SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài :
“MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH LỚP 10
TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 1 HỌC HIỆU QUẢ CHỦ ĐỀ 5: GIẢI QUYẾT
VẤN ĐỀ VỚI SỰ TRỢ GIÚP CỦA MÁY TÍNH (SÁCH TIN HỌC 10 – KẾT
NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG)”
Lĩnh vực: Tin học
Năm học: 2023 - 2024
1
MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................... 2
1. Lí do chọn đề tài. ............................................................................................. 2
2. Mục đích nghiên cứu. ...................................................................................... 3
3. Đối tượng nghiên cứu. ..................................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu. ............................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu. ........................................................................................ 4
6. Tính mới của đề tài. ........................................................................................ 4
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 5
1. Cơ sở khoa học................................................................................................. 5
1.1 Cơ sở lý luận ............................................................................................... 5
1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................... 5
2. Nội dung nghiên cứu ....................................................................................... 6
2.1. Giải pháp 1: Sử dụng các câu chuyện hay trong lập trình để tạo hứng thú
học tập cho học sinh từ đó định hướng nghề nghiệp tương lai cho các em. ..... 6
2.2. Giải pháp 2: Thành lập nhóm học sinh yêu thích lập trình Python và giới
thiệu thêm một số trang web hay về học lập trình Python để tạo hứng thú học
tập cho học sinh. ................................................................................................ 8
2.3. Giải pháp 3: Tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua việc xây dựng
kế hoạch bài dạy theo định hướng giáo dục STEM. ....................................... 10
2.4. Giải pháp 4: Tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua hệ thống bài
tập tình huống trong thực tế và sử dụng phần mềm chấm tự động Themis. ... 19
3. Kết quả nghiên cứu ....................................................................................... 23
3.1. Phản hồi của học sinh. .............................................................................. 23
3.2. Hiệu quả của đề tài. .................................................................................. 23
3.3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài. ....................................... 25
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 31
1. Kết luận. ......................................................................................................... 31
2. Kiến nghị. ....................................................................................................... 31
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 33
2
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài.
“Tin học là môn học giúp học sinh có được năng lực tin học với những kĩ
năng cơ bản như sử dụng và quản lí phương tiện, công cụ và những hệ thống tự
động hóa của công nghệ thông tin và truyền thông. Từ đó có cách ứng xử phù hợp
với chuẩn mực đạo đức, văn hóa… trong môi trường số hóa cũng như nhận biết và
giải quyết những vấn đề trong nền kinh tế tri thức.
Môn Tin học ở cấp trung học phổ thông (THPT) nói chung và ở lớp 10 nói
riêng bao gồm phần cơ bản là nội dung cốt lõi và phần các chuyên đề học tập. Mỗi
phần đều phân hoá theo hai định hướng là Tin học ứng dụng (ICT), lấy hai mạch
kiến thức Học vấn số hoá phổ thông (DL), ICT làm chủ đạo và Khoa học máy tính
(CS), lấy mạch kiến thức CS làm chủ đạo”.
(Trích: https://giadinh.suckhoedoisong.vn/sgk-tin-hoc-10-canh-dieu-boi-duong-
kha-nang-tu-hoc-tu-kham-pha-cua-hoc-sinh-172230310121831382.htm)
“Trong chương trình cũ thì nội dung lập trình và thuật toán dạy tập trung ở
lớp 8 và lớp 11 theo cách tiếp cận nội dung mang tính hàn lâm. Theo PGS.TS Hồ
Sĩ Đàm, nội dung thuật toán, cấu trúc dữ liệu và lập trình là thành phần cơ bản của
Khoa học máy tính giúp hình thành và phát triển tư duy máy tính. Chương trình
năm 2018 đưa nội dung đó trải rộng trong cả 3 cấp học, chú trọng phương pháp
dạy học tích cực, ở giai đoạn giáo dục cơ bản sử dụng các ngôn ngữ lập trình trực
quan, hiện đại, phù hợp với lứa tuổi, giúp học sinh tự làm ra được sản phẩm số,
gây hứng thú học tập và sáng tạo”. (Trích: https://vnexpress.net/10-diem-moi-cua-
mon-tin-hoc-trong-chuong-trinh-pho-thong-moi-4011143.html)
Để đáp ứng được các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, đòi
hỏi người thầy phải luôn nỗ lực tìm tòi, bổ sung kiến thức, thay đổi tư duy linh
hoạt. Đặc biệt thay đổi phương pháp giảng dạy để phù hợp với từng đối tượng học
sinh, để trong mỗi giờ học, tiết học các em cảm thấy hứng thú và làm việc hiệu quả
từ đó lĩnh hội tri thức và rèn luyện các kĩ năng sống để có thể tự tin hoà nhập với
những thay đổi của xã hội.
