Quy hoạch đô thị cực lớn – Một số bài học từ kinh nghiệm của thành phố Bangkok – Thái Lan

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số bài học kinh nghiệm từ quy hoạch đô thị cực lớn tại Bangkok và Thái Lan từ đó có những định hướng để áp dụng lên các đô thị tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quy hoạch đô thị cực lớn – Một số bài học từ kinh nghiệm của thành phố Bangkok – Thái Lan

THEÁ GIÔÍ QUY HOAÏ C H QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ CÖÏC LÔÙN & KIEÁN TRUÙC MOÄT SOÁ BAØI HOÏC TÖØ KINH NGHIEÄM CUÛA THAØNH PHOÁ BANGKOK - THAÙI LAN TS.KTS. HOAØNG NGOÏC LAN THS.KTS. LEÂ THÒ BÍCH NGOÏC Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, caùc ñoâ thò cöïc lôùn hoaëc caùc vuøng ñaïi ñoâ thò luoân coù moät vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa quoác gia. Haàu heát caùc ñaïi ñoâ thò naøy ñoùng vai troø laø ñaàu taøu phaùt trieån kinh teá cuûa moät ñaát nöôùc. Tuy nhieân, quaù trình phaùt trieån luoân gaëp nhieàu thaùch thöùc veà caùc vaán ñeà kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng naûy sinh trong quaù trình taêng tröôûng nhanh choùng cuûa vuøng ñaïi ñoâ thò. Do ñoù, haàu heát caùc ñoâ thò naøy ñeàu ñöôïc laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch töø caáp vuøng cho tôùi caáp ñoä ñoâ thò ñeå ñònh höôùng cho söï phaùt trieån khoâng gian kinh teá - xaõ hoäi trong töøng thôøi kyø theo caùc muïc tieâu cuûa töøng giai ñoaïn phaùt trieån. Thaønh phoá Bangkok, Thaùi Lan laø moät ñoâ thò cöïc lôùn thuoäc vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok, coù nhieàu ñieåm töông ñoàng veà boái caûnh phaùt trieån vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM) trong vuøng TP.HCM. Caùc thaønh phoá naøy cuõng naèm trong heä thoáng ñoâ thò cöïc lôùn cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ noùi rieâng, theá giôùi noùi chung. Baøi vieát naøy xem xeùt caùc giaûi phaùp quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok qua töøng thôøi kyø phaùt trieån ñeå tìm ra nhöõng ñieåm töông ñoàng, nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån moät ñoâ thò cöïc lôùn. Caùc giai ñoaïn quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok seõ ñöôïc trình baøy töø boái caûnh daãn ñeán caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua ñoà aùn ñeå ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm trong vieäc giaûi quyeát caùc baát caäp vaø ñoùn ñaàu caùc cô hoäi do söï taêng tröôûng nhanh choùng cuûa TP.HCM, goùp phaàn cho coâng taùc ñieàu chænh Quy hoaïch chung TP.HCM saép tôùi cuûa chính quyeàn thaønh phoá. Keywords: ñoâ thò cöïc lôùn, vuøng ñaïi ñoâ thò, Bangkok,heä thoáng quy hoaïch 70 SË 95+96 . 2018
Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi Môû ñaàu quy ñan xen, laøm cho ñoâ thò phaùt trieån manh Giôùi thieäu thaønh phoá Bangkok – Thaùi Lan Khaùi nieäm veà ñoâ thò cöïc lôùn ñöôïc ñöa ra töø muùn, khoâng ñoàng boä theo caùc ñònh höôùng Bangkok laø thuû ñoâ vaø laø thaønh phoá lôùn nhaát giöõa theá kyû 20, khôûi ñaàu laø thaønh phoá New ñaõ ñeà xuaát. Do ñoù, ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa Vöông quoác Thaùi Lan. Chính quyeàn York, moät ñoâ thò cöïc lôùn duy nhaát treân theá giôùi cuûa ñoâ thò cöïc lôùn thoâng qua caùc giaûi phaùp quaûn lyù cuûa Thaùi Lan chia laøm ba caáp: Chính vaøo naêm 1950. Quaù trình phaùt trieån kinh teá quy hoaïch, caàn raø soaùt laïi quaù trình phaùt trieån quyeàn Trung öông, Chính quyeàn Tænh vaø maïnh meõ trong suoát giai ñoaïn sau cuûa theá kyû cuûa caùc ñoâ thò thoâng qua caùc giai ñoaïn quy Chính quyeàn Ñòa phöông, trong ñoù Vuøng 