Rèn luyện nghiệp vụ tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh trung học phổ thông cho sinh viên sư phạm ngành toán

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đề xuất nội dung rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của trường sư phạm về tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông. Việc triển khai nội dung này trong quá trình đào tạo giúp nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị nghiệp vụ dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục cho sinh viên Sư phạm ngành Toán.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Rèn luyện nghiệp vụ tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh trung học phổ thông cho sinh viên sư phạm ngành toán

TẠPVÀCHÍ TẠP CHÍ KHOA HỌC KHOA CÔNG HỌCTRƯỜNG NGHỆ VÀ CÔNGĐẠINGHỆ HỌC HÙNG VƯƠNG HUNG Phan VUONG Thị Tình UNIVERSITY và Hà Ngọc Phú TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Tập 11, Số 1 (2025): 74 - 82 Vol. 11, No. 1 (2025): 74 - 82 Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.jst.hvu.edu.vn RÈN LUYỆN NGHIỆP VỤ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TOÁN HỌC GẮN VỚI ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM NGÀNH TOÁN Phan Thị Tình1*, Hà Ngọc Phú1 1 Khoa Khoa học tự nhiên, Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ Ngày nhận bài: 01/11/2024; Ngày chỉnh sửa: 27/12/2024; Ngày duyệt đăng: 08/01/2025 DOI: https://doi.org/10.59775/1859-3968.220 Tóm tắt T rải nghiệm toán học là một trong những nội dung trọng tâm của chương trình giáo dục phổ thông. Gắn định hướng nghề nghiệp vào quá trình trải nghiệm toán học góp phần thực hiện mục tiêu tạo cho học sinh hiểu biết ngành nghề qua môn Toán. Bài báo đề xuất nội dung rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của trường sư phạm về tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông. Việc triển khai nội dung này trong quá trình đào tạo giúp nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị nghiệp vụ dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục cho sinh viên Sư phạm ngành Toán. Từ khóa: Trải nghiệm toán học, nghiệp vụ sư phạm, trung học phổ thông, sư phạm toán. 1. Đặt vấn đề hiện mục tiêu định hướng nghề nghiệp tương Một trong những mục tiêu cần đảm bảo lai phù hợp với thế mạnh của bản thân. Việc trong dạy học môn Toán giai đoạn giáo dục rèn luyện nghiệp vụ sư phạm về tổ chức hoạt định hướng nghề nghiệp là:“Giúp học sinh động trải nghiệm toán học gắn với định hướng có những hiểu biết tương đối tổng quát về các nghề nghiệp là một yêu cầu đặt ra có tính bắt buộc trong đào tạo giáo viên Toán. Trong đó, ngành nghề gắn với môn Toán, làm cơ sở cho xác định các nội dung cần thực hiện trong rèn định hướng nghề nghiệp sau Trung học phổ luyện nghiệp là yêu cầu quan trọng. Quá trình thông” [1]. Trong đó, hoạt động thực hành này đòi hỏi sự kết hợp kiến thức của các môn và trải nghiệm là một nội dung xuyên suốt Tâm lý học, Giáo dục học, Toán học, Lý luận chương trình nhằm phong phú hóa các cơ hội dạy học môn Toán với thực hành nghiệp vụ dạy thực hành, vận dụng kiến thức, bồi dưỡng kỹ học Toán, cung cấp thông tin về các lĩnh vực năng sống, phát triển cho học sinh các năng lực nghề nghiệp. chung, năng lực toán học, năng lực thích ứng với cuộc sống trên cơ sở các kiến thức, kỹ năng môn học [1]. Như vậy, hoạt động trải nghiệm 2. Phương pháp nghiên cứu trong môn Toán góp phần quan trọng trong việc Việc tiếp cận nghiên cứu được dựa trên bồi đắp cho học sinh thông tin, cơ sở để thực các quan điểm phương pháp luận: (1) Quan 74 *Email: tinhsanhvu@gmail.com
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 1 (2025): 74 - 82 điểm duy vật biện chứng: Nghiên cứu nghiệp hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, vụ tổ chức hoạt động trải nghiệm gắn với tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, định hướng nghề nghiệp được dựa trên quy thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác luật phổ biến về sự vận động, phát triển nhận những kinh nghiệm đã có và huy động tổng thức của giáo viên, học sinh đối với các hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học để vấn đề tự nhiên, xã hội, tư duy con người; thực hiện các nhiệm vụ được giao hoặc giải (2) Quan