Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
GV: Nguyễn Đình Quý - 1 - Trường THCS Trần Hào
MỤC LỤC
…………
MỤC
NỘI DUNG
TRANG
PHẦN I
PHẦN MỞ ĐẦU
2
1
Lý do chọn đề tài
2
2
Mục đích nghiên cứu
2
3
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3
4
Nhiệm vụ nghiên cứu
3
5
Phương pháp nghiên cứu
3
6
Nội dung của đề tài
3
PHẦN II
NỘI DUNG ĐỀ TÀI
3
Chương I
Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu
4
1
Cơ sở pháp lý
4
2
Cơ sở lý luận
4
3
Cơ sở thực tiễn
4
Chương II
Thực trạng của đề tài
5
1
Khái quát phạm vi
5
2
Thực trạng của đề tài
5
3
Nguyên nhân của thực trạng
5
Chương III
Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài
5
1
Cơ sở đề xuất các giải pháp
5
2
Các giải pháp chủ yếu
5
3
Tổ chức triển khai thực hiện
11
Chương IV
Kết quả của đề tài nghiên cứu
11
PHẦN III
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
12
1
Kết luận
12
2
Kiến nghị
12
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
13
PHẦN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
14
.......0O0……
Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
GV: Nguyễn Đình Quý - 2 - Trường THCS Trần Hào
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
“GIÚP HỌC SINH LỚP 6 GIẢI QUYẾT TỐT MỘT SỐ DẠNG
TOÁN TÌM X ”
1. Lí do chọn đề tài :
Như chúng ta đã biết các dạng toán tìm x không có gì mới lạ với học sinh lớp 6.
Ngay từ bậc tiểu học các em đã làm quen với các dạng toán tìm x trong tập hợp số
tự nhiên. Lên bậc THCS các em còn gặp lại các dạng toán tìm x ở dạng đơn giản,
dạng nâng cao không chỉ ở tập hợp số tự nhiên mà còn mở rộng trong tập hợp số
nguyên, số hữu tỉ hoặc số thực ở lớp 9. Cũng vì thế mà một số đề kiểm tra, KSCL
đầu năm, kiểm tra học kỳ I, kiểm tra học kỳ II bao giờ giáo viên cũng cho dạng toán
tìm x này.
Mặc dù ở bậc tiểu học các em đã được giải các dạng toán tìm x này rồi, hầu hết
nhiều học sinh khi thực hiện giải toán tìm x không nhớ được cách giải ở dạng đơn
giản (đối với học sinh trung bình, khá ) hoặc ở dạng nâng cao (đối với học sinh giỏi
) nói chi là học sinh yếu kém.
Qua nhiều năm giảng dạy bộ môn Toán, tôi nhận thấy các dạng toán tìm x gặp
nhiều trong chương trình toán THCS từ lớp 6 đến lớp 9 (ở lớp 8 lớp 9 gọi là phương
trình ). Nếu các em được trang bị tốt các phương pháp giải toán tìm x ngay ở lớp 6
thì lên các lớp trên các em sẽ giải các bài tập có liên quan đến dạng toán tìm x rất dễ
dàng, giáo viên cũng nhẹ nhàng khi hướng dẫn dạng toán này. Điều đó giúp cho các
em hứng thú hơn, tự tin hơn và thêm yêu thích bộ môn Toán mà hầu hết các em học
sinh cho là khó. Chính vì những lí do nêu trên khiến tôi suy nghĩ và viết ra sáng kiến
“ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ” với mong muốn giúp
các em giải quyết tốt và nắm chắc phương pháp giải toán tìm x thường gặp ở lớp 6.
Hơn nữa còn trang bị cho các em kiến thức cơ bản để giải các phương trình và bất
phương trình sẽ học ở các lớp trên.
2. Mục đích nghiên cứu :
Sáng kiến kinh nghiệm với đề tài “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số
dạng toán tìm x ” nhằm giúp cho học sinh :
a) Mục đích chung:
“ Nâng cao chất lượng giáo dục nhằm mục tiêu hình thành và phát triển toàn
diện nhân cách xã hội chủ nghĩa của thế hệ trẻ, đào tạo đội ngũ lao động có văn hóa,
có kỹ thuật, có kỷ luật và giàu tính sáng tạo, đồng bộ về ngành nghề, phù hợp với
yêu cầu phân công lao động của xã hội ” ( Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ VI ).
b) Mục đích riêng:
+ Phát triển năng lực trí tuệ chung.
PHẦN I - PHẦN MỞ ĐẦU
Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
GV: Nguyễn Đình Quý - 3 - Trường THCS Trần Hào
+ Truyền thụ những tri thức, kỹ năng toán học và kỹ năng vận dụng toán học vào
đời sống.
+ Giáo dục tư tưởng, đạo đức, thẩm mỹ.
+ Đảm bảo tính hệ thống, logíc và tinh thần say mê, hứng thú trong học tập.
