Ụ Ụ M C L C

Ả Ụ Ứ Ứ

ầ c áp d ng l n đ u

b n ch t c a sáng ki n

ề ộ

ế ấ i quy t v n đ    ơ ụ ậ ủ ự ệ Ế Ế ...... 1 BÁO CÁO K T QU  NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N  ệ ........................................................................................ 1 ờ 1. L i gi i thi u  2. Tên sáng ki n ế ........................................................................................ 1 ế ................................................................................. 1 ả  sáng ki n  3. Tác gi ự ầ ư .................................................................................... 1 4. Lĩnh v c đ u t   ế ................................................................. 2 ụ ự 5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n  ụ ế ượ ầ ............................................... 2 6. Ngày sáng ki n đ ấ ủ ế ............................................................. 2 ả ả 7. Mô t ế ................................................................ 2 ủ 7.1. V  n i dung c a sáng ki n  Ậ ..................................................................... 3 Ơ Ở PH N 1: C  S  LÍ LU N  ề .............................................. 3 ậ ề ạ ả I. Lý lu n v  d y h c gi ồ ưỡ 6 ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi II. B i d ố ể ả   i

ể ộ ng trình cho đ i tuy n h c sinh gi i l p 12

ọ Ự Ậ Ồ ƯỠ ươ ấ b t ph Ầ PH N 2: B I D ỏ ớ .............................. Ệ   Ơ Ụ NG NĂNG L C V N D NG TÍNH Đ N ĐI U 13

Ủ ƯƠ I B T PH

Ố Ể Ả Ấ ồ ưỡ ự ậ ệ ủ ụ ộ C A HÀM S  Đ  GI I. N i dung b i d NG TRÌNH ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s .................................. ố  ơ 13

ể ả ươ đ gi i ấ b t ph ng trình

ự ậ ế ế ơ …………………………………………………… ụ ồ ưỡ II. Thi t k  giáo án b i d ệ ủ   ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a

ả ươ hàm ố s ể đ gi i ấ b t ph ng trình 27

Ệ Ự

ự ươ

Ầ ụ ổ ứ ế ề ữ ủ c b o m t

ề t đ  áp d ng sáng ki n

............................................... 51 ệ ................................................... 51 ng pháp th c hi n  ệ .......................................................................... 51 ệ ......................................................................... 52 ế ................................................ 56 ụ ậ .................................................... 56 ế ................................... 56 ượ ầ ượ ả ế ể ượ ệ ầ ợ ự ế ụ ặ ể ………………………………………… PH N 3: TH C NGHI M – ĐÁNH GIÁ  I. M c đích và ph ự II. T  ch c th c nghi m  ả ự III. K t qu  th c nghi m  ả 7.2. V  kh  năng áp d ng c a sáng ki n  8. Nh ng thông tin c n đ 9. Các đi u ki n c n thi 10. Đánh giá l c ho c d  ki n có th  thu đ i ích thu đ c do áp

ủ ế ả ủ ổ ế ặ ụ d ng sáng ki n theo ý c a tác gi ho c theo ý ki n c a t ứ  ch c, cá

ể ả ụ

ầ ự ế ế ầ ặ ượ ượ ể ợ nhân đã tham gia áp d ng sáng ki n l n đ u, k  c  áp d ng th   10.1 Đánh giá l c ho c d  ki n có th  thu đ ụ i ích thu đ ử .......... 56 c do áp

ế ả ................................................... 56

ế ủ ượ ợ ự ế ể ượ ụ d ng sáng ki n theo ý ki n c a tác gi ặ 10.2 Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ c do áp

ế ................................... 57 ch c, cá nhân

ử ặ ổ ứ ụ ụ d ng sáng ki n theo ý ki n c a t ữ 11. Danh sách nh ng t ế ủ ổ ứ  ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th  ho c áp

ế ầ ầ ............................................................................ 57

ế ả ự ệ

ề ủ ớ i quy t v n đ  c a l p th c nghi m ướ ế ấ ể ộ ụ d ng sáng ki n l n đ u  Ụ Ụ PH  L C ạ ụ ụ ả Ph  l c 1: B ng K  ho ch gi ề ộ ụ ụ Ph  l c 2: N i dung đ  + đáp án ki m tra tr c và sau tác đ ng, hình

ế ự ẫ nhả Phu luc 3. Phi u t đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm

ộ ố ụ ụ ủ ụ ả ả ậ ủ ớ   Ph  l c 4: M t s  hình  nh c a bài gi ng, bài t p áp d ng c a l p

ự ệ th c nghi m

ụ ụ ổ ế Ph  l c 5: T ng k t

Ế Ả BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ Ụ Ế NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ ệ 1. L i gi i thi u

ứ ữ ầ ầ ố ỉ Trong nh ng năm g n đây, T nh Vĩnh Phúc luôn đ ng trong t p đ u c ả

ỏ ớ ộ ườ ố n ướ ề ấ ượ c v  ch t l ọ ng thi h c sinh gi i l p 12 Qu c gia. Là m t tr ấ   ng có ch t

ư ủ ề ế ố ị ượ l ố   ng cao c a th  xã Phúc Yên, THPT Hai Bà Tr ng ti p n i truy n th ng

ủ ườ ỗ ự ể ọ ậ h c t p c a tr ư ng THCS&THPT Hai Bà Tr ng luôn n  l c đ  duy trì và

ấ ượ ữ ặ ủ ụ ườ ệ ơ nâng cao h n n a ch t l ọ ng giáo d c m i m t c a nhà tr ng. Nhi m v ụ

ấ ự ủ ừ ừ ề ệ ỗ ặ   y v a là trách nhi m, v a là ni m vinh d  c a m i giáo viên chúng tôi đ c

ệ ể ả ạ ờ ộ bi t là trong th i gian này. Trong quá trình gi ng d y đ i tuy n HSG, ôn thi

ề ậ ố ọ ỏ ặ ỉ ệ ấ THPT Qu c gia tôi nh n th y trong đ  thi h c sinh gi i các t nh đ c bi t là

ả ấ ươ ệ ỉ t nh Vĩnh phúc   câu gi i b t ph ộ   ấ ng trình luôn luôn xu t hi n và ngày m t

ệ ủ ụ ệ ơ ố ọ ờ khó. Nên vi c áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  giúp cho h c sinh có l i gi ả   i

ắ ọ ạ ệ ả ng n g n, chính xác, đem l i hi u qu  cao.

ể ặ ọ ệ ể ể ọ ớ Đ  giúp h c sinh THPT đ c bi ơ   t là h c sinh l p 12 có th  tìm hi u sâu h n

ươ ố ể ả ệ ủ ụ ươ ề v  ph ơ ng pháp áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ấ   ng trình, b t

ươ ệ ươ ơ ở ể ố ỳ ph ng trình và h  ph ng trình làm c  s  đ  tham gia k  thi THPT Qu c gia

ả ọ ế ề ả ồ ưỡ ạ ế đ t k t qu  cao, tôi ch n vi t đ  tài ệ “Nâng cao hi u qu  b i d ng năng

ố ể ả ấ ệ ủ ụ ơ ươ ự ậ l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình cho

ọ ỏ ớ ể ằ ạ ầ h c sinh khá, gi i l p 12 ọ ”. Nh m góp ph n giúp h c sinh đ t đi m cao trong

ọ ọ ỳ ỏ ấ ỉ ặ ệ ỏ ớ k  thi ch n h c sinh gi i c p t nh, đ c bi ọ t kì thi h c sinh gi ấ   i l p 12 c p

ố ố Qu c gia và kì thi THPT Qu c Gia.

2. Tên sáng ki n:ế

ả ồ ưỡ ự ậ ụ ơ ệ “Nâng cao hi u qu  b i d ệ ủ   ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a

ố ể ả ấ ươ ỏ ớ hàm s  đ  gi i b t ph ọ ng trình cho h c sinh khá, gi i l p 12 ”.

ả ế 3. Tác gi sáng ki n:

ọ ế ầ H  và tên: Tr n Quang Tuy n

3

ị ỉ Đ a ch : Xuân Hòa – Phúc Yên – Vĩnh Phúc

ố ệ ạ S  đi n tho i: 0986581785

ủ ầ ư ạ ế 4. Ch  đ u t t o ra sáng ki n:

ọ ế ầ H  và tên: Tr n Quang Tuy n

ị ỉ Đ a ch : Xuân Hòa – Phúc Yên – Vĩnh Phúc

ố ệ ạ S  đi n tho i: 0986581785

ự ụ ế 5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:

ấ ươ ạ ố ớ ự ­ Lĩnh v c: B t ph ng trình đ i s  l p 12

ề ế ấ ả ả ồ ưỡ ế ệ ­ V n đ  mà sáng ki n gi i quy t: Nâng cao hi u qu  b i d ự   ng năng l c

ố ể ả ấ ụ ủ ơ ươ ọ ệ ậ v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình cho h c sinh

ỏ ớ ớ khá, gi ọ i l p 12 và h c sinh l p 12:

ồ ưỡ ố ể ủ ụ ự ệ ậ ả +   B i   d ng   n ơ ăng   l c   v n   d ng   tính   đ n   đi u   c a   hàm   s   đ   gi ấ   i   b t

ươ ệ ệ ạ ọ ả ế ượ ạ ph ả ng trình đ t hi u qu  rõ r t. H c sinh gi i quy t đ ạ   c đa d ng các d ng

ả ấ ươ ệ ủ ụ ể ơ bài toán gi i b t ph ố ng trình có th  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s .

ự ự ọ ể ệ ạ ợ + Phát tri n các năng l c t h c, sáng t o, h p tác, tính toán, công ngh  thông

ự ả ế ấ ề ặ ọ ệ ự ả tin, năng l c gi i quy t v n đ  cho h c sinh. Đ c bi t, năng l c gi ế   i quy t

ề ề ướ ớ ự ả ế ấ ặ ấ v n đ  mà đ  tài h ng t i ngoài năng l c gi ề i quy t v n đ  bài toán đ t ra

ự ả ế ấ ủ ề ề ủ ộ ọ còn là năng l c gi i quy t v n đ  c a m t ch  đ  bài h c.

ế ượ ụ ầ ầ Ngày 01 tháng 10 năm 2019 6. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u:

ả ả ấ ủ ế 7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:

ề ộ ủ ầ 7.1. V  n i dung c a sáng ki n ế ồ ế :Sáng ki n g m 3 ph n:

ầ ậ ơ ở Ph n 1 C  s  lí lu n

ồ ưỡ ầ ự ậ ụ ệ ủ ơ Ph n 2 B i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả   i

ấ ươ b t ph ng trình.

ự ệ ầ Ph n 3 Th c nghi m – Đánh giá

4

Ậ Ầ Ơ Ở PH N 1: C  S  LÍ LU N

Ọ Ạ Ấ Ế Ề Ả I. D Y H C GI I QUY T V N Đ

ạ ọ ả ế ấ ề ườ ọ D y h c gi i quy t v n đ  là con đ ể ng quan tr ng đ  phát huy tính

ự ủ ạ ọ ọ ệ ể tích c c c a h c sinh. Quan đi m d y h c này là không xa l ạ ở Vi t Nam.

ạ ộ ọ ả ơ ở ế ề ấ ơ ả Các   n i   dung   c   b n   d y   h c   gi ữ   i   quy t   v n   đ   làm   c   s   cho   nh ng

ươ ự ạ ọ ph ng pháp d y h c phát huy tính tích c c khác.

ệ ề ấ ả ề 1. Khái ni m v n đ  và gi ế ấ i quy t v n đ

ụ ặ ữ ề ệ ệ ấ ỏ ả V n đ  là nh ng câu h i hay nhi m v  đ t ra mà vi c gi ế i quy t chúng

ậ ẵ ư ư ứ ữ ư ẵ ỹ ch a có quy lu t s n cũng nh  nh ng tri th c, k  năng s n có ch a đ  gi ủ ả   i

ở ầ ế ả ượ ề ượ ặ quy t mà còn khó khăn, c n tr  c n v ộ ấ t qua. M t v n đ  đ ư   c đ c tr ng

ầ ở b i ba ph n:

ấ ạ ố ­ Tr ng thái xu t phát: không mong mu n;

ạ ố ạ ­ Tr ng thái đích: tr ng thái mong mu n;

ự ả ở ­ S  c n tr .

ụ ệ ề ấ ớ ườ ở ỗ ả V n đ  khác v i nhi m v  thông th ng ch  khi gi ộ   ế i quy t m t

ụ ệ ẵ ự ả ư ữ ế ế nhi m v  thì đã có s n trình t và cách gi ứ   i quy t, cũng nh  nh ng ki n th c

ủ ể ả ụ ế ỹ k  năng đã có đ  đ  gi ệ i quy t nhi m v  đó.

ứ ệ ề ấ ấ ố ộ ướ Tình hu ng có v n đ  xu t hi n khi m t cá nhân đ ng tr ụ   ộ c m t m c

ạ ớ ế ụ ầ ệ ộ ả ư ế ố đích mu n đ t t ậ i, nh n bi t m t nhi m v  c n gi ư i quy t nh ng ch a bi ế   t

ư ủ ươ ể ả ứ ệ ỹ ế cách nào, ch a đ  ph ng ti n (k  năng, tri th c…) đ  gi i quy t.

ạ ọ ả ế ấ ề ự ứ ế ậ D y h c gi ơ ở i quy t v n đ  d a trên c  s  lý thuy t nh n th c. Theo

ứ ủ ể ậ ọ ả ế ấ ề ặ quan đi m c a tâm lý h c nh n th c, gi i quy t v n đ  có vai trò đ c bi ệ   t

ể ư ệ ọ ứ ủ ậ ư ườ . “T  duy quan tr ng trong vi c phát tri n t duy và nh n th c c a con ng i

ỉ ắ ầ ấ ậ ấ ố ệ ch  b t đ u khi xu t hi n tình hu ng có v n đ ” ề   (Rubinstein). Vì v y, theo

ể ạ ọ ả ế ấ ề ạ quan đi m d y h c gi i quy t v n đ , quá trình d y h c đ ọ ượ ổ ứ c t ch c thông

ệ ả ề ế ấ qua vi c gi i quy t các v n đ .

5

ố ớ ạ ư ề ệ ọ ọ Có nhi u quan ni m cũng nh  tên g i khác nhau đ i v i d y h c gi ả   i

ế ấ ề ạ ư ạ ề ấ ậ ọ ọ ế ả quy t v n đ  nh  d y h c nêu v n đ , d y h c nh n bi t và gi ế ấ   i quy t v n

ơ ả ủ ạ ụ ọ ả ế ấ ề ệ ề đ  v.v. M c tiêu c  b n c a d y h c gi ằ i quy t v n đ  nh m rèn luy n năng

ả ề ấ ầ ả ậ ồ ự l c gi ế ấ i quy t v n đ , t t nhiên trong đó c n bao g m kh  năng nh n bi ế   t,

ệ ấ ạ ọ ả ế ấ ề ả ộ ề phát hi n v n đ . D y h c   gi i quy t v n đ  không ph i là m t ph ươ   ng

ọ ụ ể ể ạ ạ ộ ọ pháp d y h c c  th  mà là m t quan đi m d y h c.

ấ ả ề ủ 2. C u trúc c a quá trình gi ế ấ i quy t v n đ

ấ ả ế ấ ể ả ướ ơ ả C u trúc quá trình gi ề i quy t v n đ  có th  mô t qua các b c c  b n sau

đây:

ơ ồ ấ ả ế ấ ề S  đ  c u trúc quá trình gi i quy t v n đ

ướ ậ ế ấ ề B c 1: Nh n bi t v n đ

6

ướ ầ ặ ằ ậ ố Trong b c này c n phân tích tình hu ng đ t ra, nh m nh n bi ế ượ   c t đ

ặ ọ ề ạ ầ ấ ọ ố ề   ấ v n đ . Trong d y h c thì đó là c n đ t h c sinh vào tình hu ng có v n đ .

ề ầ ượ ấ ể ấ ọ V n đ  c n đ ề c trình bày rõ ràng, còn g i là phát bi u v n đ .

ướ ươ ả B c 2: Tìm các ph ng án gi ế i quy t

ụ ủ ướ ệ ươ ể ả Nhi m v  c a b c này là tìm các ph ng án khác nhau đ  gi ế   i quy t

ề ươ ả ế ấ ề ầ ể ấ v n đ . Đ  tìm các ph ng án gi ệ ớ   i quy t v n đ , c n so sánh, liên h  v i

ữ ả ề ươ ự ế ươ nh ng cách gi ế ấ i quy t v n đ  t ng t đã bi ư t cũng nh  tìm các ph ng án

ả ế ươ ả ế ầ ượ ắ ế gi ớ i quy t m i. Các ph ng án gi i quy t đã tìm ra c n đ c s p x p, h ệ

ể ử ố ở ế ặ ạ th ng hóa đ  x  lý giai đo n ti p theo. Khi có khó khăn ho c không tìm

ượ ươ ả ở ạ ế ầ ệ ậ ế ấ đ c ph ng án gi i quy t thì c n tr  l i vi c nh n bi ề ể ể t v n đ  đ  ki m tra

ạ ệ ậ ế ể ấ l i vi c nh n bi ề t và hi u v n đ .