20 vaø ñaàu theá kyû 21, ñeán naêm 2014, soá löôïng hoaïch. Döôùi ñaây laø moät soá toùm taét cuûa ñoà aùn ñoâ thò Bangkok laø moät daïng Toå chöùc Chính ñoâ thò cöïc lôùn vôùi daân soá treân 10 trieäu ngöôøi ñaõ quy hoaïch thaønh phoá Bangkok, moät ñoâ thò quyeàn Ñòa phöông ñaëc bieät nhö caáp quaûn lyù laø 30 thaønh phoá, trong ñoù coù 17 thaønh phoá taïi cöïc lôùn tieâu bieåu cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ ñeå moät tænh ñoäc laäp. chaâu AÙ, ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc phaùt trieån nhö coù caùi nhìn chung veà caùch thöùc giaûi quyeát Trung Quoác, AÁn Ñoä vaø vuøng Ñoâng Nam AÙ. vaán ñeà ñoâ thò. Thuû ñoâ Bangkok thuoäc Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok (Greater Bangkok), bao goàm thaønh phoá Bangkok vaø 5 tænh laân caän. Trong ñoù, Bangkok laø ñoâ thò trung taâm vaø laø cöûa ngoõ giao thöông ñöôøng bieån quoác gia vaø quoác teá taïi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ töø Vònh Thaùi Lan. Daân soá Bangkok xaáp xæ 10 trieäu ngöôøi, laø ñoâ thò ñoâng daân lôùn thöù chín cuûa Ñoâng AÙ vaø laø vuøng ñoâ thò coù dieän tích lôùn thöù naêm cuûa Ñoâng AÙ vaø ñöùng thöù saùu veà GDP taïi Chaâu AÙ. Lòch söû phaùt trieån ñoâ thò Lòch söû phaùt trieån ñoâ thò Bangkok baét ñaàu töø moät laøng nhoû treân bôø taây soâng Chao Phraya vaøo theá kyû 15, ñeán theá kyû 16 trôû thaønh thuû ñoâ vaø ñeán ñaàu theá kyû thöù 18, thaønh phoá chính thöùc trôû thaønh moät ñôn vò quaûn lyù haønh chính Hình 1: Caùc ñoâ thò cöïc lôùn hieän taïi vaø töông lai töø naêm 2015 ñeán 2030 caáp quoác gia. (nguoàn: World Urbanization Propects: The 2014 Revision) Trong boái caûnh toaøn caàu hoaù hieän nay, moät loaït caùc ñoâ thò cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù xu höôùng phaùt trieån theo höôùng taêng tröôûng nhanh, daãn ñeán vieäc gia taêng daân soá moät caùch nhanh choùng taïi caùc ñoâ thò lôùn. Ñaây laø moät yeáu toá chính trong vieäc hình thaønh caùc ñoâ thò cöïc lôùn taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø taïi chaâu AÙ noùi chung, vuøng Ñoâng Nam AÙ noùi rieâng, quaù trình ñoâ thò hoaù coù nhöõng ñieåm töông ñoàng veà möùc ñoä phaùt trieån kinh teá, yeáu toá coäng ñoàng xaõ hoäi vaø söï taêng tröôûng nhanh. Tuy nhieân, do boái caûnh vaø caùc theå cheá chính trò khaùc nhau daãn ñeán söï khaùc nhau cuûa heä thoáng quy hoaïch. Ñieàu naøy laøm cho caùc ñònh höôùng quy hoaïch khoâng gian cuûa caùc ñoâ thò cöïc lôùn vaø caùc chính saùch töông öùng nhaèm giaûi quyeát caùc baát caäp trong quaù trình ñoâ thò hoaù nhanh choùng seõ khaùc nhau. Maët khaùc, caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch cuõng coù nhieàu vaán ñeà trong quaù trình thöïc thi quy hoaïch. Moät soá khu vöïc cuûa ñoâ thò seõ phaùt trieån hoaëc khoâng phaùt trieån theo quy hoaïch, hoaëc phaùt trieån ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa chính quyeàn. Caùc Hình 2: Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok (phaàn noäi thò vaø phaàn môû roäng) vaø nhöõng tænh laân caän khoâng gian phaùt trieån chính quy vaø phi chính (Nguoàn: Australian National University) SË 95+96 . 2018 71
