Đ tài: ềRèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinh môn Sinh h c l p 12ọ ọ ớ
A. M C ĐÍCH, S C N THI T C A VI C TH C HI N SÁNG KI NỤ Ự Ầ Ế Ủ Ệ Ự Ệ Ế
Đnhị h ng đi m i ph ng pháp d y h c hi n nay là tích c c hoáướ ổ ớ ươ ạ ọ ệ ự
ho t đng h c t p c a h c sinh, kh i d y và phát tri n năng l c t h c,ạ ộ ọ ậ ủ ọ ơ ậ ể ự ự ọ
nh m hình thành cho h c sinh t duy đc l p, sáng t o, rèn kĩ năng v n d ngằ ọ ư ộ ậ ạ ậ ụ
ki n th c vào th c ti n, đem l i ni m tin, h ng thú h c t p cho h c sinh.ế ứ ự ễ ạ ề ứ ọ ậ ọ
Trong quá trình d y h c, ngoài vi c đnh h ng giúp h c sinh lĩnh h i tri th cạ ọ ệ ị ướ ọ ộ ứ
m i ớng i giáo viên ườ còn giúp h c sinh phát tri n các năng l c trong đó cóọ ể ự
năng l c nh n th c còn g i là năng l c chuyên môn. Đ phát tri n đc năngự ậ ứ ọ ự ể ể ượ
l c này thì vi c rèn kĩ năng làm bài t p là m t khâu r t quan tr ng.ự ệ ậ ộ ấ ọ
Ngày 25/01/2017 v a qua, B Giáo d c và Đào t o đã chính th c banừ ộ ụ ạ ứ
hành Thông t 04/2017/TT-BGDĐT v Quy ch thi trung h c ph thông qu cư ề ế ọ ổ ố
gia và xét công nh n t t nghi p trung h c ph thông. Thông t có nhi u đi mậ ố ệ ọ ổ ư ề ể
m i đáng l u ý đi v i các thí sinh, c th : ớ ư ố ớ ụ ể
- V s l ng bài thi: t ng s bài thi (05 bài) g m: 03 bài thi đc l p:ề ố ượ ổ ố ồ ộ ậ
Toán, Ngo i ng , Ng văn; 01 bài thi t h p Khoa h c t nhiên (KHTN): cácạ ữ ữ ổ ợ ọ ự
môn V t lí, Hóa h c, Sinh h c; 01 bài thi t h p Khoa h c xã h i (KHXH):ậ ọ ọ ổ ợ ọ ộ
g m các môn L ch s , Giáo d c công dân, Đa lí.ồ ị ử ụ ị
- V xét công nh n t t nghi p: tề ậ ố ệ hí sinh ph i dả ự thi 4 bài thi, g m 3ồ bài
thi đcộ l p ậlà Toán, Ng văn, Ngo i ng và 1 bài thiữ ạ ữ do thí sinh t ch nự ọ trong
s 2 bài thi t h p.ố ổ ợ
- V xét tuy n đi h c, cao đng:ề ể ạ ọ ẳ thí sinh đã t t nghi p THPT ph i dố ệ ả ự
thi các bài thi đc l p, bài thi t h p ho cộ ậ ổ ợ ặ các môn thi thành ph n c a bàiầ ủ
thi t h pổ ợ , phù h p v i t h p bài thi, môn thi xét tuy n vào ngành, nhómợ ớ ổ ợ ể
ngành theo quy đnh c a tr ng ị ủ ườ đi h c, Cao đng.ạ ọ ẳ
- V hình th c thi: Các bài Toán, Ngo i ng , Khoa h c T nhiên vàề ứ ạ ữ ọ ự
