Ộ Ộ Ủ Ệ
ộ ậ ự ạ C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM Đ c l p – T do – H nh phúc
Ế
Ệ
SÁNG KI N KINH NGHI M:
Ọ
Ạ
Ẩ
D Y H C TÁC PH M “
Ủ LÃO H CẠ ” C A NAM CAO
ƯỚ
Ự Ọ
Ệ
Ể
THEO H
NG RÈN LUY N NĂNG L C Đ C – HI U
Ọ CHO H C SINH
ả
Qu ng Bình, tháng 5 năm 2020.
Ộ Ộ Ủ Ệ
ộ ậ ự ạ C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM Đ c l p – T do – H nh phúc
Ệ
Ế
SÁNG KI N KINH NGHI M:
Ọ
Ạ
Ẩ
D Y H C TÁC PH M “
Ủ LÃO H CẠ ” C A NAM CAO
ƯỚ
Ự Ọ
Ể
Ệ
THEO H
NG RÈN LUY N NĂNG L C Đ C – HI U
Ọ CHO H C SINH
ễ ị ọ
ơ ị ườ ủ H và tên: Nguy n Th Hà ( B) ứ ụ Ch c v : Giáo viên Đ n v công tác: Tr ng THCS Liên Th y
Ẩ
D Y H C TÁC PH M “
Ủ LÃO H CẠ ” C A NAM CAO
Ạ Ầ
Ọ Ở Ầ
1. PH N M Đ U
ọ ề 1.1 Lý do ch n đ tài
ươ ậ ủ ệ ừ ể Văn ch ng là ngh thu t c a cái đ p, ẹ dùng ngôn t ấ ệ làm ch t li u đ xây
ượ ờ ố ả ướ ể ệ ả ạ ọ ự d ng hình t ng, ph n ánh và bi u hi n đ i s ng. D y h c văn ph i h ọ ng h c
ế ả ả ữ ệ ệ ệ ẩ sinh đ n kh năng gi i mã nh ng tín hi u th m mĩ, phát hi n thông đi p mà tác
ả ử ắ ự ủ ả ứ ẩ ằ gi ả ự g i g m qua tác ph m b ng chính năng l c c a b n thân, ch không ph i d a
ữ ế ả ủ ẩ ậ vào nh ng ki n gi ả i, th m bình c a sách tham kh o hay giáo viên. Vì v y, trong
ớ ạ ộ ấ ề ổ ữ ầ ấ ặ ọ ở ề ờ nh ng năm g n đây, v n đ đ i m i d y h c văn đ t ra, tr thành m t v n đ th i
ế ả ự ự ể ạ ế ọ ộ ự ượ s đ ủ c quan tâm. Làm th nào đ d y h c văn th c s tác đ ng đ n c m xúc c a
ơ ậ ọ ậ ứ ề ế ọ h c sinh, kh i d y trong các em ni m đam mê, h ng thú h c t p; làm th nào đ ể
ố ủ ộ ủ ữ ự ạ phát huy t i đa tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c a các em trong nh ng gi ờ ọ h c
ể ồ ưỡ ự ự ọ ự ứ ế Văn; làm th nào đ b i d ng cho các em năng l c t h c, t nghiên c u, bi ế t
ệ ị ươ ể ướ ớ ệ phát hi n giá tr văn ch ng đ h ng t i Chân, Thi n, Mĩ, làm phong phú thêm
ủ ụ ứ ế ả ả ậ ờ ố đ i s ng t ư ưở t ng, tình c m c a b n thân và có kĩ năng v n d ng ki n th c vào
ự ễ ở ớ ữ ỗ th c ti n…đó luôn là nh ng n i trăn tr l n.
ạ ườ ạ ổ D y văn trong nhà tr ủ ế ng ph thông ch y u là d y tác ph m ẩ văn th . ơ D yạ
ẩ ươ ư ộ ươ ứ ể ạ ế ệ ộ ộ tác ph m văn ch ng nh m t ph ụ ng ti n, m t cách th c đ đ t đ n m t m c
ủ ọ ự ể ẩ ớ ơ ở đích l n h n là phát tri n năng l c th m mĩ c a h c sinh, hình thành các em cách
ậ ạ ạ ọ ả c m, cách nghĩ mang đ m tính sáng t o, tính cá nhân. D y h c Văn nói chung và
ọ ướ ế ả ạ d y h c văn b n nói riêng h ụ ng đ n ba m c tiêu chính:
ể ở ọ ự ế 1. Hình thành và phát tri n h c sinh các năng l c: ự năng l c giao ti p ngôn
ứ ọ ế ả ồ ng ữ ở ấ ả t t c các hình th c: đ c, vi ự t, nói và nghe, trong đó bao g m c năng l c
ử ế ụ ẩ ự ế ậ ả ả tìm ki m và x lí thông tin ; năng l c ti p nh n văn b n, c m th th m m ; ỹ năng
ặ ệ ư ệ ậ ả ế ợ ự ư l c t duy, đ c bi t là t duy suy lu n, ph n bi n, bi t đánh giá tính h p lí và ý
ủ ữ ưở ượ ự ưở ế ậ ượ nghĩa c a nh ng thông tin và ý t ng đ c ti p nh n; năng l c t ng t ng và
ự ự ự ự ậ ự ợ ầ ộ ồ ạ sáng t o, s t tin, năng l c t l p, năng l c h p tác và tinh th n c ng đ ng…
ể ươ ấ ươ ng pháp h c t p 2. Hình thành và phát tri n ph ọ ậ , nh t là ph ng pháp t ự
ể ự ọ ể ế ứ ụ ữ ứ ọ h c đ có th t ố ờ h c su t đ i và bi ọ ế t ng d ng nh ng ki n th c và kĩ năng h c
ượ ờ ượ ị ế ứ ệ đ ộ ố c vào cu c s ng. Nh đ ọ c trang b ki n th c, kĩ năng và có kinh nghi m đ c
ể ề ả ườ ưở nhi u ki u văn b n (VB) khác nhau trong nhà tr ng, khi tr ng thành, HS có th ể
ứ ừ ể ầ ố ế ự ọ t đ c sách đ không ng ng nâng cao v n tri th c và văn hóa c n thi ộ t cho cu c
ệ ố s ng và công vi c.
ồ ưỡ ể ồ ệ ng tâm h n và phát tri n nhân cách HS. 3. B i d ả Thông qua vi c gi ng
ơ ậ ở ọ ố ớ ể ẹ ẩ ạ d y tác ph m, giáo viên có th kh i d y h c sinh tình yêu đ i v i cái đ p, lòng
ưở ư ữ ể ề ộ nhân ái, khát khao lí t ng cũng nh nh ng hi u bi ế ề ế ớ t v th gi i, v xã h i và
ấ ườ ự ồ ẻ ữ ế ị ề nh t là v con ng ả i, s đ ng c m, s chia, bi ế ươ t v n đ n nh ng giá tr Chân,
ệ ủ ờ ố . Thi n, Mĩ c a đ i s ng
ơ ả ứ ữ ế ệ ạ ổ ị ệ ố 4. Trang b nh ng ki n th c ph thông, c b n, hi n đ i, có tính h th ng
v ề
ể ủ ứ ữ ọ ợ ớ ổ ầ ủ ộ ngôn ng và văn h c phù h p v i trình đ phát tri n c a l a tu i và yêu c u c a
ấ ướ đ t n c.
