ả ả ồ năng, nhi m v  các phòng ch c năng đ m b o không ch ng chéo, không b ỏ

ệ ệ ỗ ộ ồ ờ ỉ ị sót, m i vi c ch  do m t phòng ch u trách nhi m chính, đ ng th i có c  ch ơ ế

ố ợ ứ ữ ể ph i h p, ki m soát gi a các phòng ch c năng. Đây cũng chính là tác phong

87

ụ ụ ủ ứ ứ ộ ủ ph c v  c a cán b , công ch c, viên ch c trong Ngành nói chung, c a cán b ộ

thu BHXH nói riêng.

ụ ụ ổ ớ *  Đ i m i phong cách ph c v

ờ ỳ ụ ặ ướ ể ệ ớ B c vào th i k  phát tri n m i, nhi m v  đ t ra cho ngành BHXH

ở ướ ỏ ơ ả ấ ứ ề thách th c đ u đang phía tr c, đòi h i c  quan BHXH các c p ph i có

ả ơ ả ề ổ ứ ộ ộ ề nhi u gi i pháp c  b n v  công tác t ch c, b  máy và cán b , trong đó

ự ượ ệ ế ị công tác nhân s  đ ặ c đ c bi ộ t quan tâm, vì cán b  là khâu quy t đ nh.

ướ ế ố ơ ấ ổ ứ ệ ủ ớ ộ ộ Tr c h t, cùng v i vi c c ng c  c  c u t ch c, b  máy theo l ủ    trình c a

ệ ấ ượ ệ ầ ộ BHXH Vi t Nam, c n ki n toàn và nâng cao ch t l ộ   ng đ i ngũ cán b ,

ệ ố ự ụ ứ ứ ứ ệ ể ầ công ch c, viên ch c đ  đáp  ng yêu c u, nhi m v . Th c hi n t t công

ẽ ớ ể ạ ặ ắ ạ ử ụ   tác quy ho ch, luân chuy n, đào t o và g n ch t ch  v i đánh giá, s  d ng

ấ ạ ụ ứ ứ ệ ẩ ộ ọ cán b . Chú tr ng giáo d c ph m ch t đ o đ c, ý th c trách nhi m, tinh

ụ ố ượ ụ ầ ể ỗ ứ th n và tác phong ph c v  đ i t ộ ng đ  m i cán b , công ch c th c s ự ự

ộ ụ ụ ự ề ắ yêu ngành, yêu ngh , có thái đ  ph c v  đúng đ n. Xây d ng tiêu chu n c ẩ ụ

ể ề ạ ứ ố ố ủ ứ ộ th  v  đ o đ c, l ứ i s ng c a cán b , công ch c, viên ch c trong ngành,

ữ ầ ả ồ ờ ỉ ị ẩ trong đó quy đ nh rõ nh ng tiêu chu n c n ph i "xây", đ ng th i ch  rõ

ữ ạ ườ ứ ể ặ ầ ả ố ộ nh ng vi ph m th ng g p c n ph i "ch ng" đ  cán b , công ch c có c ơ

ể ể ế ự ự ưỡ ở ố s  đ i chi u ki m đi m t phê bình, t tu d ệ   ơ ở ng và làm c  s  cho vi c

ứ ứ ộ ườ giám sát, phê bình, đánh giá cán b , công ch c, viên ch c. Tăng c ng k ỷ

ỷ ươ ậ ẩ ạ ấ ố lu t, k  c ng hành chính, đ y m nh đ u tranh ch ng tham nhũng, lãng

ứ ứ ự ử ộ ố ớ phí, tiêu c c. X  lý nghiêm minh đ i v i cán b , công ch c, viên ch c có

ậ ợ ụ ụ ứ ề ệ ạ hành vi vi ph m pháp lu t; l i d ng ch c quy n, nhi m v , công v  đ ụ ượ   c

ể giao đ  tham nhũng.

ệ ự ự ưỡ ệ ẩ Th c hi n t tu d ề ạ ứ   ng, rèn luy n theo Tiêu chu n chung v  đ o đ c

ớ ự ứ ệ ộ ự   ủ c a cán b , công ch c ngành BHXH là: Trung thành v i s  nghi p xây d ng

ế ứ ệ ổ ụ ụ ế ả ấ ố và b o v  T  qu c; h t lòng, h t s c ph c v  nhân dân. Ch p hành pháp

88

ỷ ươ ậ ự ứ ữ ế ơ lu t, k  c ng; có th c xây d ng, gi ự    gìn đoàn k t trong c  quan; trung th c,

ắ ẳ ự ệ ả ấ th n th n trong đ u tranh phê bình, t ể    phê bình; b o v  chân lý, quan đi m

ế ạ ả ấ ế   ủ c a Đ ng, không ch y theo thành tích; không bao che, gi u gi m khuy t

ọ ậ ấ ượ ự ể ả đi m. Tích c c công tác, h c t p có ch t l ệ ng và hi u qu ; tri ệ ể ự   t đ  th c

ế ế ả ủ ậ ứ ọ ộ hành ti ệ t ki m, bi ể ủ   t quý tr ng công s c lao đ ng và tài s n c a t p th , c a

ợ ụ ề ạ ứ ụ ợ ụ ụ ượ ệ nhân dân; không l i d ng ch c v , quy n h n, l i d ng nhi m v  đ c giao

ạ ủ ủ ế ớ ể ụ ợ đ  v  l ế   i, chi m đo t c a công làm c a riêng. Nói đi đôi v i làm, kiên quy t

ớ ố ố ơ ộ ư ưở ự ụ ụ ộ ấ đ u tranh v i l i s ng th c d ng, c  h i, t t ng c c b , kéo bè, kéo cánh

ụ ợ ứ ề ể ậ ộ ể ầ đ  c u danh, tr c l ầ   i, chuyên quy n, đ c đoán, đ ng trên t p th  và qu n

chúng.

ố ớ ể ả ả ầ ộ ế Đ i v i cán b  chuyên qu n thu BHXH c n ph i hi u bi t thêm

ự ề ế ề ế   nhi u lĩnh v c khác nhau, vì công tác thu BHXH liên quan đ n nhi u ki n

ứ ề ề ươ ệ ộ ể ế ề th c v : lao đ ng, vi c làm, ti n l ng, tài chính,...hi u bi ả   t nhi u văn b n

ậ ậ ậ ộ ự   lu t, ngoài Lu t BHXH, còn có các Lu t: Lao đ ng, Ngân sách, Dân s ,

ầ ư ề ổ ứ ạ ộ ể ấ DN, Đ u t , Hành chính... và am hi u v  t ủ    ch c, tính ch t ho t đ ng c a

ị ơ ố ượ ể ơ ứ ạ các   đ n   v ,   c   quan,   DN   đ   thu   đúng   đ i   t ng,   ph m   vi,   m c   đóng,

ươ ủ ủ ứ ị ph ng th c đóng theo quy đ nh c a Chính ph .

ớ ầ ộ ờ Trong th i gian t ộ ệ ố i, c n hình thành m t h  th ng cán b  chuyên

ừ ỉ ế ợ ơ ở ế ố thu t ớ    t nh đ n c  s , không nên b  trí công tác thu BHXH k t h p v i

ư ệ ẻ ấ ổ ố ớ ấ   công tác c p s  BHXH, th  BHYT nh  hi n nay.  Đ i v i BHXH c p

ế ợ ệ ệ ầ ậ ổ ố huy n c n thành l p T  thu BHXH không k t h p b  trí kiêm nhi m, có

ố ớ ụ ấ ổ ưở ế ớ ổ ệ ph  c p trách nhi m đ i v i T  tr ng và T  phó; ti n t ậ   i thành l p

ố ớ ơ ở ứ ệ ấ ổ Phòng Thu BHXH c p huy n. Đ i v i c  s  nên b  sung thêm ch c danh

ộ ườ ị ấ ự ế chuyên trách cán b  xã, ph ng, th  tr n tr c ti p làm công tác BHXH

ư ứ nh  các ch c danh chuyên môn khác.