Quaù trình phaùt trieån cuûa thaønh phoá theo daïng lan toaû töø truïc baéc nam doïc hai beân bôø soâng Chao Phraya - con soâng daøi vaø lôùn nhaát Thaùi Lan sang höôùng ñoâng - taây vaø doïc caùc truïc giao thoâng keát noái vôùi caùc tænh laân caän. Hình 4: Ba caáp cô baûn cuûa Heä thoáng Quy hoaïch taïi Thaùi Lan (Nguoàn: George G. van der Meulen) Quy hoaïch caáp quoác gia vaø vuøng bao goàm Quy hoaïch quoác gia, Quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi (caáp quoác gia), Quy hoaïch phaùt trieån khoâng gian quoác gia (caáp quoác gia vaø vuøng), quy hoaïch vuøng. Quy hoaïch caáp tænh vaø ñòa phöông bao goàm quy hoaïch tænh, quy hoaïch khoâng gian caáp ñoâ thò/ñòa phöông, cuï theå laø quy hoaïch toaøn dieän (Comprehensive Plan) hoaëc quy hoaïch toång theå (General Plan), quy hoaïch chi tieát, quy hoaïch noâng thoân. Tröôùc 1960, quy hoaïch khoâng gian taïi Thaùi Lan noùi chung vaø Bangkok noùi rieâng ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc kieán truùc sö coâng trình vaø laø neàn taûng cho phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Naêm 1960, quy hoaïch Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok vôùi yù töôûng quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò vôùi thôøi haïn 30 naêm laø baûn quy hoaïch chung ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän bôûi Lichfiled - nhoùm tö vaán quy hoaïch Hoa Kyø. Noäi dung bao goàm phaân vuøng söû duïng ñaát vaø ñònh höôùng phaùt trieån, taäp trung vaøo quy hoaïch khoâng gian vaät theå cuûa ñoâ thò. Naêm 1990, daân soá ñoâ thò taêng nhanh töø 4.5 trieäu leân 6.5 trieäu khieán ñoà aùn quy hoaïch cuõ khoâng coøn hôïp thôøi nöõa. Chính quyeàn Bangkok nhaän thaáy vai troø cuûa heä thoáng giao thoâng, ñaëc bieät laø giao thoâng coâng coäng hieän ñaïi (taøu ñieän ngaàm, ñöôøng saét treân khoâng) ñoái vôùi vieäc phaùt trieån cuûa ñoâ thò neân ñeán naêm 1994, quy hoaïch chung heä thoáng giao thoâng coâng coäng (ña phöông tieän phoái hôïp) cho Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok (M-MAP) ra ñôøi. Vôùi toác ñoä phaùt trieån daân soá nhanh, Chính phuû vaø Chính quyeàn Bangkok ñaõ sôùm nhaän ra vai troø quan troïng cuûa giao thoâng ñoái vôùi vieäc ñònh höôùng phaùt trieån vaø quy moâ ñoâ thò. Caùc tuyeán cao toác ñaàu tieân hoaøn thaønh vaøo nhöõng naêm 1980 tieáp tuïc cho ñeán nhöõng naêm 1990. Ñaàu nhöõng naêm 1990, Bangkok ñaõ baét ñaàu ñeà xuaát heä thoáng giao thoâng coâng coäng nhö moät giaûi phaùp cho vaán ñeà giao thoâng, ñoàng thôøi ñònh höôùng phaùt trieån cuûa thaønh phoá theo ñònh höôùng cuûa giao thoâng (TOD). Tuy nhieân vieäc tieáp tuïc môû roäng vaø phaùt trieån naêng löïc giao thoâng ñöôøng boä vaãn khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu Hình 3: Söï phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò Bangkok giao thoâng cuûa ñoâ thò. (Nguoàn: Moâ hình hoaù Söï môû roäng cuûa Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok söû duïng döõ lieäu kinh teá-daân cö thoâng qua caùc moâ hình Cellular Automata- Markov Chain vaø Maulti-Layer Perceptron-Markov Chain) Naêm 1999, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok (baûn söûa ñoåi laàn 1) ra ñôøi vôùi ñeà xuaát phaùt trieån theo moâ hình phaân cöïc (Polycentric Heä thoáng quy hoaïch - ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò Bangkok Model - ña trung taâm) keát hôïp TOD nhaèm giaûm taûi cho khu vöïc Heä thoáng quy hoaïch taïi Thaùi Lan phaân chia ba caáp: caáp quoác gia, caáp trung taâm cuõ vaø taïo ñoäng löïc phaùt trieån cho caùc khu vöïc khaùc vuøng/ tænh vaø caáp ñòa phöông/thaønh phoá, vôùi yeâu caàu Quy hoaïch caáp cuûa ñoâ thò. Caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa ñoâ thò seõ ñöôïc phaân taùn veà döôùi phaûi tuaân thuû Quy hoaïch caáp treân; Quy hoaïch caáp ñòa phöông/ caùc trung taâm môùi ñeå haïn cheá caùc doøng daân cö ñi vaøo trung taâm thaønh phoá chòu traùch nhieäm thöïc thi theo caùc quy ñònh trong “Luaät Bangkok ñeå laøm vieäc hay tìm kieám nhöõng dòch vuï cao caáp. Coù toång Quy hoaïch ñoâ thò” naêm 1975. coäng 5 trung taâm, naèm raûi gaàn caùc tuyeán giao thoâng nhanh ñoâ thò. 72 SË 95+96 . 2018
Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi Heä thoáng caùc baûn ñoà quy hoaïch: + Quy hoaïch söû duïng ñaát: khoáng cheá phaùt trieån theo töøng khu vöïc cuï theå + Quy hoaïch heä thoáng giao thoâng: phaùt trieån 3 heä thoáng giao thoâng nhanh ñoâ thò bao goàm ñöôøng cao toác, giao thoâng coâng coäng vaø giao thoâng coâng coäng chuyeån tieáp. + Quy hoaïch heä thoáng khoâng gian môû: cho vui chôi giaûi trí, baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng choáng ngaäp luït. Naêm 2006, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok ñeán 2035 (baûn söûa ñoåi laàn 2) ra ñôøi ñeà xuaát moâ hình phaùt trieån ña cöïc. Caùc khu daân cö, coâng nghieäp vaø thöông maïi dòch vuï seõ di dôøi vaø phaùt trieån ra caùc höôùng vaø tænh xung quanh ñoâ thò Bangkok. Caùc baûn ñoà quy hoaïch: Hình 5: Quy hoaïch Caáu truùc phaùt trieån cuûa Bangkok vaø vuøng phuï caän + Quy hoaïch söû duïng ñaát vaø caùc quy ñònh Nguoàn: Sôû Quy hoaïch thaønh phoá Bangkok + Quy hoaïch heä thoáng giao thoâng + Quy hoaïch khoâng gian môû vaø khoâng gian xanh + Thöïc thi quy hoaïch Naêm 2013, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok B.E.2556 (baûn söûa ñoåi laàn 3) Ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän ñoâ thò cöïc lôùn Bangkok (naêm 2013) Boái caûnh chung: Vôùi toác ñoä taêng daân soá choùng maët (trung bình 1,84%), thuû ñoâ Bangkok cuõng nhö caùc ñoâ thò cöïc lôùn khaùc treân theá giôùi ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng vaán ñeà ñoâ thò nhö heä thoáng haï taàng xaõ hoäi vaø haï taàng kyõ thuaät khoâng kòp phaùt trieån ñeå ñaùp öùng vôùi löôïng daân soá môùi. Caùc vaán ñeà giao thoâng, oâ nhieãm moâi tröôøng, chaát thaûi, ngaäp luït, nöôùc saïch, dòch vuï vaø tieän ích coâng coäng, caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö: baát bình ñaúng xaõ hoäi, cheânh leäch giaøu ngheøo… laø caùc vaán ñeà tieâu bieåu cuûa haàu heát caùc ñoâ thò cöïc lôùn taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån daãn ñeán söï phaùt trieån thieáu kieåm soaùt cuûa thaønh phoá Bangkok. Veà maët thöïc thi quy hoaïch theo caùc ñoà aùn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät, söï thieáu hieäu quaû trong thieát keá vaø kieåm soaùt cuûa ñoà aùn ñaõ laøm naûy sinh caùc vaán ñeà veà giao thoâng. Caáu truùc taàng baäc cuûa giao thoâng khoâng roõ raøng vaø ñaëc bieät laø heä thoáng giao thoâng coâng coäng chöa ñaùp öùng vôùi söï phaùt trieån quaù nhanh cuûa thaønh phoá. Töø ñoù, ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch thaønh phoá Bangkok ra ñôøi naêm 2013 nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân. Taàm nhìn vaø muïc tieâu phaùt trieån ñoâ thò 5 taàm nhìn: 1. Laø ñoâ thò coù nhöõng baûn saéc vaên hoaù vaø ngheä thuaät daân toäc; 2. Laø ñoâ thò coù maïng löôùi giao thoâng hoaøn chænh; 3. Laø ñoâ thò trung taâm veà lónh vöïc kinh teá vaø coâng ngheä cuûa Ñoâng Nam AÙ; 4. Laø ñoâ thò trung taâm veà haønh chính, caùc toå chöùc xaõ hoäi lôùn vaø caùc toå chöùc coâng ty quoác teá; 5. Laø ñoâ thò laønh maïnh vôùi moâi tröôøng töï nhieân ñöôïc baûo toàn. 12 muïc tieâu: 1. Höôùng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng toát hôn cho cö daân Bangkok baèng vieäc cung caáp nhöõng dòch vuï xaõ hoäi ñaày ñuû vaø coù tieâu chuaån; 2. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm kinh doanh, thöông maïi vaø dòch vuï cuûa quoác gia vaø Ñoâng Nam AÙ baèng vieäc cung caáp nhöõng Hình 6: Ñònh höôùng Söû duïng ñaát Bangkok ñeán naêm 2035 tieän ích phuø hôïp ñeå taêng tính caïnh tranh cuûa Bangkok vôùi nhöõng ñaïi (Nguoàn:Sôû QH ñoâ thò vaø noâng thoân vaø Coâng ích (DPT), 2007) ñoâ thò khaùc; SË 95+96 . 2018 73
3. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm du lòch, cöûa ngoõ cuûa Thaùi a) Quy hoaïch söû duïng ñaát: Lan vaø caùc nöôùc ASEAN khaùc baèng vieäc phaùt trieån nhöõng nguoàn löïc Quy hoaïch söû duïng ñaát ñöôïc ñònh hình theo phöông phaùp phaân vuøng vaø dòch vuï du lòch; chöùc naêng ñoâ thò. Töông töï nhö nhöõng Quy hoaïch toaøn dieän tröôùc ñoù cuûa thaønh phoá, Quy hoaïch söû duïng ñaát 2013 xaùc ñònh toång coäng 10 4. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm haønh chính vaø ñòa ñieåm nhoùm quaûn lyù ñaát: cho nhöõng toå chöùc quoác gia vaø quoác teá baèng vieäc phaùt trieån nhöõng - Khu daân cö maät ñoä thaáp khu vöïc ñaëc bieät daønh cho nhöõng toå chöùc chính phuû vaø caùc toå chöùc - Khu daân cö maät ñoä trung bình quoác teá; - Khu daân cö maät ñoä cao: taäp trung chuû yeáu taïi khu vöïc trung taâm Bangkok 5. Höôùng ñeán nhöõng loaïi hình giao thoâng thuaän tieän, nhanh vaø an - Khu thöông maïi toaøn baèng vieäc phaùt trieån nhöõng heä thoáng giao thoâng phoái hôïp vaø heä - Khu coâng nghieäp thoáng giao thoâng vaän chuyeån hoaøn chænh; - Khu kho taøng - Khu noâng nghieäp ñöôïc baûo veä 6. Ñaûm baûo caân baèng veà vieäc laøm vaø nhaø ôû baèng vieäc phaùt trieån, caûi - Khu noâng thoân thieän vaø baûo ñaûm nhöõng khu vöïc daân cö vaø caùc trung taâm coäng ñoàng - Khu baûo veä ngheä thuaät vaø vaên hoaù Thaùi ôû vuøng ngoaïi oâ; - Khu caùc cô quan haønh chính Chính phuû vaø tieän ích coâng coäng 7. Taêng cöôøng chaát löôïng moâi tröôøng baèng vieäc ñònh höôùng phaùt trieån nhöõng khu coâng nghieäp coâng ngheä cao vôùi coâng nhaân tay ngheà cao, khoâng oâ nhieãm moâi tröôøng; 8. Baûo ñaûm saûn xuaát cuûa nhöõng khu noâng nghieäp hieän höõu baèng vieäc quaûn lyù ñoâ thò hoaù taïi Bangkok theo yù töôûng phaùt trieån ñoâ thò neùn; 9. Höôùng ñeán moät Bangkok vaø Thaùi Lan coù ñaëc tröng baèng vieäc baûo toàn vaø phuïc hoài vaên hoaù vaø ngheä thuaät baûn xöù bao goàm caùc giaù trò kieán truùc ñaëc tröng, lòch söû vaø nhaân chuûng; 10. Baûo toàn nguoàn taøi nguyeân moâi tröôøng vaø töï nhieân baèng vieäc duy trì, phuïc hoài vaø baûo veä; 11. Taêng cöôøng an toaøn cuûa caù nhaân vaø taøi saûn baèng vieäc phoøng Hình 8: Quy hoaïch söû duïng ñaát thaønh phoá Bangkok theo ñoà aùn naêm 2013 choáng vaø giaûm nheï nhöõng haäu quaû do thieân tai hoaëc tai naïn do con (Nguoàn: Sôû quy hoaïch thaønh phoá Bangkok) ngöôøi gaây ra; Trong moãi nhoùm ñaát ñöôïc quaûn lyù treân ñöôïc chia thaønh toång coäng 12. Höôùng ñeán nhöõng giaûi phaùp cho hieän töôïng noùng daàn cuûa traùi ñaát 26 loaïi khu vöïc nhoû hôn vôùi nhöõng qui ñònh ñi keøm, raát cuï theå cho baèng vieäc môû roäng caùc khu vöïc xanh nhaèm giaûm hieän töôïng nhaø kính. vieäc kieåm soaùt vaø quaûn lyù söû duïng ñaát. Trong ñoù neâu cuï theå caùc noäi dung: Nhöõng noäi dung cuûa Quy hoaïch toaøn dieän 2013 - Quaûn lyù veà hoaït ñoäng: cho pheùp, caám vaø coù ñieàu kieän. - Quaûn lyù veà xaây döïng: Heä soá söû duïng ñaát; Heä soá khoâng gian môû; Kích thöôùc loâ ñaát toái thieåu; Chieàu cao toái ña; Khoaûng luøi coâng trình. Quy hoaïch söû duïng ñaát 2013 so vôùi 2006, nhìn chung khoâng coù quaù nhieàu thay ñoåi, chæ ñieàu chænh nhoû dieän tích ñaát cuûa moät soá thaønh phaàn nhö: ñaát ñoâ thò taêng khoaûng 10%, ñaát noâng nghieäp giaûm 10%, dieän tích maët nöôùc taêng 3%… b) Heä thoáng giao thoâng ñoâ thò Heä thoáng giao thoâng coâng coäng: - Quy hoaïch döï kieán xaây döïng môû roäng theâm 32km cho caùc tuyeán ñöôøng saét treân khoâng. - Ñöôøng metro döï kieán ñeán naêm 2020 seõ xaây döïng theâm 28km vôùi toång coäng 19 traïm döøng. - Tieáp tuïc keùo daøi moät soá tuyeán ñöôøng saét keát noái trung taâm ñeán Hình 7: Caùc noäi dung chính cuûa baûn ñieàu chænh QH toaøn dieän Bangkok 2013 caùc khu vöïc phía Baéc, Nam, Ñoâng Nam vaø Taây Baéc, vôùi toång soá (Nguoàn: Sôû quy hoaïch thaønh phoá Bangkok) 65 traïm. 74 SË 95+96 . 2018
Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi Toaøn boä heä thoáng giao thoâng coâng coäng döï kieán ñeán naêm 2029 seõ Quaûn lyù Maät ñoä, Khoái coâng trình vaø Khoâng gian môû: tieáp tuïc môû roäng ñeå ñaït ñöôïc toång 500km cho toaøn heä thoáng, phuïc vuï - Heä soá söû duïng ñaát: laø coâng cuï giuùp quaûn lyù söû duïng ñaát vaø caân baèng cho 60% nhu caàu di chuyeån cuûa cö daân (hieän taïi laø 40%). giöõa maät ñoä phaùt trieån vaø tieän ích coâng coäng. Trong ñoù coù quy ñònh 5 tröôøng hôïp cuï theå coù theå ñöôïc ñaëc caùch ñieàu chænh Heä soá söû duïng ñaát Döï kieán ñeán 2029 seõ xaây döïng 176km ñöôøng saét vaän chuyeån haønh nhaèm khuyeán khích chuû ñaàu tö vaø nhaø phaùt trieån phaùt trieån caùc döï aùn khaùch (hieän nay laø 36,4km), 217km heä thoáng giao thoâng coâng coäng coù lôïi cho coäng ñoàng: Caùc döï aùn phaùt trieån nhaø ôû cho ngöôøi thu nhaäp ñoâ thò (hieän nay laø 43km) vaø 102km ñöôøng saét nheï. thaáp, khoâng gian môû xanh trong ñoâ thò, khoâng gian ñoã xe coâng coäng trong caùc coâng trình coâng coäng, cung caáp khoâng gian môû xanh vaø tröõ c) Heä thoáng tieän ích coâng coäng ñoâ thò nöôùc möa, xaây döïng coâng trình xanh. Noäi dung Quy hoaïch tieän ích coâng coäng ñoâ thò, cuï theå laø quy hoaïch heä - Heä soá khoâng gian môû vaø yeáu toá maûng xanh treân maùi:nhaèm giaûm thoáng haï taàng kyõ thuaät (caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi vaø heä thoáng thoaùt bôùt taùc haïi cuûa hieäu öùng aám daàn cuûa traùi ñaát vaø taêng cöôøng dieän tích chaát thaûi) laø noäi dung môùi ñöôïc ñöa vaøo trong Quy hoaïch toaøn dieän thoaùt nöôùc beà maët. cuûa Bangkok naêm 2013. Ñieàu naøy cho thaáy söï caáp thieát cuûa vieäc quaûn - Kích thöôùc loâ ñaát toái thieåu: phoøng ngöøa söï phaùt trieån quaù ñoâng cuûa lyù vaø hoaïch ñònh ñoái vôùi nhieàu vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng, caùc coäng ñoàng daân cö, ñaëc bieät taïi caùc khu vöïc maät ñoä thaáp vaø baûo veä moâi nguy cô tieàm taøng vaø chaát löôïng soáng cuûa ñoâ thò Bangkok ñaëc bieät laø tröôøng cho khu noâng nghieäp. nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán caáp thoaùt nöôùc, maät ñoä daân cö taêng taïo - Chieàu cao coâng trình toái ña vaø khoaûng luøi xaây döïng: laø coâng cuï kieåm aùp löïc lôùn leân heä thoáng haï taàng hieän höõu. Ngaäp uùng taïi Bangkok cuõng soaùt khoâng gian caûnh quan ñoâ thò. laø moät nguyeân nhaân ñaùng chuù yù khi hieän nay nhieàu nôi treân Bangkok ghi nhaän suït luùn ñeàu haøng naêm vôùi cao ñoä neàn ñang laø 1m ñeán 2m so Toång hôïp heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok vôùi maët nöôùc bieån. Hieän taïi toaøn boä ñoâ thò Bangkok phuï thuoäc raát nhieàu vaøo söï che chaén cuûa heä thoáng ñeâ keø. Moät loaïi caùc döï aùn lieân quan ñeán thoaùt nöôùc ñoâ thò, caùc döï aùn ñöôøng haàm choáng ngaäp cuõng nhö naïo veùt keânh raïch ñöôïc ñònh höôùng cho nhöõng naêm saép tôùi. d) Quaûn lyù thöïc thi Quaûn lyù söû duïng ñaát:theo 3 nhoùm - Nhöõng khu vöïc ñöôïc cho pheùp xaây döïng: ñöôïc lieät keâ vôùi chöùc naêng cho pheùp naèm trong moät phaân vuøng cuï theå, bao goàm nhöõng chöùc naêng chính vaø chöùc naêng phuï trôï (ví duï: nhaø ôû