ướ ế ị ươ ả B c 3: Quy t đ nh ph ng án gi ế i quy t

ướ ế ị ầ ươ ả ế ấ ề ứ Trong b c này c n quy t đ nh ph ng án gi i quy t v n đ , t c là

ả ế ấ ề ươ ả ượ ầ ầ c n gi i quy t v n đ . Các ph ng án gi ế i quy t đã đ c tìm ra c n đ ượ   c

ự ệ ượ ả phân tích, so sánh và đánh giá xem có th c hi n đ ệ c vi c gi ế ấ i quy t v n đ ề

ế ươ ể ả ế ể ầ ị hay không. N u có ph ng án có th  gi i quy t thì c n so sánh đ  xác đ nh

ươ ố ư ế ệ ể ươ ấ ư ế ề ph ng án t i  u. N u vi c ki m tra các ph ế   ng án đã đ  xu t đ a đ n k t

ả ả ế ượ ề ấ ầ ạ qu  là không gi i quy t đ c v n đ  thì c n tr ở ạ  l ế   i giai  đo n tìm ki m

ươ ả ế ị ế ớ ượ ươ ợ ph ng án gi i quy t m i. Khi đã quy t đ nh đ c ph ng án thích h p, gi ả   i

ế ượ ấ ề ứ ế ệ ả quy t đ c v n đ  t c là đã k t thúc vi c gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ủ ạ ả ế ấ ơ ả Đó là 3 giai đo n c  b n c a quá trình gi ạ   ề i quy t v n đ . Trong d y

ả ế ấ ế ệ ề ả ế ấ ể ọ h c gi i quy t v n đ , sau khi k t thúc vi c gi ệ   ề i quy t v n đ  có th  luy n

ậ ụ ả ế ấ ề ố ậ t p v n d ng cách gi ữ i quy t v n đ  trong nh ng tình hu ng khác nhau.

ề ạ ọ ả ế ấ ề ườ ư ệ Trong các tài li u v  d y h c gi i quy t v n đ  ng ề   i ta đ a ra nhi u

ề ấ ồ ướ ủ ạ ọ ả mô hình c u trúc g m nhi u b c khác nhau c a d y h c gi ề   ế ấ i quy t v n đ ,

ụ ấ ướ ví d  c u trúc 4 b c sau:

ề ấ ạ ậ ố ế ấ ề ­ T o tình hu ng có v n đ  (nh n bi t v n đ );

7

ạ ậ ả ế ươ ả ế ế ­ L p k  ho ch gi i quy t (tìm ph ng án gi i quy t);

ự ệ ế ạ ả ề ­ Th c hi n k  ho ch (gi ế ấ i quy t v n đ );

ụ ụ ậ ả ế ấ ữ ề ố ậ ­  V n d ng (v n d ng cách gi i quy t v n đ  trong nh ng tình hu ng khác

nhau).

ậ ụ ạ ọ ả ề 3. V n d ng d y h c gi ế ấ i quy t v n đ

ạ ọ ả ế ấ ề ả ộ ươ D y h c gi i quy t v n đ  không ph i m t ph ạ ng pháp d y h c c ọ ụ

ể ậ ụ ể ế ể ạ ầ ộ ọ th  mà là m t quan đi m d y h c, nên có th  v n d ng trong h u h t các

ươ ạ ươ ạ ọ ứ hình th c và ph ọ ng pháp d y h c. Trong các ph ề   ng pháp d y h c truy n

ậ ợ ụ ố ể ạ ọ ả ể th ng cũng có th  áp d ng thu n l i quan đi m d y h c gi ế ấ i quy t v n đ ề

ạ ể ả ư ế ế ấ nh  thuy t trình, đàm tho i đ  gi ề i quy t v n đ . V  m c đ  t ề ứ ộ ự ự ủ ọ    l c c a h c

ộ ấ ứ ứ ề ấ ấ ộ sinh cũng có r t nhi u m c đ  khác nhau. M c đ  th p nh t là giáo viên

ể ế ạ ọ ả ế ấ ư ề ộ thuy t trình theo quan đi m d y h c gi i quy t v n đ , nh ng toàn b  các

ướ ề ươ ả ả ế ấ b ấ c trình bày v n đ , tìm ph ng án gi ế i quy t và gi ề ề   i quy t v n đ  đ u

ư ộ ự ự ệ ề ẫ ọ ế do giáo viên th c hi n, h c sinh ti p thu nh  m t m u m c v  cách gi ả   i

ế ấ ừ ứ ề ầ ộ ơ ọ quy t v n đ . Các m c đ  cao h n là h c sinh tham gia t ng ph n vào các

ướ ả ứ ộ ế ấ ộ ậ ề ấ ọ ả b c gi i quy t v n đ . M c đ  cao nh t là h c sinh đ c l p gi ế ấ   i quy t v n

ệ ấ ả ướ ủ ả ế ấ ề ạ ự ề đ , th c hi n t t c  các b c c a gi ẳ i quy t v n đ , ch ng h n thông qua

ể ả ậ ả ế ấ ự ứ ề ệ th o lu n nhóm đ  gi i quy t v n đ , thông qua th c nghi m, nghiên c u các

ườ ể ả ự ự ợ tr ệ ng h p, th c hi n các d  án đ  gi ề ế ấ i quy t v n đ .

Ồ ƯỠ Ậ Ụ Ơ Ự Ủ Ệ II. B I D NG NĂNG L C V N D NG TÍNH Đ N ĐI U C A HÀM

Ố Ể Ả Ấ ƯƠ Ọ Ỏ Ớ S  Đ  GI I B T PH NG TRÌNH CHO H C SINH GI I L P 12

ự ệ ị ướ ự ể 1. Khái ni m năng l c và các đ nh h ọ   ng  phát tri n năng l c cho h c

ỏ ệ sinh gi i THPT hi n nay

* Khái ni mệ  năng l cự

ự ữ ư ễ ợ ộ   ẩ “Năng l c là t ng h p nh ng thu c ổ Theo Giáo s  Nguy n Quang U n:

ữ ư ủ ủ ầ ặ ộ ợ ộ   ớ tính đ c đáo c a cá nhân phù h p v i nh ng yêu c u, đ c tr ng c a m t

8

ạ ộ ấ ị ả ố ệ ế ằ ả ả ho t đ ng nh t đ nh, nh m đ m b o vi c hoàn thành có k t qu  t t trong

ạ ộ ự ấ . lĩnh v c ho t đ ng  y”

ộ ổ ợ ạ ự ạ “Năng l c là m t t h p ph ữ   ức t p nh ng ạ Theo tác giả Ph m Minh H c

ủ ộ ỗ ườ ữ ủ ầ ớ ộ ợ thu c tính tâm lý c a m i ng ạ   i, phù h p v i nh ng yêu c u c a m t ho t

ạ ộ ấ ị ế ễ ả ả ả ộ đ ng nh t đ nh, đ m b o cho ho t đ ng đó di n ra có k t qu ”.

ừ ữ ể ể ượ ư ệ T  nh ng quan đi m trên có th  rút ra đ c khái ni m nh  sau: Năng

ế ợ ự ạ ộ ộ ổ ứ ế ỹ ự l c là s  huy đ ng, k t h p m t cách linh ho t có t ứ  ch c ki n th c, k  năng,

ể ự ơ ủ ị ộ ệ ả ộ thái đ , tình c m, giá tr , đ ng c  c a cá nhân... đ  th c hi n thành công các

ứ ợ ủ ạ ộ ố ả ấ ị ầ yêu c u ph c h p c a ho t đ ng trong b i c nh nh t đ nh.

ị ướ ự ọ ệ ể * Các đ nh h ng phát tri n năng l c cho h c sinh THPT hi n nay

ụ ề ạ ớ ổ ổ Theo Đ  án đ i m i giáo d c ph  thông giai đo n sau 2015 cu  B ả ộ

ọ ầ ụ ể ạ ọ Giáo d c và Đào t o, các môn h c c n hình thành và phát  tri n cho h c sinh

ự các năng l c chung là:

ệ ể Các năng l c ự Bi u hi n

ị ượ ụ ọ ậ ệ ộ ự a. Xác đ nh đ c nhi m v  h c t p m t cách t giác, chung 1. Năng l c t ự ự

ụ ể ủ ộ ch  đ ng; t ự ặ ượ  đ t đ ọ ậ c m c tiêu h c t p đ  đòi h i s ỏ ự h cọ

ệ ấ

ự ệ ọ ậ ế ỗ ự ấ n  l c ph n đ u th c hi n. ề   ạ ự ậ b. L p và th c hi n k  ho ch h c t p nghiêm túc, n n

ự ệ ọ ế n p; th c hi n các cách h c: Hình thành cách ghi nh ớ

ụ ọ ậ ể ự ả ọ   ệ ủ c a b n thân; phân tích nhi m v  h c t p đ  l a ch n

ượ ề ụ ệ ồ đ ạ   ợ c các ngu n tài li u phù h p: các đ  m c, các đo n

ở ư ả bài sách giáo khoa, sách tham kh o, Internet; l u gi ữ

ằ ọ ọ thông tin có ch n l c b ng ghi tóm t ắ ớ ề ươ t v i đ  c ng chi

ế ệ ằ ả ả ồ ừ ti t, b ng b n đ  khái ni m, b ng, các t khóa; ghi chú

ủ ứ ả ệ   bài gi ng c a giáo viên theo các ý chính; tra c u tài li u

ở ư ệ ườ ệ ầ th  vi n nhà tr ụ ọ   ủ ng theo yêu c u c a nhi m v  h c

t p.ậ

9

ề ậ ạ ỉ ế ủ ả   ữ c. Nh n ra và đi u ch nh nh ng sai sót, h n ch  c a b n

ụ ọ ậ ự ệ ệ thân khi th c hi n các nhi m v  h c t p thông qua l ờ   i

ủ ộ ủ ế ạ góp ý c a giáo viên, b n bè; ch  đ ng tìm ki m s  h ự ỗ

ợ ủ ọ ậ

i khác khi g p khó khăn trong h c t p. ượ ọ ậ ặ ố ệ ườ tr  c a ng a. Phân tích đ c tình hu ng trong h c t p; phát hi n và

ề 2. Năng l c ự ượ ế ể ượ nêu đ b. Xác đ nh đ ấ ọ ậ c tình hu ng có v n đ  trong h c t p. ị t tìm hi u các thông tin liên quan ố c và bi ả gi ế ấ   i quy t v n ệ ả

đề ấ ự ệ c bi n pháp gi ả ế ấ ấ ượ ề ề ế đ n v n đ ; đ  xu t đ ệ c. Th c hi n bi n pháp gi ề ế ấ i quy t v n đ . ậ ề i quy t v n đ  và nh n ra s ự

ợ ợ ủ ả

ề ộ ự ậ ặ ỏ phù h p hay không phù h p c a gi a. Đ t câu h i khác nhau v  m t s  v t, hi n t ệ ự i pháp th c hi n. ệ ượ ng; xác

ưở ớ ị đ nh và làm rõ thông tin, ý t ng m i; phân tích, tóm t ắ   t

ữ ề

ưở ồ ừ nh ng thông tin liên quan t ự b. Hình thành ý t ồ  nhi u ngu n khác nhau. ng d a trên các ngu n thông tin đã

ấ ả ế ế ả ề cho; đ  xu t gi i pháp c i  ti n hay thay th  các gi ả   i

ậ ợ ượ pháp không còn phù h p; so sánh và bình lu n đ c v ề

3. Năng l c ự ả ấ ề i pháp đ  xu t.

ự ế ệ các gi ộ   c. Suy nghĩ và khái quát hóa ti n trình khi th c hi n m t sáng t oạ

ể ề ệ ọ công vi c nào đó; tôn tr ng các quan đi m trái chi u; áp

ế ố ươ ự ớ ề ụ d ng đi u đã bi t vào tình hu ng t ng t ữ    v i nh ng

ự ứ ủ ộ ợ ỉ đi u ch nh h p lí. d. H ng thú, t ế    do trong suy nghĩ; ch  đ ng nêu ý ki n;

ủ ề ế ề ắ ấ   không quá lo l ng v  tính đúng/sai c a ý ki n đ  xu t;

ế ế ố ớ

ế ố ữ ế ộ ộ ự ự ệ phát hi n y u t ượ ậ a. Nh n ra đ m i, tích c c trong nh ng ý ki n khác. c các y u t ự ủ    tác đ ng đ n hành đ ng c a 4. Năng l c t

ọ ậ ế ả b n   thân   trong   h c   t p   và   trong   giao   ti p   hàng   ngày; qu n líả

ế ượ ề ủ ả ả ki m   ch   đ c   c m   xúc   c a   b n   thân   trong   các   tình

ố ố

ượ ứ ề ợ hu ng ngoài ý mu n. b. Ý th c đ c quy n l ụ ủ i  và nghĩa v  c a mình; xây

ự ệ ượ ạ ượ ế ạ ằ ự d ng và th c hi n đ c k  ho ch nh m đ t đ ụ   c m c

10

ứ ữ ậ ợ ớ ử đích;   nh n   ra   và   có   ng   x   phù   h p   v i   nh ng   tình

ự ữ ộ ỉ hu ng không an toàn. ự ề c. T  đánh giá, t ư ợ    đi u ch nh nh ng hành đ ng ch a h p

ộ ố ớ ể ủ ả ượ ẩ ọ ậ ủ ả lí c a b n thân trong h c t p và trong cu c s ng. d. Đánh giá đ c hình th  c a b n thân so v i chu n v ề

ề ậ ặ ượ ữ ệ chi u cao, cân n ng; nh n ra đ ấ c nh ng d u hi u thay

ứ ạ ả ậ ổ ủ đ i c a b n thân trong giai đo n d y thì; có ý th c ăn

ệ ể ợ ỉ ứ   ơ ố u ng rèn luy n và ngh  ng i phù h p đ  nâng cao s c

ể ậ ỏ ượ ữ ế kh e;   nh n   ra   và   ki m   soát   đ c   nh ng   y u   t ố ả     nh

ưở ấ ớ ứ ầ ỏ h ng x u t i s c kh e và tinh th n trong môi tr ườ   ng

ế ặ ụ ể ế ọ ậ ố s ng và h c t p. ướ ầ a. B c đ u bi t đ t ra m c đích giao ti p và hi u đ ượ   c

ệ ặ ụ ủ ọ ướ vai trò quan tr ng c a vi c đ t ra m c tiêu tr c khi giao

ự ế ậ ắ ố 5. Năng l c ự ti p.ế b. Khiêm t n, l ng nghe tích c c trong giao ti p; nh n ra

ượ ố ả ộ ủ ể ế đ ố   ặ c   b i   c nh   giao   ti p,   đ c   đi m,   thái   đ   c a   đ i giao ti pế

ng giao ti p. ạ ễ ưở ự ể ệ ượ ế ượ t c. Di n đ t ý t ộ ng m t cách t tin; th  hi n đ ể   c bi u

ng và b i c nh giao ti p. ượ ụ ố ả ợ ủ ộ ế ớ ố ượ ợ ả c m phù h p v i đ i t ấ ề a. Ch  đ ng đ  xu t m c đích h p tác khi đ c giao 6. Năng l c ự

ụ ệ ế ị ượ ệ ạ ti p các nhi m v ; xác đ nh đ c lo i công vi c nào có ợ h p tác

ể ố ấ ằ ợ ớ th  hoàn thành t t nh t b ng h p tác theo nhóm v i quy

ủ ứ ệ mô phù h p.ợ ế b. Bi ớ   t trách nhi m, vai trò c a mình trong nhóm  ng v i

ệ ụ ể ụ ủ ả ệ công vi c c  th ; phân tích nhi m v  c a c  nhóm đ ể

ượ ạ ộ ự ệ ả ự nêu đ c các ho t đ ng ph i th c hi n, trong đó t đánh

ượ ạ ộ ể ả ệ ố giá đ c ho t đ ng mình có th  đ m nhi m t t nh t đ ấ ể

đ  xu t cho nhóm phân công.