89

ạ ậ ụ ứ ệ ả ả ấ ổ ệ T  ch c đào t o t p hu n nghi p v  nâng cao hi u qu  qu n lý

thu ­ chi BHXH.

ườ ạ ậ ụ ộ ở ớ ệ ấ Th ng xuyên m  l p đào t o t p hu n nghi p v  đ i ngũ cán b ộ

ộ ộ chuyên môn. Nâng cao trình đ  chuyên môn cho cán b  làm công tác thu

ị ử ụ ộ ộ ơ ự   BHXH, cán b  làm công tác BHXH trong các đ n v  s  d ng lao đ ng, th c

ử ụ ệ ề ạ ầ ả ồ ờ   ả hành thành th o và s  d ng hi u qu  các ph n m m qu n lý, đ ng th i

ễ ử ụ ơ ả ệ ạ ả ớ ộ ợ ớ   ầ c n so n th o tài li u v i n i  dung c  b n, d  s  d ng phù h p  v i

ươ ả ấ ậ ậ ch ng trình đang qu n lý. T p trung t p hu n theo hai nhóm:

ố ớ ứ ấ ầ ộ Nhóm th  nh t: Đ i v i cán b  làm công tác thu BHXH c n đ ượ   c

ụ ườ ệ ấ ặ ệ ậ t p hu n nghi p v  th ng xuyên, đ c bi ả t khi có văn b n, chính sách

ủ ướ ủ ư ậ ớ ị ị ẫ m i, nh :  Lu t BHXH; Ngh  đ nh c a Chính ph  h ậ ng d n Lu t BHXH;

ề ươ ị ị ị ớ ề các Ngh  đ nh quy đ nh m i v  chính sách BHXH, ti n l ả   ng...Qu n lý và

ụ ứ ề ạ ả ụ   ầ ử ụ s  d ng thành th o các  ng d ng ph n m m qu n lý thu BHXH áp d ng

ị ế ứ ườ ệ chung toàn Ngành. Vi c trang b  ki n th c th ng xuyên giúp cho cán b ộ

ụ ữ ử ữ ữ ệ ề ườ ầ ợ thu v ng vàng v  nghi p v , v ng tin, x  lý nh ng tr ng h p c n thi ế   t

ả ướ ệ ẫ ả trong quá trình qu n lý và h ụ ng d n nghi p v  thu BHXH, gi i thích tho ả

ầ ủ ơ ị ạ ế ứ ữ ạ đáng nh ng yêu c u c a đ n v , h n ch  s c ép cho lãnh đ o.

ự ượ ộ ứ Nhóm th  hai: L c l ng là cán b  làm công tác BHXH trong các

ệ ổ ế ế ẫ ố ứ DN ngoài qu c doanh nói chung v n còn y u và thi u, vi c t ấ    ch c hu n

ạ ạ ệ ư ượ ườ ệ ự luy n, đào t o l ể i ch a tri n khai đ c th ng xuyên, vi c t ứ    nghiên c u

ế ộ ệ ế ả ồ ộ   ạ văn b n, ch  đ  chính sách còn h n ch . Công vi c còn ôm đ m, m t

ườ ầ ổ ứ ộ ị ậ ề ệ ả ấ ng i ph i làm nhi u vi c. Do đó, c n t ch c h i ngh  t p hu n, h ướ   ng

ổ ế ư ệ ề ấ ướ ụ ẫ d n th òng xuyên v  nghi p v  BHXH nh t là ph  bi n và h ẫ   ng d n

ế ộ ề ợ ế ủ ệ ch  đ  chính sách liên quan đ n quy n l ồ   i và trách nhi m c a NLĐ, đ ng

ờ ướ ứ ẫ ậ ợ ừ ụ th i h ng d n quy trình t p h p ch ng t ệ   ệ , nâng cao nghi p v  trong vi c

ư ẫ ể ẫ ả ậ l p các bi u m u thu BHXH nh  m u danh sách và cách gi ữ   i quýêt nh ng

90

ứ ạ ữ ụ ệ ố ườ ợ tình hu ng ph c t p phát sinh trong nghi p v , nh ng tr ơ   ng h p mà đ n

ướ ố ượ ắ ả ị ườ v  th ng v ậ ng m c trong quá trình l p danh sách qu n lý đ i t ng, qu ỹ

ươ ậ ộ ố l ụ ể ể ả   ng tham gia BHXH. Có n i dung và bài t p tình hu ng c  th  đ  th o

ự ậ lu n và th c hành.

ế ộ ầ ố ưở ế ộ Cu i cùng c n có ch  đ  khen th ng, đ ng viên khuy n khích

ệ ố ữ ự ộ ơ nh ng cán b  làm và th c hi n t t công tác BHXH trong các đ n v  s ị ử

ấ ữ ổ ậ ữ ẽ ộ ệ ữ   ụ d ng lao đ ng. Qua nh ng bu i t p hu n h u ích s  giúp cho quan h  gi a

ơ ạ ự ồ ậ ơ ị ố ợ   ơ c  quan BHXH và đ n v  khăng khít h n t o nên s  đ ng thu n, ph i h p

ể ả ị ề ợ ế ạ ượ nh p nhàng  đ  gi i quy t quy n l i chính đáng cho NLĐ và đ t đ ệ   c hi u

ự ả ệ qu  cao trong th c hi n chính sách BHXH.

ệ ươ ứ * Hoàn thi n ph ng th c thu BHXH

ờ ố ượ ả ầ ị ị ủ Xác đ nh và qu n lý đ y đ , chính xác, k p th i đ i t ng tham gia

ỹ ề ươ ơ ở ộ ữ ộ BHXH và qu  ti n l ộ   ng làm c  s  n p BHXH là m t trong nh ng n i

ể ự ấ ủ ả ọ dung quan tr ng nh t c a công tác qu n lý thu BHXH. Đ  th c hi n t ệ ố   t

ộ ố ệ ự ệ ả ầ công tác qu n lý thu BHXH, c n th c hi n m t s  bi n pháp sau:

ố ợ ả ớ ơ ở ươ ở ­ Ph i h p v i các c  quan qu n lý liên quan Trung ng và các

ươ ả ố ộ ơ ị ị đ a ph ắ   ng th ng kê toàn b  các đ n v  và NLĐ ph i tham gia BHXH b t

ộ ự ệ ặ ệ ầ bu c và BHXH t ế  nguy n (n u có). Đ c bi ể ắ t quan tâm đ  n m đ y đ  s ủ ố

ượ ả ơ ị ở ế l ng đ n v  và NLĐ đang ph i tham gia BHXH ự  khu v c kinh t ngoài

ố ợ ố ớ ặ ầ ả ố ơ ị qu c doanh. Đ i v i các đ n v  này c n ph i ph i h p ch t ch  v i c ẽ ớ ơ

ở ế ủ ấ ấ ậ ạ ầ   ạ ộ quan c p gi y phép thành l p và ho t đ ng c a DN (S  K  ho ch và Đ u

ư ỉ ế ở ị ả ố ơ ươ t t nh, thành ph ), c  quan qu n lý và thu thu đ a ph ng.

