BÁO CÁO TÓM T T SÁNG KI N KINH NGH M Ắ Ế Ệ
Tác gi : ảLê Ph c Sangướ
THPT Tr ng Xuân, TM-ĐTườ
Tên sáng ki n: S d ng máy tính Casio Fx 570 đ gi i m t s d ng toán đi n xoay chi u ế ử ụ ể ả ộ ố ạ ệ ề
I. N i dungộ
1. Th c tr ng tr c khi có sáng ki nự ạ ướ ế
1.1. Th c tr ngự ạ
Hi n nay, vi c s d ng máy tính c m tay c a giáo viên cũng nh h c sinh đã tr nênệ ệ ử ụ ầ ủ ư ọ ở
ph bi n trong tr ng h c, máy tính h tr tính toán các phép toán t đn gi n đn ph c t pổ ế ườ ọ ỗ ợ ừ ơ ả ế ứ ạ
nh : h ph ng trình b c nh t hai n, h ph ng trình b c nh t ba n, gi i ph ng trìnhư ệ ươ ậ ấ ẩ ệ ươ ậ ấ ẩ ả ươ
b c hai, b c ba, tính toán s ph c…Nh ng vi c s d ng chúng trong vi c gi i các bài toánậ ậ ố ứ ư ệ ử ụ ệ ả
V t lí đi v i h c sinh còn là vi c r t m i. Th c t có r t ít tài li u h ng d n s d ng máyậ ố ớ ọ ệ ấ ớ ự ế ấ ệ ướ ẫ ử ụ
tính c m tay trong vi c gi i các bài t p V t lí.ầ ệ ả ậ ậ
Đi n xoay chi u ệ ề được xem là một phần trọng điểm của chương trình vật lý và trong
k thi t t nghi p trung h c ph thông năm nào cũng có. Đây lỳ ố ệ ọ ổ à một loại toán hay, có thể giúp
học sinh đào sâu suy nghĩ, tư duy, rèn luyện tính kiên trì và cẩn thận. Nh ng khi gi i toánư ả
b ng ph ng pháp thông th ng xong h c sinh l i không tin t ng vào k t qu mình v aằ ươ ườ ọ ạ ưở ế ả ừ
làm.
K năng s d ng máy tính c a các em h c sinh còn y u và còn thi u. M t khác đi nỹ ử ụ ủ ọ ế ế ặ ệ
xoay chi u có quá nhi u các công th c khó h c khó nh . Trong nhi u năm nay, máy Casio Fxề ề ứ ọ ớ ề
570 đã s d ng khá nhi u nh ng nhi u em ch a thu n th c, do đó, là m t giáo viên tôi c nử ụ ề ư ề ư ầ ụ ộ ầ
h ng d n c thướ ẫ ụ ể cho h c sinh v a có k năng áp d ng máy tính Casio 570.ọ ừ ỹ ụ
I.2. Nguyên nhân
- Các công th c v t lý quá nhi u, khó nh và gây tr ng i cho h c sinh.ứ ậ ề ớ ở ạ ọ
- K năng s d ng máy tính c a h c sinh còn h n ch k c máy 570.ỹ ử ụ ủ ọ ạ ế ể ả
- Có r t ít tài li u h ng d n s d ng máy tính c m tay trong vi c gi i các bài t p V t lí.ấ ệ ướ ẫ ử ụ ầ ệ ả ậ ậ
- H c sinh ch a xác đnh cách gi i d ng bài t p v đi n xoay chi u nh vi t bi u th c u, hayọ ư ị ả ạ ậ ề ệ ề ư ế ể ứ
vi t bi u th c i, bài toán c ng đi n áp…ế ể ứ ộ ệ
2. Tính m i c a sáng ki n (Các bi n pháp đã th c hi n)ớ ủ ế ệ ự ệ
1
2.1. Cho h c sinh ti p c n các cú pháp gi i toán d ng vi t u, i, bài toán c ng đi n áp. Yêuọ ế ậ ả ạ ế ộ ệ
c u h c sinh đc, phân tích s li u và xác đnh yêu c u c a đ bài đ ch n cú pháp gi i ầ ọ ọ ố ệ ị ầ ủ ề ể ọ ả
toán.