ự ụ ủ ệ ặ ọ Rèn luy n kĩ năng, năng l c là m c tiêu quan tr ng và đ c thù c a môn
ở ườ ữ ụ ụ ọ Ng văn và đó là m c tiêu “m đ ả ng” cho các m c tiêu khác. H c sinh ph i
ậ ự ứ ọ ọ ọ ớ ạ ộ có kĩ năng và h ng thú đ c thì qua ho t đ ng đ c đó, văn h c m i th t s có tác
ố ớ ườ ọ ữ ọ ộ đ ng đ i v i ng i h c. Và ng ượ ạ c l ặ ắ i, văn h c thông qua nh ng áng văn đ c s c
ệ ả ậ ừ ẽ ự ứ ế ộ ề ư ưở v t t ng, tình c m và ngh thu t ngôn t s tác đ ng tích c c đ n h ng thú
ủ ọ ọ ế ả ậ ờ ọ đ c sách c a h c sinh, sau đ c là vi ổ ớ t và th o lu n, trao đ i v i nhau, nh đó các kĩ
ế ượ ụ ủ ệ ờ năng giao ti p đ c rèn luy n và cũng nh đó mà các m c tiêu khác c a môn Ng ữ
ớ ạ ượ văn m i đ t đ c.
ự ế ữ ề ươ ớ ạ ổ ọ Th c t , trong nh ng năm qua, nhi u ph ng pháp đ i m i d y h c đã đ ượ c
ủ ọ ủ ộ ự ụ ữ ệ ả áp d ng và có nh ng tín hi u kh quan. Vai trò tích c c, ch đ ng c a h c sinh đã
ầ ượ ư ế ờ ọ ẫ ặ ị ph n nào đ c phát huy. Th nh ng, gi ề h c văn v n n ng v trang b cho các em
ướ ứ ữ ứ ệ ế ế ẫ ẩ ướ ự nh ng ki n th c theo “H ng d n th c hi n chu n ki n th c, kĩ năng”, h ng vào
ạ ề ộ ệ ầ ầ ậ ả ạ ọ ặ các yêu c u c n đ t v n i dung, ngh thu t, ý nghĩa văn b n. D y h c văn n ng
ứ ơ ị ế ự ầ ấ ư ề ề v v trang b ki n th c h n là yêu c u rèn kĩ năng, năng l c nh t là t duy sáng
ự ứ ả ề ộ ố ế ấ ạ t o, t ự ọ ự h c, t ự nghiên c u, năng l c th c hành và gi i quy t v n đ cu c s ng.
ộ ố ớ ữ ệ ể ạ ọ ở Khái ni m đ c hi u đã tr nên quen thu c đ i v i giáo viên d y Ng Văn ở
ườ ư ọ ữ ệ ầ ầ ườ ề ừ nhà tr ng nh ng năm g n đây. Hi n nay, h u nh m i ng i đ u thay t ả “gi ng
ằ ừ ể ể ề ậ ấ ọ ộ văn”, “phân tích” b ng t “đ c hi u”. Tuy v y, hi u m t cách th u đáo v khái
ự ạ ử ụ ể ệ ệ ấ ọ ọ ư ni m “đ c hi u”, nh t là khi s d ng khái ni m này trong lĩnh v c d y h c ch a
ể ả ầ ủ ph i ai cũng hi u đ y đ .
ự ế ử ụ ươ ệ ướ ể ọ ớ Trong th c t , s d ng ph ng pháp đ c – hi u và vi c h ng t ệ i rèn luy n
ự ọ ể ờ ọ ỉ ừ ả ớ ứ ậ năng l c đ c hi u trong gi h c văn b n m i ch d ng l ạ ở i nh n th c là chính.
ư ưở ậ ỗ ọ ố ươ ể ọ PGS.TS Đ Ng c Th ng nh n xét: “T t ng và ph ng pháp đ c – hi u nhìn
ớ ừ ự ế ạ ứ ậ chung m i d ng l ạ ở i nh n th c là chính. Trong th c t d y h c t ọ ư ưở t ư ng đó ch a
ượ ự ệ ệ ệ ả ộ ồ ộ đ c hi n th c hóa m t cách toàn di n, đ ng b và hi u qu ”. M ữ ố ong mu n nh ng
ủ ệ ả ế ế ạ ẩ kinh nghi m c a b n thân trong thi ạ ọ t k quy trình d y h c tác ph m “Lão H c”
ướ ệ ể ẽ ầ ọ ọ ủ c a Nam Cao theo h ng rèn luy n kĩ năng đ c hi u cho h c sinh s góp ph n xây
ấ ượ ệ ổ ớ ạ ủ ẩ ự d ng và nâng cao ch t l ạ ọ ng c a vi c đ i m i d y h c tác ph m nói riêng và d y
ề ọ ạ ọ ủ ẩ ạ ọ h c Văn nói chung, tôi đã ch n đ tài : D y h c tác ph m “Lão H c” c a Nam
ữ ậ ướ ọ ệ ể . Cao (Ng văn 8 – T p 1) theo h ọ ng rèn luy n kĩ năng đ c – hi u cho h c sinh
ớ ủ ề ể 1.2.Đi m m i c a đ tài
ề ổ ấ ọ ượ ặ ề ặ ệ ớ ạ V n đ đ i m i d y h c văn đã đ c đ t ra nhi u năm nay. Đ c bi t, trong
ầ ạ ờ ọ ướ ể ạ ượ ọ ự th i gian g n đây, d y h c theo h ng đ c hi u l i đ ộ c quan tâm. Xây d ng m t
ươ ứ ụ ả ạ ươ ạ ọ ch ợ ng trình gi ng d y h p lí và ng d ng ph ọ ể ng pháp đ c hi u trong d y h c
ẩ ươ ượ ề ặ ế ự ầ ư tác ph m văn ch ng đang đ c đ t ra. Có nhi u bài vi t có s đ u t trong
ề ử ụ ứ ấ ươ ể ạ ẩ ọ ọ nghiên c u v n đ s d ng ph ư ng pháp đ c – hi u trong d y h c tác ph m nh :
ỏ ướ ị ồ ủ ể ẫ ọ ọ ng d n h c sinh đ c hi u văn b n” “Câu h i h ễ ả c a Nguy n Th H ng Nam , Đ cọ
ể ế ả ể ả ọ ộ ộ ộ hi u văn b n là th nào? Và Đ c hi u văn b n m t khâu đ t phá trong n i dung
ươ ệ ạ ầ và ph ng pháp d y văn hi n nay ử c aủ Tr n Đình S ,
ế ề ử ụ ề ấ ự ữ Đây là nh ng bài vi t có s phân tích khá sâu v v n đ s d ng ph ươ ng
ữ ể ạ ẩ ọ ọ ế pháp đ c – hi u trong d y h c tác ph m. Tuy nhiên, nh ng bài vi ư t đó ch a làm
ứ ổ ự ứ ể ế ế ạ ổ ậ n i b t cách th c t ch c tri n khai, xây d ng quy trình, thi t k bài d y c th ụ ể
ươ ệ ạ ọ ọ ọ theo ph ể ng pháp rèn luy n kĩ năng đ c – hi u cho h c sinh trong d y h c tác
ph m ẩ ở ươ ch ng trình THCS.
ơ ở ế ư ữ ể ệ ệ ủ Trên c s ti p thu nh ng u đi m c a các tài li u nói trên và kinh nghi m
ụ ự ễ ề ẽ ả ả ạ ủ c a b n thân qua quá trình áp d ng th c ti n gi ng d y, đ tài này s đi sâu vào
ế ế ủ ạ ẩ ạ ọ ướ cách thi t k quy trình d y h c tác ph m “Lão H c” c a Nam Cao theo h ng rèn
ệ ể ọ ọ luy n kĩ năng đ c – hi u cho h c sinh.
ụ ề ạ 1.3. Ph m vi áp d ng đ tài
ụ ề ể ấ ả ữ ạ Đ tài có th áp d ng cho t t c các giáo viên d y môn Ng văn ở ườ ng tr
THCS.