điểm hệ thống cấu trúc: Xác định quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống các nội dung rèn luyện nghiệp vụ đòi hỏi sự nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa xem xét toàn diện những tác động giữa các tuổi. Thông qua đó, chuyển hoá những kinh yếu tố lý luận và thực tiễn về nghiệp vụ dạy nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu học, trải nghiệm, định hướng nghề nghiệp, biết mới, kỹ năng mới góp phần phát huy các yếu tố tâm lý, nhận thức của học sinh; tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng (3) Quan điểm hoạt động trong dạy học: Tổ với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp chức cho sinh viên rèn luyện nghiệp vụ sư tương lai” [2]. phạm trong hoạt động và bằng hoạt động tự Theo Nguyễn Hữu Tuyến, hoạt động trải giác, tích cực, sáng tạo; (4) Quan điểm học nghiệm trong dạy học Toán là quá trình học qua trải nghiệm: Thực hiện nội dung rèn sinh tự mình và trực tiếp hoạt động với đối luyện nghiệp vụ của sinh viên dựa trên mô tượng học tập; quan sát, phân tích, dự đoán hình học tập trải nghiệm; (5) Quan điểm thực trong môn học hoặc trong thực tiễn để phát tiễn: Vấn đề nghiên cứu xuất phát từ thực hiện các tri thức toán học mới và chuyển tiễn đòi hỏi về nghiệp vụ tổ chức hoạt động hoá kinh nghiệm học tập của bản thân dưới trải nghiệm gắn với định hướng nghề nghiệp sự định hướng của giáo viên. Tổ chức hoạt học sinh của giáo viên Toán, hướng đến giải động trải nghiệm trong dạy học môn Toán là quyết những vấn đề trong hiện thực giáo dục. quá trình giáo viên lựa chọn, xây dựng nội Các phương pháp nghiên cứu đã được sử dung học tập phù hợp với mục tiêu; thiết kế dụng: (1) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý các hoạt động trải nghiệm; tổ chức học sinh luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các hoạt động trong bối cảnh môn học hoặc trong tài liệu lý luận về Tâm lý học, Giáo dục học, thực tiễn (môi trường trải nghiệm) và đánh Lý luận dạy học, chương trình giáo dục có giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng liên quan đến rèn luyện nghiệp vụ sư phạm; hình thành, phát triển năng lực toán học của (2) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực học sinh [3]. tiễn: Kiểm nghiệm sự phù hợp của nội dung Lý thuyết về trải nghiệm trong dạy học đề tập luyện nghiệp vụ tổ chức hoạt động trải cao việc xây dựng hoạt động học tập tiếp cận nghiệm gắn với định hướng nghề nghiệp học thực tế, khai thác kinh nghiệm và huy động sinh phù hợp mục tiêu đào tạo. tổng hợp kiến thức, kỹ năng của học sinh vào giải quyết các vấn đề thực tiễn [4,5]. Kết hợp các vấn đề trên, có thể hiểu: Hoạt động trải 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận nghiệm toán học là hoạt động giáo dục do 3.1. Quan niệm về hoạt động trải nghiệm nhà giáo dục định hướng, thiết kế, hướng dẫn gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh học sinh thực hiện trên cơ sở kiến thức môn Toán. Quá trình thực hiện hoạt động giáo dục 3.1.1. Hoạt động trải nghiệm, hoạt động trải này đòi hỏi học sinh khai thác những kinh nghiệm toán học nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến Theo Bộ GD-ĐT: “Hoạt động trải nghiệm thức, kỹ năng môn Toán và các môn học là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định khác để thực hiện những nhiệm vụ được giao 75
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Phan Thị Tình và Hà Ngọc Phú hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn công lao động của xã hội [6]. Như vậy, định đời sống. Thông qua đó, học sinh hình thành hướng nghề nghiệp là xác định được phương và phát triển các phẩm chất, năng lực chung, hướng về công việc chuyên làm theo sự phân năng lực chuyên biệt về toán, phát huy năng công lao động của xã hội. khiếu, sở thích, đam mê, bộc lộ và điều chỉnh Từ quan niệm về hoạt động trải nghiệm, cá tính, giá trị, khuynh hướng phát triển bản hoạt động trải nghiệm toán học, quan niệm thân, phát triển năng lực sáng tạo và khả về định hướng nghề nghiệp, có thể hiểu: năng vận dụng kiến thức vào đời sống, tạo sự Hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định thích ứng với đòi hỏi của cuộc sống. hướng nghề nghiệp là hoạt động trải nghiệm 3.1.2. Nội dung trải nghiệm