ạ ơ ừ ớ ỏ ị ạ   ­ Phân lo i đ n v  tham gia BHXH theo quy mô (l n, v a, nh ), lo i

ệ ướ ố ự hình (hành chính s  nghi p, DN nhà n ố   c, DN ngoài qu c doanh, DN có v n

ộ ườ ổ ứ ơ ở ầ ư ướ đ u t n c ngoài, cán b  ph ng xã, t ậ  ch c ngoài công l p). Trên c  s  đó

ụ ể ừ ị ừ ừ ậ ơ ộ ệ ố   ộ phân công c  th  t ng đ n v , t ng b  ph n, t ng cá nhân thu c h  th ng

91

ệ ị ử ụ ự ế ả ơ BHXH Vi ộ   ố ớ ừ t Nam tr c ti p qu n lý thu đ i v i t ng đ n v  s  d ng lao đ ng

ự ủ ọ ầ ợ ớ ữ ộ cho phù h p v i năng l c c a h . C n chú ý phân công nh ng cán b  có trình

ệ ụ ữ ể ấ ả ơ ị ộ đ  nghi p v  v ng vàng đ  qu n lý các đ n v  SXKD, nh t là các DN ngoài

ố qu c doanh.

ệ ắ ả ế ộ ế ặ ­ G n ch t vi c gi i quy t các ch  đ , chính sách BHXH cho NLĐ

ấ ả ọ ơ ụ ả ơ ị ớ v i nghĩa v  ph i đóng BHXH. T t c  m i c  quan, đ n v , cá nhânkhông

ư ề ặ ậ ượ ả ế đóng   BHXH   ho c   đóng   ch m   đ u   ch a   đ c   gi i   quy t   các   ch   đ ế ộ

BHXH.

ố ợ ẽ ớ ầ ặ ổ ứ ộ ­ C n ph i h p ch t ch  v i các t ch c Thanh tra Lao đ ng, Thanh

ướ ổ ứ ề ổ ứ ộ ị tra Nhà n c, các t ch c công quy n và các t ch c chính tr  xã h i (c ơ

ể ể ả ầ ộ ộ quan Đ ng, Liên đoàn Lao đ ng, các H i qu n chúng…) đ  ki m tra, giám

ỹ ề ươ ệ ố ộ ầ sát, đôn đ c vi c kê khai lao đ ng, qu  ti n l ng và đóng BHXH. C n x ử

ố ớ ữ ứ ử ặ ạ ườ ph t nghiêm minh ho c có hình th c x  lý cao đ i v i nh ng tr ợ   ng h p

ệ ậ ố ố c  tình tr n tránh, gian l n trách nhi m tham gia và đóng BHXH.

ề ạ ẩ ả ­ Đ y m nh công tác tuyên truy n, gi ế ộ i thích các ch  đ , chính sách,

ề ợ ủ ệ quy n l i và trách nhi m c a NSDLĐ và NLĐ khi tham gia BHXH, đ  hể ọ

ể ự ầ ủ ị hi u và t ờ  giác tham gia và đóng BHXH đ y đ , k p th i.

ế ộ ế ầ ưở ố ớ ữ ơ ­ C n có ch  đ  khuy n khích, khen th ị   ng đ i v i nh ng đ n v ,

ạ ố ả cá nhân đ t thành tích t t trong công tác qu n lý thu BHXH.

ặ ề ế ả ơ ị ­ Qu n lý ch t ti n thu BHXH, kiên quy t không cho các đ n v , cá

ề ệ ằ ặ ỉ nhân thu BHXH b ng ti n m t. BHXH t nh, BHXH huy n không  đ ượ   c

ấ ỳ ộ ể ề ệ dùng ti n thu BHXH đ  chi tiêu cho b t k  n i dung công vi c gì. Theo

ủ ể ả ả ộ ỳ ệ ể ế ề ị đ nh k  ph i chuy n n p h t v  tài kho n c a BHXH Vi t Nam đ  hình

ậ ỹ thành qu  BHXH t p trung.

ườ

ắ ử ạ ớ

ể

3.2.7. Tăng c

ng công tác ki m tra, thanh tra; g n x  ph t v i khen

ưở

th

ờ ị ng k p th i

92

ế ộ ự ể ệ ệ Thanh tra, ki m tra vi c th c hi n các ch  đ  BHXH nói chung,

ế ứ ắ ả ộ ọ ị ằ   qu n lý thu BHXH b t bu c nói riêng có v  trí h t s c quan tr ng nh m

ủ ị ệ ả ộ ờ ả đ m b o cho vi c thu n p BHXH đúng, đ , k p th i. Không có thanh tra,

ự ề ệ ể ả ạ ứ ki m tra thì không th c hi n đúng ch c năng lãnh đ o, qu n lý v  BHXH.

ệ ề ả ơ Thanh tra v  BHXH là bi n pháp mà các c  quan qu n lý nhà n ướ   c

ể ể ế ộ ự ự ệ ệ ệ   ử ụ s  d ng đ  ki m tra vi c th c hi n chính sách, ch  đ  BHXH, th c hi n

ạ ề ố ớ ữ ử ế ạ x  lý hành chính và ph t ti n đ i v i NSDLĐ, n u có nh ng vi ph m v ề

ử ề ệ ị ẩ BHXH (hi n nay theo quy đ nh th m quy n x  lý là: Thanh tra chuyên

ấ ỉ ủ ị ệ ể ngành LĐTB&XH; Ch  t ch UBND c p t nh và huy n). Còn ki m tra là

ể ể ử ụ ệ ấ ẩ ơ ỉ ề bi n pháp mà c  quan có th m quy n s  d ng đ  ki m tra, ch n ch nh

ả ả ắ ộ ộ   các khâu trong qu n lý BHXH nói chung, qu n lý thu n p BHXH b t bu c

ể ề ả ả ị ử   nói riêng đ m b o theo đúng các quy đ nh; ki m tra không có quy n x  lý

ạ ề ế ạ ỉ ị ử   ư vi ph m hành chính và ph t ti n nh  Thanh tra, mà ch   ki n ngh  x  lý

ủ ơ ệ ể ệ ấ ạ ề khi phát hi n có d u hi u vi ph m v  BHXH (đó là ki m tra c a c  quan

ứ ệ ể ệ ộ ề ậ   ự BHXH). Thanh tra, ki m tra vi c th c hi n thu n p BHXH t c là đ  c p

ề ề ụ ủ ề ấ ế đ n v n đ  v  quy n và nghĩa v  c a các bên tham gia BHXH  thông qua

ệ ấ ị vi c ch p hành các quy đ nh đóng BHXH.

ụ ứ ề ạ ậ Bên c nh công tác tuyên truy n, giáo d c nâng cao nh n th c và ý

ố ớ ứ ấ ộ ị ầ   th c ch p hành thu n p BHXH theo quy đ nh đ i v i NLĐ, NSDLĐ, c n

ả ổ ự ứ ể ể ệ ặ ộ ph i t ệ  ch c thanh tra, ki m tra vi c th c hi n, m t m t bi u d ươ   ng

ệ ố ệ ệ ệ ể ồ ố ờ ng ườ ố i t t, vi c t ắ   ạ t, đ ng th i phát hi n l ch l c đ  có bi n pháp u n n n

ụ ứ ử ụ ữ ể ờ ị k p th i và áp d ng nh ng hình th c x  lý đ  răn đe, giáo d c không tái

ữ ệ ầ ạ ườ ự ạ ph m nh ng l n sau. Đây là công vi c th ệ   ng xuyên, vì th c tr ng hi n

ị ử ụ ụ ệ ề ơ ố ộ nay nhi u đ n v  s  d ng lao đ ng, ngoài vi c tr n tránh nghĩa v  tham

ạ ậ ả ộ ưở ớ ệ ả ả gia, l i ch m n p BHXH đã làm  nh h ng t i vi c đ m b o quy n l ề ợ   i

ủ ợ h p pháp, chính đáng c a NLĐ.