a. Cho bi u th c ể ứ u vi t bi u th c iế ể ứ : cú pháp
0
( ).
u
L C
U
R Z Z i
ϕ
+ −
b. Cho bi u th c ể ứ i vi t bi u th c uế ể ứ : cú pháp
0
.( ( ) )
i L C
I R Z Z i
ϕ
+ −�
c. Bài toán c ng đi n ápộ ệ : cú pháp
01 1 02 2
U U
ϕ ϕ
+� �
+Máy Fx Casio 570
- B c 1: B m Mode 2 v ch đ complx (ký hi u ướ ấ ề ế ộ ệ
), Shift Mode 4 đ chuy n v Rể ể ề
- B c 2 : ướ Nh p theo cú pháp a ho c b ho c c ( lúc này b m Shift (-) đ có ậ ặ ặ ấ ể
)
- B c 3: B m Shift 2, 3 = , (ướ ấ máy 570 MS thì n Shift + =)ấ
- B c 4: L y k t qu : Iướ ấ ế ả 0 và
i
hay U0 và
u
ϕ
2.2. Áp d ng vào bài toán c th , h ng d n cho h c sinh cách th c s d ng máy tính ụ ụ ể ướ ẫ ọ ứ ử ụ
Casio Fx 570.
Bài toán minh h a 1ọ: M t m ch đi n xoay chi u R, L, C không phân nhánh có R = 100 ộ ạ ệ ề
Ω
,
C =
4
10 F
π
−
, L =
2H
π
. Hi u đi n th trong m ch có bi u th c u= ệ ệ ế ạ ể ứ
100 2 cos100 t
π
(V).
a. Tìm c m kháng, dung kháng. ả
b. Vi t bi u th c dòng đi n qua m ch. ế ể ứ ệ ạ
Gi i:ả
Tìm c m kháng, dung kháng tr c, sau đó xác đnhả ướ ị
+Máy Casio 570
-B c 1: Uướ 0 =
100 2
(V),
u
ϕ
= 0, R = 100
Ω
, ZC = 100
Ω
, ZL = 200
Ω
-B c 2: dùng máy tính b m ướ ấ
-B c 3: b m Shift 2 3 = máy hi n th 1 ướ ấ ệ ị
-
4
π
. V y bi u th c c a dòng đi n là ậ ể ứ ủ ệ
i = cos (
100 t
π
-
4
π
) (A) (n u là máy 570 MS thì n SHIFT + = đ hi n th k t qu )ế ấ ể ệ ị ế ả
Bài toán minh h a 2ọ: M t m ch đi n xoay chi u R, L, C không phân nhánh có ộ ạ ệ ề R = 100 (),
đi n áp qua m ch có bi u th c i = 2 cos(100ệ ạ ể ứ
3
t
) A.