ủ ề ệ ạ ổ yạ ứ Trong ph m vi c a đ tài nghiên c u này, chúng tôi trao đ i kinh nghi m d
ữ ủ ẩ ạ ậ ướ ọ h c tác ph m “Lão H c” c a Nam Cao (Ng văn 8 – T p 1) theo h ệ ng rèn luy n
ọ ọ ể kĩ năng đ c – hi u cho h c sinh .
Ộ 2. N I DUNG
ự ạ ứ ủ ề 2.1. Th c tr ng c a đ tài nghiên c u
ự ế ữ ề ươ ớ ạ ổ ọ Th c t , trong nh ng năm qua, nhi u ph ng pháp đ i m i d y h c đã đ ượ c
ủ ọ ủ ộ ự ữ ụ ệ ả áp d ng và có nh ng tín hi u kh quan. Vai trò tích c c, ch đ ng c a h c sinh đã
ầ ượ ư ế ờ ọ ặ ẫ ị ph n nào đ c phát huy. Th nh ng, gi ề h c văn v n n ng v trang b cho các em
ướ ứ ữ ứ ế ệ ế ẩ ẫ ướ ự nh ng ki n th c theo “H ng d n th c hi n chu n ki n th c, kĩ năng”, h ng vào
ạ ề ộ ệ ầ ầ ậ ả ạ ọ ặ các yêu c u c n đ t v n i dung, ngh thu t, ý nghĩa văn b n. D y h c văn n ng
ứ ơ ị ế ự ấ ầ ư ề ề v v trang b ki n th c h n là yêu c u rèn kĩ năng, năng l c nh t là t duy sáng
ự ứ ả ề ộ ố ế ấ ạ t o, t ự ọ ự h c, t ự nghiên c u, năng l c th c hành và gi i quy t v n đ cu c s ng.
ộ ố ớ ữ ệ ể ạ ọ ở Khái ni m đ c hi u đã tr nên quen thu c đ i v i giáo viên d y Ng Văn ở
ườ ư ọ ữ ệ ầ ầ ườ ề ừ nhà tr ng nh ng năm g n đây. Hi n nay, h u nh m i ng i đ u thay t ả “gi ng
ằ ừ ể ể ề ấ ậ ộ ọ văn”, “phân tích” b ng t “đ c hi u”. Tuy v y, hi u m t cách th u đáo v khái
ự ạ ử ụ ệ ể ệ ấ ọ ọ ư ni m “đ c hi u”, nh t là khi s d ng khái ni m này trong lĩnh v c d y h c ch a
ể ả ầ ủ ph i ai cũng hi u đ y đ .
ộ ố ấ ệ ạ ố ớ ặ ớ ể ạ ả ọ ọ ố Đ i v i ki u d y h c văn b n, vi c d y h c còn đ i m t v i m t s v n đ ề
sau:
ề ướ ư ự ệ ổ ớ V phía giáo viên: ố ắ GV đã c g ng theo h ệ ng đ i m i nh ng vi c th c hi n
ư ư ề ẩ ắ ớ ch a hoàn toàn, ch a tri ệ ể. Quá trình phân tích tác ph m g n li n v i quá trình t đ
ự ế ẩ ọ ọ ạ giáo viên và h c sinh cùng đ c tác ph m. Trong th c t ế ờ , do h n ch th i gian nên
ộ ố ầ ư ờ ẩ ọ ỉ m t s giáo viên ch chú tr ng phân tích tác ph m không đ u t ứ th i gian đúng m c
ụ ủ ư ệ ả ẩ ệ ệ ả ả ọ ệ cho vi c đ c, làm gi m hi u qu th m mĩ cũng nh hi u qu giáo d c c a vi c
ư ượ ọ ự ọ ế ể ọ ọ ạ d y h c văn. H c sinh cũng ch a đ c chú tr ng đ n năng l c đ c – hi u, gi ờ ọ h c
ướ ứ ụ ế ế ệ ề ơ ự ọ còn h ng nhi u đ n m c tiêu ki n th c h n là rèn luy n kĩ năng t đ c, t ự
ứ ọ ể ể ứ ệ ọ nghiên c u cho h c sinh. ư Vi c đ c văn đ hi u văn còn mang tính hình th c, ch a
ượ ả ư ủ ộ ủ ạ ọ ộ tác đ ng đ c vào c m xúc và t duy ch đ ng c a ng ả ườ ọ D y h c văn b n i h c.
ượ ườ ươ ữ ự ề ệ ầ ư ạ ch a t o đ c môi tr ng t ạ ng tác tích c c gi a th y và trò (do đi u ki n d y
ế ờ ộ ọ ạ ọ h c, do thái đ h c sinh, do h n ch th i gian,…)
ề ọ ộ ộ ậ ớ ư ứ ọ V phía h c sinh: ớ M t b ph n l n h c sinh ch a có đam mê, h ng thú v i
ự ạ ỉ ươ ọ h c Văn . Th c tr ng đó không ch do ch ng trình, sách giáo khoa hay giáo viên mà
ổ ấ ề ề ả ọ ệ còn do chính b n thân h c sinh đã thay đ i r t nhi u v tâm sinh lý và quan ni m
ữ ệ ạ ẩ ấ ố s ng. Hi n nay, trên sách báo, internet, bên c nh nh ng tác ph m tinh hoa, xu t
ầ ẫ ờ ạ ứ ấ ệ ệ ọ ồ ờ hi n đ y r y văn h c th c p. Đ ng th i, th i đ i công ngh thông tin làm văn hóa
ấ ầ ủ ớ ị ủ ộ ư ọ ọ đ c m t d n v trí c a nó so v i văn hóa nghe nhìn. H c sinh ch a ch đ ng, tích
ỉ ộ ố ể ệ ọ ậ ư ợ ượ ự c c trong h c t p nh mong đ i, ch m t s là th hi n đ c tính ch đ ng. ủ ộ M tặ
ủ ế ả ạ ọ ọ khác, b n thân h c sinh không coi tr ng môn văn, các em ch y u so n bài theo câu
ể ầ ọ ộ ể ở ớ ộ ố ạ ỏ h i ph n đ c hi u m t cách qua loa. Theo tìm hi u l p, m t s em so n bài mà
ả ờ ở ả ả ọ ỉ ọ ố ữ không đ c văn b n, ch tham kh o câu tr l i ể nh ng quy n sách h c t t, m t s ộ ố
ọ ướ ệ ể ả ả ọ ỉ em đ c l t qua văn b n. Các em không xem tr ng vi c hi u văn b n mà ch chú
ữ ả ọ ọ ộ ọ ở ớ ể ị tr ng h c thu c nh ng giá tr văn b n sau khi h c xong ệ ụ ụ l p đ ph c v cho vi c
ể ử ki m tra, thi c
ữ ự ạ ạ ọ ớ ở ơ ả ạ ị Th c tr ng d y h c phân môn ng văn l p 8 đ n v mà tôi gi ng d y th ể
ủ ọ ệ ả ướ ớ ề ụ ề hi n qua kh o sát c a h c sinh tr ể ư c khi áp d ng đ tài nh sau: V i đ bài ki m
ệ ắ ạ ấ ạ ẩ ấ ọ tra 15 phút: Đ c truy n ng n “ Lão H c”, em th y Lão H c có ph m ch t, tính
ư ế ố ậ cách và s ph n nh th nào?