93

ậ ề ố ớ ạ Các vi ph m pháp lu t v  đóng BHXH đ i v i NSDLĐ và NLĐ,

ồ ờ bao g m các hành vi: không đóng, đóng không đúng th i gian, đóng không

ủ ố ứ ị ườ ộ đúng   m c   quy   đ nh   và   đóng   không   đ   s   ng ệ i   thu c   di n   tham   gia

ố ề ư ữ ệ ạ ả BHXH. Nh ng vi ph m trên, ngoài vi c ph i đóng s  ti n ch a đóng,

ị ử ủ ậ ả ậ ị ố ề   ch m đóng và b  x  lý theo quy đ nh c a pháp lu t, còn ph i đóng s  ti n

ạ ộ ấ ủ ầ ư ừ ư ậ lãi do ch a đóng, ch m đóng theo lãi su t c a ho t đ ng đ u t t qu ỹ

ứ ụ ừ BHXH trong năm, theo công th c tính lãi, áp d ng t ngày 01/01/2007, là:

Lt = D x K/12. Trong đó:

ả ộ ố ề ư ậ ượ +  Lt: S  ti n lãi ph i n p do ch a đóng, ch m đóng đ ằ   c tính h ng

tháng.

ố ề ư ậ ộ ườ ả ợ + D: S  ti n ch a đóng, ch m đóng thu c các tr ng h p ph i tính

lãi.

ạ ộ ấ ủ ầ ư ỹ + K: Lãi su t c a ho t đ ng đ u t qu  BHXH trong năm.

ị ử ổ ư ề ổ  Đ  ngh  s a đ i, b  sung tính lãi nh  sau:

ề ấ ừ ầ ề ầ ­ V  lãi su t tính: t ấ  đ u năm 2007, lãi su t tính tuy nhi u l n đ ượ   c

ề ỉ ừ ư ẫ đi u ch nh t ấ    8,4% năm, lên 8,76% năm 2013là 14%năm, nh ng v n th p,

ạ ố ề ấ ậ ả ộ ơ DN ch p nh n n p ph t s  ti n lãi này h n là tr  lãi vay Ngân hàng. Đ ề

ủ ụ ấ ấ ơ ị ngh  áp d ng tính lãi su t cao h n lãi su t cho vay c a Ngân hàng Th ươ   ng

ự ấ ạ ề ủ m i, vì th c ch t đây là ti n c a NLĐ đóng góp mà có.

ề ờ ệ ể ỉ ị ­ V  th i đi m tính: theo quy đ nh hi n nay thì ch  tính lãi sau ngày

ể ừ ứ ụ ế ạ ả ỉ ừ th   30   k   t ngày   h t   h n   ph i   đóng   BHXH   và   ch   áp   d ng   t ngày

ệ ự ư ậ ư ứ ậ ằ 01/01/2007, t c là khi Lu t BHXH có hi u l c. Nh  v y ch a công b ng,

ữ ọ ớ ợ ồ vì có nh ng DN n  t n đ ng BHXH t ừ ướ  tr c năm 2007 và có DN m i phát

ế ộ ư ề ệ ợ ượ ự sinh n  sau này, nh ng khi th c hi n ch  đ  BHXH thì đ u đ ề   c đi u

ệ ạ ỉ ỉ ố ch nh theo ch  s  CPI hi n t i.

94

ố ớ ề ạ ỗ ơ Đ i v i m i hành vi vi ph m hành chính v  BHXH, c  quan, t ổ

ứ ử ứ ạ ả ạ ị ộ ch c, cá nhân vi ph m ph i ch u m t trong các hình th c x  ph t chính là

ứ ộ ạ ề ư ặ ấ ạ ỳ ả c nh cáo ho c ph t ti n nh  trên. Tu  theo tính ch t, m c đ  vi ph m có

ạ ổ ể ị ư ướ ụ ề ử ụ ứ ử th  b  áp d ng hình th c x  ph t b  sung, nh   t ấ   c quy n s  d ng Gi y

ờ ạ ờ ạ ạ ộ ặ ị ặ ậ   phép ho t đ ng có th i h n ho c không th i h n ho c t ch thu tang v t,

ươ ệ ượ ử ụ ể ạ ph ng ti n đ c s  d ng đ  vi ph m hành chính.

ủ ạ ủ ế ả ả ậ ả  Ph i có ch  tài đ  m nh đ m b o nghiêm minh c a pháp lu t, phù

ậ ủ ề ế ệ ậ ớ ộ ợ h p v i đi u ki n kinh t ­xã h i và t p quán pháp lu t c a đ t n ấ ướ   c.

ẽ ị ạ ệ ố ụ ẽ ế ế ả ự   Thi u ch  tài tho  đáng, h  th ng BHXH s  b  l m d ng và s  không th c

ượ ứ ứ ậ ắ ệ hi n đ c ch c năng đáp  ng bù đ p thu nh p cho các thành viên tham gia

ệ ế ả ậ ả ấ ủ BHXH. B n ch t c a ch  tài là đ ề ra các bi n pháp pháp lu t tho  đáng

ể ạ ậ ấ ậ ượ trong ph m vi pháp lu t mà các bên liên quan có th  ch p thu n đ c vì

ợ ự ư ế ệ ượ ả l ể i ích chung. Nh ng đ  ch  tài th c hi n đ ệ ố   c thì b n thân h  th ng

ế ớ ợ ề ệ ị ả BHXH cũng ph i phù h p, ti n t i hoàn thi n (các quy đ nh v  đóng ­

ưở ủ ụ ủ ệ ạ ộ ố h ng,   các   th   t c   thu   n p   BHXH,   tính   minh   b ch   c a   h   th ng   tài

ụ ể ề ấ chính…).  Khi  NSDLĐ  th y  rõ  và   hi u   rõ  quy n  và   nghĩa   v  tham  gia

ớ ơ ộ ẵ ứ ợ ố ơ BHXH thì  m c đ  s n sàng h p tác v i c  quan BHXH t t h n. Đây là

ế ướ ừ ự ạ ch  tài theo h ả ệ   ng phòng ng a s  vi ph m BHXH, nó bao hàm c  vi c

ệ ấ ấ ướ ổ ứ ệ ấ cung c p thông tin, cung c p tài li u h ẫ ng d n, t ch c hu n luy n cho

ư ậ ẽ ạ ủ ự ự ề ự DN v  công tác BHXH, có nh  v y s  t o ra s  tuân th  t giác, s  liên

ữ ữ ợ ườ ớ ơ ế k t, h p tác gi a các DN v i c  quan BHXH. Trong nh ng tr ợ   ng h p

ế ư ể ậ ề ư ể ặ ặ không hi u h t nghĩa ho c ch a hi u rõ pháp lu t v  BHXH, đ c bi ệ   t

ọ ơ ở ủ ậ ể ố ể ọ ố c  tình không hi u, h  luôn tìm m i s  h  c a pháp lu t đ  tr n tránh

ể ả ề ợ ụ ả ố đóng BHXH, tr n tránh nghĩa v  đóng đ  đ m b o quy n l i cho NLĐ mà

ủ ạ ử ụ ướ ế ầ ả ộ ọ ự   ọ h  thuê m n, s  d ng thì c n có ch  tài đ  m nh bu c h  ph i th c

ụ ệ hi n nghĩa v  BHXH .