ủ ừ ể ặ ả ấ ự ề t ậ c. Nh n bi ế ượ t đ c đ c đi m, kh  năng c a t ng thành

ự ế ư ế ệ ả viên   cũng   nh   k t   qu   làm  vi c   nhóm;  d   ki n   phân

11

ệ ầ ươ ệ ẫ ừ công t ng thành viên trong nhóm các công vi c phù h p. ủ ộ d. Ch  đ ng và g ợ ượ   c ng m u hoàn thành ph n vi c đ

ạ ộ ề ẩ ỉ giao, góp ý đi u ch nh thúc đ y ho t đ ng chung; chia

ọ ỏ ụ ế ự ể ổ ế ặ ẻ s , khiêm t n h c h i các thành viên trong nhóm. e. Bi ạ ộ   t d a vào m c đích đ t ra đ  t ng k t ho t đ ng

ặ ượ ủ ủ ế ặ chung c a nhóm; nêu m t đ c, m t thi u sót c a cá

ủ ả

ử ụ ế ị ệ nhân và c a c  nhóm. a. S  d ng đúng cách các thi ể ự t b  ICT đ  th c hi n các

ệ ậ ế ụ ụ ể nhi m v  c  th ; nh n bi ầ ủ ệ ố   t cá thành ph n c a h  th ng

ử ụ ơ ả ượ ề ầ ICT c  b n; s  d ng đ c các ph n m m h  tr ỗ ợ ọ    h c

ự ộ ổ ứ ư ậ t p thu c các lĩnh v c khác nhau; t ch c và l u tr ữ ữ   d ự ử 7. Năng l c s

ệ ạ ớ ụ d ng công ộ ượ ế ị i thi ế ể ự ầ ị li u vào các b  nh  khác nhau, t b. Xác đ nh đ ạ c thông tin c n thi t b  và trên m ng. ệ   ệ t đ  th c hi n nhi m

ệ ngh  thông tin ế ượ ứ ớ ụ ọ ậ v  h c t p; tìm ki m đ c thông tin v i các ch c năng

và truy n ề ế ả ổ ứ ợ ơ tìm ki m đ n gi n và t ch c thông tin phù h p; đánh giá

thông ợ ủ ữ ệ ấ ớ ệ   ự s  phù h p c a thông tin, d  li u đã tìm th y v i nhi m

ệ ữ ứ ế ậ ố ụ ặ v  đ t ra; xác l p m i liên h  gi a ki n th c đã bi ế ớ   t v i

ậ ượ ớ thông tin m i thu th p đ c và dùng thông tin đó đ  gi ể ả   i

ế ộ ố ệ

ể ộ ộ ế ụ ọ ậ quy t các nhi m v  h c t p trong cu c s ng. a. Nghe hi u n i dung chính hay n i dung chi ti t các bài ự ử 8. Năng l c s

ể ờ ệ ạ ả ả ậ ộ ố đ i tho i, truy n k , l i gi i thích, cu c th o lu n; nói ụ d ng ngôn

ữ ệ ệ ị chính xác, đúng ng  đi u và nh p đi u, trình bày đ ượ   c ngữ

ủ ề ộ ươ ọ ộ n i dung ch  đ  thu c ch ể   ọ ậ ng trình h c t p; đ c hi u

ộ ế ộ n i dung chính hay n i dung chi ti ệ   ả t các văn b n, tài li u

ế ề ữ ủ ề ạ ả ắ ng n; vi t đúng các d ng văn b n v  nh ng ch  đ  quen

ư ặ ộ ế ắ ộ thu c ho c cá nhân  a thích; vi t tóm t t n i dung chính

ệ ắ

ữ ệ ị ủ c a bài văn, câu chuy n ng n. ệ b. Phát âm đúng nh p đi u và ng  đi u; hi u t ể ừ ự    v ng

ụ ượ ể ệ ự ẩ thông d ng đ ữ   c th  hi n trong hai lĩnh v c kh u ng  và

12

ữ ữ ả bút ng , thông qua các ng  c nh có ý nghĩa; phân tích

ượ ấ ế ủ ạ đ ầ   c c u trúc và ý nghĩa giao ti p c a các lo i câu tr n

ệ ậ ả ỏ ẳ   ệ thu t, câu h i, câu m nh l nh, câu c m thán, câu kh ng

ủ ị ứ ơ ề   ị đ nh, câu ph  đ nh, câu đ n, câu ghép, câu ph c, câu đi u

ề ộ

ự ậ ượ ạ ộ ki n.ệ ạ ữ e. Đ t năng l c b c 2 v  m t ngo i ng . ừ ử ụ a. S  d ng đ c các phép tính (c ng, tr , nhân, chia, lũy

ộ ố ọ ậ ừ ể th a, khai căn) trong h c t p và trong cu c s ng; hi u và

ể ử ụ ứ ề ỹ ườ ế có th  s  d ng các ki n th c, k  năng v  đo l ng, ướ   c

ố ộ

ượ ữ ậ ệ ọ tính trong các tình hu ng quen thu c. ử ụ b. S  d ng đ c các thu t ng , kí hi u toán h c, tính

ử ụ ủ ấ ố ọ ch t   các   s   và   c a   các   hình  hình  h c;   s   d ng   đ ượ   c

ọ ậ ộ ố ố ọ th ng kê toán h c trong h c t p và trong m t s  tình

ể ẽ ả ố ơ hu ng đ n gi n hàng ngày; hình dung và có th  v  phác

ố ượ ạ ườ hình d ng các đ i t ng, trong môi tr ng xung quanh, 9. Năng l c ự

ấ ơ ả ủ c tính ch t c  b n c a chúng. tính toán ượ ể ể ễ ượ ọ ố nêu đ c. Hi u và bi u di n đ ữ   ệ c m i quan h  toán h c gi a

ế ố ọ ậ ố các  y u t ờ    trong các  tình hu ng h c t p và trong  đ i

ướ ụ ầ ượ ố ư ố s ng; b ậ c đ u v n d ng đ c các bài toán t i  u trong

ộ ố ế ử ụ ọ ậ h c t p và trong cu c s ng; bi t s  d ng m t s  y u t ộ ố ế ố

ễ ạ

ưở ử ụ ậ ụ ượ ẽ ứ ể ậ ủ c a logic hình th c đ  l p lu n và di n đ t ý t ng. ụ ử ụ d. S  d ng đ c các d ng c  đo, v , tính; s  d ng đ ượ   c

ọ ậ ư ầ ộ   máy   tính   c m   tay   trong   h c   t p   cũng   nh   trong   cu c

ướ ầ ử ụ ể ố s ng hàng ngày; b c đ u s  d ng máy vi tính đ  tính

toán trong h c t p.

ố ể ả ấ ệ ủ ự ậ ụ ọ ậ ơ 2. Năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ươ   ng

trình

ố ể ả ấ ệ ủ ự ụ ậ ươ ơ Năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình, bao

g m:ồ

13

ứ ấ ổ ừ ự ế ấ ươ ể ư ượ Th  nh t là năng l c bi n đ i t ng b t ph ng trình đ  đ a đ ề ạ   c v  d ng

ệ ủ ụ ể ố ơ có th  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s .

ứ ệ ủ ụ ự ả ố ơ Th  hai là năng l c xét tính liên t c và kh o sát tính đ n đi u c a hàm s  trên

ị ậ t p xác đ nh

ứ ủ ự ệ ẩ ươ Th  ba là năng l c nh m nghi m c a ph ng trình.

ố ể ế ệ ủ ự ậ ụ ậ Th  t là ấ ơ ứ ư  năng l c v n d ng tính ch t đ n đi u c a hàm s  đ  k t lu n theo

ầ yêu c u bài toán.

ồ ưỡ ự ậ ụ ệ ủ ơ 3. B i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả ấ   i b t

ươ ọ ỏ ớ ph ng trình cho h c sinh gi i l p 12

ể ồ ưỡ ự ậ ụ ệ ủ ơ Đ  b i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả ấ   i b t

ươ ệ ạ ạ ả ọ ớ ph ọ   ệ ng trình cho h c sinh l p 12 đ t hi u qu  cao, bên c nh vi c giúp h c

ự ạ ả ấ ươ sinh có năng l c gi ả ượ i đ ạ c đa d ng các d ng bài toán gi i b t ph ng trình

ở ủ ụ ể ệ ầ ơ ố mà ự    đó áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  thì c n phát tri n các năng l c

ự ự ọ ữ ư ạ ọ ợ khác n a cho h c sinh nh  năng l c t h c, sáng t o, h p tác, tính toán, công

ệ ả ầ ủ ổ ế ấ ề ộ ngh  thông tin, gi ớ   i quy t v n đ ,.. đó cũng chính là m t yêu c u c a đ i m i

ươ ể ạ ả ọ ổ ớ ph ệ   ng pháp d y h c và ki m tra đánh giá trong đ i m i căn b n, toàn di n

ụ ụ ệ ạ ạ ỏ ườ ệ giáo d c và đào t o giai đo n hi n nay. Nhi m v  này đòi h i ng i giáo viên

ự ả ượ ệ ố ụ ụ ậ ừ ứ ph i xây d ng đ c h  th ng ví d  và bài t p áp d ng t ể    m c thông hi u

ề ạ ụ ụ ấ ậ ậ ạ ậ ế đ n v n d ng th p và v n d ng cao th t đa d ng, phong phú v  d ng bài đ ể

ả ạ ộ ọ ả ế ấ ề ạ bu c h c sinh ph i linh ho t và sáng t o trong cách gi i quy t v n đ  mà bài

ả ậ ụ ặ ạ ạ ồ ờ toán đ t ra. Đ ng th i, giáo viên ph i v n d ng linh ho t, sáng t o ph ươ   ng

ậ ạ ự ự ạ ằ ọ ọ ọ ỹ pháp d y h c tích c c, các k  thu t d y h c tích c c nh m giúp h c sinh ch ủ

ứ ứ ự ế ạ ậ ộ ừ ộ đ ng, tích c c, sáng t o trong lĩnh h i ki n th c và nh n th c, t ồ    đó b i

ưỡ ố ể ả ấ ự ậ ệ ủ ụ ơ ươ d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình

ữ ự ể ọ nói riêng và phát tri n năng l c khác n a cho h c sinh nói chung.

14

Ồ ƯỠ Ầ Ơ Ự Ậ Ệ PH N 2: B I D Ụ NG NĂNG L C V N D NG TÍNH Đ N ĐI U

Ố Ể Ả Ấ Ủ ƯƠ C A HÀM S  Đ  GI I B T PH NG TRÌNH

ồ ưỡ ộ ự ậ ụ ệ ủ ơ I. N i dung b i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể

ả ấ ươ gi i b t ph ng trình

ờ ượ ế ế ế ậ ụ 5 ti t  trong đó 1ti ế t  lý thuy t và 2 ti ọ   t v n d ng (ôn thi h c ­ Th i l ng:

ỏ ế ướ ồ ưỡ ộ ế sinh gi i 12), 01 ti ể t (45’) ki m tra tr c khi b i d ng n i dung. 01 ti t (45’)

ồ ưỡ ể ộ ki m tra đánh giá sau b i d ề ủ ng n i dung c a chuyên đ .

ệ ủ ủ ề ụ ộ ơ ­ N i dung: Ch  đ  “Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả ấ   i b t

ươ ph ng trình”.

ươ ả ề ạ ọ Gi ế ấ i quy t v n đ ­ Ph ng pháp d y h c:

ậ ạ ọ ỹ ­ K  thu t d y h c:

ấ ầ ọ ộ ả ề + V n đáp: H c sinh tham gia m t ph n vào gi ế ấ i quy t v n đ

ế ả ế ấ ề ọ ế ộ + Thuy t trình: Giáo viên gi ứ i quy t v n đ , h c sinh lĩnh h i ki n th c

ộ ậ ậ ả ọ ả ề + Th o lu n nhóm: H c sinh đ c l p gi ế ấ i quy t v n đ

ế ạ ự ệ ­ K  ho ch th c hi n

ỹ ậ ạ ọ   K  thu t d y h c Quá trình gi iả ộ ươ N i dung (Ph ng pháp gi ả   i ề ế ấ quy t v n đ

ề ế ấ quy t v n đ ) ế ­Thuy t trình ướ ủ ề ồ ề ầ ấ ả B ậ   c 1: Nh n Ch  đ  g m 02 v n đ  c n gi i ả ở ậ ­Th o lu n nhóm quy tế ế ấ ề bi t v n đ l pớ

ấ ậ ế ấ V n đ  1: ướ ậ ề Nh n bi ề ầ   t các v n đ  c n B c 2: L p

ả ở ả ậ ­Th o lu n nhóm gi ế i quy t ế ạ ả k  ho ch gi i

ủ ề ặ ề ầ ấ ả l pớ (ch  đ  đ t ra 02 v n đ  c n gi i quy tế

ế ạ ậ ả ế ả ở quy t)ế ề ấ V n đ  2: L p k  ho ch gi i quy t ậ ­Th o lu n nhóm

ề các v n đấ l pớ

15

ộ ố ế ấ ổ ợ V n đ  3 ề : T ng h p m t s  ki n ả ậ ­ Th o lu n nhóm và ọ ề ươ ứ ấ th c đã h c v  ph ng trình và b t ẩ ị chu n b  bài ươ ph ng trình. PowerPoint tr ướ ở   c ấ ầ ươ Ph n 1: B t ph ng trình nhà ấ ươ ạ 1. Các d ng b t ph ng trình và ệ ạ ­ Đ i di n nhóm trình cách gi iả bày bài PowerPoint ổ ươ ế ươ 2. Các phép bi n đ i t ng đ ng ạ ớ t i l p ươ ấ ươ ph ng trình và b t ph ng trình

ụ M c 1,2,3:

ả ậ ­ Th o lu n nhóm và

ẩ ị chu n b  bài ộ ố ế ấ ợ ổ V n đ  4 ề : T ng h p m t s  ki n PowerPoint tr ướ ở   c ọ ề ứ ơ ố th c đã h c v  hàm s  và tính đ n nhà ệ ủ ố đi u c a hàm s . ệ ạ ­ Đ i di n nhóm trình ầ ố Ph n 2: Hàm s bày PowerPoint t i ạ

l pớ

ụ M c 4,5,6: Giáo viên

ồ ưỡ ấ ự ậ ụ V n đ  5 ề : B i d ng năng l c v n ế thuy t trình M c 1: Giáo viên

ệ ủ ơ ố ể ụ d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ế thuy t trình

ả ấ ươ gi i b t ph ng trình: M c 2:ụ

ươ ụ ấ 1. Ph ng pháp ­ Ví d  1, 2: v n đáp

ụ ọ ả ạ 2. Ví d  minh h a: 11 ậ ­ Th o lu n nhóm t i

ụ ậ ụ ế 3. Bài t p áp d ng: 14 ụ ớ l p ví d  2 đ n ví d

11

ế ả ­ Báo cáo k t qu

ậ ả th o lu n, phân tích

16

ả ụ ế ờ l i gi i ví d  2 đ n ví

d  11ụ

ụ ọ M c 3: H c sinh

ệ ậ ở luy n t p nhà

ậ ụ ấ ả V n đ  6 ề : V n d ng cách gi ế   i quy t

ủ ề ề ươ ự ấ v n đ  trong ch  đ  khác t ng t .

ậ ụ ả V n d ng cách gi ề ế ấ i quy t v n đ ấ ­ V n đáp ươ ự ủ ề trong ch  đ  khác t ng t “Áp

ệ ủ ơ ố ể ụ d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ

ệ ươ ng trình, h  ph ể ế ổ ươ ả gi i ph ng trình” ề : T ng k t, ki m tra đánh  ấ V n đ  7 ả ạ ậ ­ Th o lu n nhóm t i giá. l pớ ổ

ế ự ế ­ T ng k t ệ + Hoàn thi n Phi u t đánh giá và ế ­ Thuy t trình

ướ ể ọ ẫ đánh giá l n nhau trong nhóm ­ Ki m tra, đánh giá tr c và sau tác ­ H c sinh làm bài

ể ạ đ ngộ ki m tra 45 phút t i

l pớ Đ  ki m tra: 02 câu

ướ ự B c 3: Th c ề ể Ti t 1:ế

ồ ề ­Làm đ  thi g m ế ạ ệ ạ ộ hi n k  ho ch Ho t đ ng 1: ể ­Làm bài ki m tra ề ỗ ề hai đ  m i đ ể Ki m tra đánh giá ạ ớ t i l p ồ g m 1 câu hai ướ ồ tr c khi b i

ph nầ

ngưỡ d t 2:ế Ti ả ậ ­ Th o lu n nhóm ả ế ấ ­Gi i quy t v n ạ ộ Ho t đ ng 1: l pở ớ ế ấ ề t v n đ

ế ấ ả đ  1ề ả ­Gi i quy t v n ậ ­ Th o lu n nhóm ậ Nh n bi ạ ộ Ho t đ ng 2:

đ  2ề l pở ớ ậ ạ ế L p k  ho ch

ả gi ế i quy t các

17

ề v n đấ

ả ậ ­ Th o lu n nhóm

ị ẩ và chu n b  bài ạ ộ Ho t đ ng 3: PowerPoint tr c ướ ả ế ấ ­Gi i quy t v n ổ ộ ố ợ T ng h p m t s ở nhà đ  3ề ế ọ ứ ki n th c đã h c ạ ệ ­ Đ i di n nhóm ươ ề ấ v  b t ph ng trình bày bài trình. PowerPoint t i ạ

l pớ ụ M c 1,2,3:

ả ậ ­ Th o lu n nhóm

ị ẩ và chu n b  bài ạ ộ Ho t đ ng 4: PowerPoint tr c ướ ổ ộ ố ợ T ng h p m t s ở ả ế ấ nhà ­Gi i quy t v n ế ọ ứ ki n th c đã h c ạ đ  4ề ệ ­ Đ i di n nhóm ố ề v  hàm s  và tính trình bày ệ ủ ơ đ n đi u c a hàm PowerPoint t i ạ số l pớ

ụ M c 4,5,6: Giáo

ả ế ấ ụ ­Gi i quy t v n ế viên thuy t trình M c 1: Giáo viên Ti t 3:ế

đ  5ề ế thuy t trình ạ ộ Ho t đ ng 5:

M c 2:ụ ồ ưỡ B i d ng năng

ấ ụ ­ V n đáp ví d ự ậ ụ l c v n d ng tính

1,2 ệ ủ ơ đ n đi u c a hàm

ả ậ ­ Th o lu n nhóm ố ể ả ấ s  đ  gi i b t

ạ ớ ụ t i l p ví d  2 ươ ph ng trình

ụ ế đ n ví d  11

18

ế ả ­ Báo cáo k t qu

ả ậ th o lu n, phân

ờ ả tích l i gi ụ i ví d

ụ ế 3 đ n ví d  11

ụ ọ M c 3: H c sinh

ệ ậ ở luy n t p nhà

Ti t 4:ế

ạ ộ Ho t đ ng 6:

ả ế ấ ­ Gi i quy t v n ậ ụ V n d ng cách ấ ­V n đáp đ  6ề ả gi ế ấ i quy t v n đ ề

ủ ề trong ch  đ  khác

ươ ự t ng t

ả ậ ­ Th o lu n nhóm Ti t 5:ế ạ ớ t i l p ạ ộ ả ế ấ ­ Gi i quy t v n Ho t đ ng 7: ế ­ Thuy t trình đ  7ề ể ổ ế T ng k t, ki m ọ ­ H c sinh làm bài tra đánh giá ể ki m tra 45 phút

ạ ớ t i l p

ướ ậ B c 4: V n

ậ ụ ả V n d ng cách gi ề ế ấ i quy t v n đ ụ d ng cách ướ ­ Giáo viên h ng ươ ự ủ ề trong ch  đ  khác t ng t “Áp ả ế ề ọ gi i quy t ẫ d n h c sinh v  nhà ệ ủ ơ ố ể ụ d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ẩ ậ ả ị th o lu n chu n b ề ấ v n đ  trong ả ươ ệ ươ gi i ph ng trình, h  ph ng trình”. theo nhóm ủ ề ch  đ  khác

ươ t ng t ụ ể C  th :

ọ ề ươ ứ ợ ổ V n đ  : ộ ố ế ấ ề T ng h p m t s  ki n th c đã h c v  ph ng trình.

