PHẦN THỨ NHẤT
I.ĐẶT VẤN ĐỀ:
1.Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết để đáp ứng được nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy
và học nhưhiện nay thì sự thay đổi lớn nhất đó chính là cách thức tổ chức dạy học
trên lớp của giáo viên. Phương pháp và cách thức tổ chức giờ học theo phương
pháp mới thì các giáo viên đều được tiếp cận và cũng đã được áp dụng ở các
trường
Một trong những phương pháp dạy học tích cực hiện nayđược giáo viên áp
dụng nhiều trong giờ học chính là hình thức tổ chức học tập thảo luận nhóm
Ưu điểm của phương pháp này là: Giáo viên dễ thực hiện trên lớp, không cần cần
chuẩn bị nhiều, không đòi hỏi cao về cơ sở vật chất….Qua thảo luận nhóm các
thành viên của nhóm có thể được nhận thêm thông tin từ bạn bè, được biểu lộ qua
các quan điểm khác nhau và phát triển các kĩ năng giao tiếp.
Hoạt động nhóm được tổ chức sẽ làm tăng không khí học tập gắn bó,trong
từng nhóm, các ý kiến của mỗi cá nhân được đánh giá và chấp nhận, có sự cảm
thông chia sẻ, tin cậy và ủng hộ giữa học sinh với nhau, giúp các em hình thành và
phát triển khả năng làm việc hợp tác. Đây là một kĩ năng quan trọng của người lao
động tương lai. Học sinh học theo nhóm sẽ có cơ hội thể hiện hiểu biết, những kĩ
năng, những quan điểm, thái độ trước một vấn đề nêu ra. Tính cách cá nhân được
bộc lộ, phát triển tình bạn bè, ý thức cộng đồng. Đồng thời cũng rèn cho các em
tính tự giác, làm việc có kế hoạch, có kỉ luật…
Dạy học theo nhóm giúp giáo viên thu nhận những kinh nghiệm, sự sáng tạo
của học sinh, cũng là phương pháp có tính hiệu quả cao tạo điều kiện để học sinh
tham gia vào quá trình dạy học, giúp phát triển hành vi xã hội và phát triển tư duy.
Đặc biệt với học sinh lớp 6 các em vừa mới chuyển cấp có một sự thay đổi
khá lớn vế môi trường cũng như là các phương pháp học tập. Đòi hỏi giáo viên cần
có những kĩ năng tốt để giúp các em làm quen với các môn học mới trong đó có
môn sinh học. Môn sinh học 6 gồm những kiến thức về thế giới thực vật rất gần
gũi với các em. Vậy là giáo viên dạy môn sinh học 6 chúng ta cần phải có những kĩ
năng và phương pháp như thế nào để giúp các em tiếp thu những kiến thức đó một
cách hiệu quả nhất. Cách tiếp thu kiến thức hiệu quả nhất chính là rèn kĩ năng tiếp
thu kiến thức chủ động cho học sinh . Bằng cách giáo viên tạo hứng thú học tập
cho các em thông qua cách thức tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học . Thông qua
thảo luận, tranh luận trong nhóm làm tăng hiệu quả học tập nhất là lúc phải giải
quyết những vẫn đề khó thực sự xuất hiện nhu cầu phối hợp cá nhân để hoàn thành
nhiệm vụ chung. Trong hoạt động nhóm khó có thể có tính ỉ lại. Vì nếu giáo viên
đưa ra một quy tắc đánh giá năng lực hoạt động rõ ràng thì cá nhân mỗi học sinh
muốn đạt điểm số cao cần phải nỗ lực hoạt động tích cực. Đồng thời giáo viên
cũng cần tích cực khuyến khích học sinh đóng góp ý kiến cá nhận xét, bổ sung các
câu trả lời của bạn. Như vậy giờ học sẽ rất thú vị với học sinh
Khi áp dụng phương pháp hoạt động nhóm giáo viên phải làm sao để học
sinh thấy rằng hoạt động của học sinh là chủ yếu, giáo viên chỉ đóng vai trò là
người hướng dẫn, chỉ đạo việc tìm tòi, khai thác kiến thức của học sinh.
Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng việc tổ chức dạy học theo
hình thức thảo luận nhóm đôi khi chưa đạt hiệu quả cao vì:
+ Một số học sinh còn không hào hứng, ỷ lại vào các bạn khác, nghĩ việc đó
là chỉ giành cho các bạn khá, giỏi
+ Giáo viên còn ngại thay đổi nên chưa thực sự đầu tư thời gian cho việc áp
dụng phương pháp này trong dạy học
+ Chưa hướng dẫn cụ thể học sinh những kĩ năng để học tập theo nhóm cho
hiệu quả.
