Sáng kiến kinh nghiệm
Đổi mới phương pháp giảng dạy thông qua 1 tiết Âm nhạc lớp 3
I. Đặt vấn đề
Âm nhạc ngày nay đã trở thành một trong những môn học chính
thức của chương trình đào tạo ở phổ thông bắt đầu từ các lớp tiểu học.
Âm nhạc còn là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ, trẻ em
tham gia ca hát là được hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân
mình. Những hình tượng âm thanh của bài hát, bản nhạc tác động vào cảm xúc của
các em, giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo dục
tình cảm, đạo đức...rất tốt.
Qua các bài học, các em được nghe hát, nghe nhạc được tập hát,
được biết một số kiến thức phổ thông về âm nhạc...Tất cả những điều đó tạo nên
một trình độ văn hoá âm nhạc tối thiểu để góp phần cùng những môn học khác
giao dục nhân cách làm cho các nội dung học tập ở trường phổ thông có tính toàn
diện, làm thăng bằng, hài hoà các hoạt động học tập của trẻ.
Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn chính thức về việc
giảm tải dạy và học. Vì vậy đội ngũ giáo viên đã và đang có những cố gắng đổi
mới phương pháp dạy học để đảm bảo nâng cao chất lượng 1 giờ lên lớp nhưng
vẫn không làm các em quá sức. Các em vừa được lĩnh hội tri thức đồng thời vẫn
được hoạt động vui chơi.
Để làm được như vậy, người giáo viên cần phải say mê âm nhạc, yêu
mến trẻ, có những kiến thức âm nhạc cần thiết và phương pháp giáo dục âm nhạc
ở tiểu học nói chung và ở lớp 1 nói riêng.
II. Các bước tiến hành
Ở lớp 3, dạy âm nhạc cho các em chủ là dạy hát, thông qua dạy hát để giáo
dục âm nhạc.
Trong năm học này, các em đựơc học bài Quốc ca và 10 bài hát ngắn
gọn (2 bài dân ca, 1 bài nước ngoài) các bài hát thiếu nhi âm vực nói chung không
qua quãng 9.
Các em được tiếp tục tập các kỹ năng ca hát đã học. Tập hát ngân
giọng: bước đầu, các em được tập hát diễn cảm theo tốc độ và sắc thái tình cảm
của bài. Tập đánh nhịp 2/4. Trong năm học này, các em tiếp tục tập bài hát kết hớp
với vận động phụ hoạ, múa đơn giản hoặc chơi trò chơi âm nhạc.
Bên cạnh đó, các em còn được nghe và nhận biết một vài nhạc cụ
dân tộc phổ biến (đàn bầu, đàn nguyệt, đàn thập lục), nghe 2 truyện kể về âm nhạc.
So với chương trình âm nhạc lớp 1, lớp 2, đến lớp 3 các em không
chỉ học hát là chủ yếu mà còn đựơc học thêm một số kí hiệu ghi nhạc. Các em
được làm quen với các kí hiệu như: tên các nốt nhạc, hình nốt nhạc, vị trí các nốt
nhạc trên khuông, khuông nhạc, khoá son. Do đó, các em có thể nhận biết được
nốt nhạc trên khuông (Chưa yêu cầu các em tập đọc nhạc).
Thông qua việc tập hát và các hoạt động kết hớp gắn với âm nhạc,
năng lực cảm thụ âm nhạc, giáo dục cho các em tình cảm trong sáng, lành mạnh,
phát triển năng lực trí tuệ, làm cho đời sống tinh thần của các em phong phú giúp
các em phát triển toàn diện hơn.
Chính vì những đặc điểm trên, ngay từ đầu năm học tôi đã nghiên
cứu để tìm ra phương pháp dạy sao cho phu hợp với nội dung từng tiết dạy đồng
thời tạo ra sự hứng thú học tập của học sinh. Các em được học những tiết học nhẹ
nhàng, thoải mái và hiệu quả.
Để cụ thể tôi xin trình bày một giờ âm nhạc của học sinh lớp 3.
Tiết 9
Ôn tập 3 bài hát: Bài ca đi học
Đếm sao
Gà gáy
A. Mục tiêu
Để dạy tiết học này được hiệu quả và gây được sự chú ý học tập cho
học sinh, trước hết tôi xác định mục tiêu của bài:
Bài hát Bài ca đi học là một bài hành khúc tươi vui, rộn ràng do nhạc
sĩ Phan Trần Bảng sáng tác. Bài hát mô tả cảnh buổi sáng học sinh đến trường
trong niềm vui cùng bạn bè.