ươ ả ạ * Các d ng ph ng trình và cách gi i:

ươ ộ ố ươ TT Ph ng trình M t s  ph ng pháp gi ả i

19

ươ ệ ươ ấ ẩ ậ Ph ấ   ng trình có nghi m duy nh t 1 Ph ng trình b c nh t 1  n

ươ ệ * ,  Ph ng trình vô nghi m.

ươ ẩ ươ ệ * , Ph ng trình có nghi m kép 2 Ph ậ ng trình b c hai 1  n

ươ *   ,   Ph ệ   ng   trình   có   hai   nghi m

t ệ

ươ ị phân bi *   Ph ng   pháp   1:   Dùng   đ nh

ệ ố ủ ị nghĩa c a giá tr  tuy t đ i.

ươ ấ ươ Ph ứ ẩ ng trình ch a  n trong d u *   Ph ng   pháp   2:   Bình   ph ươ   ng 3 hai vế ị ệ ố giá tr  tuy t đ i

ươ ặ ẩ ụ * Ph ng pháp 3: Đ t  n ph

ươ ươ ạ * Ph * Ph ả ng pháp 4: Xét kho ng. ơ ả ng pháp 1: D ng c  b n

+

+

ươ ỷ 4 Ph ng trình vô t ươ ặ ẩ * Ph ụ ng pháp 2: Đ t  n ph .

ươ ợ * Ph ng pháp 3: Nhân liên h p.

ươ * Ph ng pháp 4: Đánh giá hai v ế

ươ ủ c a ph ng trình

ươ ươ * Ph ng trình 5 Ph ng

ượ l ng giác c ơ ượ trình l ng

* b nả giác

*

*

*

20

*

*

*

ộ ố M t s ể Chuy n   v ế

ươ ph ng trình ồ r i   chia   hai

ế ượ l ng giác v ủ   c a ươ Ph ng trình ườ ặ ươ th ng g p ph ng   trình ấ ố ậ b c nh t đ i (1)   cho  a,   ta ộ ớ v i m t hàm ư đ a   ph ươ   ng ố ượ s  l ng trình   (1)   về giác: ươ ph ng   trình

ượ l ng giác c ơ

ươ b n.ả ứ   ể ặ Đ t bi u th c Ph ng trình

ố ượ ậ b c hai đ i l ng   giác

ộ ớ v i m t hàm ẩ làm   n   ph ụ

ế ố ượ s  l ng ồ   (n u   có)   r i

ả giác: gi i   ph ươ   ng

trình   theo   nẩ

ụ ố   ph  này. Cu i

cùng,   ta   đ aư

ệ ề v   vi c   gi ả   i

các   ph ngươ

trình l ngượ

21

ơ ả giác c  b n.

Đ t ặ ươ Ph ng trình

ấ ố ậ b c nh t đ i ươ Ph ng   trình ớ v i   và : ở (1) tr  thành: ệ ề ể Đi u ki n đ

ươ ph ng trình ư ệ   ề Đ a   v   vi c ệ có nghi m là ả gi i   ph ươ   ng

trình l ngượ

ơ ả giác c  b n.

ươ * Ph ng pháp 1:

ả ạ ơ ả Gi i d ng c  b n

+

ta có ươ 6 Ph ng trình mũ ươ ệ +  ph ng trình vô nghi m.

ươ ư ề * Ph ng pháp 2:   Đ a  v  cùng

ơ ố c  s .

ươ ặ ẩ * Ph ụ ng pháp 3: Đ t  n ph .

ươ ươ ươ * Ph * Ph ng pháp 4: Lôgarit hóa. ng pháp 1: 7 Ph ng trình lôgarit

ả ạ ơ ả Gi i d ng c  b n

TXĐ:

Ta có

ươ ư ề * Ph ng pháp 2:   Đ a  v  cùng

22

c  sơ ố

ươ ặ ẩ * Ph ụ ng pháp 3: Đ t  n ph .

ươ * Ph ng pháp 4: Mũ hóa.

ế ổ ươ ươ ươ * Các phép bi n đ i t ng đ ng ph ng trình

ể ả ươ ườ ổ ươ Đ  gi ộ i m t ph ng trình, thông th ế ng ta bi n đ i ph ng trình đó

ộ ươ ươ ươ ế ả ơ ơ ổ thành m t ph ng trình t ng đ ng đ n gi n h n. Các phép bi n đ i nh ư

ế ổ ươ ươ ậ ượ ọ v y đ c g i là các phép bi n đ i t ng đ ng.

ộ ố ổ ươ ế ị ươ ườ Đ nh lí sau đây nêu lên m t s  phép bi n đ i t ng đ ng th ử ụ ng s  d ng.

Ị Đ NH LÍ

CHÚ Ý

ổ ấ ự ự ứ ệ ể ể ế ấ ộ ộ ­ Chuy n v  và đ i d u m t bi u th c th c ch t là th c hi n phép c ng hay

ế ớ ứ ừ ể tr  hai v  v i bi u th c đó.

ể ỉ ự ươ ươ ủ ươ ệ ­ Ta dùng kí hi u đ  ch  s  t ng đ ng c a các ph ng trình.

ộ ố ế ọ ề ứ ơ ợ ố ổ V n đ  : ệ   ấ ề T ng h p m t s  ki n th c đã h c v  hàm s  và tính đ n đi u

ố ủ c a hàm s .

Ộ Ố Ế Ứ Ơ Ả I. M T S  KI N TH C C  B N

ị ố 1. Đ nh nghĩa hàm s

ả ử ạ ượ ộ ậ ố ế ậ ị Gi s  có hai đ i l ng bi n thiên  và , trong đó  nh n giá tr  thu c t p s  .

ỉ ộ ị ủ ị ươ ế ỗ ớ ộ ứ ộ ậ N u v i m i giá tr  c a  thu c t p  có m t và ch  m t giá tr  t ủ   ng  ng c a

ộ ậ ố ự thu c t p s  th c  thì ta có m t ộ hàm số.

ọ Ta g i  là bi n sế ố và  là hàm số c a  .ủ

ậ ượ ọ ủ ậ ợ T p h p  đ ố ị c g i là t p xác đ nh c a hàm s .

ệ ủ ơ ố 2. Tính đ n đi u c a hàm s

ị 2.1. Đ nh nghĩa

ặ ử ệ ả ặ ạ ả ả ử ố ị Kí hi u  là kho ng ho c đo n ho c n a kho ng. Gi s  hàm s   xác đ nh trên

. Ta nói

23

ố ồ ế ế Hàm s   đ ng bi n (tăng) trên  n u

.

ế ả ố ị ế Hàm s   ngh ch bi n (gi m) trên  n u

.

ố ồ ế ế ị ượ ọ ố ơ ặ Hàm s  đ ng bi n ho c ngh ch bi n trên  đ ệ   c g i chung là hàm s  đ n đi u

trên .

ế ủ ệ ữ ố ồ ộ ố ế ị ấ   2.2. M i liên h  gi a tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a m t hàm s  và d u

ộ ủ ấ ạ đ o hàm c p m t c a nó.

ạ ố Cho hàm s   có đ o hàm trên

ế ế ồ * N u  thì  đ ng bi n trên .

ế ế ị * N u  thì  ngh ch bi n trên .

ạ ộ ố ữ ạ ể ( t i m t s  h u h n đi m trên ).

ệ ủ ơ ắ ố 3. Qui t c xét tính đ n đi u c a hàm s

ậ ị 1. Tìm t p xác đ nh.

ể ạ ạ ạ ặ ằ 2. Tính đ o hàm . Tìm các đi m  mà t i đó đ o hàm b ng 0 ho c không xác

ị đ nh.

ứ ự ế ể ắ ả ầ ấ ậ 3. S p x p các đi m   theo th  t tăng d n và l p b ng xét d u .

ế ủ ề ế ế ậ ả ị ố ồ 4. Nêu k t lu n v  các kho ng đ ng bi n, ngh ch bi n c a hàm s .

ậ ấ ế ệ ủ ơ ố ệ 4. D u hi u nh n bi t tính đ n đi u c a hàm s

ố ồ ự ế ế ị ị ­ D a vào đ nh nghĩa hàm s  đ ng bi n, ngh ch bi n.

ế ủ ự ệ ấ ồ ị ố ế ­ D a vào d u hi u đ ng bi n, ngh ch bi n c a hàm s :

ạ ố Cho hàm s   có đ o hàm trên

ế ế ồ * N u  thì  đ ng bi n trên .

ế ế ị * N u  thì  ngh ch bi n trên .

ạ ộ ố ữ ạ ể ( t i m t s  h u h n đi m trên ).

ố ơ ả ế ủ ự ế ồ ị ­ D a vào tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a các hàm s  c  b n:

* *

24

* *

*                          *

*                   *

ự ế ả ­ D a vào các k t qu  sau:

ố ồ ủ ế ế ổ ộ ị ố ồ   * T ng c a hai hàm s  đ ng bi n (ngh ch bi n) trên   là m t hàm s  đ ng

ế ế ị bi n (ngh ch bi n) trên .

ố ồ ủ ế ế ị ươ ộ * Tích c a hai hàm s  đ ng bi n (ngh ch bi n) và d ng trên  là m t hàm s ố

ế ế ị ồ đ ng bi n (ngh ch bi n) trên .

ế ế ế ế ế ồ ồ ị ị * N u  đ ng bi n (ngh ch bi n) trên  và  thì  đ ng bi n (ngh ch bi n) trên .

ủ ế ế ả ị ị ươ ố ồ * Ngh ch đ o  c a  hàm s  đ ng bi n (ngh ch bi n) và d ng trên  là hàm s ố

ế ế ị ồ ngh ch bi n (đ ng bi n) trên .

ệ ẩ 5. Nh m nghi m

ươ ố ể ả ử ụ ủ ệ ớ V i ph ơ ng pháp s  d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ươ   ng

ộ ấ ề ấ ệ ệ ẩ ẩ ọ ệ   trình thì vi c nh m nghi m là m t v n đ  r t quan tr ng, khi nh m nghi m

ườ ừ ứ ư ể ế ấ ọ ta th ng  u tiên ch n  mà bi u th c trong d u căn là lũy th a mũ  (n u là

ặ ế ậ ươ ứ ể ọ căn b c ) ho c n u là ph ấ   ng trình lôgarit thì ta ch n  mà bi u th c trong d u

ơ ố ế lôgarit là  (n u là lôgarit c  s  ) ….

ơ ệ ấ 6. Tính ch t hàm đ n đi u

Tính ch t 1:ấ

ụ ế ế ế ặ ố ồ ị N u hàm s    đ ng bi n (ho c ngh ch bi n) và liên t c trên thì số

ủ ệ ươ ề ộ ỉ nghi m c a ph ớ   ơ ng trình  trên  không nhi u h n m t và  khi và ch  khi  v i

ộ ọ m i  thu c .

ứ Ch ng minh:

ứ ệ ế ồ Gi ả ử ươ  s  ph ng trình  có nghi m , t c là  và   đ ng bi n trên , ta xét

ươ ệ *  suy ra  nên ph ng trình   vô nghi m

ươ ệ *  suy ra  nên ph ng trình   vô nghi m

ậ ươ ề ệ ấ ộ V y ph ng trình   có nhi u nh t m t nghi m.

25

Tính ch t 2:ấ

ế ế ế ặ ồ ố ố ị ế   ị N u hàm s    đ ng bi n (ho c ngh ch bi n) và hàm s      ngh ch bi n

ặ ồ ủ ụ ệ ế ố ươ (ho c đ ng bi n) và liên t c trên  thì s  nghi m trên  c a ph ng trình  không

ề ộ ơ nhi u h n m t.

ứ Ch ng minh:

ả ử ủ ệ ộ ươ ả ử ồ Gi s   là m t nghi m c a ph ứ ng trình , t c là . Ta gi ế    s   đ ng bi n

ụ ế ị còn  ngh ch bi n và liên t c trên , ta xét

ươ ệ *  suy ra  nên ph ng trình  vô nghi m.

ươ ệ *  suy ra  nên ph ng trình  vô nghi m.

ậ ươ ề ệ ấ ộ V y ph ng trình  có nhi u nh t m t nghi m.

Tính ch t 3:ấ

ụ ế ặ ố ươ N u hàm s   liên t c và có  ( ho c  ) trên  thì ph ề   ng trình  có nhi u

ệ ấ nh t hai nghi m trên .

ồ ưỡ ấ ệ ủ ự ậ ụ ơ V n đ : ề B i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể

ả ấ ươ gi i b t ph ng trình:

Ố Ể Ả Ấ Ơ Ủ Ụ Ệ I. ÁP D NG TÍNH Đ N ĐI U C A HÀM S  Đ  GI I B T PH ƯƠ   NG

TRÌNH

ả ấ ươ 1 Bài toán 1 Gi i b t ph ng trình

ả ấ ươ i b t ph ng trình Bài toán: Gi

ươ ả ươ ứ ạ ặ ậ Khi gi ộ ấ i m t b t ph ng trình ph c t p(là b c cao ho c là +) Ph ng pháp:

ự ư ứ ứ ệ ậ ch a căn th c khác nhau...) nh  . Ta th c hi n theo thu t toán sau:

ậ Thu t toán

ướ ủ ấ ề ệ ị ươ B c 1: Tìm đi u ki n xác đ nh c a b t ph ng trình (1)

ề ườ ệ ­ Đi u ki n thông th ng

ề ệ ­ Đi u ki n kéo theo

26

ướ ư ấ ươ ề ạ ế ặ ờ B c 2: Đ a b t ph ổ   ớ ng trình   v  d ng ho c v i   nh  các phép bi n đ i

ươ ươ t ng đ ng....

ư ớ

(cid:0) V i ta làm nh  sau:

ệ ủ ụ ả ơ ố ị

o Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s   trên K là kho ng xác đ nh

ự ấ ượ ậ

o Tìm do đó . D a vào tính ch t đã nêu ta tìm đ

ủ ấ   ệ c t p nghi m c a b t

ươ ph ng trình

(cid:0) ư ớ V i  ta làm nh  sau:

ệ ủ ụ ả ơ ố ị

o Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s   trên K là kho ng xác đ nh

ự ấ ượ ươ ả

o   D a vào tính ch t đã nêu ta tìm đ

ấ c b t ph ơ   ơ ng trình đ n gi n h n

ủ ấ ậ ươ ệ và tìm t p nghi m c a b t ph ng trình này

ướ ủ ấ ậ ậ ệ ế ươ B c 3: K t lu n t p nghi m c a b t ph ng trình (1)

Chú ý:

ế ế ồ

(cid:0) N u  đ ng bi n trên K thì

ế ế ị

(cid:0) N u  ngh ch bi n trên K thì

(cid:0)

ạ ụ +)  Ví d  minh ho

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.1

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.2

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.3

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.4

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.5

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.6

27

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.7

ủ ệ ố ươ có ề 2  Bài  toán  2  Tìm   đi u  ki n  c a  tham  s ể ấ   m   đ  b t  ph ng  trình

ệ ỏ ớ ọ ộ nghi m( th a mãn v i m i) x thu c

ươ ự ệ ậ Ta th c hi n theo thu t toán sau: +) Ph ng pháp:

ậ Thu t toán

ướ ủ ấ ề ệ ị ươ B c 1: Tìm đi u ki n xác đ nh c a b t ph ng trình (1)

ề ườ ệ ­ Đi u ki n thông th ng

ề ệ ­ Đi u ki n kéo theo

ướ ổ ươ ế ươ ươ B c 2: Dùng các phép bi n đ i t ng đ ư ấ ng, đ a b t ph ề ạ   ng trình v  d ng

(cid:0) ủ ế ả ậ ặ ố L p b ng bi n thiên c a hàm s   trên ( ho c trên ).