Sau một năm triển khai chương trình SGK Tin học 10, chúng tôi nhận thấy
chủ đề 5: Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính là chủ đề trừu tượng và
làm học sinh cảm giác “sợ” học nhất. Ở chủ đề này học sinh tiếp cận với việc học
lập trình, cấu trúc dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình Python. Đó là một ngôn
ngữ mới và có rất nhiều ứng dụng thực tiễn. Việc học sinh nắm vững các kiến thức
cơ bản trong lập trình và sử dụng ngôn ngữ lập trình Python để giải quyết các bài
toán trên máy tính là yêu cầu vô cùng quan trọng để giúp học sinh tự tin, vững
vàng để học những kiến thức trong chương trình lớp 11 và có thể lựa chọn môn
Tin học là môn dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Để làm được điều đó, thì bản
3
thân người thầy cần phải giúp học sinh có hứng thú và thấy rõ tầm quan trọng của
việc học lập trình để giải quyết nhiều vấn đề trong thực tế. Từ đó tạo động lực
niềm tin hứng khởi để tạo đà cho các em yêu thích và đam mê với lĩnh vực này.
Chính vì vậy chúng tôi đã chọn đề tài: "Một số phương pháp tạo hứng thú cho
học sinh lớp 10 trường THPT Đô Lương 1 học hiệu quả chủ đề 5: Giải quyết
vấn đề với sự trợ giúp của máy tính (sách Tin học 10 – Kết nối tri thức với cuộc
sống)” làm sáng kiến kinh nghiệm trong năm học 2023 – 2024. Với mục đích được
trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp các phương pháp mà chúng tôi đã và đang áp
dụng rất có hiệu quả tại ngôi trường chúng tôi đang công tác và cũng hy vọng cách
làm này sẽ được bổ sung, hoàn thiện và nhân rộng trong trường THPT Đô Lương 1
nói riêng và các trường trên địa bàn của tỉnh Nghệ An nói chung.
2. Mục đích nghiên cứu.
Việc tạo hứng thú trong học tập cho học sinh là điều không thể thiếu đối với
giáo viên trong quá trình giảng dạy. Chúng tôi viết đề tài này với mục đích:
- Cùng trao đổi với các đồng nghiệp về các phương pháp tạo hứng thú học
tập cho học sinh mà chúng tôi đã áp dụng ở chủ đề 5: Giải quyết vấn đề với sự trợ
giúp của máy tính (sách Tin học 10).
- Nâng cao chất lượng môn Tin học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
của nhà trường và thực hiện tốt chương trình SGK mới.
- Đổi mới phương pháp dạy học – lấy người học làm trung tâm theo tinh
thần của SGK mới.
- Giúp học sinh lĩnh hội được kiến thức từ nhiều hướng, nhiều khía cạnh
khác nhau từ lí thuyết và từ thực tế thực hành để học sinh hiểu được kiến thức, có
những tư duy, sáng tạo dẫn tới ham học hỏi, yêu thích môn học mà học sinh trường
THPT Đô Lương 1 đang cần.
- Tìm ra những phương pháp mới dựa trên cơ sở khoa học để truyền thụ kiến
thức cho học sinh thêm sinh động và thực tế hơn, đặc biệt đối với chương trình Tin
học 10 là phần kiến thức mới và trừu tượng đòi hỏi học sinh phải có sự tư duy, sáng
tạo và kĩ năng thực hành trong giải quyết vấn đề.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Nghiên cứu các giải pháp để tạo hứng thú cho học sinh khi học lập trình và
ứng dụng trên ngôn ngữ lập trình Python tại trường THPT Đô Lương 1, nhằm mục
đích nâng cao chất lượng giáo dục môn Tin học tại trường.
4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: tìm đọc, nghiên cứu, phân tích
các tài liệu liên quan, rút kinh nghiệm trong thực tiễn giảng dạy, từ đó xây dựng cơ
sở lí luận của đề tài.
4
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: sử dụng phiếu
điều tra về hứng thú học tập môn Tin học của học sinh trước và sau khi tác động.
Từ đó đề ra những giải pháp phù hợp để nâng cao hứng thú học môn Tin học cho
học sinh.
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: sử dụng phương pháp thống kê để xử
lí số liệu, so sánh kết quả thu thập được.
5. Phạm vi nghiên cứu.
- Đề tài được xây dựng trong quá trình dạy học Tin học tại trường THPT Đô
Lương 1, Nghệ An.
6. Tính mới của đề tài.
Việc học sinh tiếp cận với học lập trình, cấu trúc dữ liệu và sử dụng ngôn
ngữ lập trình để giải quyết các bài toán không còn là vấn đề xa lạ trong thời đại
ngày nay, bởi vì các em đã được tiếp cận từ các bậc học trước. Tuy nhiên việc sử
dụng ngôn ngữ Python làm công cụ để dạy học lập trình trong môn Tin học THPT
thuộc chương trình phổ thông 2018 lại là một nội dung mới. Do vậy việc vận dụng
các phương pháp dạy học tích cực để giúp học sinh có hứng thú và học có hiệu quả
chủ đề “giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính”, trong đó có ngôn ngữ lập
trình Python là một vấn đề cần thiết và mang tính cấp bách mới.
Trên cơ sở bám sát mục tiêu của chương trình GDPT 2018, đề tài này của
chúng tôi sẽ giúp chính bản thân mình có phương pháp và tư duy mới để vận dụng
tốt vào công tác dạy học. Từ đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng các tiết dạy, giúp
học sinh có hứng thú để dễ dàng tiếp thu kiến thức và nâng cao chất lượng cho các
em.