+ Đôi khi việc thực hiện còn mang tính hình thức dẫn tới hiệu quả chưa cao
Vì vậy tôi mạnh rạn đề xuất một số “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt
động nhóm trong dạy học môn sinh học 6”để giúp nâng cao hiệu quả trong dạy
học môn sinh học của bản thân, cũng như chia sẻ với bạn bè đồng nghiệp.
2. Đối tượng nghiên cứu:
- Là học sinh hai lớp 6A, 6B tôi đang trực tiếp giảng dạy môn sinh học
3. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu tìm tòi tài liệu
- áp dụng thực tế trong quá trình giảng dạy
4. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
- Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ tháng 8/2016 và kết thúc vào tháng
5/2017
PHẦN THỨ HAI
I.NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, dạy
học theo nhóm nhỏ, trong đó học sinh của một lớp học được chia thành các nhóm
nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ
học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau
đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp
Hiệu quả của phương pháp là tạo cho học tính tự giác, chủ động trong việc
tiếp thu kiến thức. Đồng thời học sinh được rèn luyện năng lực hợp tác làm việc
tập thể, nâng cao tính đoàn kết trong tập thể. Kết quả là tạo hứng thú trong học tập
cho học sinh.
2. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài
- Thực tế hiện nay do yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ở bậc trung học
cơ sở nên việc dạy học bằng hợp tác nhóm là rất cần thiết, nhưng việc thực hiện
chưa được tốt ở trong các tiết học, mang tính qua loa nên chưa kích thích được tính
tò mò ham học của học sinh bằng hình thức này.
- Khả năng tổ chức dạy học của một số giáo viên còn hạn chế nên việc áp dụng
dạy học hợp tác nhóm còn khó khăn, đặc biệt trong giờ học việc quản lí học trò
không tốt thì việc tổ chức nhóm cũng khó thành công.
- Qua giảng dạy của bản thân và đồng nghiệp trong phân môn thì việc dạy học hợp
tác nhóm nói chung chưa thực hiện được hoàn hảo, vấn đề này cũng do một số
nguyên nhân sau:
+ Do cơ sở vật chất của nhà trờng cha đáp ứng việc dạy học của giáo viên
ví dụ như:
+ Thiết kế phòng học, bàn nghế chưa phù hợp cho việc tổ chức học nhóm.
+ Nhiều giáo viên đã quen thuộc với cách dạy truyền thống nên khi tổ chức
cho các em sinh hoạt theo nhóm cảm thấy khối lượng công việc của một tiết dạy nó
tăng lên, bất tiện, sợ dạy không hết bài.
+ Trong một bài học có khi nội dung kiến thức dài sợ dạy không hết bài, nên
cứ nghĩ làm sao để dạy cho hết lượng kiến thức là được .
+ Do trong quá trình giảng dạy không thường xuyên tổ chức cho các em làm
quen hoạt động theo nhóm, học sinh cũng không quen, từ đó giáo viên sợ mất thời
gian nên cũng không tổ chức cho các em thực hiện được.
+ Do trong quá trình dạy học các đồ dùng dạy học, mẫu vật thực tế không đủ
phân phát cho tất cả các nhóm nên trong quá trình thảo luận giữa các nhóm không
đạt hiệu quả.
Là một giáo viên đã tham gia công tác dạng dạy môn sinh học nhiều năm đặc biệt
là giảng dạy môn sinh học 9 tôi đã áp dụng phương pháp này và cũng đã khá thành
công. Tuy nhiên khi được phân công giảng dạy thêm môn sinh học 6 thì tôi cũng
khá băn khoăn bởi lẽ: Học sinh lớp 6 các em còn nhỏ, lại là học sinh đầu cấp còn
chưa quen với phương pháp học mới vì vây việc rèn kĩ năng cho các em sẽ khó
khăn hơn với các em học sinh lớp 9. Vì vậy mà tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề
tài này với mục đích tạo cho các em không khí hứng khởi trong mỗi giờ học và đặc
biệt là rèn kĩ năng học nhóm cho học sinh lớp 6
3. Mô tả, phân tích giải pháp
Để tổ chức tốt được hoạt động nhóm trong giờ học giáo viên cần trả lời câu
hỏi :
Câu hỏi 1. Khi nào thì áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm?