trong chương toán học mà thông qua đó học sinh được trình môn Toán cấp trung học phổ thông cung cấp thêm hiểu biết về một số lĩnh vực nghề nghiệp, hiểu vai trò của môn Toán trong Nội dung về thực hành - trải nghiệm toán hoạt động chuyên môn của các lĩnh vực nghề học ở trường Trung học phổ thông chiếm nghiệp đó. Từ đó, học sinh nâng cao sự tự tổng thời lượng là 7% chương trình môn nhận thức về khả năng, thế mạnh bản thân Toán và tập trung vào các vấn đề [1]: trong đáp ứng lĩnh vực nghề nghiệp, xác định (1) Thực hành ứng dụng các kiến thức được phương hướng về công việc chuyên toán học vào những lĩnh vực thực tiễn, chủ làm sau khi kết thúc bậc học Trung học phổ đề liên môn; sử dụng kiến thức môn Toán để thông và có kế hoạch học tập môn Toán đảm giải thích các vấn đề thực tiễn; bảo yêu cầu nghề nghiệp. (2) Tìm hiểu một số kiến thức về tài chính, thực hành thiết lập kế hoạch đầu tư cá nhân; 3.2. Rèn luyện nghiệp vụ tổ chức hoạt động thực hành lên kế hoạch và quản lý thu nhập, trải nghiệm toán học gắn với định hướng tích luỹ của cải, tài chính trong khoảng thời nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông gian ngắn hạn, trung hạn; xác định được các Khái niệm “nghiệp vụ” theo các từ điển phương thức bảo vệ tài chính cá nhân khỏi ở nước ta hiện nay được định nghĩa là công rủi ro; việc chuyên môn của một nghề. Theo khái (3) Tổ chức các hoạt động ngoài giờ chính niệm này, tiếp cận nghề giáo viên dưới góc khoá (sinh hoạt câu lạc bộ toán học, câu lạc độ công việc chuyên môn thì nghiệp vụ sư bộ về ứng dụng toán học trong khoa học máy phạm là công việc chuyên môn của nghề dạy tính và công nghệ thông tin,... dự án học tập, học, nghề giáo viên [7]. trò chơi học toán, cuộc thi về toán, tìm hiểu Theo Bùi Hiền và các cộng sự, “trình độ lịch sử toán học, tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ nghiệp vụ sư phạm” là vốn kiến thức, kỹ toán học theo các chủ đề,..); năng, kinh nghiệm thu nhận được trong quá (4) Tổ chức giao lưu học sinh giỏi trong trình học tập, hoạt động giáo dục của mỗi trường và trường bạn với các chuyên gia người và được thể hiện bằng kết quả dạy học, nhằm hiểu nhiều hơn về vai trò của toán học rèn luyện phẩm chất đạo đức của người học trong thực tiễn và trong các ngành nghề. qua từng giai đoạn [8]. Theo các tác giả, để có được trình độ nghiệp vụ sư phạm, sinh 3.1.3. Định hướng nghề nghiệp, hoạt động viên phải được trang bị những kiến thức về trải nghiệm toán học gắn với định hướng tâm lý học, giáo dục học, phương pháp dạy nghề nghiệp học bộ môn và phải được kiến tập, thực tập Theo Từ điển Tiếng Việt, định hướng giảng dạy. là xác định được phương hướng [6]; nghề Yêu cầu thành thạo và liên tục cập nhật, nghiệp là công việc chuyên làm theo sự phân nâng cao năng lực nghiệp vụ đáp ứng yêu 76
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 1 (2025): 74 - 82 cầu đổi mới giáo dục là các tiêu chí cơ bản mạnh, thiên hướng của bản thân. Từ đó, học trong tiêu chuẩn nghề nghiệp của giáo viên sinh củng cố cơ sở cho việc lựa chọn lĩnh [9]. Đối với sinh viên sư phạm ngành Toán, vực nghề nghiệp đúng sở trường, tạo sự thúc nghiệp vụ sư phạm về tổ chức hoạt động trải đẩy mới trong tự trau dồi kiến thức, rèn luyện nghiệm toán học gắn với định hướng nghề bản thân để chuẩn bị cho hoạt động chuyên nghiệp học sinh đòi hỏi sinh viên phải kết môn phù hợp lĩnh vực nghề nghiệp yêu thích. hợp kiến thức về tâm lý học, giáo dục học, lý Theo đó, thực hiện nghiệp vụ khai thác nội luận dạy học môn Toán, về vai trò của môn dung môn Toán và những hoạt động liên Toán đối với các lĩnh vực thực tiễn, về công quan phục vụ định hướng nghề nghiệp học tác định hướng nghề nghiệp học sinh. Yếu sinh Trung học phổ thông đòi hỏi đảm bảo tố trung tâm làm cơ sở để xác lập các nội các yêu cầu: dung rèn luyện nghiệp vụ này là cách tạo cho - Thông qua nắm bắt các ứng dụng và giải học sinh những hiểu biết về một số lĩnh vực thích các hiện tượng, vấn đề thực tiễn bằng chuyên môn nghề nghiệp và nhận diện sự toán học, cần cho học sinh tiếp cận những chuẩn bị, thích ứng của bản thân với lĩnh vực dạng khác nhau của tri thức môn Toán (sự nghề nghiệp thông qua tổ chức hoạt động trải vật, phương pháp, chuẩn, giá trị). Khai thác nghiệm toán học. Theo