Trường Tiểu học Duy Tân
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Hướng dẫn học sinh tiểu học tự học
Tác giả: Đỗ Thị Mai Trâm
1
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TIỂU HỌC
TỰ HỌC
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
“Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Trẻ em là nguồn hạnh phúc của gia
đình, tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Gia đình và Xã hội dành cho trẻ những điều kiện sống tốt nhất cho sự phát
triển về thể chất, tinh thần, trí tuệ, tình cảm và đạo đức của trẻ. Vâng, trẻ em ngày
nay đã được tiến lên một vị trí mới trong xã hội, các em được hưởng những điều
kiện ưu tiên để sống và phát triển nên người.
Chúng ta thấy rằng, thai nhi trong bụng mẹ tự phát triển thành em bé. Bé tự
cất tiếng khóc chào đời, tập bú, tập ăn, tập lẫy, tập bò, ê a tập nói… Bé tự học, tự
phát triển trong vòng tay thương yêu của cha mẹ. Lớn hơn một chút, bé tự học, tự
rèn nào là múa, vẽ, hát ca, làm tóan, làm văn..…dưới sự hướng dẫn của cô thầy.
Như vậy, tự học, tự rèn, tự phát triển là điều kiện cốt lõi giúp phát triển bản thân
trẻ.
Đuyết- khem( Durkheim) có một câu nói rất hay: “Giáo dục là việc xã hội
hóa cá nhân vị thành niên một cách hệ thống”. Như vậy, muốn hình thành và
phát triển nhân cách theo mục tiêu đào tạo đã định, phải làm cho học sinh liên tục
tự học, học và hành (tất nhiên phải phù hợp với tâm sinh lí học sinh) , xem đó là
hạnh phúc trong học tập hàng ngày của bản thân. Phương pháp giáo dục tích cực
lấy học sinh làm trung tâm coi trọng quá trình tự học, tự đào tạo, rèn luyện của
người học, cho học sinh nhận thức sâu sắc rằng không phải học để chuẩn bị sống
mà học trong khi sống và sống trong khi đang học.
Hiện nay, đổi mới phương pháp giáo dục được thực hiện sâu rộng trong
trường học nhằm phát huy tinh sáng tạo, chủ động của học sinh , giúp học sinh
phát huy tính tự học của bản thân. Phát huy nội lực tự học của học sinh vừa là mục
2
tiêu, vừa là phương pháp giáo dục, vừa là con đường nâng cao chất lượng và hiệu
quả của nhà trường.
II/ NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý TRONG VIỆC TỰ HỌC CỦA HỌC
SINH TIỂU HỌC
1/ Khác với việc tự học của người lớn (Học sinh Trung học, Đại học…)
việc tự học của Học sinh Tiểu học bao giờ cũng phải có sự hướng dẫn tự học của
thầy cô giáo, có thể kết hợp với sự hỗ trợ của cha mẹ các em. Bởi các em đang ở
lứa tuổi ham chơi hơn ham học, ý thức học tập ở các em chưa cao.
2/ Hướng dẫn Học sinh Tiểu học tự học cần lưu ý đặc điểm tâm sinh lý lứa
tuổi các em, không được thoát ly trình độ hiểu biết, sự suy nghĩ của các em. Nếu
giáo viên đưa ra yêu cầu quá cao thì học sinh sẽ chán và thiếu tự tin vào bản thân;
nếu giáo viên đưa ra yêu cầu quá thấp thì học sinh sẽ cảm thấy thiếu hứng thú học
tập. Chính vì thế GV phải bám sát chương trình SGK, bài học ở lớp… khi cần mở
rộng thì GV chỉ nên xoay quanh các kiến thức đang học.
3/ Thường xuyên động viên khuyến khích học sinh Tiểu học tự giác học
tập, không áp đặt gò ép trẻ.
III/ NHỮNG BIỆN PHÁP CỤ THỂ:
1/ Kết hợp với gia đình: Thông qua các buổi họp Phụ huynh học sinh, yêu
cầu bố trí giờ tự học cho Học sinh Tiểu học ở nhà, góc học tập của trẻ cần cách
biệt với không gian sinh hoạt ồn ào của gia đình. Các ngày nghỉ như chủ nhật,
ngày lễ không buộc trẻ phải tự học, kết hợp cho trẻ vui chơi.