a. Tìm chu k , t n s , dòng đi n c c đi?ỳ ầ ố ệ ự ạ
b. Vi t bi u th c đi n áp t c th i 2 đu đo n m ch?ế ể ứ ệ ứ ờ ầ ạ ạ
Gi iả
2
+Máy Fx Casio 570 (Chú ý: n u đ bài khuy t d ki n nào thì cho tr kháng đó b ng 0 )ế ề ế ữ ệ ở ằ
-B c 1: Iướ 0 = 2(A),
i
ϕ
=
3
π
, R = 100
Ω
, ZC = 0
Ω
, ZL = 0
Ω
-B c 2: b m ướ ấ
2 .(100 (0 0)i)
3
π
+ −�
-B c 3: b m Shift 2 3 = máy hi n th : ướ ấ ể ị 200
3
π
. V y bi u th c u= 200 cos (ậ ể ứ
100 t
π
+
3
π
)
(V)
Máy 570MS b m Shift + = đ hi n k t quấ ể ệ ế ả
2.3. Cho h c sinh làm nhi u d ng bài t p này đ hình thành k năng, b m máy thành ọ ề ạ ậ ể ỹ ấ
th c, nhi u h c sinh đã th c hi n t ng đi t tụ ề ọ ự ệ ươ ố ố
M t s bài t p rèn luy n:ộ ố ậ ệ
Bài t p 1.ậ Cho đi n áp hai đu m ch u= ệ ầ ạ 2cos ( 120t +
4
π
) (V) ch y qua m t t đi n có ạ ộ ụ ệ
C =
4
10
12
π
F. Bi u th c dòng đi n t c th i hai đu m ch làể ứ ệ ứ ờ ở ầ ạ bao nhiêu ?
Đs. i = 0,2.cos ( 120t +
3
4
π
) (A)
Bài t p 2.ậ Đt m t đi n áp xoay chi u u = 100ặ ộ ệ ề
2
cos (100t + /3 )(V) vào hai đu m t đo nầ ộ ạ
m ch g m R = 40ạ ồ n i ti p v i m t cu n dây thu n c m L = ố ế ớ ộ ộ ầ ả
0,4
π
H. Bi u th c c ng đ dòngể ứ ườ ộ
đi n t c th i qua m ch là bao nhiêu? Đs. ệ ứ ờ ạ i = 2,5 cos ( 100t +
12
π
)
(A).
2.4. M r ng dùng máy tính c m tay đ gi i bài toán c ng đi nở ộ ầ ể ả ộ ệ
áp.
Cho m ch g m đo n AM ch a R, C m c n i ti p v i đo n MB ch a cu n c m L, r. Xácạ ồ ạ ứ ắ ố ế ớ ạ ứ ộ ả
đnh bi u th c c a uị ể ứ ủ AB bi t: ế
100 2cos(100 )
3
AM
u t
π
π
= −
(V),
100 2cos(100 )
6
MB
u t
π
π
= +
(V).
Đs:
= 200cos(100 )
12
AB
u t
π
π
−
(V)
H ng d n: dùng máy tính Casio 570 b m theo cú pháp “c” đ gi iướ ẫ ấ ể ả
2.5. T ch c ki m tra v i nhi u d ng bài t p yêu c u h c sinh gi i d ng bài t p này ổ ứ ể ớ ề ạ ậ ầ ọ ả ạ ậ
b ng máy tính c m tay.ằ ầ
3. Hi u quệ ả
Sau khi th c hi n các gi i pháp trên, tôi nh n th y đ gi i bài toán đi n xoay chi uự ệ ả ậ ấ ể ả ệ ề
d ng vi t bi u th c u, hay bi u th c i thì ta s d ng máy tính c m tay Casio Fx 570 v aạ ế ể ứ ể ứ ử ụ ầ ừ
nhanh, v a chính xác, h c sinh làm bài t t h n hi u qu trên 85%. Ph ng pháp này t o sừ ọ ố ơ ệ ả ươ ạ ự
3
uAM
B
ARL,r
uMB
M
C
phát tri n, t duy sáng t o giúp h c sinh có s t tin c n thi t, h ng thú, có k năng nh nể ư ạ ọ ự ự ầ ế ứ ỹ ậ
d ng và dùng máy tính c m tay gi i t t bài t p là đi u h t s c c n thi t. ạ ầ ả ố ậ ề ế ứ ầ ế