Khoa h c Xã h i thi theo hình th c tr c nghi m khách quan; Riêng bọ ộ ứ ắ ệ ài thi
Ng văn thí sinh thi theo hình th c t lu n.ữ ứ ự ậ
GV: D ng Th H ng ươ ị ồ G mấ Trang 1
Đ tài: ềRèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinh môn Sinh h c l p 12ọ ọ ớ
Theo thông t này, kì thi THPT Qu c gia năm nay, h c sinh l p 12 thamư ố ọ ớ
gia d thi v i đa s các môn đu thi theo hình th c tr c nghi m (tr môn Ngự ớ ố ề ứ ắ ệ ừ ữ
văn). Môn Sinh h c n m trong t h p các môn Khoa h c t nhiên, thi cùngọ ằ ổ ợ ọ ự
v i hai môn V t lý và Hóa h c. Th t các môn thi trong t h p này là V tớ ậ ọ ứ ự ổ ợ ậ
Lý, Hóa h c và sau cùng là Sinh h c. M c dù v n là hình th c thi tr c nghi mọ ọ ặ ẫ ứ ắ ệ
nh ng đ thi môn Sinh h c hi n nay đã có nhi u thay đi: Đ có nhi u câuư ề ọ ệ ề ổ ề ề
h i v n d ng cao, liên môn và các v n đ liên quan đn th c ti n cu cỏ ậ ụ ấ ề ế ự ễ ộ
s ng...; c u trúc đ thi cũng khác các năm h c tr c vì năm nay đ có 40 câuố ấ ề ọ ướ ề
h i nh ng thi trong th i gian 50 phút. Nh v y, khi thi môn Sinh h c các emỏ ư ờ ư ậ ọ
s g p b t l i vì đây là môn thi cu i cùng c a t h p; s câu h i nhi u màẽ ặ ấ ợ ố ủ ổ ợ ố ỏ ề
th i gian thi ng n... Bên c nh đó, nhi u em h c sinh dùng k t qu thi mônờ ắ ạ ề ọ ế ả
Sinh h c đ l y đi m xét tuy n vào các tr ng Đi h c, Cao đng...Tr cọ ể ấ ể ể ườ ạ ọ ẳ ướ
th c ti n đó, đòi h i h c sinh h c sinh ph i có kĩ năng làm bài tr c nghi mự ễ ỏ ọ ọ ả ắ ệ
thành th o và chính xác. ạ
Vì v y, nhi m v c a ng i giáo viên trong m i gi lên l p là ph iậ ệ ụ ủ ườ ỗ ờ ớ ả
giúp h c sinh trang b h th ng ki n th c và kĩ năng h c t p b môn. Mu nọ ị ệ ố ế ứ ọ ậ ộ ố
làm đc đi u này giáo viên c n có ph ng pháp gi ng d y phù h p, luônượ ề ầ ươ ả ạ ợ
chú tr ng vi c rèn luy n các kĩ năng làm bài tr c nghi m cho h c sinh. ọ ệ ệ ắ ệ ọ
Đ nâng cao ch t l ng gi ng d y và giúp h c sinh l p 12 v ng tâmể ấ ượ ả ạ ọ ớ ữ
b c vào kì thi THPT Qu c gia, năm h c 2016-2017 tôi đã th c hi n đ tài :ướ ố ọ ự ệ ề
“Rèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinhọ” môn Sinh h c l p 12ọ ớ .