(cid:0) Tìm ,

ể ấ ươ ệ ọ ớ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.1

ề ớ Câu 1b) đ  HSG l p 12 năm 2015­2016, Vĩnh Phúc

ể ấ ươ ệ ớ ọ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.2

ể ấ ươ ệ ớ ọ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.3

ấ ủ ể ấ ị ớ ươ ệ Tìm giá tr  l n nh t c a m đ  b t ph ớ   ng trình sau có nghi m v i ụ Ví d  2.4

m i ọ

ế ế ồ ưỡ ự ậ ụ ơ II.   Thi t k  giáo án b i d ệ ủ   ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a

ố ể ả ấ ươ hàm s  đ  gi i b t ph ng trình.

ố ể ả ấ ệ ủ ủ ề ụ ươ ơ Ch  đ : “Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình”

28

ụ ạ ọ A. M c tiêu d y h c

ứ ế 1. Ki n th c

ạ ệ ố ­ H  th ng l i:

* Hàm s :ố

ệ ủ ơ ố ố ị ệ + Khái ni m hàm s . ệ ữ   ố Tính đ n đi u c a hàm s : Đ nh nghĩa, m i liên h  gi a

ế ủ ộ ủ ế ấ ạ ấ ồ ộ ố ị tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a m t hàm s  và d u đ o hàm c p m t c a nó.

ệ ủ ắ ố ơ + Qui t c xét tính đ n đi u c a hàm s .

ươ ấ * B t ph ng trình:

ổ ươ ế ươ ươ ấ ươ + Các phép bi n đ i t ng đ ủ ng c a ph ng trình và b t ph ng trình

ộ ố ạ ấ ươ ả + M t s  d ng b t ph ng trình và cách gi i

ệ ẩ + Cách nh m nghi m

ế ấ ậ ế ệ ủ ơ ố ­ Bi ệ t d u hi u nh n bi t tính đ n đi u c a hàm s

ệ ủ ể ố ấ ơ ­ Hi u các tính ch t đ n đi u c a hàm s

ố ể ả ấ ậ ụ ệ ủ ể ơ ươ ­ Hi u cách v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình.

ỹ 2. K  năng

ạ ộ ố ỹ ơ ả ệ ố ­ H  th ng l i m t s  k  năng c  b n:

ế ủ ự ế ả ồ ố ộ ộ ị + Xét tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a m t hàm s  trên m t kho ng d a vào

ộ ủ ạ ấ ấ d u đ o hàm c p m t c a nó.

ổ ươ ươ ươ ấ ươ ế + Bi n đ i t ng đ ng ph ng trình và b t ph ng trình

ả ươ ấ ươ + Gi ộ ố ạ i m t s  d ng ph ng trình và b t ph ng trình

ệ ẩ + Nh m nghi m

ệ ủ ơ ố ậ ­ Nh n bi ế ượ t đ c tính đ n đi u c a hàm s

ụ ậ ượ ố ể ả ệ ơ ươ ­ V n d ng đ ủ c tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ấ   ng trình và b t

ươ ph ng trình.

3. Thái độ

ứ ơ ọ ớ ­ H ng thú h n v i môn Toán h c

29

ủ ộ ự ự ệ ệ ệ ạ ợ ­ Tích c c, ch  đ ng, sáng t o, h p tác trong vi c th c hi n các nhi m v ụ

ọ ậ h c t p

ự 4. Năng l c hình thành

ự ọ ệ ạ ợ ­ T  h c. ­ Sáng  t o. ­ H p tác. ­ Tính toán. ­ Công ngh  thông tin

ố ể ả ủ ụ ệ ậ ơ ươ ấ ­ V n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ng trình và b t ph ươ   ng

trình

ả ề ­ Gi ế ấ i quy t v n đ

ể ủ ề ạ ộ ố ọ ệ ả ả ầ ệ   Đ  ch  đ  đ t hi u qu  cao, h c sinh c n tham kh o m t s  tài li u

sau:

ươ ả ộ ứ Ph ng pháp gi i toán Mũ – Lôgarit, NXB Hà N i, Năm ồ  [1] Lê H ng Đ c,

2003.

ễ ấ ầ ươ ươ Ph ố ng pháp hàm s  trong các bài ng, [2] Nguy n T t Thu – Tr n Văn Th

ạ ọ ố ồ toán đ i sạ ố, NXB Đ i h c Qu c gia TP H  Chí Minh, Năm 2010.

ủ ầ ạ ấ ổ ạ ố Đ i s  10, NXB ủ [3] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ụ Giáo d c, Năm 2006.

ủ ạ ầ ấ ổ ạ ố ả Đ i s  và Gi i tích ủ [4] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ụ ệ 11, NXB Giáo d c Vi t Nam, Năm 2015.

ủ ạ ầ ấ ổ ả Gi i tích 12, NXB ủ [5] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ệ ụ Giáo d c Vi t Nam, Năm 2007.

ấ ầ ớ ạ ọ ệ ề ể ẳ ệ Gi i thi u đ  tuy n sinh vào Đ i h c, Cao đ ng, NXB [6] Tr n Tu n Đi p,

ộ Hà N i, Năm 2009.

ổ ẻ ể ậ ả ồ ọ [7] Tuy n t p Olympic 30­04, Toán h c tu i tr  và tham kh o các ngu n tài

ệ ạ li u trên m ng Internet.

ể ậ ủ ỉ ề ố ọ   [8] Tuy n t p chuyên đ  ôn thi THPT Qu c Gian c a t nh Vĩnh phúc năm h c

2015­2016.

30

ờ ượ ự ế B. Th i l ng d  ki n: 05 ti ế t

ị ủ ọ ẩ C. Chu n b  c a giáo viên và h c sinh

Giáo viên:

ả ­ Giáo án, bài gi ng PowerPoint

ề ể ề ề ậ ­ Ma tr n đ  + đ  và đáp án đ  ki m tra 45 phút

ệ ở ụ ệ ­ Phân nhóm và giao nhi m v  cho nhóm làm vi c ầ  nhà 01 tu n: Giáo viên

ự ầ ớ chia l p thành 3 nhóm, yêu c u các nhóm d a vào sách giáo khoa và các tài

ệ ướ ể ẫ ả ậ ả li u tham kh o giáo viên h ể ng d n đ  tìm hi u và th o lu n:

ộ ố ứ ứ ế ề ọ ươ ạ ồ Th   nh t: ấ   m t   s   ki n   th c   đã   h c   v   ph ấ   ng   trình   g m   các   d ng   b t

ươ ả ổ ươ ế ươ ươ ph ng trình và cách gi i, các phép bi n đ i t ng đ ấ ng b t ph ng trình.

ộ ố ế ứ ề ố ồ ố ị ị ứ Th  hai: m t s  ki n th c v  hàm s , g m đ nh nghĩa hàm s ; đ nh nghĩa t ính

ế ủ ệ ủ ệ ữ ế ố ố ồ ị ộ   ơ đ n đi u c a hàm s , m i liên h  gi a tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a m t

ộ ủ ủ ệ ấ ạ ấ ắ ố ơ hàm s  và d u đ o hàm c p m t c a nó; qui t c xét tính đ n đi u c a hàm

s .ố

Sau đó:

ộ ố ế ị ộ ứ ẩ ỗ ổ ợ ọ   ­ M i nhóm chu n b  m t bài PowerPoint t ng h p m t s  ki n th c đã h c

ươ ố ướ ẫ ủ ướ ẫ ọ ề v  ph ng trình, hàm s  theo h ng d n c a giáo viên (H ng d n h c sinh

ẩ ạ ộ ị ụ   ả cách chu n b  bài PowerPoint: so n th o trên Word các n i dung, sau đó ch p

ả ồ nh màn hình r i dán vào PowerPoint)

ươ ạ ọ ể D. Ph ng pháp d y h c và ki m tra, đánh giá

ươ ả ề ạ ọ  Gi ế ấ i quy t v n đ ­ Ph ng pháp d y h c:

ậ ạ ọ ỹ ­ K  thu t d y h c:

ấ ầ ọ ộ ả ề + V n đáp: H c sinh tham gia m t ph n vào gi ế ấ i quy t v n đ

ế ả ế ấ ề ọ ế ộ + Thuy t trình: Giáo viên gi ứ i quy t v n đ , h c sinh lĩnh h i ki n th c

ộ ậ ậ ả ọ ả ề + Th o lu n nhóm: H c sinh đ c l p gi ế ấ i quy t v n đ

ộ ể ­ N i dung ki m tra, đánh giá

ứ ế ộ ỹ ự + Ki n th c. + K  năng.+ Thái đ .+ Năng l c

31

Thông qua:

ẩ ị ở ộ ổ ợ + Bài PowerPoint các nhóm chu n b ộ ố ế    nhà n i dung t ng h p m t s  ki n

ứ ề ươ ạ ồ ươ ả ọ th c đã h c v  ph ng trình g m các d ng ph ng trình và cách gi i, các

ổ ươ ươ ươ ộ ố ế ứ ề ổ ợ ế phép bi n đ i t ng đ ng ph ng trình; t ng h p m t s  ki n th c v  hàm

ố ị ị ệ ủ ơ ố ố ố ồ s , g m đ nh nghĩa hàm s , đ nh nghĩa t ính đ n đi u c a hàm s , m i liên h ệ

ủ ữ ế ế ấ ạ ấ ồ ộ ố ị ộ   gi a tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a m t hàm s  và d u đ o hàm c p m t

ệ ủ ắ ơ ố ủ c a nó, qui t c xét tính đ n đi u c a hàm s .

ủ ề ế ể + Bài ki m tra đánh giá sau khi k t thúc ch  đ

ế ự ẫ + Phi u t đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm

ủ ề ế ạ + Bài thu ho ch sau khi k t thúc ch  đ

ươ ể ­ Ph ng pháp ki m tra, đánh giá:

ọ ự + H c sinh t đánh giá

ẫ ọ + H c sinh đánh giá l n nhau

ế ự ẫ (Thông qua Phi u t đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm)

ủ + Đánh giá c a giáo viên

ế ạ ủ ề Bài thu ho ch sau khi k t thúc ch  đ .

ọ ậ ạ ộ E. Các ho t đ ng h c t p

ế ấ ề ạ ộ Ho t đ ng 1 ậ : Nh n bi t v n đ

ậ ạ ả ậ ọ ỹ ở ớ ế K  thu t d y h c: Thuy t trình, th o lu n nhóm l p

ả ươ ộ ớ Giáo   viên   nêu   v n   đấ ề:   Gi ấ i   b t   ph ộ ng   trình   là   m t   n i   dung   l n   trong

ươ Ở ế ọ ướ ượ ch ng trình môn Toán THPT. các ti t h c tr c, các em đã đ c làm quen

ộ ố ạ ấ ươ ả ạ ấ ươ ớ v i m t s  d ng b t ph ng trình cùng cách gi i các d ng b t ph ng trình

ể ả ấ ươ ộ ươ ữ ụ đó. Đ  gi i b t ph ng trình còn có m t ph ng pháp n a đó là áp d ng tính

ệ ủ ổ ọ ể ầ ố ơ đ n đi u c a hàm s . Trong bu i h c hôm nay, th y cùng các em tìm hi u k ỹ

ề ươ ộ ố ẽ ờ ả ắ ơ h n v  ph ng pháp này mà trong m t s  bài toán s  cho l i gi ọ   i ng n g n,

ạ ệ ả đem l i hi u qu  cao.

32

ủ ề ủ ề ọ ụ Giáo viên nêu ch  đ  bài h c: ọ Ch  đ  bài h c hôm nay là ơ   “Áp d ng tính đ n

ố ể ả ấ ệ ủ ươ ”. đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình

ầ ớ ọ ồ Giáo viên: Chia l p làm 03 nhóm và ng i theo nhóm, yêu c u h c sinh t ừ ủ   ch

ề ầ ề ậ ả ấ ọ ả ế ề ủ đ  c a bài h c th o lu n nhóm v  các v n đ  c n gi ủ ề i quy t trong ch  đ .

ọ ả H c sinh ậ : Th o lu n nhóm

ọ ạ ộ ệ Giáo viên: G i đ i di n m t nhóm trình bày

ọ ả ậ ổ H c sinh : Các nhóm khác th o lu n, b  sung

ế ậ Giáo viên phân tích và k t lu n:

ề ấ ự ể V n đ  1: Làm bài ki m tra đánh giá năng l c tr ướ ồ ưỡ c b i d ng

ậ ấ ế ề ầ ấ ả V n đ  2: ề Nh n bi t các v n đ  c n gi ế i quy t

ậ ạ ấ ả ế ấ ề V n đ  3: ế ề L p k  ho ch gi i quy t các v n đ

ộ ố ế ọ ề ấ ứ ấ ổ ợ ươ V n đ  4: ề  T ng h p m t s  ki n th c đã h c v  b t ph ng trình.

ộ ố ế ọ ề ứ ấ ổ ợ ố ơ V n đ  5 ệ   ề : T ng h p m t s  ki n th c đã h c v  hàm s  và tính đ n đi u

ố ủ c a hàm s .

ồ ưỡ ấ ự ụ ủ ệ ậ ơ V n đ  6 ề : B i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể

ả ấ ươ gi i b t ph ng trình:

ậ ấ ả ế ấ ủ ề ề ươ V n đ  7 ụ ề : V n d ng cách gi i quy t v n đ  trong ch  đ  khác t ng t ự   .

ế ổ ể T ng k t, ki m tra đánh giá.

ế ạ ậ ả ề ạ ộ Ho t đ ng 2 : L p k  ho ch gi ế ấ i quy t v n đ

ầ ọ ừ ề ầ ấ ả ủ ề ế Giáo viên: Yêu c u h c sinh t các v n đ  c n gi ả   i quy t trong ch  đ , th o

ế ạ ậ ả ế ấ ể ậ lu n nhóm đ  l p k  ho ch gi ề i quy t các v n đ .

ọ ả H c sinh ậ : Th o lu n nhóm

ọ ạ ộ ệ Giáo viên: G i đ i di n m t nhóm trình bày

ọ ả ậ ổ H c sinh : Các nhóm khác th o lu n, b  sung

ế ậ Giáo viên phân tích và k t lu n:

Ả Ạ Ả Ấ Ế Ế Ề B NG K  HO CH GI I QUY T V N Đ

33

ọ ề ấ ộ ố ế ứ ợ ổ ươ ạ ộ Ho t đ ng 3 : T ng h p m t s  ki n th c đã h c v   b t ph ng trình.

ậ ạ ả ậ ả ậ ọ ỹ K  thu t d y h c: Th o lu n nhóm (th o lu n tr ướ ở c nhà).

ẫ ướ ể ươ ả ấ Giáo viên d n d t ắ : Tr c khi đi vào tìm hi u ph ng pháp gi i b t ph ươ   ng

ệ ủ ố ự ị ầ ụ ầ ẩ ơ trình áp d ng tính đ n đi u c a hàm s , d a vào ph n chu n b  th y giáo giao

ẩ ị ở ệ ạ ộ cho các nhóm chu n b nhà, đ i di n m t nhóm lên trình bày bài PowerPoint

ộ ố ế ề ấ ứ ợ ọ ươ ạ ồ ổ t ng h p m t s  ki n th c đã h c v  b t ph ấ   ng trình g m: các d ng b t

ươ ả ổ ươ ế ươ ươ ph ng trình và cách gi i; các phép bi n đ i t ng đ ng ph ng trình và

ươ ấ b t ph ng trình.

ọ ả ả ệ ế ẩ ạ ậ ộ H c sinh : Đ i di n m t nhóm lên trình bày k t qu  th o lu n nhóm chu n b ị

ở nhà.

ọ ế ể ệ ả ậ ậ ổ H c sinh ộ    nhóm khác: Th o lu n, nh n xét, b  sung (n u có) đ  hoàn thi n n i

ề ộ ố ế ọ ề ươ ứ ạ ấ ồ dung v  m t s  ki n th c đã h c v  ph ng trình g m: các d ng b t ph ươ   ng

ả ổ ươ ế ươ ươ trình   và   cách   gi i;   các   phép   bi n   đ i   t ng   đ ng   ph ấ   ng   trình   và   b t

ươ ph ng trình.