C th k t qu kh o sát th c hi n vào ụ ể ế ả ả ự ệ tháng 11 năm h c 2014-2015 trong gi gi ngọ ờ ả
d y c a mình t i tr ng THPT Tr ng Xuân trong bài toán minh h a 1, 2 tôi có cạ ủ ạ ườ ườ ọ ác b ng sả ố
li uệ
B ng s 1: K t qu kh o sát l p đi ch ngả ố ế ả ả ở ớ ố ứ
PP1: Áp d ng các công th c trong đi n xoayụ ứ ệ
chi uềPP2: Dùng máy tính Casio 570, 580 đ gi iể ả
Câu a Câu b Câu a Câu b
100% 0% 100% 30%
Nh n xét:ậ nhóm đi ch ng b ng 1, PP1: ở ố ứ ả nhóm 30 em đu đt câu ề ạ ở a chi m t lế ỉ ệ
100%, câu b các em không làm đc nên ượ t l 0%;ỉ ệ lý do, câu b các em ch a bi t vi t bi uư ế ế ể
th c i hay u là gì, c n tìm các đi l ng v t lý nào, ch a tìm ra đc m i liên h gi a đi nứ ầ ạ ượ ậ ư ượ ố ệ ữ ệ
tr R, c m kháng Zở ả L, dung kháng ZC v i đ l ch pha, các em không bi t khi tìm đ l ch phaớ ộ ệ ế ộ ệ
r i b c ti p theo làm gì, có 10 em làm đc ồ ướ ế ượ b ng PPằ2 chi m t l 30%ế ỉ ệ
B ng s 2. K t qu kh o sát ả ố ế ả ả ở nhóm th c nghi mự ệ
PP1: Áp d ng các công th c trong đi n xoayụ ứ ệ
chi uềPP2: Dùng máy tính Casio 570, 580 đ gi iể ả
Câu a Câu b Câu a Câu b
100% 0% 100% 30%
B ng s 3. So sánh k t qu gi a 2 l n kh o sát:ả ố ế ả ữ ầ ả
Nhóm
điố
ch ngứ
PP1: Áp d ng các công th c trong đi n xoayụ ứ ệ
chi uềPP2: Dùng máy tính Casio 570, 580 đ gi iể ả
Câu a Câu b Câu a Câu b
100% 0% 100% 30%
Nhóm
th cự
nghi mệ
PP1: Áp d ng các công th c trong đi n xoayụ ứ ệ
chi uềPP2: Dùng máy tính Casio 570, 580 đ gi iể ả
Câu a Câu b Câu a Câu b
100% 0% 100% 85%
Nh n xét:ậ b ng s 2, 3 cho th y nhóm th c nghi m đc trang b m t cách kĩỞ ả ố ấ ở ự ệ ượ ị ộ
l ng h n v ki n th c, kĩ năng nh n d ng và đc bi t s d ng máy tính c m tay Casio 570ưỡ ơ ề ế ứ ậ ạ ặ ệ ử ụ ầ
đ gi i bài toán v đi n xoay chi u nên đa s các em khi gi i bài toán theo ể ả ề ệ ề ố ả PP2 hoàn thành
r t t t.ấ ố
4
4. Kh năng v n d ngả ậ ụ
Trong quá trình gi ng d y tôi th y h c sinh g p khó khăn trong vi c nh công th c đả ạ ấ ọ ặ ệ ớ ứ ể
gi i các bài toán đó. Nh ng khi h ng d n b ng máy tính c m tay thì đa ph n h c sinh đuả ư ướ ẫ ằ ầ ầ ọ ề
làm t tố. V i ph ng pháp và cách làm đã nêu trên, tôi nh n th y tài li u này mang l i hi uớ ươ ở ậ ấ ệ ạ ệ
qu cao trong th i gian tôi th c hi n, h c sinh thích thú, làm bài hi u qu -nhanh, tôi thi tả ờ ự ệ ọ ệ ả ế
nghĩ đóng góp m t ph n nào đ nâng cao ch t l ng giáo d c môn v t lý. ộ ầ ể ấ ượ ụ ậ
Tháp M i, ngày 18 tháng 6 năm 2014ườ
Ng i vi tườ ế
Lê Ph c Sangướ
5