B. PH M VI TRI N KHAI TH C HI NẠ Ể Ự Ệ
- H th ng các d ng câu h i, bài t p tr c nghi m trong ch ng trìnhệ ố ạ ỏ ậ ắ ệ ươ
Sinh h c l p 12.ọ ớ
- Đ tài t p trung nghiên c u đ tìm ra các bi n pháp nâng cao kĩ năngề ậ ứ ể ệ
làm bài t p tr c nghi m trong d y h c Sinh h c 12 c a năm h c 2016-2017.ậ ắ ệ ạ ọ ọ ủ ọ
GV: D ng Th H ng ươ ị ồ G mấ Trang 2
Đ tài: ềRèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinh môn Sinh h c l p 12ọ ọ ớ
- Đ tài đc tri n khai th c hi n v i h c sinh l p 12Cề ượ ể ự ệ ớ ọ ớ 6, 12C7, 12C8
tr ng THPT Chuyên Lê Quý Đôn t nh Đi n Biên.ườ ỉ ệ
C. N I DUNGỘ
I. TÌNH TR NG GI I PHÁP ĐÃ BI TẠ Ả Ế
Cũng nh các môn V t lí và Hóa h c, b môn Sinh h c THPT đã đcư ậ ọ ộ ọ ượ
B Giáo d c và Đào t o tri n khai và th c hi n thi theo hình th c tr cộ ụ ạ ể ự ệ ứ ắ
nghi m t khá lâu. Tuy nhiên, vào th i đi m tr c năm 2015 kì thi cu i c pệ ừ ờ ể ướ ố ấ
c a h c sinh l p 12 có hai lo i đ thi: đ thi t t nghi p THPT và đ thi tuy nủ ọ ớ ạ ề ề ố ệ ề ể
sinh Đi h c, Cao đng. Hai đ thi này hoàn toàn khác nhau v m c đ nh nạ ọ ẳ ề ề ứ ộ ậ
th c: đ thi t t nghi p ch y u t p trung ki m tra ki n th c c b n dùng đứ ề ố ệ ủ ế ậ ể ế ứ ơ ả ể
xét t t nghi p còn đ thi tuy n sinh Đi h c, Cao đng m t ph n nh là ki nố ệ ề ể ạ ọ ẳ ộ ầ ỏ ế
th c c b n còn ph n l n n i dung đ thi t p trung vào ki n th c nâng cao,ứ ơ ả ầ ớ ộ ề ậ ế ứ
v n d ng đ sàng l c thí sinh trong tuy n sinh vào các tr ng. B t đu tậ ụ ể ọ ể ườ ắ ầ ừ
năm 2015, B Giáo d c và Đào t o đã th c hi n g p hai kì thi làm m t nênộ ụ ạ ự ệ ộ ộ
không còn đ riêng cho t ng lo i hình trên mà h c sinh ch ph i thi m t đề ừ ạ ọ ỉ ả ộ ề
duy nh t. Do đó, đ thi ph i đm b o v a dùng đ xét t t nghi p và v aấ ề ả ả ả ừ ể ố ệ ừ
dùng đc cho tuy n sinh Đi h c, Cao đng. Tr c s thay đi đó, m i giáoượ ể ạ ọ ẳ ướ ự ổ ỗ
viên khi gi ng d y cũng đã có s đi u ch nh đ giúp h c sinh thích ng v iả ạ ự ề ỉ ể ọ ứ ớ
n i dung thi. Th c t cho th y, các giáo viên th ng áp d ng m t s bi nộ ự ế ấ ườ ụ ộ ố ệ
pháp sau đ rèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho h c sinh l p 12:ể ậ ắ ệ ọ ớ
- Sau khi gi ng d y xong m t bài ho c m t chuyên đ, giáo viên giaoả ạ ộ ặ ộ ề
nhi m v cho h c sinh v nhà hoàn thành câu h i tr c nghi m trong sách giáoệ ụ ọ ề ỏ ắ ệ
khoa và sách bài t p. V i cách này, s có nh ng u, nh c đi m sau:ậ ớ ẽ ữ ư ượ ể