ñôn laäp vaø khu daân cö maät ñoä thaáp, chöùc naêng phuï trôï laø caùc cöûa haøng baùn leû qui moâ nhoû, nhaø döôõng laõo vaø tröôøng hoïc). - Nhöõng khu vöïc bò caám: ñöôïc lieät keâ cuï theå cho töøng khu vöïc, thöôøng bò caám do gaây haïi ñeán moâi tröôøng soáng xung quanh (ví duï: caùc coâng trình quy moâ quaù lôùn trong khu vöïc daân cö maät ñoä thaáp hay coâng trình coâng nghieäp). - Nhöõng khu vöïc cho pheùp coù ñieàu kieän: ñöôïc lieät keâ cuï theå cho töøng khu vöïc (ví duï: caùc coâng trình quaù lôùn caàn xaây döïng caùch caùc tieän ích Hình 9: Thay ñoåi cuûa noäi dung quy hoaïch toaøn hieän theo thôøi gian giao thoâng coâng coäng 500m). Nguoàn: Sôû quy hoaïch Bangkok SË 94+95 . 2018 75
Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm töø quy hoaïch ñoâ thò cöïc lôùn Bangkok Phaùt trieån giao thoâng coâng coäng laø ñieàu caáp thieát nhaát ñoái vôùi ñoái Maëc duø Bangkok ñaõ nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa quy hoaïch töø raát vôùi moät ñoâ thò cöïc lôùn. Chính quyeàn Bangkok ñaõ nhaän thaáy taàm sôùm, nhöng vieäc laäp ñoà aùn quy hoaïch, thöïc thi vaø quaûn lyù phaùt trieån quan troïng cuûa heä thoáng giao thoâng coâng coäng töø raát sôùm vaø cho theo ñoà aùn vaãn coøn nhieàu trôû ngaïi lôùn. Haàu heát caùc döï aùn phaùt trieån ñeán nay vaãn khoâng ngöøng coá gaéng phaùt trieån. Heä thoáng giao thoâng cuûa thaønh phoá chæ giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà tröôùc maét, ñoâi khi ñi taïi ñoâ thò naøy vaãn luoân khoâng ngöøng môû roäng vaø naâng caáp ñeå ñaùp leäch nhöõng chieán löôïc daøi haïn. Tuy nhieân, khoâng theå phuû nhaän ñöôïc öùng vôùi daân soá vaø phöông tieän giao thoâng caù nhaân ñang taêng haøng nhöõng keát quaû maø thaønh phoá ñaõ ñaït ñöôïc ñeå coù moät Bangkok vôùi taàm naêm. Beân caïnh vieäc phaùt trieån giao thoâng boä, giao thoâng thuyû cuõng phaùt trieån cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ. laø moät giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát vaán ñeà taéc ngheõn giao thoâng cuûa Bangkok. Tuy nhieân vôùi söï oâ nhieãm naëng cuûa cuûa heä thoáng keânh Töø ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok chænh söûa laàn 1 naêm 1999 raïch nhö hieän nay thì giaûi phaùp naøy coøn phaûi ñôïi theâm nhieàu haønh vôùi ñònh höôùng phaùt trieån ña trung taâm vaø moâ hình phaùt trieån TOD ñeå ñoäng nöõa. cuoái nhöõng naêm 1990 vaø ñaàu 2000 caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng nhö ñöôøng saét treân khoâng, taøu ñieän ngaàm vaø caùc tuyeán vaän chuyeån Töø nhöõng boái caûnh vaø heä thoáng quy hoaïch neâu treân, coù theå thaáy nhanh ñoâ thò daàn hình thaønh. Tuy nhieân, quy hoaïch söû duïng ñaát cuûa Bangkok vaø TP.HCM coù nhieàu ñieåm töông ñoàng. Söï phaùt trieån töï Bangkok vaãn chöa phuø hôïp vôùi ñònh höôùng TOD, moät phaàn do söï phaùt theo daïng lan toaû trong thôøi kyø ñaàu cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù phaùt trieån lan toaû ngay töø tröôùc naêm 1992. Tröôùc thôøi ñieåm naøy, phaàn thaønh phoá cöïc lôùn, söï gia taêng nhanh choùng cuûa daân soá vaø caùc lôùn Bangkok phaùt trieån khaù maát kieåm soaùt do khoâng coù caùc quy ñònh phöông tieän giao thoâng caù nhaân gaây aùp löïc maïnh cho heä thoáng cuï theå nhö phaân vuøng, tieâu chuaån cho caùc coâng trình hay quy hoaïch haï taàng cuõ kyõ cuûa thaønh phoá. Heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch vôùi maët tieän ích coâng coäng. baèng toång theå, quy hoaïch söû duïng ñaát, quy hoaïch giao thoâng... vaø kieåm soaùt söï phaùt trieån thoâng qua caùc chính saùch ñeå thöïc thi quy Quy hoaïch toaøn dieän