95

ộ ệ ử ụ ồ ế ớ ệ S  d ng đ ng b  bi n pháp kinh t v i bi n pháp hành chính, khi phát

ạ ề ự ệ ề ệ ệ ạ ự hi n DN vi ph m v  đóng BHXH, th c hi n ph t ti n và th c hi n truy thu

ệ ố ả ặ ạ ặ ả thông qua h  th ng Kho b c ho c Ngân hàng; ho c phong to  tài kho n và

ứ ộ ủ ề ạ ỳ ị các giao d ch kinh doanh c a DN tu  theo m c đ  vi ph m v  đóng BHXH.

ệ ượ ư ủ ế ệ ầ ể ự Nh ng đ  th c hi n đ c ch  tài này c n làm rõ trách nhi m c a Thanh tra

ề ấ ặ ộ ệ lao đ ng (thanh tra chuyên ngành), chính quy n các c p…Đ c bi ả   t, ph i

ệ ố ứ ự ề nghiên c u xây d ng h  th ng thanh tra chuyên ngành v  BHXH theo h ệ

ọ ừ ố ươ ớ ị ươ ượ ạ ủ ớ ề th ng d c t Trung ng t i đ a ph ng, đ ế   c giao quy n h n đ  l n, n u

ệ ề ạ ạ ặ ộ ứ phát hi n vi ph m có quy n ghi m c n p ph t ho c ra các thông báo đ ể

ả ủ ả phong to  tài kho n c a DN.

ệ ử ạ ạ ầ ưở Bên c nh vi c x  lý nghiêm các vi ph m, c n khen th ờ   ị ng k p th i

ị ử ụ ữ ơ ộ ố nh ng đ n v  s  d ng lao đ ng làm t t công tác đăng ký tham gia và thu

ưở ả ượ ự ệ ộ n p BHXH hàng năm. Khen th ng ph i đ ị   c th c hi n khách quan, k p

ả ậ ế ấ ầ ờ ọ ệ th i,   coi   tr ng   c   v t   ch t   và   tinh   th n,   n u   không   quán   tri ầ t   đ y   đ ủ

ụ ụ ắ ưở nguyên t c trên thì tác d ng giáo d c thông qua công tác khen th ng không

ạ ứ ỳ ớ ị ạ ữ ế ạ ả ạ nh ng b  h n ch  mà t o s c l n, vi ph m không gi m mà tái ph m có

ẽ ữ ể ẫ ử ế ắ ạ ặ ớ th  v n tăng. Vì, khi g n k t ch t ch  gi a x  lý các vi ph m v i khen

ưở ể ả ả ờ ơ ị th ơ   ng k p th i, b n thân cách làm này đã giúp c  quan qu n lý hi u h n

ể ễ ủ ả ề v  DN, thông c m khó khăn c a DN. Chúng ta có th  d  dàng tr  l ả ờ ượ   i đ c

ề ỏ ư ư ệ ắ câu h i vì sao nhi u DN t ộ    nhân hi n nay ch a tham gia BHXH b t bu c

ự ế cho NLĐ. Tuy nhiên, đi vào th c t ủ  quá trình SXKD c a các DN chúng ta

ấ ớ ượ ả ờ ề ơ ả ỉ m i th y đ c câu tr  l i không h  đ n gi n, không ch  là do NSDLĐ c ố

ạ ậ ố ố ệ   tình vi ph m pháp lu t, c  tình tr n đóng BHXH, mà đó là do các DN hi n

ầ ủ ể ự ệ ả ạ ấ ậ ụ   nay kh  năng c nh tranh th p. Vì v y, đ  th c hi n đ y đ  các nghĩa v  và

ư ệ ả ả ậ ộ ị trách nhi m m t cách hoàn h o nh  trong các văn b n pháp lu t quy đ nh

ả ệ ễ không ph i là vi c d .

96

Ị Ộ Ố Ế 3.3. M T S  KI N NGH

ố ớ

ố ộ 3.3.1. Đ i v i Qu c h i

̀ ́ ̀ ́ ̀ ự ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ­ Đê nghi bô sung vao Bô luât Hinh s  tôi trôn đong BHXH, tôi chiêm

̀ ́ ́ ̀ ́ ơ ợ ̣ ̉ ̣ dung tiên BHXH cua ng ̀ ươ i lao đông đôi v i tr ́ ̀ ươ ng h p trich tiên đong

ư ơ ̉ ̣ ̣ BHXH cua ng ̀ ̀ ơ   ươ i lao đông nh ng không nôp cho c  quan BHXH trong th i

́ ́ ̀ ̀ ̃ ̣ ử ư ̣ ̣ ̣ gian dai, đa bi x  phat hanh chinh nh ng tiêp tuc vi pham;

́ ườ ệ ̣ ­ Tăng c ự ng công tac giám sát viêc th c hi n chính sách BHXH.

ố ớ

ủ

3.3.2. Đ i v i Chính ph

ề ệ ả *  Hoàn thi n các văn b n pháp quy v  BHXH

ủ ỉ ạ ề ớ ị ứ   ộ Đ  ngh  Chính ph  ch  đ o các b , ngành liên quan s m nghiên c u,

ệ ị ị ẫ hoàn thi n và ban hành ngh  đ nh, Thông t ư ướ  h ử   ậ ng d n Lu t BHXH s a

ổ ổ ứ ự ệ ể ơ ổ đ i, b  sung đ  c  quan BHXH t ả ệ  ch c th c hi n có hi u qu .

ử ổ ộ *  N i dung s a đ i chính sách BHXH

ề ươ ứ ậ ố ể ­ Nghiên c u ban hành Lu t Ti n l ng t ự   ố ớ i thi u đ i v i khu v c

ự ả ị ươ ể ắ SXKD;   quy   đ nh   nguyên   t c   xây   d ng   thang,   b ng   l ng   đ   NLĐ   và

ơ ở ề ươ ị ệ ố ự ợ ị NSDLĐ có c  s  xác đ nh ti n l ng h p lý; th c hi n t t công tác đ nh

ứ ầ ộ ọ ộ ế ổ m c lao đ ng trong các DN thu c m i thành ph n kinh t . B  sung, hoàn

ỉ ư ớ ố ớ ộ ố ệ ề ặ   thi n chính sách cho ngh  h u s m đ i v i công nhân m t s  ngh  n ng

ộ ạ ể ọ nh c, đ c h i, nguy hi m.

ệ ượ ạ ­ Cho phép BHXH Vi t Nam đ c đa d ng hoá các hình th c đ u t ứ ầ ư

ệ ắ ả ộ trên nguyên t c an toàn, hi u qu ; ngoài n i dung cho NSNN và các ngân

ươ ạ ượ ầ ư hàng th ỹ ng m i vay, qu  BHXH còn đ c đ u t ọ   ự  vào các d  án   tr ng

ầ ư ể ố ầ ư ỷ ự ả đi m qu c gia, đ u t ấ ộ  vào lĩnh v c b t đ ng s n, đ u t u  thác qua các

ế ớ ẻ ủ ệ ằ ạ ả ậ t p đoàn tài chính th  gi i nh m chia s  r i ro và đ t hi u qu  cao.

97

ở ộ ố ượ ố ớ ắ ộ ­ M  r ng thêm đ i t ng tham gia BHXH b t bu c đ i v i lao

ườ ị ấ ệ ả ồ ợ ộ đ ng do UBND xã, ph ng, th  tr n h p đ ng làm công vi c qu n lý các

ợ ủ ườ ị ấ ch  c a xã, ph ng, th  tr n.