đó, sinh viên cần rèn đặc điểm và sự hỗ trợ lẫn nhau của các dạng luyện nghiệp vụ từ nắm bắt các nội dung lý tri thức này. Làm nổi bật dạng giá trị của tri luận đến thực hành, thực tập. thức môn Toán trong dạy học; 3.2.1. Các yêu cầu cần thực hiện trong - Tổ chức cho học sinh tham gia thâm nghiệp vụ khai thác nội dung môn Toán và nhập thực tiễn, trải nghiệm việc sử dụng kiến những hoạt động liên quan phục vụ định thức toán học vào các hoạt động chuyên môn hướng nghề nghiệp học sinh Trung học phổ của các lĩnh vực nghề nghiệp tại các cơ quan, thông cơ sở sản xuất, làng nghề,... tìm hiểu các lĩnh Điều kiện để học sinh định hướng, lựa chọn vực chuyên môn nghề nghiệp thông qua sử đúng đắn và thành công trong lĩnh vực nghề dụng kiến thức toán học để giải quyết một số nghiệp mà các em lựa chọn đòi hỏi sự hội tụ nội dung chuyên môn của một số vị trí việc các yếu tố: Có hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực làm tại các cơ sở thực tiễn được thâm nhập. chuyên môn của nghề nghiệp; đam mê, yêu Giúp học sinh nhận thấy vai trò tối ưu của thích đối với lĩnh vực nghề nghiệp; có năng kiến thức môn Toán trong giải quyết nhiều lực, khả năng và thế mạnh để đáp ứng những vấn đề chuyên môn và lĩnh vực thực tiễn; đòi hỏi của lĩnh vực nghề nghiệp. Tuy nhiên, - Giới thiệu cho học sinh những ngành từ mục tiêu dạy học, nội dung trải nghiệm nghề có sử dụng kiến thức toán học (trong toán học được quy định trong chương trình, đáp ứng tiêu chuẩn tuyển sinh và đáp ứng có thể thấy việc định hướng nghề nghiệp học hoạt động chuyên môn); Định hướng việc sinh qua trải nghiệm toán học không đòi hỏi sử dụng toán học để thực hiện xử lý thông đưa môn Toán thành môn hướng nghiệp, mà tin và phân tích, dự đoán nhu cầu thị trường ở đây cần: Qua quá trình trải nghiệm, cung lao động về lĩnh vực nghề nghiệp học sinh cấp thêm cho học sinh hiểu biết về một số quan tâm; lĩnh vực nghề nghiệp, hiểu vai trò của môn - Khơi gợi hứng thú học tập môn Toán đáp Toán trong hoạt động chuyên môn (ở mức độ ứng yêu cầu tuyển sinh của lĩnh vực nghề, đơn giản) của lĩnh vực nghề nghiệp; tạo cơ kích thích sự chủ động phát triển kiến thức hội để học sinh nhận ra và bộc lộ thiên hướng đáp ứng hoạt động chuyên môn của lĩnh vực của bản thân đối với lĩnh vực nghề nghiệp; ngành nghề yêu thích. Xây dựng kế hoạch nâng cao sự tự nhận thức về khả năng, thế học tập, rèn luyện bản thân qua môn Toán 77
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Phan Thị Tình và Hà Ngọc Phú theo thiên hướng, sở trường để đáp ứng tiêu dạy học môn Toán nói riêng cho học sinh những đòi hỏi của các lĩnh vực nghề nghiệp; giai đoạn định hướng nghề nghiệp; nội dung - Chú trọng cài đặt các dụng ý sư phạm chương trình môn Toán cấp Trung học phổ (trong dẫn dắt học sinh lựa chọn địa bàn, cơ thông, nội dung về thực hành - trải nghiệm sở thực tiễn, lựa chọn hình thức, xác định nội toán học được quy định trong chương trình; dung trải nghiệm toán học,...) nhằm khai thác mục tiêu của việc rèn luyện nghiệp vụ sư sự quan tâm, bộc bộ thiên hướng, sở trường, phạm trong dạy học môn Toán của học sinh nét phẩm chất, năng lực học sinh. giai đoạn định hướng nghề nghiệp; - Nghiên cứu các tài liệu lý luận về sự liên 3.2.2. Nội dung rèn luyện nghiệp vụ cơ sở về quan giữa các yếu tố tâm lý, thế mạnh, khả định hướng nghề nghiệp học sinh Trung học năng,... của học sinh Trung học phổ thông phổ thông thông qua tổ chức hoạt động trải với các vấn đề định hướng nghề nghiệp; nghiệm toán học - Làm rõ tiềm năng của môn Toán và việc Đây là nội dung tạo nền móng trong thực dạy học môn Toán đối với vấn đề định hướng hiện nghiệp vụ tổ chức hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông; toán học gắn với định hướng nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông. Nghiệp vụ - Xác định một số lĩnh vực nghề nghiệp được thực hiện ngay từ khi sinh viên tiếp cận học sinh có thể tiếp cận và tìm hiểu thông các kiến thức Tâm lý học, giáo dục học và qua việc học tập, trải nghiệm trong môn Toán; Xác định những yếu tố phẩm chất học được củng cố vững chắc hơn khi sinh viên sinh cần rèn luyện để đáp ứng yêu cầu thực học tập về lý luận dạy học môn Toán, rèn hiện chuyên môn nghề. luyện nghiệp vụ tại trường sư phạm, tại cơ sở