Bangkok hieän nay laø coâng cuï quaûn lyù quy hoaïch hoaïch. Tuy nhieân, söï thieáu ñoàng boä cuûa heä thoáng naøy cuõng laø moät ñoâ thò coù tính chaát chieán löôïc treân dieän roäng. Tuy nhieân TOD laïi caàn caûn trôû lôùn trong thöïc thi quy hoaïch, maø Bangkok laø moät tröôøng coù nhöõng keá hoaïch vaø quy hoaïch raát cuï theå, nhö caàn coù quy hoaïch hôïp cuï theå. Caùc moâ hình phaùt trieån ñoâ thò töøng thôøi kyø ñaõ ñöôïc cuï söû duïng ñaát theo TOD. Hieän nay taïi Bangkok, caùc khu ñaát doïc caùc theå hoaù baèng caùc ñoà aùn quy hoaïch theo muïc tieâu vaø taàm nhìn ñeå tuyeán giao thoâng coâng coäng ñöôøng saét hieän vaãn chöa coù quy hoaïch ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng nhöng ñaõ phaùt sinh ra nhieàu cuï theå naøo ñeå khai thaùc heát giaù trò tieàm naêng cuûa vò trí vaø giaù trò cuûa baát caäp nhö söï thieáu ñoàng boä trong quy hoaïch söû duïng ñaát theo nhöõng ñaàu moái giao thoâng coâng coäng. moâ hình TOD hoaëc moâ hình ña cöïc. Ñieàu naøy coù theå thaáy ôû ñoà aùn 76 SË 94+95 . 2018
Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi quy hoaïch chung TP.HCM naêm 2008 vôùi moâ hình phaùt trieån ña cöïc ñeán nay vaãn chæ coù cöïc phía ñoâng phaùt trieån maïnh nhaát. Beân caïnh ñoù, moâ hình TOD maø thaønh phoá ñang ñònh höôùng ñeán cuõng caàn coù böôùc nghieân cöùu vaø quy hoaïch chaët cheõ ñeå traùnh tình traïng nhö ôû thaønh phoá Bangkok. Keát luaän- kieán nghò Quaù trình phaùt trieån cuûa ñoâ thò cöïc lôùn laø luoân gaëp nhieàu thaùch thöùc veà caùc vaán ñeà kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng xaûy ra do söï taêng tröôûng nhanh, ñaët bieät laø taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Do ñoù ñeå caùc ñoâ thò naøy phaùt trieån beàn vöõng thì caàn coù caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch laøm coâng cuï ñeå kieåm soaùt phaùt trieån. Boái caûnh hieän nay cuûa TP.HCM ñang trong quaù trình nghieân cöùu ñeå laäp ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch laàn 3, caàn xem xeùt laïi caùc baøi hoïc cuûa caùc ñoâ thò cöïc lôùn trong vuøng Ñoâng Nam AÙ coù boái caûnh töông ñoàng ñeå ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho vieäc laäp vaø thöïc thi quy hoaïch. Ngoaøi thaønh phoá Bangkok, cuõng caàn nghieân cöùu theâm moät soá ñoâ thò cöïc lôùn khaùc trong vuøng Ñoâng Nam AÙ nhö Manila - Philippine vaø Jakarta - Indonesia, keå caû moät ñoâ thò cöïc lôùn taêng tröôûng nhanh tieâu bieåu cuûa chaâu AÙ laø thaønh phoá Thöôïng Haûi. Ñaây laø ñieàu caàn thieát cho vieäc nghieân cöùu ñoà aùn quy hoaïch chung cuûa TP.HCM trong giai ñoaïn tôùi. Taøi lieäu Tham khaûo: 1. Chudech Losiri, Masahiko Nagai, Sarawut Ninsawat vaø Rajendra P. Shrestha (2016) Modeling Urban Expansion in Bangkok Metropolitan Region Using Demographic–Economic Data through Cellular Automata-Markov Chain and Multi-Layer Perceptron-Markov Chain Models 2. Chaweewan Denpaiboon, Hidehiko Kanegae (2006), compact city strategy of Bangkok mega city. 3. SôûQuyhoaïch Bangkok:http://cpd.bangkok.go.th/eng-map.html 4. http://www.nationmultimedia.com/detail/national/30343622Borkakati R.P., Virmani S.S. (1997), Genetics of thermosensitive genic male sterility in Rice, Euphytica 88, pp. 1-7. 5. http://www.nationmultimedia.com/national/Cabinet-set-to-consider-Bt35-bn-Chao-Phraya-promen-30296183.html 6. https://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/761692/bangkok-canal-cleanup-begins 7. https://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/718552/b6-9bn-khlong-saen-saep-clean-up-plan-detailed 8. http://cpd.bangkok.go.th/eng-map2.html SË 94+95 . 2018 77