ả ư ế K t qu nh sau:
ổ Kh iố T ng s ố
l pớ ọ h c sinh
13,6 18,2 13,3 15 9,1 6,8 8,9 8,3 43,2 31,8 40 38,4 34,1 40,9 37,8 37,6 Kém SL % 0 2,3 0 0,7 8A 8B 8C T ngổ 44 44 45 133 Ạ Ả Ế Ế K T QU X P LO I iỏ Gi SL % 4 3 4 11 Khá SL % 6 8 6 20 Tb SL % 19 14 18 51 Y uế SL % 15 18 17 50 0 1 0 1
ấ ỉ ệ ọ ế ả ả ỏ ấ Qua k t qu kh o sát trên cho th y t l h c sinh khá gi i th p (23,3%),
ỉ ệ ế ấ trong khi đó t l y u kém cao (38,3%). Xu t phát t ừ ự ế th c t ậ trên, nh n th c đ ứ ượ c
ư ầ ủ ệ ệ ể ả ả ọ ọ vai trò, trách nhi m cũng nh t m quan tr ng c a vi c đ c hi u văn b n, b n thân
ụ ề ạ ạ ọ ạ ẩ ủ ạ tôi đã m nh d n áp d ng đ tài “ H c” c a Nam Cao D y h c tác ph m “Lão
ướ ọ ể ệ . theo h ọ ng rèn luy n kĩ năng đ c – hi u cho h c sinh
ư ượ ể ọ ệ ạ ứ ọ ọ Kĩ năng đ c – hi u ch a đ c chú tr ng đúng m c trong vi c d y h c văn ở
ườ ơ ậ ạ ộ ứ ự ằ ọ ọ nhà tr ng nh m tích c c hóa ho t đ ng h c sinh, kh i d y h ng thú h c văn và
ự ự ọ ệ ự rèn luy n cho các em năng l c t h c, t nghiên c u. ọ ứ Các em ch a có kĩ năng đ c ư
ự ủ ộ ữ ệ ể ắ ắ ầ văn, t mình hi u văn và ch đ ng phát hi n, n m b t nh ng thông tin, t ng nghĩa,
ử ắ ẩ ọ ố giá tr t ị ư ưở t ng mà nhà văn g i g m trong tác ph m. Trong khi đó, văn h c v n là
ộ ộ ữ ệ ể ậ ặ ố ư m t b môn ngh thu t có nh ng đ c tr ng riêng, mu n hi u văn ph i b t đ u t ả ắ ầ ừ
ể ả ắ ượ ệ ắ ọ ị ủ ữ ẩ vi c đ c văn đ c m văn, n m b t đ c nh ng giá tr c a tác ph m, b i d ồ ưỡ ng
ờ ố ả phong phú thêm đ i s ng t ư ưở t ể ng, tình c m và phát tri n nhân cách cho ch th ủ ể
ườ ọ ự ủ ể ạ ạ ạ ọ ọ ng i h c. D y h c văn chính là d y đ c văn, d y năng l c hi u văn c a ch th ủ ể
ọ h c sinh.
ả 2.2. Gi i pháp
ể ạ ẩ ọ ườ ọ ị D y đ c hi u tác ph m trong nhà tr ứ ng là trang b cho h c sinh cách th c
ế ẩ ậ ươ ọ ươ ti p c n tác ph m văn ch ng, hình thành cho h c sinh ph ọ ng pháp đ c, kĩ năng
ự ọ ể ọ ấ ứ ể ọ ậ ả ả ọ đ c, năng l c đ c đ h c sinh có th đ c và c m nh n b t c văn b n nào, có th ể
ố ờ ọ ự ọ t h c, h c su t đ i.
ạ ộ ể ọ ỏ ườ ọ ệ ả Ho t đ ng đ c hi u đòi h i ng i h c ph i rèn luy n kĩ năng và hình thành
ự ể ể ễ ả ặ ọ ọ ọ ọ cho mình năng l c đ c hi u: đ c đúng, đ c hay, đ c di n c m và hi u c n k ẽ
ệ ử ắ ị ậ ữ ữ ế ẩ ụ nh ng thông đi p g i g m trong tác ph m và bi n nó thành nh ng giá tr v n d ng
ờ ố ẩ ọ ươ ừ ể ọ ạ trong đ i s ng. Trong d y h c tác ph m văn ch ng, đ c hi u không d ng l ạ ở i
ươ ạ ộ ạ ạ ọ ộ ph ng pháp d y h c mà nó còn là ho t đ ng mang tính n i dung. D y Văn không
ụ ứ ế ạ ả ỉ ươ ự ạ ả ch là d y ki n th c, kh năng c m th văn ch ạ ng mà còn d y năng l c sáng t o,
ậ ụ ứ ự ọ ự t h c, t nghiên c u và v n d ng.
ướ ể ẩ ạ ọ ị Các b c chu n b cho d y đ c hi u:
ể ạ ư ặ ị ể ạ Xác đ nh th lo i và đ c tr ng th lo i
ố ụ ị Xác đ nh b c c
ướ ứ ệ ả ị ị Đ nh h ng, xác đ nh c m h ng chung cho vi c phân tích
ờ ạ ạ ộ ủ ể ọ ọ ọ ọ Trong gi d y h c đ c hi u, h c sinh là trung tâm c a ho t đ ng h c. Giáo
ố ợ ự ệ ệ ể ệ ạ ạ ọ ơ viên có th ph i h p các bi n pháp d y h c tích c c, hi n đ i và bi n pháp kh i
ể ẫ ấ ọ ọ ộ ợ ể ướ g i đ h ng d n h c sinh đ c – hi u theo các c p đ :
Ự Ọ Ạ Ộ Ạ Ả B NG PHÂN LO I HO T Đ NG VÀ NĂNG L C Đ C –
Ọ Ể Ẩ HI U TÁC PH M VĂN H C
ướ ẫ ạ ộ Ho t đ ng H ng d n
ọ ể ụ đ c – hi u M c đích ủ c a giáo viên
ủ ọ c a h c sinh
ớ ệ ạ ọ
ứ ầ ả
ứ ặ Cho HS đ c ph n chú thích ỗ * sau m i văn b n trong sách giáo khoa.
ế i ki n Ghi nh và tái hi n l ẵ th c có s n trong sách giáo ọ ế khoa ho c ki n th c đã h c, đã bi t.ế Yêu c u h c sinh: ọ 1. Đ c và tái hi nệ ộ ắ ượ t đ c n i dung văn ầ ọ (cid:0) Nêu...? Tóm t b nả (cid:0) Trình bày...? ườ ượ ử ụ (cid:0) t...?ắ
ng đ ọ ữ Tóm t (cid:0) Ch ra...? ỉ ấ
ứ ẩ c s d ng trong Th ể ể ầ ph n đ c – hi u chú thích đ ề ộ ắ n m nh ng nét chính v cu c ả ờ đ i tác gi , xu t x , hoàn ờ ủ ả c nh ra đ i c a tác ph m
ả
ừ ọ ọ
ọ ễ ả ọ ặ ở ỏ
ả ọ G i HS đ c văn b n (đ c ầ di n c m, đ c theo t ng ph n ợ ho c đ c phân vai…) và g i m qua các câu h i: (cid:0) C m nh n ban đ u ầ ậ ả ự ọ ọ H c sinh đ c văn b n và t ả ả ộ ự ộ tr c c m, c m xúc b c l ề ượ ấ ng chung v chung, n t ượ ế ớ ộ i hình t toàn b th gi ng ư ộ ẩ ủ c a tác ph m nh m t chính th .ể (chung) v ...?ề ọ 2. Đ c và trình bày nấ ẩ ượ ng th m t mĩ ậ ứ ự (cid:0) ề Ấ ượ n t ng c a em v ...?
ng cho nh ng b
ướ ể ế ủ (cid:0) Đ c tác ph m này, em có ẩ ọ ư ế ả c m giác nh th nào? ả ằ Nh n th c b ng tr c c m ỉ ạ ư nh ng đóng vai trò ch đ o, ướ ữ ị c đ nh h ọ đ c – hi u ti p theo.