thực tập. Ở giai đoạn này, giảng viên cần - Phối kết hợp với giáo viên tại cơ sở thực tập trung cho sinh viên tập luyện các nội hành, thực tập để tạo nên những tác động dung: (1) Nắm bắt các yếu tố lý luận về trải sư phạm phục vụ theo dõi diễn biến tâm lý, nghiệm toán học, định hướng nghề nghiệp những dịch chuyển, phát triển sự quan tâm học sinh; về nghiệp vụ dạy học môn Toán ở tiếp cận lĩnh vực nghề nghiệp của học sinh; trường phổ thông giai đoạn định hướng nghề Nghiệp vụ này được thực hiện dưới dạng nghiệp; (2) Làm rõ tiềm năng của việc dạy các bài tập lớn theo các nhóm sinh viên. học môn Toán nói chung, trải nghiệm toán Giảng viên hỗ trợ, định hướng việc phát học nói riêng trong định hướng nghề nghiệp triển, mở rộng nội dung thông qua tạo các học sinh cấp Trung học phổ thông; (3) Tìm diễn đàn để sinh viên trao đổi, thảo luận, Kết kiếm, chuyển tải thông tin đến học sinh về quả của quá trình thực hiện được giảng viên một số lĩnh vực nghề nghiệp, vai trò của môn chốt thống nhất các nội dung trọng tâm cần Toán trong hoạt động chuyên môn của một ghi nhớ. Trong quá trình đó, giảng viên có số lĩnh vực nghề nghiệp; (4) Giúp học sinh những hỗ trợ, gợi ý cho sinh viên những nội xác định được phương hướng học tập, rèn dung thông tin có thể tìm tòi, khai thác. luyện chuẩn bị cho hoạt động nghề nghiệp Ví dụ 1: Khi sinh viên thực hiện nghiệp vụ phù hợp với bản thân. Để thực hiện nghiệp về xác định tiềm năng của môn Toán và việc vụ này, giảng viên cần đặt ra cho sinh viên dạy học môn Toán đối với vấn đề định hướng các nhiêm vụ: nghề nghiệp học sinh Trung học phổ thông, - Nghiên cứu chương trình Giáo dục phổ giảng viên gợi ý, hỗ trợ sinh viên tìm tòi các thông tổng thể, chương trình giáo dục phổ thông tin theo các mạch: thông môn Toán nhằm: Xác định rõ mục tiêu - Về nội dung môn Toán: (1) Thông qua giáo dục học sinh phổ thông nói chung, mục các dạng tri thức toán học, phân tích vai trò 78
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 1 (2025): 74 - 82 công cụ của môn Toán đối với các môn học động liên quan phục vụ định hướng nghề khác và các lĩnh vực của đời sống thực tiễn nghiệp học sinh đã xác định. để khẳng định vai trò của toán học với mục Các nội dung giảng viên cần chú trọng: tiêu chuẩn bị hành trang để học sinh đi sâu (1) Tập luyện cho sinh viên xác lập các giai vào tìm hiểu các lĩnh vực khoa học, lĩnh vực đoạn, các bước, các công việc cần làm trong nghề nghiệp; (2) Phân tích vai trò của các mô xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động trải hình toán học trong giải quyết nhiều vấn đề nghiệm; (2) Tập luyện cách cài đặt dụng ý của thực tiễn (trong đó có các lĩnh vực nghề sư phạm định hướng nghề nghiệp trong mỗi nghiệp); (3) Xác định các ứng dụng rộng rãi hoạt động được xây dựng; (3) Tập luyện việc của các nhóm chủ đề kiến thức môn Toán; triển khai kế hoạch tổ chức hoạt động trải phân tích sự phong phú hóa phản ánh đối với nghiệm đã xây dựng và xử lý các tình huống nhiều lĩnh vực khoa học và đời sống thực phát sinh ngoài kế hoạch. tiễn của những nhóm chủ đề kiến thức này; Trong quá trình sinh viên rèn luyện - Về các hoạt động học tập môn Toán: nghiệp vụ, giảng viên kết hợp với giáo viên (1) Phân tích sự ảnh hưởng của các phương tại các trường Trung học phổ thông dẫn dắt, pháp dạy học, các hoạt động học tập môn định hướng, hỗ trợ sinh viên. Trên cơ sở mục Toán tới việc phát triển phẩm chất, năng tiêu của từng hoạt động trải nghiệm, giảng lực học sinh; (2) Phân tích vai trò của vốn viên đề xuất với các trường phổ thông lựa kiến thức toán học, cách tư duy trong học chọn đơn vị, địa bàn, địa điểm để học sinh tập môn Toán đối với việc tạo nên sự thích trải nghiệm phù hợp. Nội dung trọng tâm của ứng những đòi hỏi trong tính cách, chuyên các giai đoạn giảng viên định hướng để sinh môn lĩnh vực nghề nghiệp học sinh; (3) Phân tích vai trò của hoạt động học tập môn Toán viên tập luyện như sau: gắn với các hoạt động của đời sống thực tiễn Giai đoạn 1: Chuẩn bị trong việc tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận - Thu thập nguyện vọng của học sinh về lĩnh vực nghề nghiệp, phát triển hứng thú, nghề nghiệp yêu thích và tập hợp các em sự quan tâm tới lĩnh vực nghề nghiệp, tạo theo nhóm sở trường; Nắm bắt