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ộ ố ế ọ ề ứ ổ ợ ố ạ ộ Ho t đ ng 4 ơ   : T ng h p m t s  ki n th c đã h c v  hàm s  và tính đ n

ệ ủ ố. đi u c a hàm s

ậ ạ ả ậ ọ ỹ ở ế K  thu t d y h c: Th o lu n nhóm nhà, thuy t trình

ướ B c 1:

ệ ầ ạ ầ ẩ ọ ộ Giáo viên:   Yêu c u đ i di n h c sinh m t nhóm trình bày ph n chu n b ị

ộ ố ế ứ ề ố ị ị tr ướ ở c ố ồ  nhà m t s  ki n th c v  hàm s , g m đ nh nghĩa hàm s ; đ nh nghĩa

ệ ủ ệ ữ ế ơ ố ố ồ ị ế ủ   tính đ n đi u c a hàm s , m i liên h  gi a tính đ ng bi n, ngh ch bi n c a

ệ ấ ạ ấ ắ ộ ố ơ ủ   ộ ủ m t hàm s  và d u đ o hàm c p m t c a nó; qui t c xét tính đ n đi u c a

hàm s .ố

ọ ậ ọ ổ ổ H c sinh: Trình bày, h c sinh nhóm khác trao đ i, nh n xét b  sung .

ế ậ Giáo viên: K t lu n:

34

ồ ưỡ ệ ủ ự ậ ụ ơ ạ ộ Ho t đ ng 5 : B i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s ố

ể ả ấ ươ đ  gi i b t ph ng trình

ướ ế ươ ụ ơ B c 1: Giáo viên thuy t trình ph ệ ủ   ng pháp áp d ng tính đ n đi u c a

ố ể ả ấ ươ hàm s  đ  gi i b t  ph ng trình

Ố Ể Ả Ấ Ơ Ụ Ệ Ủ ÁP D NG TÍNH Đ N ĐI U C A HÀM S  Đ  GI I B T PH ƯƠ   NG

TRÌNH

ả ấ ươ 1. Bài toán 1 Gi i b t ph ng trình

ả ấ ươ i b t ph ng trình Bài toán: Gi

ứ ạ ứ ứ ứ ể ặ ặ ậ ớ V i  là bi u th c ph c t p ho c là b c cao ho c là ch a căn th c..

ươ ả ươ ứ ạ ứ Khi gi ộ ấ i m t b t ph ng trình ph c t p(ch a mũ cao hay +) Ph ng pháp:

ứ ề ư nhi u căn th c khác nhau) nh

ự ệ ướ ủ Ta th c hi n các b ậ c c a thu t toán sau:

ậ Thu t toán

ướ ủ ấ ệ ề ị ươ B c 1: Tìm đi u ki n xác đ nh c a b t ph ng trình

ề ườ ệ ­ Đi u ki n thông th ng

ề ệ ­ Đi u ki n kéo theo

ướ ổ ấ ế ươ ề ạ ặ ờ ớ B c 2: Bi n đ i b t ph ế   ng trình  v  d ng  ho c  v i  nh  các phép bi n

ươ ổ ươ đ i t ng đ ng

ư ớ

­ V i ta làm nh  sau:

ệ ủ ụ ả ơ ố ị

o Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s   trên kho ng xác đ nh K

ự ấ ượ ậ ủ

o Tìm , do đó . D a vào tính ch t đã nêu ta tìm đ

ấ   ệ c t p nghi m c a b t

ươ ph ng trình

ư ớ

­ V i ta làm nh  sau:

ệ ủ ụ ả ơ ố ị

o Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s   trên kho ng xác đ nh K

35

ự ấ ượ ươ ả ơ ơ

o D a vào tính ch t đã nêu ta tìm đ

ấ c b t ph ng trình đ n gi n h n và

ủ ấ ậ ươ ệ tìm t p nghi m c a b t ph ng trình

ướ ủ ấ ậ ậ ế ệ ươ B c 3: K t lu n t p nghi m c a b t ph ng trình (1)

Chú ý:

ế ế ồ * N u đ ng bi n trên K thì

:

ế ế ị * N u ngh ch bi n trên K thì

:

ể ấ ươ ỏ ớ ệ 2. Bài toán 2 Tìm m đ  b t ph ọ   ng trình  có nghi m th a mãn v i m i

trên kho ng Kả

ươ ự ệ ướ ủ Ta th c hi n các b ậ c c a thu t toán sau: +) Ph ng pháp:

ậ Thu t toán

ướ ủ ấ ệ ề ị ươ ẳ ạ B c 1: Tìm đi u ki n xác đ nh c a b t ph ng trình ch ng h n

ướ ổ ươ ế ươ ư ấ ươ B c 2: Dùng các phép bi n đ i t ng đ ng, đ a b t ph ng trình  v ề

d ng ạ

ủ ế ả ậ ặ ố

­ L p b ng bi n thiên c a hàm s   trên K ho c  trên K’

ế

­ Tìm (n u có)

ậ D a vào tính ch t k t lu n giá tr  c a m

ướ ướ ấ ế ồ ưỡ ị ủ ự ậ ụ ệ ủ ơ ự Giáo viên b i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm B B c 3: c 2:

ươ ụ ọ ố ể ả ấ s  đ  gi i b t ph ệ ố ng trình thông qua h  th ng ví d  minh h a:

ậ ạ ậ ả ọ ỹ ấ K  thu t d y h c: V n đáp, th o lu n nhóm

ụ ọ 2. Ví d  minh h a

ả ấ ươ Bài toán 1 Gi i b t ph ng trình

ướ ể ệ ẫ ọ ươ Giáo viên: H ng d n h c sinh làm vi c tìm hi u ph ng pháp thông qua ví

ả ấ ươ ở ệ ủ ụ ụ ờ ơ ụ d   gi i b t ph ng trình ví d  nh  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể

gi i.ả

36

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.1:

ướ ẫ ờ ả Giáo viên: H ng d n trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh: .

ủ ệ ỏ Xét thay vào (1) không th a mãn nên  không là nghi m c a (1).

ụ ố ớ ố Xét , ta có , v i hàm s  , hàm s  liên t c trên , có

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s   đ ng bi n trên  và . Áp d ng tính ch t 1.6 có

ế ợ ề ế ậ ớ ệ K t h p v i đi u ki n (*) ta có k t lu n .

ủ ấ ậ ậ ươ ệ V y t p nghi m c a b t ph ng trình (1) là

ướ ệ ể ẫ ọ ươ Giáo viên: H ng d n h c sinh làm vi c tìm hi u ph ng pháp thông qua ví

ả ấ ươ ở ệ ủ ụ ụ ơ ờ ụ d   gi i b t ph ng trình ví d  nh  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể

gi i.ả

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.2:

ướ ẫ ờ ả Giáo viên: H ng d n trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh: . Ta có

ủ ệ ỏ Xét thay vào (1) th a mãn nên  là nghi m c a (1).

ớ ố Xét , ta có , v i hàm s

ụ ố , hàm s  liên t c trên , có

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s   đ ng bi n trên  và . Áp d ng tính ch t 1.6 có

ế ợ ề ế ậ ớ ệ K t h p v i đi u ki n (*) ta có k t lu n .

ủ ấ ậ ậ ươ ệ V y t p nghi m c a b t ph ng trình (1) là

ệ ầ ọ ả ấ ươ ở Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i b t ph ng trình ụ    ví d  ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.3:

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

37

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ờ ả L i gi i:

ủ ệ ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh c a h :

ủ ấ ệ ỏ ươ Xét thay vào (1) th a mãn nên là nghi m c a b t ph ng trình (1)

ủ ấ ệ ỏ ươ Xét thay vào (1) không th a mãn nên  không là nghi m c a b t ph ng trình

(1)

Xét ta có

ụ ố ớ ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

.

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s  đ ng bi n trên  Áp d ng tính ch t có

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n (*) ta có .

ậ ậ ươ ng trình (1) là

ủ ấ ọ ệ ầ ả ấ ươ ở ệ V y t p nghi m c a b t ph Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i b t ph ng trình ụ    ví d ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.4:

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ờ ả L i gi i:

ủ ệ ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh c a h :

ủ ấ ệ ỏ ươ Xét thay vào (1) th a mãn nên là nghi m c a b t ph ng trình (1)

Xét ta có

38

ụ ố ớ ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

.

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s  đ ng bi n trên  Áp d ng tính ch t có

Có . Nên

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n (*) ta có .

ủ ấ ậ ậ ệ V y t p nghi m c a b t ph ng trình (1) là

ươ ệ ầ ọ ả ấ ươ ở Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i b t ph ng trình ụ    ví d ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.5:

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ờ ả L i gi i:

ủ ệ ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh c a h :

ủ ấ ệ ỏ ươ Xét thay vào (1) th a mãn nên là nghi m c a b t ph ng trình (1)

Xét ta có

ụ ố ớ ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

.

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s  đ ng bi n trên  và Áp d ng tính ch t có

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n (*) ta có .

ậ ậ ươ ng trình (1) là

ủ ấ ọ ệ ầ ả ấ ươ ở ệ V y t p nghi m c a b t ph Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i b t ph ng trình ụ    ví d ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.6:

39

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ờ ả L i gi i:

ủ ệ ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh c a h :

ủ ấ ệ ỏ ươ Xét thay vào (1) th a mãn nên là nghi m c a b t ph ng trình (1)

Xét ta có

ụ ớ ố ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

.

ụ ế ấ ố ị Suy ra hàm s  ngh ch bi n trên  và Áp d ng tính ch t có

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n (*) ta có .

ậ ậ ươ ng trình (1) là

ủ ấ ọ ệ ầ ả ấ ươ ở ệ V y t p nghi m c a b t ph Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i b t ph ng trình ụ    ví d ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ả ấ ươ Gi i b t ph ng trình sau ụ Ví d  1.7:

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

ờ ả L i gi i:

ủ ệ ệ ề ị Đi u ki n xác đ nh c a h :

Khi đó

Xét , khi đó

ụ ớ ố ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

40

.

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s  đ ng bi n trên  và Áp d ng tính ch t có

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n xét ta có .

Xét , khi đó

ụ ớ ố ố V i hàm s  , hàm s  liên t c trên . Có

.

ố ồ ụ ế ấ Suy ra hàm s  đ ng bi n trên  và Áp d ng tính ch t có

.

ế ợ ệ ớ ề K t h p v i đi u ki n xét ta có .

ậ ậ ươ ng trình (1) là

ủ ấ ọ ệ ầ ả ệ ươ ở ệ V y t p nghi m c a b t ph Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi i h  ph ng trình ụ    ví d  ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ể ấ ươ ớ ỏ ệ Bài toán 2 Tìm m đ  b t ph ọ   ng trình  có nghi m (th a mãn v i m i x

ộ ả thu c kho ng K

ể ấ ướ ẫ ươ ệ ọ Giáo viên: H ng d n h c sinh  tìm m đ  b t ph ng trình có nghi m ở    ví

ố ể ả ệ ủ ụ ơ ụ d  2.1, áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ể ấ ươ ệ ớ ọ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.1:

ề ớ (Câu 1b) Đ  thi HSG l p 12 năm 2015­2016 – Vĩnh Phúc)

ướ ẫ ọ ờ ả Giáo viên: H ng d n h c sinh trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

L i gi ờ ả i

ụ ế ả ớ ố V i hàm s ố là hàm s  liên t c trên , có . Ta có b ng bi n thiên

ụ ế ả ấ Qua b ng bi n thiên, áp d ng tính ch t ta có .

41

ớ ậ ươ ệ ấ

ớ ể ấ ươ ệ ọ ng trình (1) có nghi m v i m i  V y v i , b t ph ọ ẫ ướ Giáo viên: H ng d n h c sinh  tìm m đ  b t ph ng trình có nghi m ở    ví

ố ể ả ệ ủ ụ ơ ụ d  2.2, áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ể ấ ươ ệ ớ ọ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.2:

ướ ẫ ọ ờ ả Giáo viên: H ng d n h c sinh trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

L i gi ờ ả i

Đ t   ặ

ệ ủ ụ ế ớ ơ Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s ả ố , v icó . B ng bi n thiên

ừ ả ế T  b ng bi n thiên ta có  thì .

ố ồ ớ ố ố ế   ụ Khi đó . V i hàm s  ,là hàm s  liên t c trên , có . Suy ra hàm s  đ ng bi n

ụ ấ ấ ươ ỏ trên . ÁP d ng tính ch t . B t ph ng trình (2) th a mãn

ớ ậ ấ ng trình (1) có nghi m

ươ ầ ệ ọ ở V y v i , b t ph Giáo viên: Yêu c u h c sinh làm vi c cá nhân gi ệ có nghi m v i m i  ệ ọ ớ ươ ả ấ i b t ph ng trình ụ    ví d ,

ố ể ả ệ ủ ụ ơ áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i.

ể ấ ươ ệ ọ ớ Tìm m đ  b t ph ng trình sau có nghi m v i m i ụ Ví d  2.3:

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

L i gi ờ ả i

Đ t   ặ

42

ệ ủ ụ ơ Xét tính liên t c và đ n đi u c a hàm s ớ ố , v icó .

ố ồ ế Suy ra hàm s   đ ng bi n trên . Nên

ươ ở ấ B t ph ng trình (2) tr  thành .

ố ồ ụ ế ớ ố ố V i hàm s  ,là hàm s  liên t c trên , có . Suy ra hàm s  đ ng bi n trên . ÁP

ấ ấ ươ ỏ ụ d ng tính ch t  B t ph ng trình (2) th a mãn

ớ ậ ươ ọ ớ

ệ ệ có nghi m v i m i  ươ ể ấ ị ớ ệ ấ ng trình (1) có nghi m  ấ ủ Tìm giá tr  l n nh t c a m đ  b t ph ớ   ng trình sau có nghi m v i V y v i , b t ph ụ Ví d  2.4:

m i ọ

ọ ả ụ H c sinh: Gi i ví d

ọ ọ ờ ả Giáo viên: G i h c sinh lên trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n:

L i gi ờ ả i

ấ ọ ớ Xét thay vào (1) th y (1) đúng v i m i m.

ớ ố Xét  thì , v i hàm s

ụ    , hàm s  ố  liên t c trên . Có , mà

ả ế B ng bi n thiên

ừ T  đó suy ra

ụ ấ ấ ươ ỏ Áp d ng tính ch t . B t ph ng trình (2) th a mãn

ấ ậ ớ ươ ớ ọ V y v i , b t ph ng trình (1) có nghi m ệ ệ có nghi m v i m i

ả ấ ủ m ph i tìm là

ệ ậ ị ớ Do đó giá tr  l n nh t c a  Bài t p rèn luy n

Bài toán 1:

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.1: Gi

43

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.2: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.3: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.4: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.5: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.6: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.7: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.8: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.9: Gi

Đáp s :ố

44

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.10: Gi

Đáp s :ố

ả ấ ươ i b t ph ng trình sau Bài 1.11: Gi

Đáp s :ố

Bài toán 2

ể ấ ị ủ ươ ệ ớ ng trình sau có nghi m v i m i ọ x. Bài 2.1: Tìm giá tr  c a m đ  b t ph

Đáp s :ố

ể ấ ị ủ ươ ệ ớ ọ ng trình sau có nghi m v i m i. Bài 2.2: Tìm giá tr  c a m đ  b t ph

Đáp s :ố

ấ ủ ể ấ ị ươ ệ ớ   ng trình sau có nghi m v i ỏ Bài 2.3: Tìm giá tr  nh  nh t c a m đ  b t ph

m i ọ x.

Đáp s :ố

ầ ả ậ ọ ờ ả ụ Giáo viên: Yêu c u h c sinh th o lu n nhóm, tìm l i gi i cho các ví d  sau:

ả ụ ­ Nhóm 1: Gi i ví d  1.2,1.7, 2.2

ả ụ ­ Nhóm 2: Gi i ví d  1.3,1.6, 2.3

ả ụ ­ Nhóm 3: Gi i ví d  1.4,1.5, 2.4

ọ ả ậ ờ ả H c sinh : Th o lu n nhóm và tìm l i gi ụ i cho các ví d .

ỗ ượ ọ ủ ệ ạ Giáo viên: G i m i l t 03 đ i di n c a 03 nhóm lên trình bày và phân tích

ả ờ l i gi i.

ọ ờ ả H c sinh : Trình bày và phân tích l i gi i

ế ậ ậ ắ ờ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n và kh c sâu l i gi ả   i:

45

ụ ụ ơ ệ ậ ấ ệ   Giáo viên nh n xét: Qua các ví d  trên ta th y vi c áp d ng tính đ n đi u

ố ả ộ ố ạ ề ấ ươ ỏ ủ c a hàm s  vào gi i m t s  d ng toán v  b t ph ng trình t ệ    ra hi u

ả ờ ả ụ ọ ắ qu  và cho l i gi i ng n g n. Thông qua các ví d  đó các em đ ượ ồ   c b i

ự ậ ụ ố ể ả ấ ệ ủ ơ ưỡ d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ươ   ng

trình.