ả ỉ ọ
ủ ả
ạ ọ Đ c bám sát văn b n, ch ra ố ụ b c c c a văn b n, ý chính ỗ ủ c a m i đo n
ọ ầ ẫ ạ ỏ ợ ả Cho h c sinh đ c văn b n ọ ọ (đ c th m, đ c nhanh...) và ệ ọ ướ h ng d n h c sinh phát hi n ở qua các d ng câu h i g i m : ọ
(cid:0) ữ ẩ ế t, hình
ữ Tìm nh ng chi ti ả nh...? ọ ượ c Đ c và phát hiên đ ệ nh ng tín hi u th m mĩ trong ệ ả văn b n, phát hi n cái hay, cái ả ẹ ủ đ p c a văn b n (cid:0) 3. Đ c và tìm tòi, phát hi nệ ệ
ệ ệ Phát hi n bi n pháp ngh thu t...?ậ
ề ậ (cid:0) Nh n xét v ...? ệ ệ
ể ữ ế ấ ở ngôn ng , k t c u, ngôi k , ờ không gian, th i gian, hình ậ ượ ng ngh thu t, bi n pháp t ...ừ tu t
ọ ổ
ệ ộ ứ ọ ầ ẻ Giúp h c sinh khám phá v ậ ẹ đ p n i dung và ngh thu t ự ọ đ c T ch c cho HS t ạ nhanh, đ c th m và ho t
ể ộ đ ng nhóm đ phân tích
ế
ủ ầ ạ ử ụ Giáo viên s d ng các d ng câu h i:ỏ ẩ ủ c a tác ph m thông qua thao ữ t có tác phân tích nh ng chi ti ỉ ố vai trò đ u m i c a ch nh th .ể (cid:0) Phân tích...? ố ặ (cid:0) ọ 4. Đ c và tích phân v n đấ ề ư ế ....nh th nào? ự
ủ ề ư duy c a h c sinh đ (cid:0) ạ T i sao...? ấ
ớ Đ t ra tình hu ng m i có ấ sáng v n đ , kích thích s ể ạ t o, t ộ ả i quyêt v n đ b ng m t gi ớ ươ i m i. ph ọ ề ằ ả ờ i gi ứ ng th c, có l
ổ ứ đ c l
ế ứ ớ ủ ề ắ ứ ạ i ki n th c cũ, kh c Ôn l ế sâu ki n th c m i.
ự ọ ướ t T ch c cho HS t ế ậ theo nhân v t, ch đ hay k t ạ ộ ấ c u… và ho t đ ng nhóm: ậ
ớ ố
ừ ế ế ố ộ ế So sánh (đ i chi u) A v i B? (cid:0) A, B: các y u t ứ ừ ừ ắ ệ ậ ả ặ ắ C m nh n cái đ c s c, riêng ả ệ ở ừ t ng văn b n, t ng tác t bi ả ệ gi làm cho vi c ti p thu ế ki n th c v a sâu s c, v a có ệ ố h th ng. ọ 5. Đ c và so sánh, liên ngưở t
ẩ ẩ n i dung, ộ ngh thu t trong cùng m t ặ tác ph m ho c trong các tác ph m khác nhau. ườ ể (cid:0) ợ ng liên t ưở ng t ậ ưở ế ả ưở ạ ng T o tr ượ ng phong phú đ trí t ồ các em phát huy, nh p h n vào tác ph m.ẩ ơ ế ng đ n ...g i em liên t t, nhân hình nh, chi ti ọ ậ v t, câu th ... nào đã h c?
ọ ổ ứ
ổ ả quan sát c:
ự ặ
ệ ữ ự ộ ộ nh ng b c l H c sinh t ả ế ữ ậ ả c m nh n, nh ng ki n gi i ả ủ khái quát, c a b n thân, t ả ế ữ ợ ổ t ng h p nh ng k t qu phát hi n, phân tích ự T ch c cho HS t ế ượ văn b n và t ng k t đ (cid:0) Đ c s c ngh thu t, ý ậ ệ ắ ủ ư ưở nghĩa t ng c a tác t ph m?ẩ ọ 6. Đ c và quát, khái ợ ổ t ng h p ể ị (cid:0) Nh n đ nh, đánh giá khái
ậ quát ? ể ự ệ chuy n hóa Th hi n s ự ế ả ậ ủ c a văn b n vào s ti p nh n ườ ọ ầ ủ i đ c. tinh th n c a ng
ậ (cid:0) Nh n xét chung...? ử ụ c s d ng ở
ườ ượ Th ng đ ế ầ ổ ph n t ng k t
ừ ấ ề
ọ ệ ể i v i nh ng gì đ c hi u ẩ T v n đ ....trong tác ph m em có suy nghĩ gì?
ọ ả Phát huy kh năng liên h ạ ớ ữ qua l ượ ớ ả c v i b n thân h c sinh. đ ệ ả
ộ ố Liên h cu c s ng b n thân em?
ể ng hi u bi ạ ể ụ ọ Rút ra bài h c, ý nghĩa...? ọ 7. Đ c và ệ ứ liên h , ng d ngụ ế ườ t Phát tri n tr ậ và v n d ng sáng t o trong ự ễ th c ti n.
ụ ạ ị ị ướ 2.2.1. Xác đ nh m c tiêu bài d y theo đ nh h ề ng đ tài
ề ế ướ ọ ể ể ượ ẫ ọ V ki n th c ứ , giáo viên h ng d n h c sinh đ c đ tìm tòi, hi u đ c:
ả ố ồ ọ ủ Tình c nh kh n cùng, nhân cách cao quý, tâm h n đáng trân tr ng c a
ườ ượ ng i nông dân qua hình t ạ ậ ng nhân v t lão H c
ạ ướ ố ắ ủ Lòng nhân đ o sâu s c c a nhà văn Nam Cao tr ậ c s ph n đáng th ươ ng
ườ ủ c a ng ổ i nông dân cùng kh .
ượ ệ ậ ế ệ ệ ậ ậ ầ ấ Th y đ c ngh thu t vi ấ ắ t truy n b c th y, tài năng ngh thu t xu t s c
ự ệ ệ ố ả ể ủ c a nhà văn Nam Cao trong vi c xây d ng tình hu ng truy n, miêu t ệ , k truy n,
ắ ượ ệ ậ ắ Lão H c.ạ ạ kh c ho hình t ng nhân v t trong truy n ng n
ề ỹ ọ V k năng , h c sinh có các kĩ năng:
ễ ể ọ ệ ẩ ế ả Đ c di n c m, hi u, tóm t ắ ượ t đ c tác ph m truy n vi t theo khuynh
ướ ự h ệ ng hi n th c.
ề ự ế ợ ụ ứ ế ậ ươ ứ ể ạ V n d ng ki n th c v s k t h p các ph ng th c bi u đ t trong văn
ẩ ướ ự ả ự ự ể b n t s đ phân tích tác ph m t ự ự ế s vi t theo khuynh h ệ ng hi n th c.
ươ ể ọ ể ể ẩ ọ Hình thành ph ng pháp đ c đ có th đ c hi u các tác ph m cùng th ể
lo iạ
ề ộ V thái đ :
ế ả ẻ ớ ỗ ậ ủ ổ ố ườ Bi t c m thông, chia s v i n i kh đau, s ph n c a con ng i
ế ị ộ ố ữ ọ ị ườ Bi t trân tr ng nh ng giá tr cu c s ng, giá tr con ng i
ớ ổ ứ ạ ọ 2.2.2.. T ch c d y h c trên l p
ự ế ớ ờ *. D ki n th i gian lên l p:
ế Ti t 1:
ướ ư ể ể ẫ ầ ẫ ọ + H ng d n h c sinh tìm hi u ph n ti u d n sách giáo khoa, giáo viên l u ý
ự ể ệ ệ ệ ặ ậ ắ ộ ờ ủ ề v cu c đ i, s nghi p và phong cách ngh thu t (đ c đi m truy n ng n) c a
Nam Cao.
ễ ả ố ụ ướ ẫ ả ầ ọ ọ ể + H ng d n h c sinh đ c di n c m văn b n, yêu c u HS chia b c c, tìm hi u
ồ ả ứ ẩ ậ ả ngu n c m h ng sáng tác trong tác ph m và trình bày c m nh n chung.
ướ ủ ể ể ẫ ạ ả ọ ọ ả + H ng d n h c sinh đ c hi u văn b n tìm hi u tình c nh c a lão H c trong
ạ đo n trích.
Ti t 2:ế
ướ ủ ể ể ẫ ạ ả ạ ọ ọ + H ng d n h c sinh đ c – hi u văn b n, tìm hi u tâm tr ng c a lão H c khi
ổ ậ ẻ ẹ ủ ủ ể ạ ấ ậ bán chó Vàng đ làm n i b t v đ p c a nhân v t lão H c và t m lòng c a nhân
ậ v t ông giáo
ướ ệ ế ẫ ậ ả ọ ổ ộ + H ng d n h c sinh t ng k t ngh thu t và n i dung, rút ra ý nghĩa văn b n.
ổ ứ ạ ộ ả ạ ướ ể ọ ạ ọ * T ch c các ho t đ ng d y h c văn b n Lão H c theo h ng đ c – hi u
ớ ạ ộ Ho t đ ng 1: Gi ệ i thi u bài
ẫ ọ ướ ọ ể ả ạ ộ Ho t đ ng 2: H ng d n h c sinh đ c và tìm hi u chung văn b n
ộ ố ướ ọ ọ ề ể ẫ ả H ng d n h c sinh đ c chú thích và hi u m t s nét v tác gi Nam Cao
ủ ẩ và tác ph m c a ông
ọ ọ ề ầ ả ẩ ọ Giáo viên g i h c sinh đ c ph n chú thích v tác gi , tác ph m. Sau đó cho các
ắ ữ ể ế ủ ề ả em tóm t t nh ng hi u bi t c a mình v tác gi Nam Cao.
ề ộ ố ủ ỏ ế ề ẩ H i các em v m t s tác ph m c a Nam Cao mà các em bi ể ệ t và đ tài th hi n
ủ ế ẩ ch y u trong các tác ph m là gì.
ế ớ ộ ố ề ệ ả ả ẩ Trình chi u gi i thi u m t s hình nh v tác gi ủ , tác ph m c a Nam Cao.
ẫ ọ ễ ả ướ ọ ả H ng d n h c sinh đ c di n c m văn b n
ệ ệ ấ ậ ế ầ ủ ệ ậ Truy n ng n ắ Lão H cạ cho th y ngh thu t vi t truy n b c th y c a Nam Cao
ủ ả ồ ế ề ố ậ ủ ườ ứ và ngu n c m h ng c a ông khi vi t v s ph n c a ng ộ i nông dân trong xã h i
ậ ạ ặ ấ cũ. Vì v y, trong quá trình, giáo viên nh n m nh các đ c đi m: ể Nam Cao là cây bút
ấ ắ ự ệ ế ề ườ ộ ổ hi n th c xu t s c khi vi t v ng ớ ấ i nông dân nghèo kh trong xã h i cũ v i t m
ả ạ ủ ế ữ lòng nhân đ o cao c .Văn phong t ự ự c a Nam Cao s ừ v a tri ừ t lí v a tr tình, k ể
ệ ự ị ả ọ ọ chuy n t ấ nhiên, h p d n. ẫ Giáo viên đ nh h ướ h c sinh đ c bám sát văn b n đ ng ể
ữ ể ặ làm rõ nh ng đ c đi m đó.
ướ ọ ư ệ ể ệ ặ ắ ộ ạ ủ ọ đ c – hi u theo đ c tr ng c a m t truy n ng n hi n đ i ẫ H ng d n h c sinh
ậ ể ệ ướ ẫ ọ ọ mang đ m phong cách Nam Cao ượ gi ngọ . H ng d n h c sinh đ c và th hi n đ c
ữ ủ ế ệ ẩ ươ đi u bi n hóa đa d ng ạ ạ c a tác ph m: lúc thì l nh lùng, lúc thì tr tình xót th ng,
ế ể ệ ủ ắ ạ ả ậ lúc thì tri ữ ố t lí sâu s c. Tâm tr ng, tình c m c a nhân v t th hi n qua ngôn ng đ i
ạ ạ ạ ậ ờ ộ tho i và đ c tho i. L i lão H c lúc thì chua chát, xót xa, lúc thì ng m ngùi, k l ể ể ;
ứ ạ ờ ủ ừ ố ấ ờ ợ l i v ông giáo l nh lùng, d t khoát; l i c a ông giáo t ữ t n, lúc thì tr tình m áp,
ầ ươ ả ầ ờ ọ ồ ọ lúc đ y xót th ể ệ ng, c m thông. Đ ng th i, trong khi đ c, h c sinh c n th hi n
ệ ờ ừ ề ạ ạ ả ậ ầ ố i văn đ ị c ượ nh p đi u l ế : đo n đ u thì ch m rãi, v a ph i, đo n cu i nói v cái ch t
ẽ ấ ạ ả ọ ọ ọ ọ ễ lão H c thì g p gáp. Đ c đúng, đ c di n c m, đ c sâu s giúp h c sinh th c s ự ự
ẩ ậ thâm nh p tác ph m.
ể ọ ễ ẫ ạ ả ộ ổ ứ Giáo viên có th đ c m u di n c m m t vài đo n và t ọ ọ ch c cho h c sinh đ c
ễ ả ắ ậ ớ di n c m, l p chú ý l ng nghe và có nh n xét, góp ý.
ẫ ọ ướ ể ề ả H ng d n h c sinh hi u chung v văn b n
ọ ắ ả Giáo viên cho h c sinh tóm t t văn b n
ạ ớ ọ ả ậ ỏ ầ ủ ư C m nh n ban đ u c a
Giáo viên đàm tho i v i h c sinh qua các câu h i nh
ề ệ ắ ả ọ ấ ệ em v truy n ng n này là gì? Đ c truy n xong, em có c m xúc gì? Em có n
ệ ậ ớ ự ả ượ t ng v i nhân v t nào trong truy n? ọ và cho h c sinh t ậ ủ do nêu c m nh n c a
mình
ầ ướ ọ ướ ẫ ọ ọ ầ ọ ị GV c n h ng d n h c sinh đ c nhanh, đ c l t, đ c th m và xác đ nh đ ượ c
ể ủ ệ ậ ấ ố ụ b c c, nhân v t chính và ngôi k c a truy n. Giáo viên phát v n câu h i đ ỏ ể
ứ ộ ể ủ ọ ể ki m tra m c đ hi u c a h c sinh.
ẫ ọ ạ ộ ướ ể ệ ả ẩ Ho t đ ng 3: H ng d n h c sinh tìm hi u văn b n qua các tín hi u th m
mĩ
ả ổ ứ ọ ọ ể Trong quá trình tìm hi u văn b n, giáo viên t ch c cho h c sinh đ c m t s ộ ố
ứ ọ ạ ọ ướ ẫ ọ ọ đo n quan tr ng theo các hình th c đ c. Giáo viên h ừ ng d n h c sinh đ c kĩ t ng
ố ụ ệ ậ ạ ủ ề ố ắ ả c nh theo b c c, nhân v t hay ch đ , c g ng phát hi n, g ch chân chân các c ứ
ể ệ ọ li u mà các em cho là tiêu bi u, quan tr ng.