Bài hát đếm sao là một sáng tác của nhạc sĩ Văn Chung. Đây là bài
hát được viết ở nhịp 3/4 với tính chất trong sáng, nhịp nhàng. Bài hát được bắt
nguồn từ câu đồng dao của trẻ em gắn liền với trò chơi Đếm sao. Bài hát mô tả
cảnh các bạn nhỏ cùng nhau thi đếm sao vào những đêm hè ở nông thôn.
Bài hát Gà gáy là một bài dân ca của đồng bào Cống ở tỉnh Lai
Châu, vùng Tây Bắc nước ta. Bài hát ghi lại tiếng gà gáy gọi mặt trời và gọi dân
bản đi làm nương vào buổi sáng ở miền núi.
Ổ các tiết học trước các em đã được làm quen với giai điệu lời ca
của 3 bài hát. Ngoài ra, các em còn được hướng dẫn để hát kết hợp với gõ đệm
theo phách (theo nhịp hoặc theo tiết tấu lời ca) và làm động tác phụ hoạ. Ở tiết học
này, các em sẽ được tập luyện cho thành thạo hơn. Để từ đó các em có thể biểu
diễn trước đông người và tham gia các trò chơi âm nhạc vui thích.
Tóm lại, các nội dung tiết học này bổ sung, hỗ trợ cho nhau làm cho
các em được luyện tập bài hát dưới nhiều hình thức, nhiều khía cạnh, làm cho tiết
học sinh động, nhẹ nhàng và hiệu quả.
B. Sự chuẩn bị của giáo viên
Sự chuẩn bị của giáo viên là một bước rất quan trọng góp phần đáng
kể tạo nên sự thành công của một tiết học. Ở bài này tôi chuẩn bị như sau:
1. Về phân ôn tập bài hát Bài ca đi học:
Để giúp học sinh gợi nhớ bài hát, tôi dùng trang vẽ minh hoạ cảnh
các em học sinh đang đi tới trường. Tôi dùng máy chiếu tranh vẽ, lời ca bài hát lên
màn hình rộng giúp học sinh quan sát tranh và dễ ghi nhớ lời bài hát hơn.
Ngoài ra, tôi còn chuẩn bị 1 đôi phách (100% học sinh có phách
riêng của mình).
Đàn Oóc-gan điện tử là một nhạc cụ cần thiết. Nó được sử dụng
trong suốt cả tiết học. Để đôi tay có thể làm động tác phụ hoạ hoặc chỉ huy học
sinh hát tôi ghi âm giai điệu bài hát vào bộ nhớ của đàn.
2. Về phần ôn tập bài hát Đếm sao.
Tương tự như bài hát trên, tôi cũng dùng máy chiếu để phóng to lời
ca bài hát trên màn hình cho học sinh dễ nhìn và ghi nhớ bài hát hơn.
3. Về phần ôn tập bài hát Gà gáy.
Cũng như bài hát bài ca đi học, ở bài này tôi cũng chuẩn bị một bức
tranh vẽ minh hoạ gồm các miếng ghép ghép lại.
Để phục vụ cho phần trò chơi, tôi còn chuẩn bị một bảng thi đua, 3
hình bông hoa to mặt trước đề số 1, mặt sau đề số 2 và 15 bông hoa nhỏ có gắn
nam châm để gắn lên bảng thi đua. (Mỗi tổ một màu hoa khác nhau)
Phương pháp dạy môn hát - nhạc cho học sinh tiểu học nói chung và
môn âm nhạc cho học sinh lớp 3 nói riêng là một khoa học sư phạm. Để giảng dạy
tốt bộ môn này, giáo viên cần có những kiến thức âm nhạc vững vàng, và biết vận
dụng một cách sáng tạo các phương pháp dạy học để đạt được thành công trong
các giờ dạy của mình.
Sau khi đã xác định rõ mục tiêu và chuẩn bị chu đáo cho giờ học, tôi
cảm thấy tự tin để bước vào bài giảng.
III. Các hoạt động dạy - học chủ yếu.
1. Ôn tập bài hát Bài ca đi học
Tôi dùng máy chiếu bức tranh vẽ cảnh các em học sinh đang cắp
sách đến trường lên màn hình và nêu câu hỏi để học sinh liên hệ tới bài hát mà các
con đã được học.
Nhìn bức tranh vẽ cảnh các bạn nhỏ đang cắp sách đến trường. Các
em có liên hệ tới bài hát nào mà các em đã được học?
(HS: Thưa cô, bài Đàn gà con ạ!)