khả năng, cơ hội để giáo viên quan sát sự bộc lộ trong thiên hướng về toán của học sinh, nhận diện thiên hướng, sở trường về các lĩnh vực nghề hiểu biết và sự tự nhận thức của học sinh về nghiệp của học sinh và có kế hoạch phát triển vai trò của kiến thức môn Toán, vai trò của học sinh theo thiên hướng này. việc học toán đối với mục tiêu phấn đấu nghề 3.2.3. Nội dung rèn luyện nghiệp vụ thực nghiệp sau này của các em; hành thiết kế, tổ chức các hoạt động trải - Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học gắn với định hướng nghề nghiệm toán học định hướng nghề nghiệp nghiệp học sinh cho học sinh; cài đặt dụng ý sư phạm về định Sinh viên thực hành nghiệp vụ này trong hướng nghề nghiệp trong kế hoạch. Quá trình các giờ học rèn luyện nghiệp vụ sư phạm tại lập kế hoạch, sinh viên cần tập trung vào 2 trường sư phạm và trong các đợt thực tập tại nghiệp vụ căn cốt: trường Trung học phổ thông. Nội dung chính + Xác định mục tiêu tổ chức hoạt động cần rèn luyện trong nghiệp vụ này là xây dựng trải nghiệm. Sinh viên xác định mục tiêu cụ các kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm thể về việc hình thành kiến thức, kỹ năng toán học. Nội dung này được xây dựng trên môn Toán; về phát triển năng lực học sinh; cơ sở kiến thức nghiệp vụ cơ sở kết hợp bám về khai thác dạng tri thức, kỹ năng môn Toán sát các yêu cầu cần thực hiện trong nghiệp vụ phục vụ cung cấp hiểu biết một số lĩnh vực khai thác nội dung môn Toán và những hoạt nghề nghiệp của học sinh. Lĩnh vực nghề 79
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Phan Thị Tình và Hà Ngọc Phú nghiệp được lựa chọn trải nghiệm cần phù kiện hoạt động, khả năng của các thành viên hợp và kích thích sự quan tâm của học sinh trong tập thể, dự kiến những phát sinh các theo nhóm đối tượng đã phân loại. Cơ sở để yếu tố ngoài kế hoạch tổ chức các khâu của thực hiện nghiệp vụ này là nội dung chương từng hoạt động, dự kiến kết quả đạt được của trình hoạt động thực hành, trải nghiệm trong từng hoạt động nhỏ theo mục tiêu. môn Toán. Ví dụ 2: Các nội dung nghiệp vụ cần tập + Xác định hình thức, địa điểm tổ chức luyện ở giai đoạn chuẩn bị để tổ chức cho hoạt động trải nghiệm. Trên cơ sở mục tiêu học sinh lớp 11 trải nghiệm toán học kết hợp đã xác định và điều kiện thực tiễn, sinh viên định hướng nghề nghiệp liên quan một số lựa chọn một hoặc kết hợp một số hình thức ngành nghề thuộc lĩnh vực tài chính. trong các hình thức: tham quan thực tế tại Đối tượng tham gia trải nghiệm: Học sinh cơ sở; tổ chức diễn đàn, giao lưu; sân khấu của khối lớp 11. tương tác; tổ chức hoạt động Câu lạc bộ; tổ Các công việc cụ thể của sinh viên: chức hội thi, cuộc thi;... Tạo cơ hội để nhóm học sinh có chung sở trường, sự quan tâm Giai đoạn 1: Chuẩn bị. tới cùng lĩnh vực nghề nghiệp có thể tương - Xây dựng phiếu điều tra sự tự nhận diện tác, tập trung sâu những vấn đề cần tìm hiểu của bản thân học sinh về những hiểu biết vai trong từng pha trải nghiệm nhằm tối đa hóa trò của kiến thức môn Toán, vai trò của việc hiệu quả tổ chức. học toán đối với mục tiêu phấn đấu thực hiện + Xác định các hoạt động cần thực hiện. nghề nghiệp về lĩnh vực tài chính; Nghiệp vụ này đòi hỏi sinh viên phải trả - Xác định mục tiêu tổ chức hoạt động trải lời được các câu hỏi: (1) Học sinh cần thực nghiệm: Nhận biết thực tiễn việc sử dụng hiện các hoạt động nào để đảm bảo mục tiêu kiến thức môn Toán trong hoạt động nghề trải nghiệm? Hoạt động nào có thể tổ chức nghiệp liên quan tới lĩnh vực tài chính; Nắm chung cho cả lớp, hoạt động nào cần tập bắt được vai trò của môn Toán trong hoạt trung cho từng nhóm học sinh khi tổ chức? động nghề nghiệp và trong rèn luyện các (2) Các hoạt động đó cần sự trợ giúp, phối phẩm chất của người làm việc trong lĩnh vực hợp của các cá nhân, tập thể nào trong, ngoài tài chính. Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trường trong điều kiện thực tiễn? (3) Dụng ý của bản thân trong đáp ứng lĩnh vực nghề và sư phạm cài đặt trong từng hoạt động là gì? có kế hoạch học tập môn Toán, rèn luyện bản (4) Để hướng đích mục tiêu đã xác định thì thân trong giai đoạn tiếp theo. Trong đó, sinh đòi hỏi sự giao lưu, tương tác của học sinh viên nhấn mạnh mục tiêu khai thác dạng tri trong các hoạt động như thế nào? Kết quả thức toán học phục vụ định hướng lĩnh vực trả lời các câu hỏi này giúp sinh viên vạch ra nghề nghiệp của học sinh: kịch bản sơ bộ cho kế hoạch. + Tri thức sự vật: Học sinh hiểu biết về các + Cụ thể hóa các hoạt động đã được xác kiến thức toán học cụ thể (tính toán, hàm số, định thành kế hoạch chi tiết. Giảng viên đồ thị, thống kê, cấp số cộng, cấp số nhân,...) hướng dẫn sinh viên xác lập, vạch ra một kế cần sử dụng từ việc quản trị tài chính của cá hoạch từ tổng quát (đối tượng, thời gian, địa nhân (quản lý chi tiêu cá nhân, tiết kiệm chi điểm, các khâu tổ chức, nội dung công việc, phí,...) đến việc thực hiện hoạt động chuyên người thực hiện, kinh phí, tổng kết, đánh môn tài chính, kế toán,... giá,...) đến chi tiết, cụ thể hóa nhiệm vụ của + Tri thức chuẩn: Học sinh hiểu biết về từng cá nhân, tập thể theo trình tự các bước các đơn vị đo lường chỉ các đại lượng tiền tệ của hoạt động. Điều này đòi hỏi sự tính toán (trong nước, quốc tế) thuộc chuyên môn tài kỹ lưỡng về phương tiện cơ sở vật chất, điều chính khi thực hiện các tính toán; 80
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 1 (2025): 74 - 82 + Tri thức phương pháp, tri thức giá trị: hiện thực hiện hoạt động chệch mục tiêu; Học sinh hiểu biết về việc sử dụng các thuật (4) Ứng phó, giải quyết các vấn đề nảy sinh toán, phương pháp tính lãi, tính gốc các dạng trong quá trình thực hiện hoạt động trải theo định kì, các bảng biểu thống kê số liệu, nghiệm trước những phát sinh ngoài kế hoạch đồ thị phân bố tài chính,... phù hợp với vốn trong quá trình diễn biến tổ chức hoạt động. kiến thức của học sinh lớp 11; hiểu vai trò của Giai đoạn 3: Tổng kết, đánh giá, xây kiến thức Toán như một tiêu chuẩn bắt buộc dựng phương hướng học tập môn Toán cho trong tuyển sinh, trong hoạt động chuyên học sinh. môn, trong tư duy của người làm công tác Sinh viên tập luyện việc nhìn nhận mức tài chính; độ đạt được các mục tiêu sau quá trình tổ - Xác định hình thức, địa điểm tổ chức chức hoạt động trải nghiệm. Tập luyện việc hoạt động trải nghiệm. Kết hợp tham quan tổ chức cho học sinh tự đánh giá, đánh giá lẫn thực tế tại cơ sở doanh nghiệp (Ngân hàng nhau để xác định mức độ hiểu biết lĩnh vực hoặc bộ phận quản trị Nhân sự – tài chính nghề nghiệp yêu thích, mức độ đáp ứng của của doanh nghiệp), tổ chức diễn đàn, giao bản thân về kiến thức môn Toán thông qua lưu với các cán bộ có chuyên môn về tài quá trình tham gia hoạt động trải nghiệm, sự chính tại cơ sở; thay đổi trong sở thích, dự định lựa chọn lĩnh - Xác định các hoạt động học sinh cần vực nghề nghiệp của học sinh. thực hiện: Quan sát các công việc của các Trong nội dung xây dựng phương hướng nhân viên chuyên môn về tài chính thực hiện học tập môn Toán cho học sinh giai đoạn tiếp ở cơ sở đến trải nghiệm; Thử thực hiện một theo, giảng viên lưu ý sinh viên: (1) Kết hợp công đoạn nhỏ trong công việc kế toán; Đặt sử dụng thông tin thu thập về hiểu biết lĩnh ra các câu hỏi nhằm tìm hiểu về việc sử dụng vực nghề nghiệp được trải nghiệm với thế toán học trong hoạt động kế toán, quản lý mạnh, sự quan tâm của học sinh để khơi gợi nhân sự,...; Nhận diện sự phù hợp của bản hứng thú học tập, gợi niềm tin vào bản thân thân về các phẩm chất, tính cách nếu làm học sinh trong học toán; (2) Giúp học sinh việc trong lĩnh vực tài chính. lập kế hoạch học tập môn Toán để đáp ứng Giai đoạn 2: Thực hiện. việc thi tuyển sinh và thực hiện hoạt động Trong giai đoạn này, sinh viên sẽ tổ chức chuyên môn theo lĩnh vực nghề nghiệp quan triển khai các hoạt động được xác lập trong tâm; (3) Chú trọng khai thác dạng tri thức kế hoạch đã lập. Quá trình triển khai tổ chức chuẩn và tri thức giá trị đối với các học sinh hoạt động trải nghiệm, giảng viên hướng dẫn chưa nhận diện được vai trò của môn Toán sinh viên lưu ý: (1) Quản lý, điều khiển hoạt cho dự định nghề nghiệp học sinh đã chọn. động của cá nhân, tập thể học sinh theo kế Ví dụ 3: Đối với nhóm học sinh có khả hoạch trên cơ sở sự phân cấp, giao quyền năng, thiên hướng về nghệ thuật (Âm nhạc, quản lý cho Ban cán sự lớp, các nhóm trưởng hội họa,..) và dự định lựa chọn nghề nghiệp nhằm hỗ trợ giáo viên quản lý trật tự, kiểm thuộc lĩnh vực nghệ thuật. Phiếu khảo sát cho soát hiệu quả