Sáng kiến kinh nghiệm với đề tài “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số
dạng toán tìm x ” nhằm giúp các em giải được dạng toán tìm x một cách hợp lý,
thiết thực, hạn chế bớt đi số lượng học sinh không biết giải loại toán này. Ngoài mục
đích trên, sáng kiến kinh nghiệm cũng còn nhằm để làm giảm đi mối lo của nhà
trường, của nhiều giáo viên, của các bậc phụ huynh và của chính quyền địa phương
thực hiện tốt khẩu hiệu “ Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản
xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia
đình và giáo dục xã hội ” góp phần xây dựng nhà trường ngày càng đi lên.
3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu :
a) Đối tượng nghiên cứu : Học sinh bậc THCS.
b) Phạm vi nghiên cứu : Học sinh trường THCS Trần Hào .
4. Nhiệm vụ nghiên cứu :
- Xác định việc dạy học bộ môn Toán là cung cấp cho học sinh phương pháp học
tập, giải được các dạng toán mà sách giáo khoa, giáo viên bộ môn yêu cầu.
- Góp phần đổi mới phương pháp Dạy - Học, nâng cao chất lượng dạy và học theo
định hướng mà Bộ Giáo dục- Đào tạo đã khẳng định.
5. Phương pháp nghiên cứu :
- Dựa vào kiến thức đã học ở trường sư phạm, qua kinh nghiệm của quá trình giảng
dạy nhiều năm ở bộ môn Toán 6 và qua theo dõi về tình hình học sinh giải các dạng
toán tìm x, bản thân nhận thấy nhiều học sinh còn lúng túng trong các bước giải,
thậm chí nhiều em không giải được dạng toán này.
- Qua quá trình hướng dẫn học sinh phương pháp giải các dạng toán tìm x trong học
kỳ I năm học 2013-2014 ở bộ môn Toán 6, bản thân nhận thấy rằng nhiều học sinh
có sự tiến bộ rõ rệt, đã nắm vững được phương pháp giải bài toán tìm x, do đó tôi tự
viết sáng kiến kinh nghiệm này để các giáo viên trong trường, trong ngành cùng
nghiên cứu, hướng dẫn giúp học sinh lớp 6 giải được một số dạng toán tìm x.
6. Nội dung của đề tài:
Phân loại các bài tập liên quan đến dạng toán tìm x :
Dạng 1: Phép cộng ( Tìm số hạng chưa biết khi biết tổng và số hạng đã biết )
Dạng 2: Phép trừ ( Tìm số bị trừ biết hiệu và số trừ hoặc tìm số trừ biết hiệu và
số bị trừ ) .
Dạng 3: Phép nhân ( Tìm thừa số chưa biết khi biết tích và thừa số đã biết )
Dạng 4: Phép chia ( Tìm số bị chia biết thương và số chia hoặc tìm số chia biết
thương và số bị chia ) .
Dạng 5: Tìm x trong bài toán phối hợp các phép tính cộng, trừ, nhân, chia.
Dạng 6: Tìm x trong phép toán luỹ thừa.
Dạng 7: Giải bài toán phối hợp các phép toán cộng, trừ, nhân, chia, nâng lên luỹ
thừa .
PHẦN II – NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
GV: Nguyễn Đình Quý - 4 - Trường THCS Trần Hào
Chương I: Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu
1. Cơ sở pháp lý :
Hội nghị Trung ương 2 ( Khóa VIII ) đã xác định nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản: “
Xây dựng những con người và thế hệ tha thiết gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc
và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường, xây dựng và bảo vệ tổ quốc;
công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa của
dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại, phát huy tiềm năng của
dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của
cá nhân, làm chủ tri thức và khoa học công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỷ
năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có tính tổ chức kỷ luật, có sức khỏe,
là những người thừa kế xây dựng CNXH vừa “ hồng ” vừa “ chuyên ” ”.
Nghị quyết cũng tiếp tục khẳng định rằng: “ …Phải đổi mới phương pháp giáo
dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo
của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện
đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho
học sinh ”.
Căn cứ vào nhu cầu cải tiến phương pháp giảng dạy theo chương trình sách giáo
khoa mới được BGD&ĐT quy định từ năm học 2002 – 2003.
2. Cơ sở lý luận :
Trong tình hình cải tiến phương pháp giảng dạy theo chương trình sách giáo
khoa mới thì việc giáo viên bộ môn hướng dẫn học sinh giải một bài toán, một dạng
toán là rất cần thiết để từ đó học sinh nắm vững phương pháp giải và giải được
nhiều dạng toán khác nhau. Chính vì lẽ đó mà các em có ý thức học tập bộ môn cao
hơn, yêu thích bộ môn nhiều hơn.