ậ ả ế ấ ủ ề ề ạ ộ Ho t   đ ng   6 ụ :   V n   d ng   cách   gi i   quy t   v n   đ   trong   ch   đ   khác

ự ươ t ng t

ậ ạ ấ ọ ỹ K  thu t d y h c: V n đáp

ừ ể ầ ươ ụ Giáo viên: Th y và các em v a tìm hi u khá sâu ph ng pháp áp d ng tính

ố ể ả ấ ệ ủ ươ ề ặ ấ ậ ơ đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình. V n đ  đ t ra là: V y chúng

ố ể ả ệ ủ ụ ể ươ ệ ơ ta có th  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ng trình, h  ph ươ   ng

ượ ế ượ ậ ụ ư ế trình đ c không? N u đ c thì v n d ng nh  th  nào?

ọ ả ờ ả H c sinh: ậ  Th o lu n, tr  l i.

ế ậ ậ Giáo viên: Nh n xét, phân tích và k t lu n:

ố ể ả ủ ụ ệ ể ơ Chúng ta có th  áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i ph ươ   ng

ệ ươ ể ậ ụ ả trình, h  ph ng trình. Hay nói cách khác, có th  v n d ng cách gi ế   i quy t

ủ ệ ề ơ ố ấ v n đ  trong ch  đ ụ ủ ề này cho ch  đủ ề “Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s

ươ ệ ươ ể ả đ  gi i ph ng trình, h  ph ng trình ”.

ụ ể C  th :

ướ ậ ế ấ ề ầ ề ấ ả ủ ề ế B c 1: Nh n bi t v n đ : Các v n đ  c n gi i quy t trong ch  đ  là gì?

ướ ế ậ ạ ả ế ấ ế ạ ả B c 2: L p k  ho ch gi ề ậ i quy t v n đ : L p k  ho ch gi ế ấ i quy t v n đ ề

ẫ ươ ệ ủ ụ ơ ự ư ủ ề “Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả   i theo m u t ng t nh  ch  đ

ươ ấ b t ph ng trình”

ướ ự ệ ả ế ấ ề ả ế ầ ượ ừ B c 3: Th c hi n gi i quy t v n đ : Gi i quy t l n l ề ặ   ấ t t ng v n đ  đ t

ủ ề ủ ế ạ ra c a ch  đ  theo k  ho ch.

ế ấ ủ ề ề ươ ự ướ ả i quy t v n đ  trong ch  đ  khác t ng t

ổ ậ ụ B c 4: V n d ng cách gi ể ế VI. T ng k t, ki m tra đánh giá

46

ổ ế ạ ộ Ho t đ ng 7 ể : T ng k t, ki m tra đánh giá

ướ B ế ổ c 1: T ng k t

ậ ạ ế ỹ ọ K  thu t d y h c: Thuy t trình

ụ ừ ể ầ ơ ệ ủ   ủ ề “Áp d ng tính đ n đi u c a Giáo viên: Th y và các em v a tìm hi u ch  đ

ố ể ả ấ ươ ủ ề ể ổ ế hàm s  đ  gi i b t ph ng trình” . Qua ch  đ  này có th  t ng k t m t s ộ ố

ư ộ n i dung nh  sau:

ụ ậ ươ ụ ủ ệ 1. V n d ng ph ơ ng pháp áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả ấ   i b t

ươ ể ạ ế ạ ạ ả ộ ph ng trình m t cách linh ho t, sáng t o đ  đ t k t qu  cao.

ể ượ ướ ả ọ ồ ế ấ ủ ề ề ủ 2. Hi u đ c các b c gi ộ i quy t v n đ  c a m t ch  đ  bài h c g m:

ướ ậ ế ấ ề B c 1: Nh n bi t v n đ

ướ ế ậ ạ ả ề B c 2: L p k  ho ch gi ế ấ i quy t v n đ

ướ ự ệ ả ề B c 3: Th c hi n gi ế ấ i quy t v n đ

ướ ả ế ấ ủ ề ề ươ ự ậ ụ B c 4: V n d ng cách gi i quy t v n đ  trong ch  đ  khác t ng t

ượ ự ả ế ấ ề ồ ậ ể 3. Hi u đ c năng l c gi ụ   ộ i quy t v n đ  g m các n i dung sau và v n d ng

ệ ể ọ ậ tri t đ  trong h c t p:

ượ ệ ố ượ + Phân tích đ ọ ậ c tình hu ng trong h c t p; phát hi n và nêu đ ố   c tình hu ng

ọ ậ ề ấ có v n đ  trong h c t p.

ị ượ ế ề ề ể ế ấ + Xác đ nh đ c và bi ấ   t tìm hi u các thông tin liên quan đ n v n đ ; đ  xu t

ượ ệ ả đ c bi n pháp gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ự ệ ệ ả ế ấ ự ề ậ ợ + Th c hi n bi n pháp gi i quy t v n đ  và nh n ra s  phù h p hay không

ả ệ ợ ủ phù h p c a gi ự i pháp th c hi n.

ự ự ọ ự ạ ợ ả ệ 4. Rèn luy n năng l c t h c, sáng t o, tính toán, h p tác, năng l c gi ế   i quy t

ề ả ở ứ ủ ề ứ ộ ọ ấ v n đ  c m c m t bài toán và m c ch  đ  bài h c.

ướ B ạ ộ c 2: Ho t đ ng nhóm

ậ ạ ả ậ ọ ỹ K  thu t d y h c: Th o lu n nhóm

ầ ả ậ ọ Giáo viên: Yêu c u h c sinh th o lu n theo nhóm và sau đó g i l n l ọ ầ ượ ạ   t đ i

ệ ừ ọ ộ di n t ng nhóm h c sinh lên trình bày n i dung.

47

ọ ử ạ ệ ả ậ ộ H c sinh : Th o lu n nhóm và đó c  đ i di n nhóm trình bày n i dung.

ừ ể Giáo viên: Cho đi m t ng nhóm.

ế ậ Giáo viên: Nh n xét, k t lu n ( ụ ụ ) ậ ph  l c 2

ướ ự ẫ B ọ c 3: H c sinh t đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm

ậ ạ ế ỹ ọ K  thu t d y h c: Thuy t trình

ế ự ẫ đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm Giáo viên: Phát Phi u t ỗ ọ    cho m i h c

ả ả ế ự ẫ Phi u t đánh giá và đánh giá l n nhau trong sinh và mô t , gi ộ i thích n i dung

ướ ể ế ẫ ọ nhóm sau đó h ầ   ng d n h c sinh cho đi m các tiêu chí trong phi u và yêu c u

ế ự ệ ẫ ọ h c sinh hoàn thi n Phi u t đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm.

ọ ế ự H c sinh phụ ệ : Hoàn thi n Phi u t ẫ  đánh giá và đánh giá l n nhau trong nhóm (

ộ ưở ưở ề ế ả ổ l c 3ụ ) n p cho nhóm tr ng, nhóm tr ợ ng v  nhà t ng h p k t qu  báo cáo

giáo viên.

ướ ể B c 4: Ki m tra 45 phút

ự ể ằ ậ ọ ụ   Giáo viên: Cho h c sinh ki m tra 45 phút nh m đánh giá năng l c v n d ng

ố ể ả ệ ệ ơ ươ ủ tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i h  ph ự ng trình, năng l c tính toán, năng

ự ạ ả ề ủ ấ ả ọ ế ấ ớ ự l c sáng t o và năng l c gi i quy t v n đ  c a t ự   t c  h c sinh trong l p th c

ề ể ớ ớ ứ ệ ố ượ ự nghi m so v i l p đ i ch ng. Đ  ki m tra đ ọ   c xây d ng logic, khoa h c,

ượ ề ầ ố ả ế ể ừ ượ ư đ a ra đ c nhi u tình hu ng c n gi i quy t đ  t đó đánh giá đ c năng

ố ể ả ấ ủ ụ ệ ậ ơ ươ ự l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ự   ng trình, năng l c

ự ự ạ ả ề ủ ọ ế ấ tính toán, năng l c sáng t o, năng l c gi i quy t v n đ  c a h c sinh.

ề ể ộ ề N i dung  đ  + đáp án đ  ki m tra ( ụ ụ ) ph  l c 4

ế ả ể K t qu  ki m tra ( ụ ụ ) ph  l c 5

ặ V. D n dò

ậ ạ ả ậ ọ ỹ ở K  thu t d y h c: Th o lu n nhóm nhà

ề ả ậ ớ ỗ ư Giáo viên chia l p thành 03 nhóm nh  cũ, m i nhóm v  nhà th o lu n nhóm

ự ệ ầ và th c hi n các yêu c u sau:

48

ế ệ ủ ụ 1. Vi ạ t bài thu ho ch v  ch  đ ơ ề ủ ề “Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả   i

ươ ấ b t ph ng trình ”:

ự ả ế ấ ề ồ ộ i quy t v n đ  g m các n i dung nào? Ở ủ ề Áp   ch  đ  “ Câu h i:ỏ  Năng l c gi

ố ể ấ ệ ơ ươ ượ ủ ụ d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  b t ph ng trình ự ” năng l c đó đ c th ể

ư ế ệ hi n nh  th  nào?

ụ ậ ả ế ấ ủ ề ụ ơ 2. V n d ng cách gi ề i quy t v n đ  trong ch  đ ệ      “Áp d ng tính đ n đi u

ố ể ả ấ ươ ủ c a hàm s  đ  gi i b t ph ng trình ”:

ứ ế ề ổ ợ ọ ươ ấ ươ + T ng h p các ki n th c đã h c v    ph ng trình, b t ph ng trình: các

ờ ả ổ ươ ế ươ ươ ạ d ng   và   l i   gi i,   các   phép   bi n   đ i   t ng   đ ấ ng   b t   ph ng   trình,   h ệ

ươ ph ng trình.

ướ ẫ ọ ả Giáo viên h ng d n h c sinh tham kh o các sách sau:

ươ ả ộ ứ Ph ng pháp gi i toán Mũ – Lôgarit, NXB Hà N i, Năm ồ [1] Lê H ng Đ c,

2003.

ễ ấ ầ ươ ươ Ph ố ng pháp hàm s  trong các bài ng, [2] Nguy n T t Thu – Tr n Văn Th

ạ ọ ố ồ toán đ i sạ ố, NXB Đ i h c Qu c gia TP H  Chí Minh, Năm 2010.

ủ ầ ạ ấ ổ ạ ố Đ i s  10, NXB ủ [3] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ụ Giáo d c, Năm 2006.

ủ ạ ầ ấ ổ ạ ố ả Đ i s  và Gi i tích ủ [4] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ụ ệ 11, NXB Giáo d c Vi t Nam, Năm 2015.

ủ ạ ầ ấ ổ ả Gi i tích 12, NXB ủ [5] Tr n Văn H o (T ng ch  biên) – Vũ Tu n (Ch  biên),

ệ ụ Giáo d c Vi t Nam, Năm 2007

ấ ầ ớ ạ ọ ệ ề ể ẳ ệ Gi i thi u đ  tuy n sinh vào Đ i h c, Cao đ ng, NXB [6] Tr n Tu n Đi p,

ộ Hà N i, Năm 2009.

ổ ẻ ể ậ ả ồ ọ [7] Tuy n t p Olympic 30­04, Toán h c tu i tr  và tham kh o các ngu n tài

ệ ạ li u trên m ng Internet.

ụ ủ ồ ọ [8] H  Sĩ Đàm (Ch  biên), Tin h c 10, NXB Giáo d c, năm 2006

ệ ề ọ [9] Tài li u v  Tin h c trên Internet

49

ậ ề 3. Làm bài t p v  nhà:

Ự Ầ Ệ PH N 3: TH C NGHI M – ĐÁNH GIÁ

ụ ươ ệ I. M c đích và ph ự ng pháp th c nghi m

ụ ươ ọ ả ế ấ ề ả ạ ­ M c đích : Đ a pư h ạ ng pháp d y h c gi i quy t v n đ  khi gi ng d y ch ủ

ủ ụ ệ ơ ươ ố ể ả b t  ấ ph i ng trình” đ  “ề Áp d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi cho h cọ

ớ sinh gi i ỏ l p 12 THPT:

ồ ưỡ ố ể ụ ủ ự ệ ậ +   B i   d ng   n ơ ăng   l c   v n   d ng   tính   đ n   đi u   c a   hàm   s   đ   gi ả b tấ i

ươ ệ ệ ạ ả ọ ả ế ượ ph ng trình có đ t hi u qu  rõ r t không (H c sinh gi i quy t đ ạ   c đa d ng

ạ ươ ụ ố ươ các d ng bài toán gi ả h  ệ ph i ng trình và áp d ng t t ph ử ụ   ng pháp s  d ng

ệ ủ ơ ố tính đ n đi u c a hàm s  không)?

ự ự ọ ể ạ ợ + Có phát tri n các năng l c t h c, sáng t o, h p tác, tính toán, công ngh ệ

ự ả ế ấ ủ ề ề ủ ủ ộ ộ thông tin, năng l c gi i quy t v n đ  c a m t bài toán và c a m t ch  đ  bài

ọ h c ọ cho h c sinh không?

ươ ự ươ ọ ­ Ph ự ng pháp th c nghi m ệ : Xây d ng 01 giáo án ph ạ ng pháp d y h c gi ả   i

ề ạ ở ớ ế ấ ự ệ ộ ươ quy t v n đ  d y ớ  l p th c nghi m so v i giáo án có n i dung t ứ   ng  ng

ư ụ ả ạ ở ớ ứ nh ng không áp d ng gi i pháp trên d y ố  l p đ i ch ng.

ổ ứ ự ệ II. T  ch c th c nghi m

ả ế ự ệ ạ ư Tác gi ti n hành th c nghi m d y h c ọ ở ườ  tr ng THPT Hai Bà Tr ng – Th ị

ự ệ ỉ xã Phúc Yên ­ T nh Vĩnh Phúc trong tháng 1 0 năm 2019. Nhóm th c nghi m là

ể ọ ỏ ủ ọ ộ đ i tuy n h c sinh gi i môn Toán c a nhà tr ườ  có 9 h c sinh ng .

ả ể ứ ế ế ể ả ả ộ K t qu  ki m ch ng tr ấ   ướ   tác đ ng là k t qu  bài ki m tra kh o sát ch t c

ộ ậ ử ụ ứ ể ể ầ ả ị ượ l ng l n 1 và s  d ng phép ki m ch ng t_test đ c l p đ  xác đ nh kh  năng

ữ ệ ộ ọ ị ỏ chênh l ch gi a giá tr  trung bình c a ể ủ đ i tuy n h c sinh gi i (9 em) có x y raả

ủ ẫ ướ ng u nhiên hay không c a nhóm tr ộ .  c và sau tác đ ng

ả ể ế ộ ứ K t qu  ki m ch ng sau tác đ ng:

50

ố ể ả ự ậ ủ ụ ệ ươ V  nề  ơ    ăng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi b tấ      ph i ng trình,

ự ự ự ạ ả ế ấ ề ủ năng l c tính toán, năng l c sáng t o,   năng l c gi ộ     i quy t v n đ  c a m t

ể ể ả ế ả ư ử ụ ế bài toán: là đi m k t qu  bài ki m tra vi t mà tác gi đ a ra và s  d ng phép

ể ể ộ ậ ự ứ ệ ề ể ị ứ ki m ch ng t_test đ c l p đ  ki m ch ng s  chênh l ch v  giá tr  trung bình

ướ ộ ả ủ ề ụ c a ủ  nhóm tr c và sau tác đ ng (gi i pháp c a đ  tài đã áp d ng).

ự ự ọ ề ả ế ấ ề ủ V  năng l c t ợ  h c, h p tác, ệ    công ngh  thông, gi ộ     i quy t v n đ  c a m t

ủ ề ở ớ ự ệ ủ ể ế ả ả ẩ ọ      ch  đ  bài h c l p th c nghi m ọ    : là đi m k t qu  các s n ph m c a h c

sinh bao g m:ồ

ề ể V  đánh giá chung ủ ọ : là đi m c a h c sinh (Đ

HS):

ế ệ ả ự III. K t qu  th c nghi m

ả ồ ưỡ ệ ự ậ ụ ệ ủ ơ Hi u qu  b i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả ấ   i b t

ươ ọ ỏ ớ ượ ể ệ ở ph ng trình cho h c sinh gi i l p 12 đ c nâng cao, th  hi n các khía

ạ c nh sau:

ệ ồ ưỡ ự ậ ụ ệ ủ ơ ứ ấ  vi c b i d ng năng l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ ố ể Th  nh t là

ả ấ ươ ự ệ ệ ệ ạ ả gi i b t ph ả   ằ ng trình đ t hi u qu  rõ r t. B ng vi c xây d ng giáo án gi ng

ụ ệ ể ươ ọ ả ế ấ ạ d y khoa h c; ọ áp d ng tri t đ  ph ạ ng pháp d y h c gi ề ế   i quy t v n đ  k t

ậ ạ ạ ả ạ ả ớ ọ ọ ỹ ợ h p v i các k  thu t d y h c đa d ng, linh ho t đ m b o logic, khoa h c, đ ể

ả ế ấ ủ ộ ự ề gi ạ ủ ọ   i quy t v n đ  đã giúp phát huy tính tích c c, ch  đ ng, sáng t o c a h c

ớ ệ ố ụ ụ ạ ậ ọ sinh. Bên c nh đó, v i h  th ng ví d  minh h a và bài t p áp d ng phong phú,

ọ ớ ề ầ ố ả ủ ề ế ể khoa h c v i nhi u tình hu ng c n gi i quy t, ch  đ  đã giúp phát tri n năng

ụ ố ể ả ấ ệ ủ ơ ươ ồ ự ậ l c v n d ng tính đ n đi u c a hàm s  đ  gi i b t ph ờ   ng trình, đ ng th i

ự ự ự ể ạ ả phát tri n năng l c tính toán, năng l c sáng t o, năng l c gi ế ấ i quy t v n đ ề

ự ộ ả ế ấ ủ ề ề ủ ọ ủ c a m t bài toán và năng l c gi ộ i quy t v n đ  c a m t ch  đ  bài h c cho

ọ h c sinh.

