PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
VẬN DỤNG KỸ THUẬT MẢNH GHÉP ĐỂ
NÂNG CAO NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG
GIẢNG DẠY TIẾNG VIỆT LỚP 8
Lĩnh vực( Môn): Ngữ văn
Tài liệu kèm theo: Đĩa CD
NĂM HỌC 2016 - 2017
MÃ SKKN
Vận dụng kỹ thuật mảnh ghép để nâng cao năng lực học sinh trong giảng dạy Tiếng Việt lớp 8
MỤC LỤC
A. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................... 1
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................ 1
1. Cơ sở lí luận ............................................................................................ 1
2. Cơ sở thực tiễn......................................................................................... 3
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ...................................................................... 3
III. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU................................................................... 4
IV. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................. 5
V. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU ............................................. 5
1. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 5
2. Kế hoạch nghiên cứu ............................................................................... 5
B. PHẦN THỨ HAI NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT
VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 6
I. NHỮNG NỘI DUNG LÍ LUẬN LIÊN QUAN ........................................... 6
1. Khái niệm kĩ thuật mảnh ghép ................................................................. 6
2. Mục tiêu sử dụng kĩ thuật mảnh ghép ...................................................... 6
3. Tác dụng đối với học sinh: ....................................................................... 6
4. Cách tiến hành: ........................................................................................ 6
5. Quy trình thực hiện kĩ thuật mảnh ghép trong dạy học ............................. 7
6. Một số lƣu ý khi tổ chức dạy học áp dụng kĩ thuật mảnh ghép: ............... 7
II. THỰC TRẠNG .......................................................................................... 9
III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH............................................................... 9
IV. KẾT QỦA THỰC HIỆN ........................................................................ 18
C. C. PHẦN THỨ BA KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................... 20
I. KẾT LUẬN ............................................................................................... 20
II. KHUYẾN NGHỊ ...................................................................................... 21
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 22
Vận dụng kỹ thuật mảnh ghép để nâng cao năng lực học sinh trong giảng dạy Tiếng Việt lớp 8
1/22
A. PHẦN THỨ NHẤT:
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lí luận
Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn
vinh của đất nƣớc. Giáo dục cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của
nhân loại cho biết bao thế hệ, giúp cho các em những hiểu biết cơ bản cần thiết
về khoa học và cuộc sống. Mặt khác giáo dục còn góp phần hình thành và bồi
dƣỡng nhân cách tốt đẹp cho học sinh
Vậy để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lƣợng cao, trong quá trình giảng
dạy chúng ta cần thiết phải đổi mới về nội dung, phƣơng pháp dạy học, trong đó
đổi mới phƣơng pháp nhằm phát huy tích tích cực của học sinh là vấn đề quan
trọng. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy và học đƣợc xác định trong nghị
quyết Trung ƣơng 4 khóa VII(1-93), nghị quyết Trung ƣơng 2 khóa VII (12-
1996), đƣợc thể chế hóa trong Luật Giáo dục (2005), trong chỉ thị của Bộ Giáo
dục và Đào tạo, đăc biệt chỉ thị số 14(4-1999). Luật Giáo dục, điều 28.2, đã ghi
“Phƣơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi
dƣỡng phƣơng pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng
thú học tập cho học sinh”.
Đổi mới PPDH môn ngữ văn ở trƣờng THCS là kết quả của một quá
trình nghiên cứu, thực hiện kiên trì và đƣợc nghiệm thu. Khâu đột phá về chất
lƣợng đổi mới phƣơng pháp dạy học Ngữ văn là bồi dƣỡng năng lực thực hành
nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên. Trƣớc hết đội ngũ giáo viên phải nhận thức
việc đổi mới phƣơng pháp dạy học bộ môn thƣờng xuyên là lẽ sống, là trách
nhiệm, lƣơng tâm, danh dự của ngƣời thầy. Thầy giỏi mới đào tạo đƣợc trò giỏi.
Thầy giỏi ở trƣờng THCS là ngƣời có khả năng tự nghiên cứu để nâng cao trình
độ chuyên môn nghiệp vụ theo xu thế quốc tế, đáp ứng những đòi hỏi của đất
nƣớc trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa, biết thƣờng xuyên vận dụng
kết quả tự nghiên cứu của mình vào quá trình dạy học bộ môn.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học đang thực hiện bƣớc chuyển từ chƣơng
trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của ngƣời học, nghĩa là
từ chỗ quan tâm đến việc HS học đƣợc cái gì đến chỗ quan tâm HS vận dụng
đƣợc cái gì qua việc học. Để đảm bảo đƣợc điều đó, phải thực hiện chuyển từ
phƣơng pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách
Vận dụng kỹ thuật mảnh ghép để nâng cao năng lực học sinh trong giảng dạy Tiếng Việt lớp 8
2/22
vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng
cƣờng việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên – học sinh theo
hƣớng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh
việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn
cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải
quyết các vấn đề phức hợp.
Đối với giáo viên Trung học, đó là cách hiểu mới về môn học, về bản chất
của khoa học và nghệ thuật của văn chƣơng. Không hiểu văn không thể dạy văn.