ể ọ ọ ủ ừ ả ạ H c sinh đ c và hi u ý chính ề c a văn b n rõ ràng, lô gic. T đó, t o đi u
ậ ủ ệ ệ ọ ộ ế ki n cho h c sinh đi sâu khám phá, chi m lĩnh n i dung và ngh thu t c a tác
ph m.ẩ
ẫ ọ ướ ọ ể ậ ạ H ng d n h c sinh đ c và tìm hi u nhân v t lão H c
ữ ỏ ầ ạ ọ ủ ả GV cho HS đ c th m nhanh đo n ch nh và tóm t ắ ạ t l ạ i tình c nh c a lão H c
ạ ớ ọ ấ ỏ Giáo viên phát v n câu h i đàm tho i v i h c sinh:
ạ ượ ả ớ ư ế ệ ộ ủ ? C nh ng c a Lão H c đ c gi i thi u nh th nào?
ể ượ ạ ọ ư ế ố ớ ị ? Qua đ c đo n trích, em hi u đ c con chó Vàng có v trí nh th nào đ i v i
lão H c?ạ
ạ ạ ậ ế ị ậ ? V y vì sao lão H c l i quy t đ nh bán đi c u chó Vàng?
ầ ướ ể ề ủ ạ ạ ọ Cho HS đ c th m và l ạ t nhanh đo n k v tâm tr ng c a lão H c khi sang nhà
ể ề ệ ông giáo k v chuy n bán con chó vàng
ở ợ ướ ệ ẫ ọ ế ỏ ợ Gv nêu câu h i g i m , g i tìm h ng d n h c sinh phát hi n chi ti ậ t, nêu nh n
ưở ượ ủ ả ể ừ ượ ộ xét, hình dung và t ng t ng c a b n thân đ t ắ đó, n m đ c n i dung:
ữ ọ ế ả ủ ậ ạ ộ ? Em hãy đ c và tìm nh ng chi ti t miêu t thái đ , tâm tr ng c a nhân v t lão
ề ệ ạ ậ ớ H c khi nói v chuy n bán c u Vàng v i ông giáo.
ế ị ủ ử ễ ế ộ ? Em th hình dung di n bi n n i tâm c a lão khi quy t đ nh bán chó?
ề ờ ẽ ả ậ ủ ệ ệ ọ ớ ? Em có c m nh n gì v l i l ạ , gi ng đi u c a lão H c khi nói chuy n v i ông
giáo?
ỏ ể ọ ỏ ợ ứ ế ấ ớ Cùng v i câu h i g i tìm ki n th c, giáo viên phát v n câu h i đ h c sinh
ậ ừ ể ệ ủ ự ệ ệ ậ ấ ạ ế th y cái hay c a ngh thu t trong vi c th hi n tâm tr ng nhân v t v a tr c ti p,
ể ệ ữ ệ ế ọ ả ừ v a gián ti p, th hi n qua ngôn ng , gi ng đi u. GV cho HS gi i thích m t s t ộ ố ừ
ầ ậ ứ ừ ế ợ ượ láy nh ư ng ng, móm mém, hu hu …, tích h p ki n th c t ể ấ láy đ th y đ c ngh ệ
ậ ả ể ể ệ ủ ạ ộ thu t t ậ ngo i hình đ th hi n n i tâm c a nhân v t
ể ả ề ấ ả ậ ọ ữ ế Giáo viên nêu v n đ , cho h c sinh th o lu n nhóm đ gi ấ i quy t nh ng v n
ư ề ặ đ đ t ra nh :
ạ ạ ả ớ ừ ấ ừ ạ ậ T i sao lão H c l i c m th y v a đau đ n v a ân h n khi bán con chó Vàng?
ể ế ụ ể ế ạ ọ ố ố ố Theo em, lão H c n u mu n s ng có th ch n cách nào đ ti p t c s ng
ậ ạ ạ ế ầ ư ậ ế ọ ộ ớ i sao lão l i ch n cái ch t và là m t cái ch t đ y đau đ n nh v y? không? V y t
ừ ế ả ậ ổ HS th o lu n, nêu ý ki n và các nhóm khác b sung. T đó, giáo viên
ướ ể ọ ề ố ế ế ẫ ậ ả
h ng d n đ h c sinh đi đ n k t lu n: ậ ậ Em có c m nh n gì v s ph n và
ạ ủ nhân cách c a lão H c?
ế ề ậ ậ ạ ọ ọ Sau khi h c sinh nêu k t lu n v nhân v t lão H c, giáo viên cho h c sinh chia
ủ ả ề ậ ẻ ả s c m xúc c a b n thân v nhân v t.
ạ ủ ướ ọ ọ ẫ ể ấ H ng d n h c sinh đ c và tìm hi u t m lòng nhân đ o c a nhà văn qua
ậ nhân v t ông giáo.
ướ ẫ ấ ầ ọ ọ ế ủ ệ ọ H ng d n h c sinh đ c th m, đánh d u chi ti t, chú ý gi ng đi u c a nhân
ậ v t ông giáo.
ợ ữ ầ ọ ế ộ Đ c th m và tìm nh ng chi ti t, câu văn nói lên thái đ , tình
Giáo viên g i tìm:
ố ớ ủ ủ ạ ấ ả ộ ậ ả c m c a ông giáo đ i v i lão H c? Em th y thái đ , tình c m c a nhân v t
ư ế ố ớ ạ “tôi” đ i v i lão H c nh th nào?
ủ ề ậ ả ọ ?“ Chao
Giáo viên cho h c sinh nêu suy nghĩ, c m nh n v câu nói c a ông giáo
ố ớ ữ ể ế ọ ôi! Đ i v i nh ng ng ườ ở i ố quanh ta, n u ta không c tìm mà hi u h (…) không
ờ ươ ồ ừ ả ậ ọ bao gi ta th ng” r i t đó cho h c sinh nêu c m nh n v ậ ề nhân v t ông giáo
ấ ượ ấ ạ ủ ố ớ ữ ườ và th y đ c t m lòng nhân đ o c a nhà văn đ i v i nh ng ng ổ i nghèo kh .
ạ ộ ị ộ ướ ọ ế ẫ ổ Ho t đ ng 4: H ng d n h c sinh t ng k t, khái quát giá tr n i dung, ngh ệ
ậ ủ ả thu t c a văn b n
ướ ặ ắ ệ ệ ẫ ọ ọ Giáo viên h ậ ng d n h c sinh đ c sâu và phát hi n đ c s c trong ngh thu t
ế ử ụ ứ ủ ệ ả ớ ướ vi t truy n c a Nam Cao. S d ng so sánh v i văn b n T c n ỡ ờ ủ c v b c a
ấ ố ể ấ ượ ủ Ngô T t T đ th y đ c nét riêng trong phong cách c a Nam Cao.
ể ứ ề ấ ả ậ ọ ế Giáo viên nêu v n đ , cho h c sinh th o lu n đ ch ng minh ý ki n:
ế ợ ớ ể ả ự ế ấ ữ ữ ọ ế Ch t tr tình k t h p v i k , t ệ , s bi n hóa gi ng đi u lúc tr tình, lúc tri t lí
ặ ắ ủ ứ ệ ể ể ạ ề là đ c s c c a truy n Nam Cao. Hãy tìm vài đo n tiêu bi u đ ch ng minh đi u
đó.
ự ề ố ứ ệ ệ ậ ằ ậ ị ạ Có nh n đ nh cho r ng: Truy n Lão H c là b c tranh hi n th c v s ph n con
ườ ế ủ ứ ề ầ ạ ng i và ậ ch a chan tinh th n nhân đ o. Em hãy trình bày ý ki n c a mình v nh n
ị đ nh đó.