3
2/ Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: Mặc dù không giảng dạy tất cả các
môn cho các em ( dạy chuyên sâu) nhưng tôi vẫn theo sát bài học ở lớp của các em
để hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. Việc chuẩn bị tốt bài ở nhà sẽ làm cho trẻ
hứng thú, năng động, tự tin và tích cực trong các tiết học ở lớp.
a) Học bài cũ: Tôi thường chỉ rõ cho Học sinh kiến thức cơ bản thông qua
các hoạt động giảng dạy: thảo luận nhóm rút ra nội dung cần nhớ, trao đổi
ý kiến với mọi người về một vấn đề đang thắc mắc để các em dễ dàng ghi
nhớ có suy nghĩ, tránh học vẹt, học mà chẳng hiểu gì.
Ví du:ï Khi dạy các em môn Luyện từ và câu đến bài “ Câu kể Ai là gì?”,
tôi cho học sinh thảo luận nhóm so sánh đối chiếu cách tìm bộ phận chính
của 3 kiểu câu kể: Ai làm gì?; Ai thế nào? và Ai là gì? ( hai kiểu câu Ai làm
gì?; Ai thế nào? học sinh đã học trước). Khi so sánh như vậy học sinh nắm
bài chắc hơn, học sinh hiểu rằng trong cả 3 mẫu câu này, chủ ngữ đều trả
lời cho câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì? Chỉ có cách đặt câu hỏi tìm vị ngữ là
khác nhau mà thôi!
b) Làm bài tập có sự gợi ý hướng dẫn những điểm khó
Ví dụ: Khi học sinh học tập làm văn bài “ luyện tập miêu tả các bộ phận
của cây cối” , tôi yêu cầu học sinh dành 5 phút giờ chơi để quan sát kĩ rễ
cây bàng được trồng trong sân trường trước khi về nhà viết 1 đoạn. Tôi
không quên hướng dẫn các em sử dụng càng nhiều giác quan để quan sát
càng tốt: dùng mắt quan sát độ lớn, hình dáng, màu sắc…dùng tay để sờ
vào phần rễ nổi lên trên mặt đất…. Tư duy liên tưởng xem bộ rễ cây bàng
giống với gì, có thể so sánh, nhân hóa với gì…. Với phần hướng dẫn như
vậy thì đa số các em chịu khó quan sát và thực hiện bài viết tương đối tốt.
4
c) Chuẩn bị bài mới:
Đây là điều kiện rất quan trọng giúp các em tiếp thu tốt bài mới, các em dễ
dàng hơn trong việc nắm bắt kiến thức, giờ học cũng sẽ nhẹ nhàng mà hiệu quả lại
cao. Giáo viên cần hướng dẫn nội dung các câu hỏi gợi ý cho học sinh suy nghĩ.
Và đây sẽ chính là những câu hỏi học sinh sẽ thảo luận trong khi học bài mới, giáo
viên cũng có thể cho học sinh chuẩn bị theo nhóm (nếu các em ở gần nhà nhau),
nhưng khi học nhóm mỗi học sinh đều phải chuẩn bị cá nhân, cần phải độc lập
suy nghĩ trước, không ỷ lại, dựa dẫm vào bạn.
Ví du:ï Khi chuẩn bị dạy bài “Tóm tắt tin tức” (Tập làm văn- tuần 24- lớp
4), tôi yêu cầu học sinh chuẩn bị trước các câu hỏi:
- Tóm tắt tin tức nghĩa là gì?
- Cần thực hiện những việc gì khi tóm tắt tin tức?
- Đọc kĩ để nắm nội dung bản tin: “Vịnh Hạ Long được tái công nhận là di
sản thiên nhiên thế giới”
Với sự hợp tác của học sinh trong việc chuẩn bị bài, mặc dù tiết tập
làm văn chỉ có 35 phút tôi vẫn có thể truyền đạt tốt cho học sinh nắm mục tiêu bài
học.
Khi dạy kĩ thuật bài “ trồng cây rau, hoa”, sau khi hướng dẫn thao tác kĩ
thuật cách gieo hạt đậu xanh, đậu đen.. tôi cho học sinh tự chọn nhóm, điều
kiện nhóm có những học sinh ở gần nhà nhau, các em sẽ cùng thực hiện
việc gieo hạt, chăm sóc cây … phần lớn gia đình các em học sinh của
trường tôi sinh sống bằng nghề làm giá, chính vì thế khi được giao công
việc này các em rât thích thú, phấn khởi.
3/ Hướng dẫn học sinh ôn tập:
