1
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
----------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO THÔNG QUA DẠY BÀI 23
“QUÁ TRÌNH TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CÁC CHẤT
Ở VI SINH VẬT” - SINH HỌC 10 THPT
Môn: Sinh học
2
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 1
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO THÔNG QUA DẠY BÀI 23
“QUÁ TRÌNH TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CÁC CHẤT
Ở VI SINH VẬT” - SINH HỌC 10 THPT.
Môn: Sinh học
Nhóm tác giả: Nguyễn Thị Yến
Trần Thị Việt Phương
Nguyễn Lê Dung
Môn: Sinh học - Tổ: Tự nhiên
Năm thực hiện: 2021 - 2022
Điện thoại: 0838979828
3
MỤC LỤC
Nội dung
Trang
Phần I : Đặt vấn đề
1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Đóng góp của đề tài
2
Phần II: Nội dung nghiên cứu
3
A. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài
3
I. Cơ sở lí luận của đề tài
3
1. Dạy học dự án
3
1.1. Khái niệm dạy học theo dự án
3
1.2. Đặc điểm của dạy học theo dự án
3
1.3 Các hình thức dạy học theo dự
3
1.4 Quy trình dạy học theo dự án
4
1.4.1 Giai đoạn 1 chuẩn bị : Giai đoạn chuẩn bị
5
1.4.2 :Giai đoạn 2 : Tổ chức học sinh thực hiện dự án
6
1.4.3 : Giai doạn 3 : Báo cáo , đánh giá dự án
7
1.5 Những ưu điểm và hạn chế của dạy học theo dự án
8
2.Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của dạy học dự án
8
2.1 Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
8
2.2 Vai trò dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn
đề và sáng tạo cho học sinh
9
II. Cơ sở thực tiễn của đề tài
9
1.Phương pháp điều tra , nghiên cứu để xác định cơ sở thực tiễn của
đề tài
9
2.Kết quả điều tra , khảo sát cơ sở thực tiễn của đề tài
12
3.Kết luận
14
B. Thực hiện đề tài
14
I. Các bước thực hiện
15
1.Giai đoạn chuẩn bị
15
1.1 Bước 1 Xem xét các yếu tố cần thiết để dạy học dự án
15
1.2 Bước 2 Thiết kế kế hoach bài học theo dự án
15
1.2.1 Thiết kế tình huống dự án
15
4
1.2.2 Xác định mục tiêu dự án
16
1.2.3 Xây dựng nội dung kịch bản
16
1.2.4. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng
16
1.2.5. Xây dựng bộ công cụ đánh giá
19
1.2.6. Xác định đối tượng dạy học dự án và xây dựng tiêu chí phân
nhóm học sinh
19
1.2.7. Lập kế hoạch thực hiện dự án
20
1.2.8. Lập kế hoạch kiểm tra đánh giá dự án
23
2.Giai đoạn 2:Tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện dự án
24
2.1 .Bước 1: Triển khai dự án, quyết định chủ đề nghiên cứu :
24
2.2. Bước 2: Thành lập nhóm và hướng dẫn học sinh xây dựng kế
hoạch thực hiện dự án
24
2.3. Bước 3. Hướng dẫn học sinh thực hiện dự án theo kế hoạch đã xây
dựng
25
3.Giai đoạn 3 : Báo cáo , đánh giá sản phẩm
26
3.1. Hướng dẫn học sinh trinh bay sản phẩm dự án
26
3.2. Báo cáo dự án của các nhóm
26
3.3. Đánh giá dự án
42
3.4. Tổng kết và rút kinh nghiệm cho dự án
42
C. Thực nghiệm sư phạm
42
1.Mục đích của thực nghiệm sư phạm
42
2.Phương pháp thực nghiệm
42
3.Nội dung thực nghiệm sư phạm
42
4.Đối tượng và thời gian thực nghiệm sư phạm
43
5.Kết quả thực nghiệm
43
5.1. Phân tích định tính:
43
5.2. Phân tích kết quả định lượng:
43
Phần III. Kết luận và kiến nghị
46
1. Kết luận
46
2. Kiến nghị
47
Tài liệu tham khảo
48
Phụ lục
49
5
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Sự đổi mới của giáo dục đang được thể hiện rõ ở mục tiêu, nội dung, phương
pháp, kỹ thuật dạy học, trong khi chương trình học vẫn đang là bộ sách giáo khoa
2006. Với mục tiêu thay vì chú trọng đầu vào thì nay chú trọng đầu ra. Chú trọng
truyền thụ kiến thức đơn thuần thì nay là dạy cách làm, kỹ năng, hình thành năng
lực. Trung tâm của việc dạy học chuyển từ người thầy sang người trò. Học sinh
được hoạt động nhiều hơn, rèn luyện nhiều hơn. Phương pháp dạy học theo đó mà
thay đổi căn bản. Sau một quá trình dài làm quen với những phương pháp, kỹ thuật
dạy học hiện đại, với ma trận đề, chủ đề dạy học, dạy học dự án… Giờ đây mỗi giáo
viên đã tự tin hơn trong việc thiết kế kế hoạch bài dạy để đáp ứng ngày càng cao yêu
cầu đổi mới, tự tin chờ đón chương trình giáo dục phổ thông quốc gia 2018.
DHDA là một phương pháp hay, có nhiều ưu điểm, giúp giáo viên thực hiện
các mục tiêu hướng vào người học, phát triển con người toàn diện.Tuy nhiên, việc
vận dụng phương pháp này vào thực tế hiện nay còn rất hạn chế. Phần lớn GV
chưa thực sự hiểu rõ quy trình thực hiện của phương pháp DHDA và hiệu quả mà
phương pháp dạy học dự án mang lại. Một số ít GV đã sử dụng nhưng chưa triệt
để. Phần lớn giáo viên đã có sự đầu tư giáo án cho tiết dạy nhưng chủ yếu chỉ chú
trọng phần kiến thức trọng tâm của bài, có khai thác kiến thức thực tiễn nhưng
chưa nhiều, chưa sâu vì không đủ thời gian và ưu tiên đầu tư cho phần kiến thức
liên quan đến thi cử của học sinh hơn.
Sinh học là môn học có nhiều nội dung gắn liền với thực tiễn đời sống. Môn
học này cùng với các môn học, hoạt động giáo dục khác hình thành phát triển
ở học sinh năng lực sinh học, các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung, đặc biệt là
tình yêu thiên nhiên, niềm tự hào về thiên nhiên của quê hương, đất nước; thái độ
tôn trọng các quy luật tự nhiên.
Trên cơ sở khảo sát thực tế dạy học môn Sinh học ở trường THPT, chúng
tôi nhận thấy, một số em HS có tâm lý chán và sợ học môn sinh do hổng kiến thức
và khối thi của môn Sinh ít sự lựa chọn về nghề nghiệp. Do vậy nếu giáo viên
không có những bài giảng và phương pháp hợp lý thì không tạo được hứng thú,
niềm đam mê dễ làm cho học sinh thụ động trong việc tiếp thu, mang tính ép buộc,
gò bó, không phát huy được sở trường năng lực và các phâm chất của học sinh.
Đặc biệt bài 23 “Quá trình tổng hợp và phân giải các chất” trong chủ đề
Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở Vi sinh vật chương trình sinh học lớp 10 có
ứng dụng rất lớn trong đời sống nhưng kiến thức trừu tượng và dễ gây nhàm chán
nếu người dạy không áp dụng được phương pháp dạy học phù hợp. Với phương
châm học đi đôi với hành, kiến thức gắn liền với thực tiễn thì bài 23 sinh học 10 có
nội dung phù hợp để xây dựng dự án dạy học tạo sự hứng thú học tập cho các em.
Khi thực hiện dự án để tạo ra các sản phẩm như: nem chua, ruốc chua, tương,
sữa chua nếp cẩm, sữa chua hoa quả, sữa chua dẻo, si rô quả, mứt quả từ siro… sẽ
hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh. Các sản