quá trình trải nghiệm; (2) Triển thấy học sinh nhận thức rằng lĩnh vực các khai cài đặt các dụng ý sư phạm về định em lựa chọn không đòi hỏi môn Toán trong hướng nghề nghiệp vào từng hoạt động và tuyển sinh và hoạt động nghệ thuật sau này. quan sát, đánh giá hiệu quả các hoạt động Do đó, học sinh không có kế hoạch phát triển theo mục tiêu; (3) Thiết lập các câu hỏi định kiến thức môn Toán cho bản thân. Với tình hướng, gợi mở cho học sinh đi đúng hướng huống này, sinh viên cần tập luyện nghiệp vụ theo dụng ý sư phạm, điều chỉnh những sai về tổ chức hình thức diễn đàn kết hợp thăm lệch của cá nhân, nhóm học sinh khi có biểu quan thực tiễn tại cơ sở hoạt động nghệ thuật. 81
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Phan Thị Tình và Hà Ngọc Phú Tại đây, học sinh được gặp gỡ những người Tài liệu tham khảo đã thành công trong lĩnh vực nghệ thuật và [1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018). Chương trình trực tiếp trải nghiệm việc sử dụng kiến thức giáo dục phổ thông môn Toán (Ban hành kèm toán trong nghệ thuật (luật xa gần, tỉ lệ,... theo Thông tư số 32 /2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ GD-ĐT). trong hội họa; tốc độ cung âm thanh,... trong [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018). Hoạt động trải âm nhạc). Ngoài ra, sinh viên tập luyện cách nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp khai thác giá trị của việc sử dụng cách tư (Ban hành kèm theo Thông tư số 32 /2018/TT- duy, cách lựa chọn phương án tối ưu mang BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ GD-ĐT). đặc trưng suy nghĩ của người làm toán để [3] Nguyễn Hữu Tuyến (2020). Tổ chức hoạt động trải tạo dựng giá trị trong hoạt động liên quan nghiệm trong dạy học môn Toán ở trường trung tới lĩnh vực chuyên môn và quản lý về nghệ học cơ sở. Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. thuật. Từ đó, thúc đấy học sinh thay đổi nhận [4] Karen W. (2009). Theory and Practice of thức về môn Toán và cách thức học tập. Experiential education. Kedall/Hunt PC, U.S. [5] Kolb D. (1984). Experiential learning: Experience 4. Kết luận as the source of learning and development. Yêu cầu dạy học môn Toán ở trường Trung Englewood Cliffs, NJ, Prentice Hall, U.S. học phổ thông giai đoạn định hướng nghề [6] Hoàng Phê (2006). Từ điển Tiếng Việt. Trung tâm nghiệp đòi hỏi cung cấp các thông tin góp phần Từ điển ngôn ngữ, Hà Nội. [7] Phạm Trung Thanh (2006). Rèn luyện nghiệp vụ giúp học sinh định hướng nghề nghiệp. Tổ sư phạm thường xuyên. Nhà xuất bản Đại học Sư chức hoạt động trải nghiệm toán học là hình phạm, Hà Nội. thức tiềm năng cho yêu cầu này. Các nội dung [8] Bùi Hiền, Nguyễn Văn Giao, Nguyễn Hữu Quýnh rèn luyện nghiệp vụ về tổ chức hoạt động trải & Vũ Văn Tảo (2001). Từ điển Giáo dục học. Nhà nghiệm toán học gắn với định hướng nghề xuất bản Từ điển Bách khoa, Hà Nội. nghiệp học sinh được đề xuất trong bài báo tạo [9] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018). Thông tư số cơ sở để trường Sư phạm nâng cao năng lực 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018 về việc ban hành Quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên một cách giáo dục phổ thông. khoa học trong quá trình đào tạo. TRAINING IN ORGANIZING MATHEMATICS EXPERIENTIAL ACTIVITIES LINKED TO CAREER ORIENTATION FOR HIGH SCHOOL STUDENTS FOR MATHEMATICS EDUCATION STUDENT Phan Thi Tinh1, Ha Ngoc Phu1 1 Faculty of Natural Sciences, Hung Vuong University, Phu Tho Abstract M athematics experiential learning is a core component of the current general education curriculum. Integrating career orientation into mathematics learning experiences contributes to the goal of helping students develop an understanding of careers through the subject. This article proposes pedagogical practice training focusing on organizing mathematics experiential activities linked to career orientation for high school students. Implementing this content in the training process enhances the effectiveness of teaching preparation work, and ensures that it meets the demands of educational reform for mathematics teacher education students. Keywords: Mathematics experiential learning, pedagogical skills, high school, mathematics education. 82