+ u đi m: giáo viên không ph i chu n b h th ng câu h i, h c sinhƯ ể ả ẩ ị ệ ố ỏ ọ
n u không t làm có th tham kh o câu tr l i có trong h ng d n cu i bàiế ự ể ả ả ờ ướ ẫ ố
ho c l y đáp án trên m ng vì thông th ng các tr ng m ng ch y u t p trungặ ấ ạ ườ ạ ạ ủ ế ậ
gi i các bài t p trong sách giáo khoa.ả ậ
GV: D ng Th H ng ươ ị ồ G mấ Trang 3
Đ tài: ềRèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinh môn Sinh h c l p 12ọ ọ ớ
+ Nh c đi m: v i cách này có nhi u h n ch nh do sách vi t đã lâuượ ể ớ ề ạ ế ư ế
hàng năm ch tái b n nên h th ng câu h i không m i, có m t s câu h iỉ ả ệ ố ỏ ớ ộ ố ỏ
thu c ph n gi m t i, đ nhi u c a các đáp án không cao, câu h i trong sáchộ ầ ả ả ộ ễ ủ ỏ
ch y u t p trung ki m tra ki n th c c b n mà không đ c p nhi u đnủ ế ậ ể ế ứ ơ ả ề ậ ề ế
ki n th c nâng cao, v n d ng và có r t ít bài t p tính toán. V i yêu c u điế ứ ậ ụ ấ ậ ớ ầ ổ
m i đ thi nh hi n nay ngoài ki n th c sách giáo khoa còn có nhi u ki nớ ề ư ệ ế ứ ề ế
th c nâng cao, v n d ng nên n i dung các câu h i tr c nghi m đó ch đáp ngứ ậ ụ ộ ỏ ắ ệ ỉ ứ
ph n nh ki n th c, kĩ năng c a h c sinh.ầ ỏ ế ứ ủ ọ
- nh ng tr ng THPT có h c sinh l y k t qu thi môn Sinh đ xétỞ ữ ườ ọ ấ ế ả ể
tuy n vào Đi h c, Cao đng nên cũng có nhi u giáo viên đã đi m i ph ngể ạ ọ ẳ ề ổ ớ ươ
pháp rèn kĩ năng làm bài tr c nghi m cho h c sinh nh : Sau khi d y xong líắ ệ ọ ư ạ
thuy t c a bài ho c c a chuyên đ, giáo viên phát câu h i tr c nghi m đế ủ ặ ủ ề ỏ ắ ệ ể
h c sinh làm sau đó ch a chi ti t. ọ ữ ế
+ u đi m: Cách này đã kh c ph c đc nh c đi m v tính m i c aƯ ể ắ ụ ượ ượ ể ề ớ ủ
h th ng câu h i, đ nhi u c a các đáp án...ệ ố ỏ ộ ễ ủ
+ Nh c đi m: giáo viên m t nhi u th i gian chu n b , khi có h th ngượ ể ấ ề ờ ẩ ị ệ ố
câu h i bài t p n u giáo viên phân lo i d ng câu h i và không th ng xuyênỏ ậ ế ạ ạ ỏ ườ
ch nh s a, b sung thì cũng không đáp ng đc yêu c u vì đ thi các năm cóỉ ử ổ ứ ượ ầ ề
nhi u câu h i d ng m i d a trên n i dung c a sách giáo khoa. ề ỏ ạ ớ ự ộ ủ
II. N I DUNG GI I PHÁPỘ Ả
Đ phát huy u đi m và kh c ph c nh ng nh c đi m nêu trên đngể ư ể ắ ụ ữ ượ ể ồ
th i giúp cho vi c rèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m m t cách hi u quờ ệ ậ ắ ệ ộ ệ ả
nh t, đ tài này t p trung gi i quy t m t s v n đ sau và đó cũng là đi mấ ề ậ ả ế ộ ố ấ ề ể
m i c a đ tài:ớ ủ ề