ụ ể ứ ả ị ướ ề ủ * Phân đ nh c  th  ch c năng qu n lý nhà n c v  BHXH c a các

ướ ủ ổ ứ ứ ả ơ c  quan qu n lý nhà n c; ch c năng giám sát c a t ớ    ch c công đoàn v i

ủ ệ ố ứ ự ệ ả ệ ch c năng qu n lý s  nghi p BHXH c a h  th ng BHXH Vi t Nam

ả ơ ướ ộ ộ ­ Các c  quan qu n lý nhà n c (B  Tài chính, B  LĐTB&XH) v ề

ủ ướ ự ủ ụ ệ ặ BHXH có nhi m v  xây d ng trình Chính ph  ho c Th  t ng Chính ph ủ

ặ ự ề ề ẩ ả ban hành ho c t ban hành theo th m quy n các văn b n pháp quy v  các

ổ ứ ế ộ ế ộ ể ả ỹ ch  đ  BHXH, ch  đ  qu n lý qu  BHXH. T  ch c ki m tra vi c t ệ ổ ứ    ch c

ự ủ ệ ố ể ệ th c c a h  th ng BHXH trong vi c tri n khai chính sách và các ch  đ ế ộ

ố ớ ị ớ ủ ế ả ỹ trên đ i v i NLĐ và qu n lý qu  BHXH. Ki n ngh  v i Chính ph , Th ủ

ướ ổ ổ ủ ử ặ ự ử ổ ổ t ng Chính ph  s a đ i b  sung, ho c t ẩ    s a đ i b  sung (theo th m

ế ộ ự ữ ề ế ấ ặ ớ ợ ễ   ư quy n) n u th y nh ng ch  đ  đó ch a ho c không phù h p v i th c ti n

ạ ộ ự ệ ả ả ơ ướ ho t đ ng qu n lý s  nghi p BHXH. Các c  quan qu n lý nhà n c không

ụ ụ ể ủ ệ ố ệ ệ ệ ả can thi p vào các công vi c qu n lý nghi p v  c  th  c a h  th ng BHXH

ệ Vi t Nam.

ệ ố ệ ứ ự ệ ộ ­ H  th ng thu c TLĐLĐ Vi t Nam th c hi n ch c năng giám sát

ệ ổ ứ ủ ệ ố ế ộ ự ệ vi c t ch c th c hi n các ch  đ , chính sách BHXH c a h  th ng t ổ ứ    ch c

ố ớ ị ớ ế ướ ử ổ ứ ổ BHXHđ i v i NLĐ. Ki n ngh  v i Nhà n c nghiên c u, s a đ i, b  sung

ố ớ ế ộ ệ hoàn thi n các ch  đ  chính sách BHXH đ i v i NLĐ.

ệ ố ệ ủ ướ ủ ổ ­ H  th ng BHXH Vi t Nam giúp Th  t ng Chính ph  t ứ    ch c

ệ ể ệ ả ả ế tri n khai th c ự ự hi n qu n lý s  nghi p BHXH; gi ế ộ i quy t ch  đ  chính sách

ổ ạ ộ ầ ư ứ ả cho NLĐ, t ch c qu n lý thu BHXH, chi BHXH, ho t đ ng đ u t qu ỹ

ị ớ ế ả ơ ướ ặ BHXH. Ki n ngh  v i các c  quan qu n lý nhà n ớ c ho c v i Th  t ủ ướ   ng

ử ổ ổ ế ộ ủ ủ Chính ph , Chính ph  xem xét s a đ i, b  sung các ch  đ , chính sách BHXH

98

ẫ ộ ướ ả ỹ ươ ả và qu n lý qu  BHXH. H ng d n n i dung, ph ứ   ng pháp qu n lý, cách th c

ố ớ ế ộ ứ ự ệ ả ỹ ổ t ch c th c hi n các ch  đ  BHXH đ i v i NLĐ và qu n lý qu  BHXH

ệ ố trong h  th ng.

ậ ổ ố

ặ

ỷ

ệ

3.3.3. U  ban m t tr n t

qu c Vi

t Nam

ườ ự ậ ­ Tăng c ề   ng tham gia xây d ng chính sách, pháp lu t; tuyên truy n,

ổ ế ứ ụ ệ ậ ự ph  bi n, giáo d c pháp lu t và th c hi n ch c năng giám sát trong quá

ự ề ệ trình th c hi n chính sách v  BHXH, BHYT.

ố ợ ể ổ ự ế ả ơ ớ ­ Xây d ng quy ch  ph i h p v i các c  quan qu n lý đ  t ứ    ch c

ậ ề ự ệ ệ ể ả tri n khai th c hi n có hi u qu  chính sách pháp lu t v  BHXH, BHYT.

ặ ậ ố ổ ệ ấ ườ ấ ­ M t tr n T  qu c Vi t Nam các c p tăng c ỷ   ng giám sát c p u ,

ị ươ ế ố ệ ề ệ ị ề chính quy n đ a ph ự ng trong vi c tri n khai th c hi n Ngh  quy t s  21­

ề ườ ố ớ ự ủ ả ạ NQ/TW v  tăng c ng s  lãnh đ o c a Đ ng đ i v i công tác BHXH,

ạ BHYT giai đo n 2012 – 2020.

ố ớ

ộ

3.3.4. Đ i v i các b , ngành

ướ ệ * Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam:

ề ị ướ ố ợ ẽ ớ ặ ­ Đ  ngh  Ngân hàng Nhà n c ph i h p ch t ch  v i BHXH Vi ệ   t

ườ ạ ộ ế ấ ả Nam th ng xuyên cung c p tình hình và k t qu  ho t đ ng kinh doanh

ươ ạ ể ệ ầ ư ự ệ ủ c a các ngân hàng th ng m i đ  BHXH Vi t Nam th c hi n đ u t qu ỹ

ủ ả ả ả ả ệ BHXH đ m b o an toàn, hi u qu , tránh r i ro x y ra.

ỉ ạ ươ ự ệ ạ ­ Ch  đ o các Ngân hàng th ng m i th c hi n nghiêm Thông t ư

ố ị ủ   liên   t ch   s   03/2008/TTLT­BLĐTBXH­BTC­NHNN   ngày   18/02/2008   c a

ộ ẩ liên B  LĐTB&XH, Tài chính và Ngân hàng Nhà n ướ ướ c h ủ ụ   ng d n th  t c

ề ừ ộ ử ủ ể ộ ề ề ả bu c trích ti n t ư    tài kho n ti n g i c a NSDLĐ đ  n p ti n BHXH ch a

ề ề ậ ỹ đóng, ch m đóng và ti n lãi phát sinh v  qu  BHXH.

ố ớ ộ * Đ i v i B  Công an:

99

ố ợ ị ộ ề ế ớ ớ Đ  ngh  B  Công an s m ký Quy ch  ph i h p v i BHXH Vi ệ   t

ườ ạ ể Nam đ  tăng c ừ ng theo dõi giám sát ngăn ng a vi ph m chính sách BHXH,

ả ướ ạ BHYT trên ph m vi c  n c.

ố ớ ố * Đ i v i Toà án t i cao:

ị ố ướ Đ  ề ngh  Tòa án nhân dân t i cao ban hành ả văn b n h ẫ   ng d n

ử ụ ể ạ ấ ậ công tác xét x  các v  án vi ph m Lu t BHXH đ  các toà án c p d ướ   i

ỉ ạ ự ệ ấ ả ứ ế th c hi n; ch  đ o toà án nhân dân các c p gi ể   i quy t nhanh, d t đi m

ụ ợ ọ các v  án n  đ ng BHXH.