Yêu cầu nắm vững kiên thức cơ bản về ngữ văn vẫn là một trong những nhân tố
quan trọng về tiềm năng của ngƣời giáo viên trong quá trình thực hiện đổi mới
phƣơng pháp dạy học.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phƣơng pháp
dạy học truyền thống nhƣ thuyết trình, đàm thoại, luyện tập mà cần bắt đầu bằng
việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhƣợc điểm của chúng. Để nâng
cao hiệu quả của các phƣơng pháp dạy học này ngƣời giáo viên trƣớc hết cần
nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong
việc chuẩn bị cũng nhƣ tiến hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý
các câu trả lời trong đàm thoại, hay kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy
nhiên, các phƣơng pháp dạy học truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế
bên cạnh các phƣơng pháp dạy học truyền thống cần kết hợp sử dụng các
phƣơng pháp dạy học mới, có thể tăng cƣờng tính tích cực nhận thức của học
sinh trong thuyết trình, đàm thoại theo quan điểm dạy học giải quyết vấn đề.
Để có phƣơng pháp dạy học tích cực, chúng ta có thể sử dụng các kĩ thuật
dạy học hiện đại.
Kỹ thuật dạy học là biện pháp, cách thức tiến hành các hoạt động dạy học
dựa vào các phƣơng tiện thiết bị nhằm đảm bảo chất lƣợng và hiệu quả giảng
dạy và giáo dƣỡng hay có thể nói cách khác đó là cách thức hoạt động dạy học,
tổ chức hoạt động giáo dƣỡng để bảo đảm hiệu quả, chất lƣợng giảng dạy.
Các kỹ thuật dạy học chƣa phải là các phƣơng pháp dạy học độc lập,
chúng là những thành phần của phƣơng pháp dạy học. Kỹ thuật dạy học là đơn
vị nhỏ nhất của phƣơng pháp dạy học. Trong mỗi phƣơng pháp dạy học có nhiều
kỹ thuật dạy học khác nhau, kỹ thuật dạy học khác với phƣơng pháp dạy học.
Tuy nhiên, vì đều là cách thức hành động của giáo viên và học sinh, nên kỹ thuật
dạy học và phƣơng pháp dạy học có những điểm tƣơng tự nhau, khó phân biệt rõ
ràng.
Kỹ thuật dạy học tích cực là những kỹ thuật dạy học có ý nghĩa đặc biệt
trong việc phát huy sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình dạy học,
Vận dụng kỹ thuật mảnh ghép để nâng cao năng lực học sinh trong giảng dạy Tiếng Việt lớp 8
3/22
kích thích tƣ duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh. Kĩ thuật
mảnh ghép là một trong nhiều kĩ thuật dạy học tích cực đã và đang đƣợc áp
dụng trong nhiều môn học.
Năng lực sử dụng các kỹ thuật dạy học khác nhau trong từng giáo viên và
nó đƣợc xem là rất quan trọng đối với ngƣời đứng lớp, nhất là trong bối cảnh đổi
mới phƣơng pháp dạy học hiện nay ở trƣờng phổ thông. Rèn luyện để nâng cao
năng lực này là một nhiệm vụ, một vấn đề thật cần thiết của mỗi giáo viên, nhằm
đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng dạy và học ở nhà trƣờng.
2. Cơ sở thực tiễn
Có một thực tế mà tôi nhận thấy là việc vận dụng các kỹ thuật dạy
học trong môn Ngữ văn không phải là vấn đề đơn giản, nó phụ thuộc khá nhiều
vào yếu tố khách quan nhƣ cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, trình độ học sinh...
Vì vậy, với giáo viên ở nhiều trƣờng, nhiều địa phƣơng thì các kỹ thuật dạy học
tích cực vẫn là vấn đề khá mới mẻ, việc vận dụng vào thực tiễn chƣa thật thƣờng
xuyên, nhiều nơi còn mang tính hình thức... Riêng đối với trƣờng tôi, việc ứng
dụng các kỹ thuật dạy học đã đƣợc thực hiện ở một số môn nhƣ kĩ thuật “ Bàn
tay nặn bột” trong môn vật lí, kĩ thuật “ Sử dụng sơ đồ tƣ duy” trong môn Ngữ
văn… Nhƣng ở một số môn việc áp dụng kĩ thuật dạy học mới còn khá khiêm
tốn, một phần do trang bị của giáo viên về kỹ thuật dạy học còn hạn chế, một số
giáo viên vẫn còn có quan điểm cho rằng những kỹ thuật dạy học tích cực rất
khó áp dụng vào giảng dạy trong thời gian 45 phút trên lớp nên cũng rất ít sử
dụng các kỹ thuật này, phần vì điều kiện cơ sở vật chất,...
Từ thực tế trên, tôi mạnh dạn thực hiện đề tài "Vận dụng kỹ thuật
mảnh ghép để nâng cao năng lực học sinh trong giảng dạy Tiếng Việt lớp
8" với hy vọng cùng chia sẻ kinh nghiệm, hiểu biết về kỹ thuật dạy học với
đồng nghiệp, đồng thời cùng nhau vận dụng vào thực tiễn dạy học để nâng
cao chất lƣợng môn địa lí.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trong dự thảo đề án đổi mới chƣơng trình và sách giáo khoa giáo dục phổ
thông sau 2015 đã nêu rõ một trong những quan điểm nổi bật là phát triển
chƣơng trình theo định hƣớng năng lực. Năng lực đƣợc quan niệm là sự kết hợp
một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kỹ năng với thái độ, tình cảm, giá trị,
động cơ cá nhân…., nhằm đáp ứng hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt
động trong bối cảnh nhất định. Năng lực thể hiện sự vận dụng kết hợp nhiều yếu
tố (phẩm chất, kiến thức và kỹ năng) đƣợc thể hiện thông qua các hoạt động của
cá nhân nhằm thực hiện một loại công việc nào đó. Năng lực có các yếu tố cơ