ứ ọ ượ ể ướ ố h c sinh đ c phát tri n năng l c t ự ự ọ Tr h c. c đây, đa s  các em Th  hai là

ự ọ ầ ẩ ị ở ằ cho r ng t h c có nghĩa là th y cô giáo giao cho chu n b ọ    nhà, các em đ c

ệ ẩ ị ở ơ ữ ư tài li u và chu n b nhà là xong. H n n a, các em ch a đánh giá đúng vai trò

51

ạ ữ ự ề ệ ỉ ệ ủ c a vi c nhìn l ệ   i và đi u ch nh nh ng sai sót trong quá trình th c hi n nhi m

ể ừ ự ề ờ ị ỉ ụ ọ ậ v  h c t p đ  t đó có s  đi u ch nh k p th i.

ị ượ ụ ọ ậ ệ ộ ự ủ ộ ự ặ + Xác đ nh đ c nhi m v  h c t p m t cách t giác, ch  đ ng; t đ t cho

ỏ ự ỗ ự ọ ậ ự ụ ệ ể ấ ấ mình m c tiêu h c t p đ  đòi h i s  n  l c ph n đ u th c hi n.

ọ ậ ự ệ ề ế ế ạ ậ ầ   + L p và th c hi n k  ho ch h c t p nghiêm túc, n n n p theo yêu c u

ụ ọ ậ ệ nhi m v  h c t p.

ế ủ ự ữ ề ậ ạ ả ỉ ệ   + Nh n ra và đi u ch nh nh ng sai sót, h n ch  c a b n thân khi th c hi n

ụ ọ ậ ệ các nhi m v  h c t p.

ứ ọ ượ ự ự ể h c sinh đ ợ c phát tri n năng l c h p tác, năng l c công ngh ệ Th  ba là

Ở ề ệ ầ ọ thông tin. đ  tài này, thông qua vi c giáo viên phân nhóm, yêu c u h c sinh

ế ẩ ậ ả ị ở ầ th o lu n và chu n b  bài thuy t trình trên PowerPoint nhà đã góp ph n phát

ự ể ệ ả ọ ạ   tri n năng l c công ngh  thông tin cho h c sinh. Trong quá trình gi ng d y

ớ ổ ứ ạ ộ ầ ợ trên l p, giáo viên cũng đã t ch c ho t đ ng nhóm do đó các em c n h p tác,

ụ ượ ể ệ ỗ ợ ợ ỗ ợ ẫ h  tr  l n nhau đ  hoàn thành các nhi m v  đ c giao (h p tác, h  tr  nhau

ả ề ừ ể ọ ể đ  cùng gi ế ấ i quy t v n đ ), t ự ợ  đó phát tri n năng l c h p tác cho h c sinh.

ụ ể C  th :

ậ ụ ệ ủ ề 1/ Phân tích và đánh giá v  năng l c ơ ự v n d ng tính đ n đi u c a hàm s ố

ươ ự ự ự ạ ể ả đ  gi i ph ng trình, năng l c tính toán, năng l c sáng t o, năng l c gi ả   i

ế ấ ề ủ ủ ọ ộ quy t v n đ  c a m t bài toán c a h c sinh:

ả ế ứ ể ị ướ K t qu ả chi ti ể t ế ki m ch ng đ  xác đ nh nhóm tr ộ   c và sau tác đ ng B ng 1:

Đi mể ể Đi m sau ọ ướ Stt Nhóm H  và tên tr c tác Ghi chú tác đ ngộ đ ngộ

ầ 1 Tr n   Th ị 1 5 9.25

5 9.5 ọ Ng c Châu Nguy nễ 2

ị Th   Thùy

52

D ngươ ạ Ph m   Trí 3 5 9.75

Đ cứ Hoàng   Thị 4

Thanh 5 9.5

Hi nề Nguy nễ 5

Qu nhỳ 7 10

H ngươ Nguy nễ 6

ứ Đ c Hoàng 6 9.5

2

Lâm Nguy nễ 7 5 9 ả

H i Nam D ngươ 8

Quang 6 10

Đăng Ph mạ 9

Minh 5 9.75

Thanh Ph mạ 10

Ph ngươ 6 8.75

3

Th oả Nguy nễ 11

Ng cọ 6 9.5

Thăng Đào   Duy 12 5 10 Tùng

5.5 9.54

53

ả ứ ể ế ổ ị ướ K t qu ả T ng h p ể ợ ki m ch ng đ  xác đ nh nhóm tr c và sau tác B ng 2:

đ ngộ

Tr c tướ h cự ự ệ Sau th c nghi m

TBC nghi mệ 5.5 9.54

ủ ể ể ể Trong đó:  TBC: là đi m trung bình chung c a đi m ki m tra

ể ể ồ ướ ủ ộ ộ Bi u đ  so sánh đi m trung bình tr c tác đ ng và sau tác đ ng c a nhóm

ự ệ th c nghi m

ả ủ ự ủ ệ ể ế ể   ộ K t qu  c a bài ki m tra sau tác đ ng c a nhóm th c nghi m có đi m

ệ ộ ề ể trung bình là 9.54. Đ  chênh l ch là ấ cao. Đi u đó cho th y đi m trung bình

ự ệ ề ổ ướ ủ c a nhóm th c nghi m đã có s ự   thay đ i theo chi u h ng t ố ơ , nhóm t h n

ượ ộ ể ọ h c sinh sau đ c tác đ ng đã có đi m trung bình cao h n ộ . ơ khi ch a tác đ ng ư

ự ả ế ấ ộ 2/ Phân tích và đánh giá về  năng l c gi ề ủ i quy t v n đ  c a m t ch  đ ủ ề

ủ ọ bài h cọ  c a h c sinh:

ủ ế ả ạ ợ ổ ượ ọ K t qu  bài thu ho ch c a h c sinh: Các em đã t ng h p đ ộ   c n i

ủ ự ả ả ủ ừ ế ấ ế ề ộ dung c a năng l c gi i quy t v n đ  và các k t qu  c a t ng n i dung đó

ủ ề ư ậ ề ầ ượ ủ c a ch  đ . Nh  v y đ  tài đã góp ph n giúp các em đ ể c phát tri n năng

ả ế ấ ỉ ở ứ ộ ở ứ ủ ề ự l c gi ề i quy t v n đ , không ch m c đ  bài toán mà còn m c ch  đ  bài

h c.ọ

ự ự ọ ủ ọ ề 3/ Phân tích và đánh giá v  năng l c t h c c a h c sinh:

ủ ọ ả ể ế ể ấ ở K t qu  đi m c a h c sinh 100% t ừ .75 đi m tr  lên cho th y: 100% 8

ế ọ ậ ủ ủ ề ụ ế ạ ậ ọ ị các em bi t xác đ nh m c tiêu h c t p c a ch  đ  bài h c, l p k  ho ch và

ọ ậ ư ự ế ệ ạ ạ ậ ỉ th c hi n k  ho ch h c t p cũng nh  nhìn l ữ   ề i, nh n ra và đi u ch nh nh ng

54

ế ủ ả ụ ọ ậ ự ệ ệ ạ ư ậ   sai sót, h n ch  c a b n thân khi th c hi n các nhi m v  h c t p. Nh  v y

ượ ự ự ọ ể ộ ầ ề đ  tài đã góp ph n giúp các em đ c phát tri n năng l c t ầ    h c m t cách đ y

ọ ủ đ  và khoa h c.

ủ ọ ự ợ ề 4/ Phân tích và đánh giá v  năng l c h p tác c a h c sinh:

ả ổ ế ế ợ ọ ự ẫ K t qu  t ng h p Phi u h c sinh t đánh giá và đánh giá l n nhau trong

ọ ượ ể ể ạ nhóm: 12/12 em h c sinh đ c đánh giá có đi m trung bình đ t 8.75 đi m tr ở

ứ ế ượ ỗ ợ ự ợ lên, chi m 100%, t c các em đ ạ   c đánh giá là có s  h p tác, h  tr  các b n

ụ ượ ệ ư ậ ề ầ trong nhóm hoàn thành nhi m v  đ c giao. Nh  v y đ  tài đã góp ph n giúp

ự ợ ể các em phát tri n năng l c h p tác.

ệ ủ ọ 5/ Phân tích và đánh giá v  ề năng l c ự công ngh  thông tin c a h c sinh:

ể ế ạ ọ ọ ủ ề Bài thu ho ch sau khi h c xong ch  đ  bài h c và Đi m bài thuy t trình

ộ ố ế ứ ề ổ ợ ươ ố PowerPoint t ng h p m t s  ki n th c v  ph ng trình và hàm s  là 100%

ở ấ ọ ế ỗ ợ ợ ể ạ đ t đi m 8 tr lên cho th y các nhóm h c sinh đã bi ẫ   t h  tr , h p tác l n

ệ ử ụ ể ạ ả ả nhau trong vi c s  d ng Microsoft Word, Mathtype đ  so n th o văn b n, s ử

ụ ụ ả ể ắ ề ầ ộ   ử ụ ụ d ng công c  ch p  nh màn hình; s  d ng ph n m m Paint đ  c t dán m t

ử ụ ầ ả ể ể ể ạ   ph n  nh màn hình đ  chuy n vào PowerPoint và s  d ng PowerPoint đ  t o

ế ừ ể ệ ầ bài trình chi u, t đó góp ph n phát tri n năng l c ự công ngh  thông tin cho

ọ h c sinh.

ờ ạ ứ ộ ứ 6/ Đánh giá m c đ  h ng thú trong gi d y:

ế ờ ọ ở ớ ự ệ ấ ả Qua k t qu  quan sát gi h c l p th c nghi m cho th y trong gi ờ

ự ỏ ứ ớ ươ ọ ả ệ th c nghi m các em t ra h ng thú v i ph ạ ng pháp d y h c gi ế ấ   i quy t v n

ự ầ ợ ủ ộ ự ự ạ ơ đ ;ề  t ệ    tin, ch  đ ng, tích c c, sáng t o và có tinh th n h p tác h n khi th c hi n

ụ ọ ậ ệ các nhi m v  h c t p.

7/ Đánh giá chung:

ả ổ ể ế ọ ợ K t qu  t ng h p đi m h c sinh:

ể ọ ạ ở ạ Có 12/12 h c sinh đ t đi m trung bình t ừ 8.75 tr  lên, đ t 100%

55

ế ả ả ệ ứ K t qu  trên ch ng minh cho hi u ả ủ ệ qu  c a gi ấ i pháp là r t rõ r t. Đ ề

ệ ể ệ ầ ạ ọ tài đã góp ph n phát tri n toàn di n cho h c sinh trong giai đo n hi n nay.

ề ả ụ ủ ế 7.2. V  kh  năng áp d ng c a sáng ki n

ượ ụ ứ ể ề ­ Đ  tài đ c nghiên c u và áp d ng ọ ộ đ i tuy n h c sinh khá, gi ớ ỏ l p 12 i

ườ ượ ự ậ ụ tr ư ng THPT Hai Bà Tr ng và đã nâng cao đ ơ   c năng l c v n d ng tính đ n

ệ ủ ươ ề ọ đi u c a hàm s  đ  gi ố ể ả b t ấ ph i ng trình cho h c sinh. Ngoài ra, đ  tài còn

ự ự ọ ể ầ ạ ọ góp ph n phát tri n cho h c sinh năng l c t ợ  h c, sáng t o, h p tác, tính toán,

ự ả ệ công ngh  thông tin và năng l c gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ự ậ ụ ụ ề ả ơ   ệ ­ Đ  tài có kh  năng áp d ng trong vi c nâng cao năng l c v n d ng tính đ n

ệ ủ ả ươ ấ ươ ệ ươ đi u c a hàm s  đ ố ể gi i ph ng trình, b t ph ng trình, h  ph ng trình

ớ ọ ạ ấ ượ ườ cho h c sinh l p 12 t ớ i các l p ch t l ủ ng cao c a các tr ng THPT không

ị ỉ chuyên trên đ a bàn T nh Vĩnh Phúc.

ề ệ ả ­ Đ  tài làm tài li u tham kh o cho giáo viên.

ầ ượ ả ữ ậ 8. Nh ng thông tin c n đ c b o m t:

­ Không.

ệ ầ ề ế ể ụ 9. Các đi u ki n c n thi ế : t đ  áp d ng sáng ki n

ố ượ ọ ọ ỏ ọ ­ H c sinh: là đ i t ng h c sinh khá, gi i và h c sinh ôn thi THPT

ố ọ Qu c gia và h c sinh THPT

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ế ả ế ủ ổ ứ sáng ki n theo ý ki n c a tác gi và theo ý ki n c a t ch c, cá nhân đã

ử ế ế ầ ể ả ụ ụ ầ tham gia áp d ng sáng ki n l n đ u, k  c  áp d ng th  (n u có) theo các

ộ n i dung sau:

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10.1. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ế ả sáng ki n theo ý ki n c a tác gi :

ố ớ * Đ i v i giáo viên:

ồ ưỡ ư ạ ồ ưỡ ỹ ­ B i d ng k  năng s  ph m.B i d ng chuyên môn.

56

ụ ể ậ ươ ự ạ ọ ỹ ự ­ Phát tri n năng l c v n d ng các ph ậ   ng pháp d y h c tích c c, k  thu t

ự ả ọ ạ d y h c tích c c vào trong gi ng d y. ạ  Thêm yêu ngh .ề

ố ớ ọ * Đ i v i h c sinh:

ồ ưỡ ố ể ụ ủ ự ệ ậ ơ ­  B i   d ng   năng   l c   v n   d ng   tính   đ n   đi u   c a   hàm   s   đ   gi ả   b tấ i

ươ ph ng trình.

ự ự ọ ể ệ ạ ợ ­ Phát tri n năng l c t h c, sáng t o, h p tác, tính toán, công ngh  thông tin,

ả gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10.2. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ổ ứ ế sáng ki n theo ý ki n c a t ch c, cá nhân:

ố ớ * Đ i v i giáo viên:

ồ ưỡ ư ạ ồ ưỡ ỹ ­ B i d ng k  năng s  ph m. B i d ng chuyên môn.

ụ ể ậ ươ ự ạ ọ ỹ ự ­ Phát tri n năng l c v n d ng các ph ậ   ng pháp d y h c tích c c, k  thu t

ự ả ọ ạ d y h c tích c c vào trong gi ng d y. ạ  Thêm yêu ngh .ề

ố ớ ọ * Đ i v i h c sinh:

ồ ưỡ ố ể ụ ủ ự ệ ậ ơ ­  B i   d ng   năng   l c   v n   d ng   tính   đ n   đi u   c a   hàm   s   đ   gi ả   b tấ i

ươ ph ng trình.

ự ự ọ ể ệ ạ ợ ­ Phát tri n năng l c t h c, sáng t o, h p tác, tính toán, công ngh  thông tin,

ả gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ữ ổ ứ ử ặ ụ 11. Danh sách nh ng t ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th  ho c áp

ế ầ ụ ầ d ng sáng ki n l n đ u:

ổ ứ ị ỉ ạ Stt Tên t ch c/ Cá nhân Đ a ch ự   Ph m vi/Lĩnh v c

ụ ế

ể ộ ườ ứ ố   Đ i   tuy n   HSG   kh i Tr ng   THPT   Hai   Bà áp d ng sáng ki n ố Nhóm đ i ch ng 1

ể ệ 12 ố   ộ Đ i   tuy n   HSG   kh i Tr ngư ườ Tr ng   THPT   Hai   Bà ự Nhóm th c nghi m 2

ầ ạ 12 ế Tr n Quang Tuy n Tr ngư ườ Tr ng   THPT   Hai   Bà ự   Giáo viên d y th c 3

Tr ngư nghi mệ

57

Phúc Yên, Phúc Yên, ……………………….

ngày …. tháng …. năm 2020 ngày 20 tháng 02 năm 2020 ngày …. tháng ….. năm 2020

ủ ưở ả ế Ộ Ồ Ủ Ị Th  tr ơ ị ng đ n v Tác gi sáng ki n CH  T CH H I Đ NG

Ấ Ơ Ở Ế SÁNG KI N C P C  S

ầ ế Tr n Quang Tuy n

58