ộ ế ầ ư ạ *  B  K  ho ch và Đ u t :

ị ộ ế ầ ư ỉ ạ ở ế ề ạ ạ Đ  ngh  B  K  ho ch và Đ u t ch  đ o S  K  ho ch và Đ u t ầ ư

ố ỉ ớ ấ   hàng tháng thông báo cho BHXH t nh, thành ph  danh sách các DN m i c p

ạ ộ ơ ở ể ố ỉ phép ho t đ ng đ  BHXH t nh, thành ph  có c  s  thu BHXH theo pháp

lu t.ậ

ổ ế ụ * T ng c c Thu :

ố ợ ớ ơ ị ổ ụ ế ẻ ề Đ  ngh  T ng c c Thu  ph i h p v i c  quan BHXH chia s  thông

ạ ộ ế ả ậ ệ tin liên quan đ n qu n lý doanh nghi p khi thành l p, ho t đ ng, khai báo

ế ằ ế ế thu  và quy t toán thu  h ng năm.

ố ớ ỷ

ỉ

ố

3.3.5. Đ i v i U  ban nhân dân t nh, thành ph

ỉ ạ ứ ườ ể ­ Ch  đ o các ngành ch c năng tăng c ị   ng ki m tra các DN trên đ a

ự ệ ệ ỏ ướ ể ợ ậ ồ ộ bàn th c hi n nghiêm túc vi c ký th a c lao đ ng t p th , h p đ ng lao

ậ ộ ộ ộ ị ộ đ ng theo đúng các n i dung quy đ nh trong B  Lu t lao đ ng, làm c  s ơ ở

ậ ề ủ ệ ị cho vi c đăng ký tham gia BHXH theo quy đ nh c a pháp lu t v  BHXH.

ự ư ệ ệ ộ ộ ữ   ­ Đ a vi c th c hi n thu, n p BHXH cho NLĐ là m t trong nh ng

ứ ộ ụ ằ ệ tiêu chí đánh giá m c đ  hoàn thành nhi m v  h ng năm và bình xét thi đua,

ưở ủ ệ ậ khen th ng, công nh n các danh hi u thi đua c a DN.

100

ỉ ạ ứ ố   ­ Ch  đ o các ngành ch c năng khi xem xét đăng ký kinh doanh đ i

ả ố ộ ầ   ớ v i các DN ngoài qu c doanh ph i có n i dung tham gia BHXH, yêu c u

ề ợ ự ệ ồ ộ ị các DN th c hi n nghiêm túc các quy đ nh v  H p đ ng lao đ ng và đăng

ầ ủ ị ờ ị ký tham gia BHXH cho NLĐ đ y đ , k p th i, đúng các quy đ nh.

101

Ậ Ế K T LU N

ẳ ị ượ ủ ọ ị BHXH đã kh ng đ nh đ ờ   c v  trí quan tr ng c a mình trong đ i

ộ ủ ư ủ ỗ ố ố   s ng c a m i NLĐ cũng nh  trong chính sách xã h i c a các qu c gia và

ự ự ự ươ ợ ộ ồ ườ ẻ ườ ế th c s  là s  t ng tr  c ng đ ng, là ng i kho  giúp ng i y u, ng ườ   i

ẻ ườ ườ ườ ị ấ ậ tr  giúp ng i già, ng ậ i có thu nh p giúp ng ằ   i b  m t thu nh p, nh m

ộ ố ữ ấ ả ả ả ấ ẳ ậ ớ ộ gi m b t nh ng b t bình đ ng xã h i, b o đ m cu c s ng v t ch t và tinh

ầ ủ ọ ộ ướ ớ ụ ấ th n c a m i thành viên trong xã h i và h ng t i m c tiêu cao nh t là vì

ố ẹ ủ ả ộ ơ ổ ứ ộ ố cu c s ng t ồ t đ p c a c  c ng đ ng. Qua h n 16 năm t ệ   ự  ch c th c hi n

ặ ượ ữ ả ạ ơ ả công tác qu n lý thu BHXH, bên c nh nh ng m t đ c là c  b n, cũng còn

ế ầ ượ ứ ề ặ ế ụ ậ ộ ộ ộ ố ạ b c l m t s  h n ch , c n đ c ti p t c nghiên c u v  m t lý lu n cũng

ư ổ ữ ự ế ể ả ễ nh  t ng k t th c ti n đ  tìm ra nh ng gi ả   ệ i pháp hoàn thi n công tác qu n

ầ ủ ứ ể ằ ộ ế lý thu BHXH, nh m đáp  ng yêu c u c a công cu c phát tri n kinh t ­ xã

h i.ộ

ậ ậ ộ Lu n văn đã t p trung làm rõ ba n i dung chính:

ơ ở ề ậ ậ Trên c  s  lý lu n chung v  thu BHXH lu n văn đã phân tích làm rõ

ụ ệ ả ả ộ ắ   khái ni m qu n lý thu BHXH, n i dung, m c tiêu qu n lý thu BHXH b t

ể ậ ơ ở ư ậ ộ bu c. Đó là c  s  lý lu n đ  lu n văn phân tích, đánh giá và đ a ra các gi ả   i

ệ ố ộ ở ắ ả ươ ự pháp th c hi n t t công tác qu n lý thu BHXH b t bu c Ch ng 2.

ự ậ ạ ả Lu n văn đã đi sâu và phân tích, đánh giá th c tr ng qu n lý thu

ạ ậ BHXH giai đo n 2009 ­2013, trong đó t p trung đi sâu, phân tích đánh giá

ự ệ ạ ả ặ ắ ộ th c tr ng công tác qu n lý thu BHXH b t bu c hi n nay trên các m t:

ề ổ ứ ộ ơ ữ ể ặ ­ Khái quát nh ng đ c đi m v  t ch c b  máy c  quan BHXH

ự ạ ả ộ ố   ­ Th c tr ng công tác qu n lý thu BHXH trên các n i dung: Đ i

ượ ề ươ ứ t ng tham gia BHXH, ti n l ng làm căn c  tính đóng BHXH, ph ươ   ng

ứ ứ ộ th c, m c đóng BHXH và công tác thu ­ n p BHXH.

102

ự ạ ầ ả ­ Đánh giá th c tr ng công tác qu n lý thu BHXH. Ph n này đã đánh

ặ ạ ượ ồ ạ ạ ữ ữ giá làm rõ nh ng m t đ t đ ặ c, nh ng m t còn t n t ế   i h n ch , tìm ra và

ượ ủ ồ ạ ữ phân tích đ c nh ng nguyên nhân c a t n t i.

ự ự ễ ậ ắ ộ ờ ả D a trên lý lu n và th c ti n qu n lý thu BHXH b t bu c th i gian

ề ậ ấ ươ ướ ạ ộ ả qua, lu n văn đ  xu t ph ng h ắ   ng ho t đ ng qu n lý thu BHXH b t

ừ ế ộ ướ ư ủ ả bu c đ n năm 2020, t ng b ậ ủ   c đ a chính sách c a Đ ng, pháp lu t c a

ướ ự ự ộ ố Nhà n c th c s  đi vào cu c s ng.

ư ủ ụ ả ạ ộ ệ M c đích c a vi c đ a ra các gi i pháp nâng cao ho t đ ng thu

ể ọ ố ượ ệ ắ ộ ộ BHXH là đ  m i đ i t ng thu c di n tham gia BHXH b t bu c theo quy

ệ ậ ằ ộ ầ ừ   ị đ nh và tránh gian l n, né tránh trách nhi m n p BHXH nh m d n t ng

ướ ự ệ ả ả ọ ỹ b ớ   c th c hi n BHXH cho m i NLĐ và đ m b o có qu  tài chính l n

ủ ể ả ạ ổ ị ả ấ m nh, đ  kh  năng cung c p tài chính  n đ nh đ  chi tr các ch  đ  tr ế ộ ợ

ộ ố ả ổ ầ ả ị ấ c p BHXH, góp ph n đ m b o  n đ nh cu c s ng cho các thành viên trong

ầ ộ ộ ữ ữ ổ xã h i, góp ph n an toàn xã h i và gi ị ị  v ng  n đ nh chính tr .