Theo chương trình đổi mới sách giáo khoa bậc THCS, mỗi giáo viên dạy học bộ
môn Toán cần phải giúp học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và các kỹ
năng cơ bản khác, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con người, chuẩn bị hành trang kiến thức để học lên bậc THPT,
THCN, học nghề,…hoặc phục vụ trong cuộc sống lao động, sản xuất,…nhằm nâng
cao mặt bằng dân trí, chuẩn bị đào tạo nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước để đáp ứng mục tiêu của giáo dục là: Đào tạo con người Việt Nam
phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung
thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng
nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ tổ quốc.
3. Cơ sở thực tiễn :
Trong những năm học qua, phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Phú Hòa và
các trường THCS trong Huyện đã có nhiều chủ trương, biện pháp tích cực để nâng
cao hiệu quả chất lượng dạy học môn Toán. Qua đó đã làm thay đổi khá nhiều về
chất lượng giáo dục của Huyện nhà. Tuy có nhiều tiến bộ nhưng chất lượng thực
chất chưa được bền vững, vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục. Thể hiện rõ
nét nhất là chất lượng bộ môn Toán của cuối mỗi năm học, số lượng học sinh thi lại
môn Toán khá nhiều. Vậy yêu cầu đặt ra cho mỗi giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ
môn Toán trong các trường THCS của Huyện là phải tìm được nguyên nhân vì đâu
dẫn đến chất lượng còn thấp, còn nhiều hạn chế nhất định. Mỗi giáo viên giảng dạy
Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
GV: Nguyễn Đình Quý - 5 - Trường THCS Trần Hào
bộ môn Toán cần nhìn thẳng vào sự thật, từ đó mới đưa ra những biện pháp tích
cực, sát đúng với thực tế để từng bước khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả chất
lượng bộ môn Toán.
Bộ môn Toán là bộ môn khoa học, trừu tượng, có tính lôgic, hệ thống và mang
tính thực tiễn. Nhiều học sinh không biết học môn này như thế nào cho tốt. Do vậy
việc giáo viên giúp học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x là cần thiết, nhất
là trong giai đoạn hiện nay.
Nắm vững các đặc thù của bộ môn Toán 6 và mối liên quan giữa chúng mới có
thể giúp học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x, mới khai thác được đầy đủ
tiềm năng, thế mạnh của bộ môn Toán 6 và thực hiện tốt mục đích dạy học ở bậc
THCS.
Bản thân có nhiều năm giảng dạy bộ môn Toán lớp 6 nên ít nhiều cũng rút ra
được kinh nghiệm bổ ích. Bản thân tất cả các em học sinh điều thích được học giỏi
Toán vì các em nghĩ rằng môn Toán là môn chính .
Chương II : Thực trạng của đề tài nghiên cứu
1. Khái quát phạm vi:
Trường THCS Trần Hào đóng tại xã Hòa Quang Nam, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú
Yên thuộc khu vực miền núi. Nhân dân sống chủ yếu về nông nghiệp, kinh tế gia
đình còn nhiều khó khăn, các em ngoài một buổi học ở trường còn phải phụ giúp gia
đình, do đó thời gian dành cho việc học quá ít, tài liệu sách tham khảo còn thiếu
thốn do đó học lực khá, giỏi chưa cao.
2. Thực trạng của đề tài nghiên cứu:
Trong nhữmg năm gần đây, trình trạng học sinh khối 6 không giải được bài toán
tìm x khá nhiều, các em không chịu làm bài tập hay có làm bài tập nhưng qua loa,
lấy lệ nhằm để đối phó càng nhiều.
Chất lượng qua khảo sát bộ môn Toán 6 còn quá thấp, học sinh yếu kém chiếm tỉ
lệ khá cao ( khoảng 40% )
3. Nguyên nhân của thực trạng:
Phần đông học sinh khu vực vùng nông thôn, miền núi ít có thời gian tự học ở
nhà và không biết cách giải một bài toán, do đó học sinh học môn Toán 6 còn rất
yếu. Chính vì vậy việc hướng dẫn học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x là
yêu cầu cấp bách đối với học sinh thuộc khu vực này.
Học sinh giải bài tập về nhà, khi đọc đề không nắm được phương pháp giải nên
giải qua loa, đối phó dẫn đến các em chưa có thói quen và say mê khi làm bài tập,
lười biếng nghiên cứu, lười biếng suy nghĩ, không tìm được phương pháp giải thích
hợp.
Chương III : Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài
1. Cơ sở đề xuất các giải pháp:
Hiện nay do tình hình cải tiến phương pháp giảng dạy bộ môn Toán theo sách
giáo khoa mới, yêu cầu đặt mạnh khâu hướng dẫn học sinh phương pháp giải một
bài toán, một dạng toán cơ bản.
Học sinh khối lớp 6 không xác định được thành phần chưa biết trong các dạng
toán: Cộng, trừ, nhân, chia, nâng lên luỹ thừa.
2. Các giải pháp chủ yếu :
Để giải tốt bài toán tìm x, học sinh cần nắm những bước cơ bản sau :