- H ng d n cách phân d ng câu h i và cách gi i quy t yêu c u c aướ ẫ ạ ỏ ả ế ầ ủ
t ng d ng câu h i. ừ ạ ỏ
- H ng d n ph ng pháp gi i nhanh các d ng bài t p tính toán tr cướ ẫ ươ ả ạ ậ ắ
nghi m mà sách giáo khoa, sách tham kh o không ho c ít đ c p đn.ệ ả ặ ề ậ ế
GV: D ng Th H ng ươ ị ồ G mấ Trang 4
Đ tài: ềRèn kĩ năng làm bài t p tr c nghi m cho ậ ắ ệ h c sinh môn Sinh h c l p 12ọ ọ ớ
- H ng d n m t s kĩ thu t khi làm đ tr c nghi m theo các m c đướ ẫ ộ ố ậ ề ắ ệ ứ ộ
nh n th c.ậ ứ
1. C s lí lu n và th c tr ng đi t ng nghiên c uơ ở ậ ự ạ ố ượ ứ
1.1. C s lí lu nơ ở ậ
1.1.1. Quan đi m c b n v xây d ng câu h i, bài t pể ơ ả ề ự ỏ ậ
Bài t p là m t ph m trù c a lí lu n d y h c. Đi v i giáo viên, bài t pậ ộ ạ ủ ậ ạ ọ ố ớ ậ
là y u t đ đi u khi n quá trình giáo d c. Đi v i h c sinh, bài t p là m tế ố ể ề ể ụ ố ớ ọ ậ ộ
nhi m v c n th c hi n, là m t ph n c a n i dung h c t p. Các bài t p cóệ ụ ầ ự ệ ộ ầ ủ ộ ọ ậ ậ
nhi u hình th c khác nhau, có th là bài làm mi ng, bài làm vi t, bài t p ng nề ứ ể ệ ế ậ ắ
h n hay dài h n, bài t p theo nhóm hay cá nhân, bài t p tr c nghi m hay tạ ạ ậ ậ ắ ệ ự
lu n. Bài t p có th đa ra d i hình th c m t nhi m v , m t đ ngh , m tậ ậ ể ư ướ ứ ộ ệ ụ ộ ề ị ộ
yêu c u hay m t câu h i. Bài t p có th phân lo i theo nhi u cách khác nhau:ầ ộ ỏ ậ ể ạ ề
- Theo lĩnh v c nôi dung ch ng trình.ự ươ
- Theo các b c d y h c- ch c năng lí lu n d y h c (nh p đ, lĩnh h iướ ạ ọ ứ ậ ạ ọ ậ ề ộ
tri th c m i, c ng c , luy n t p, v n d ng, ki m tra).ứ ớ ủ ố ệ ậ ậ ụ ể
- Theo con đng gi i quy t v n đ.ườ ả ế ấ ề
- Theo d ng câu tr l i: bài t p tr c nghi m, bài t p tr l i ng n, bàiạ ả ờ ậ ắ ệ ậ ả ờ ắ
t p tr l i dài (t lu n).ậ ả ờ ự ậ
- Theo các b c c a năng l c (tái hi n, v n d ng, gi i quy t v n đ).ậ ủ ự ệ ậ ụ ả ế ấ ề
Theo ch c năng lí lu n d y h c, bài t p có th là:ứ ậ ạ ọ ậ ể
- Bài t p đ h c: bao g m các bài t p dùng trong lĩnh h i tri th c m iậ ể ọ ồ ậ ộ ứ ớ
ho c các bài t p luy n t p đ c ng c , v n d ng tri th c đã h c.ặ ậ ệ ậ ể ủ ố ậ ụ ứ ọ
- Bài t p đ đánh giá: Ki m tra l p do giáo viên ra đ hay các đ t pậ ể ể ở ớ ề ề ậ
trung nh ki m tra ch t l ng, bài thi THPT Qu c gia...ư ể ấ ượ ố
1.1.2. Yêu c u c a bài t p ầ ủ ậ
Bài t p đc s d ng trong b t kì tình hu ng d y h c nào cũng ph iậ ượ ử ụ ấ ố ạ ọ ả
đm b o các yêu c u c b n sau:ả ả ầ ơ ả
- Đc trình bày rõ ràng.ượ
GV: D ng Th H ng ươ ị ồ G mấ Trang 5