ữ ứ ủ ế ẽ ằ ậ ọ ớ ả Hy v ng r ng v i nh ng k t qu  nghiên c u c a lu n văn s  góp

ệ ệ ả ầ ạ ph n nâng cao hi u qu  công tác thu BHXH trong giai đo n hi n nay và

ươ ạ ộ ủ ể ệ ệ trong  t ng lai đ  ho t đ ng c a BHXH Vi ả   t Nam ngày càng có hi u qu ,

ự ự ộ ướ ộ ườ ạ ủ ồ th c s  là m t l i an toàn xã h i và là ng i b n đ ng hành c a NLĐ,

ấ ướ ự ệ ệ ầ ẩ góp ph n đ y nhanh s  nghi p công nghi p hoá đ t n c, làm cho dân

ướ ạ ằ ộ giàu, n ủ c m nh, xã h i dân ch , công b ng, văn minh.

103

Ụ Ả Ệ DANH M C TÀI LI U THAM KH O

ộ ộ ươ ữ ậ ộ 1. B   Lao   đ ng   Th ộ   ng   binh   và   Xã   h i   (1999),   Thu t   ng   Lao   đ ng

ươ ộ ậ Th ng binh và Xã h i, t p I, ộ . ộ Nxb Lao đ ng, Hà N i

ệ ế ượ ể ệ   Nam đ nế 2. BHXH Vi t Nam (2010), Chi n l c phát tri n BHXH Vi t

ầ năm 2020, t m nhìn 2030.

ệ ế ị ố 3. BHXH   Vi t   Nam   (2011),   Quy t   đ nh   s 1111/QĐ­BHXH   ngày

ủ ổ ố ệ ề ệ 25/10/2011 c a T ng Giám đ c BHXH Vi t Nam v  vi c ban hành

ể ả ả ị ế ả Quy đ nh qu n lý thu BHXH, b o hi m y t ổ ; qu n lý s  BHXH, th ẻ

ể ả b o hi m y t ế .

ễ ệ 4. Nguy n Huy Ban (2007), “Hoàn thi n chính sách BHXH, BHYT th i k ờ ỳ

ể ậ ạ T p chí BHXH ộ h i nh p và phát tri n”, , (2).

ủ ổ ệ ừ ế 5. Các báo cáo t ng k t năm c a BHXH Vi t Nam t ế  2005 đ n 2010.

ủ ố ị ị 6. Chính ph  (2003), Ngh  đ nh s  01/2003/NĐ ­ CP ngày 09/01/2003 v ề

ộ ố ề ệ ử ề ệ ủ ổ vi c s a đ i m t s  đi u c a đi u l BHXH ban hành kèm theo

ủ ố ị ị ủ ngh  đ nh s  12/CP ngày 26/01/1995 c a Chính ph .

ủ ố ị ị 7. Chính ph  (2007), Ngh  đ nh s  135/2007/NĐ ­ CP ngày 16/8/2007 quy

ề ử ạ ự ạ ị đ nh v  x  ph t vi ph m hành chính trong lĩnh v c BHXH.

ủ ố ị ị 8. Chính   ph   (2009),   Ngh   đ nh   s   152/2009/NĐ   ­   CP   ngày   22/12/2009

ướ ộ ố ề ủ ề ẫ ắ ộ h ậ ng d n m t s  đi u c a lu t BHXH v  BHXH b t bu c.

104

ự ễ ệ ả ạ các b ênị 9. Nguy n Văn Châu, Th c tr ng qu n lý thu BHXH hi n nay và

ệ ề ằ ả ọ ấ pháp nh m nâng cao hi u qu  công tác thu, Đ  tài khoa ộ    h c c p b ,

ố mã s  96­01­01/ĐT.

ả ả ệ ạ ộ ạ ệ ể ố   Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c ộ 10. Đ ng C ng s n Vi t Nam (2010),

ứ ố ị ầ l n th  IX, X, XI, ộ . Nxb Chính tr  qu c gia, Hà N i

ự ệ ễ ấ ớ ủ   11. Nguy n T n Dũng (1998), “S  nghi p BHXH là chính sách l n c a

ả ướ Đ ng và Nhà n c ta, Thông tin BHXH, (3), tr.3­5.

ộ ồ ộ ưở ế ị ố Quy t đ nh s  40 ­ HĐBT ngày 16 tháng 3 12. H i đ ng b  tr ng (1998),

ề ệ ử ổ ỷ ệ ộ ộ năm 1998 v  vi c s a đ i t ộ    n p kinh phí BHXH do B  Lao đ ng l

ươ ả ộ Th ng binh và Xã h i qu n lý.

ộ ồ ủ ố ị ị Ngh  đ nh s  39/CP ngày 23 tháng 3 năm 13. H i đ ng chính ph  (1962),

ộ ố ộ ỹ ị 1962 quy đ nh m t s  n i dung thu chi qu  BHXH.

ộ ộ ươ ộ ộ 14. Liên B  Lao đ ng ­ Th ng binh và Xã h i ­ B  Tài chính (1998),

ư ộ ố Thông t liên b  s  11/TT ­ LB ngày 16 tháng 6 năm 1998 h ướ   ng

ộ ộ ươ ộ ẫ d n thu n p BHXH do ngành Lao đ ng ­ Th ng binh và Xã h i.

ả ướ ậ ậ ẫ 15. Lu t BHXH, BHYT, các văn b n h ng d n Lu t BHXH, BHYT.

ậ ố ị ệ 16. Ngh  ị đ nh s  19/CP ngày 16/02/1995 thành l p BHXH Vi t Nam;  Ngh ị

ủ ủ ố ị ị đ nh s  94/2008 ngày 22 tháng 8 năm 2008 c a Chính ph , quy đ nh

ơ ấ ổ ứ ủ ụ ứ ề ệ ạ ch c năng nhi m v , quy n h n và c  c u t ch c c a BHXH Vi ệ   t

Nam.

ộ ướ ủ ộ ệ ộ ậ   B  Lu t ố 17. Qu c h i n ộ c C ng hoà xã h i ch  nghĩa Vi t Nam (1994),

ố ị ộ Lao đ ng, ộ . Nxb Chính tr  qu c gia, Hà N i

105

ủ ướ ế ị ủ ố 18. Th  t ng Chính ph  (1995), Quy t đ nh s  606/TTg ngày 29/6/1995

ủ ướ ủ ề ệ ế ổ ủ c a Th  t ng Chính ph  v  vi c ban hành quy ch  t ứ  ch c và

ạ ộ ệ ủ ho t đ ng c a BHXH Vi t Nam.

ệ ế ị ố Quy t đ nh s  364 ngày 02/4/1962 v ề 19. T ng ổ Công đoàn Vi t Nam (1962),

ắ ế ề ộ ỹ ả nguyên t c qu n lý và chi ti t v  n i dung thu, chi qu  BHXH Nhà

cướ . n

ơ ở ươ ệ ệ ả ọ 20. D ng Xuân Tri u (2000), C  s  khoa h c hoàn thi n quy trình qu n lý

ọ ấ ứ ề ộ thu BHXH, Đ  tài nghiên c u khoa h c c p B , BHXH Vi t ệ  Nam.