ừ ự ữ ế ệ ể ọ ả ứ H c sinh d a vào nh ng ki n th c v a tìm tòi, phát hi n đ lý gi ứ i, ch ng
ị ướ ọ ổ minh. Giáo viên đ nh h ế ng h c sinh t ng k t
ổ ứ ố ớ ả ủ ẩ ọ Giáo viên t ch c cho h c sinh trình bày ý nghĩa c a tác ph m đ i v i b n thân
ạ ộ ủ ọ ặ ố Ho t đ ng 5: C ng c và d n dò h c sinh
ả ủ ề ế 2.3.. K t qu c a đ tài
ứ ứ ụ ế ể ả ả ả ọ ủ K t qu kh o sát là căn c quan tr ng đ đánh giá kh năng ng d ng c a
ạ ướ ể ọ ờ ạ ự ẩ ọ bài d y theo h ng đ c – hi u vào gi ế d y h c tác ph m. Giáo viên đã tr c ti p
ứ ộ ứ ể ể ằ ọ ự ủ ọ ả ki m tra h c sinh b ng bài ki m tra và kh o sát m c đ h ng thú, tích c c c a h c
ờ ọ ả ạ ượ ế sinh trong gi h c. K t qu đ t đ ư c nh sau:
ắ ọ ượ ứ ơ ả ế ề ả ề ế V ki n th c: ứ H c sinh n m đ c các ki n th c c b n v văn b n và có
ụ ệ ậ ả ậ ậ ộ ộ ạ kh năng v n d ng vào phân tích nhân v t, n i dung, ngh thu t hay m t đo n
trích trong văn b n. ả
ả ự ệ ở ế ố ủ ớ ườ Th ng kê k t qu th c nghi m ba l p 8 và c a tr ng:
Ế ổ Kh iố T ng s ố iỏ Gi Khá Kém l pớ ọ h c sinh
15,9 25 22,2 21,1 43,2 36,4 42,2 40,6 27,2 27,2 24,5 26,3 13,6 11,4 11,1 12 8A 8B 8C T ngổ 44 44 45 133 Ạ Ả Ế K T QU X P LO I Y uế Tb SL % SL % SL % SL % SL % 0 6 0 5 0 5 0 16 7 11 10 28 19 16 19 54 12 12 11 35 0 0 0 0
ươ ọ ượ ươ ể ọ ề V ph ng pháp: H c sinh hình thành đ c ph ng pháp đ c – hi u đ t ể ự
ể ự ọ ể ạ ả ộ ọ ế ố ợ ậ mình có th t đ c m t văn b n cùng th lo i. H c sinh bi ụ t ph i h p, v n d ng
ứ ế ẩ ế ạ ọ các ki n th c liên quan vào phân tích tác ph m. Ti t d y h c kích thích đ ượ ứ c h ng
ủ ộ ủ ự ể ọ thú, tính tích c c ch đ ng c a h c sinh trong quá trình tìm hi u, khám phá văn
b n.ả
ề ọ ế ẻ ả ổ ủ ậ V thái đ : ộ H c sinh bi ớ ỗ t chia s , c m thông v i n i kh c a nhân v t, trân
ừ ẹ ọ ị ế ưỡ ả ố ươ tr ng giá tr nhân cách đ p. T đó, bi t tu d ng tình c m, s ng yêu th ng, bi ế t
ẻ ớ ọ ườ chia s v i m i ng i.
ế ầ ậ
3. Ph n k t lu n:
ề 3.1. Ý nghĩa đ tài:
ế ả ả ấ ờ ạ ả ướ ọ K t qu kh o sát cho th y gi d y văn b n theo h ế ể ng đ c hi u cho k t
ả ơ ượ ủ ộ ủ ự ạ ọ qu cao h n, phát huy đ c tính ch đ ng, tích c c, sáng t o c a h c sinh, nâng
ả ủ ệ ờ ạ ọ ườ cao hi u qu c a gi d y h c văn trong nhà tr ng.
ự ươ ữ ọ ươ ữ ớ S t ng tác gi a giáo viên và h c sinh, t ọ ng tác gi a h c sinh v i tác
ự ạ ẩ ọ ơ ờ ọ ứ ph m đã t o cho h c sinh h ng thú, tích c c h n trong gi h c. Các em tham gia
ậ ủ ả ự ề ậ ả ả ẩ ổ th o lu n sôi n i, tích c c nêu suy nghĩ, c m nh n c a b n thân v tác ph m và d ễ
ể ượ ớ ọ ả dàng ghi nh bài h c, phát tri n đ ự c kĩ năng, năng l c cho b n thân.
ụ ề ả ờ ạ ả ớ ợ ọ Đ tài có kh năng áp d ng trong gi ầ d y h c văn b n, phù h p v i yêu c u
ươ ạ ọ ườ ớ ổ đ i m i ph ng pháp d y h c Văn trong nhà tr ng.
ọ ươ ầ ướ ớ ể Đ c – hi u là ph ng pháp, cũng là kĩ năng c n h ng t ạ ộ i, là ho t đ ng
ủ ờ ọ ạ ộ ạ ọ ộ mang tính n i dung c a gi h c. Đ c còn là ho t đ ng mang tính sáng t o, không
ụ ọ ỉ ườ ệ ọ ch có m c đích gói g n trong nhà tr ng mà còn có ý nghĩa rèn luy n cho h c sinh
ự ự ọ ố ờ ọ ế ế ậ ạ ấ năng l c t h c, h c su t đ i. Qua thi t k bài d y, tôi nh n th y:
ề V phía giáo viên
ộ ệ ố ợ ở ự ỏ ộ ướ Xây d ng m t h th ng câu h i phù h p ấ các c p đ , d ề i nhi u hình
ỏ ợ ể ọ ư ứ ề ấ ả ở ỏ ọ th c nh câu h i g i m , câu h i nêu v n đ ... đ h c sinh phát huy kh năng đ c
ể ươ – hi u qua quá trình t ữ ng tác ngôn ng .
ờ ọ ớ ạ ượ ự ươ ệ ố ỏ Trong gi h c, h th ng câu h i và quy trình lên l p t o đ c s t ng tác
ỏ ợ ể ọ ữ ề ầ ầ ấ ấ ở ợ gi a th y và trò, th y phát v n câu h i g i tìm, g i m , nêu v n đ ... đ h c sinh
ủ ộ ả ề ượ ừ ướ ch đ ng suy nghĩ, tìm tòi, gi ế ấ i quy t v n đ đ c nêu ra, t ng b ế c chi m lĩnh
ủ ộ ả ị ự ạ ộ giá tr văn b n m t cách ch đ ng, t ề ơ ợ giác và sáng t o, kh i g i cho các em ni m
ả ứ ứ h ng thú, kh năng t ự ọ ự h c, t nghiên c u.
ế ợ ể ạ ạ ọ ộ ọ ợ + Chú ý quy trình d y h c đ c – hi u m t cách h p lí, k t h p linh ho t các
ươ ạ ọ ợ ph ng pháp d y h c phù h p.
ỉ ổ ứ ệ ố + Giáo viên ch là ng ườ ướ i h ẫ ng d n, t ỏ ch c và thông qua h th ng câu h i
ộ ả ứ ứ ế ả ậ ọ ể ợ ướ đ g i h ậ ng cho h c sinh chi m lĩnh tri th c ch không c m nh n h , c m nh n
thay cho các em
ề ọ V phía h c sinh
ế ử ụ ứ ọ ễ ả ề ả ộ Bi ư ọ t s d ng nhi u hình th c đ c nh đ c di n c m toàn b văn b n “Lão
ế ớ ể ậ ữ ấ ượ ậ ủ ệ ẩ H cạ ” đ thâm nh p vào th gi i ngh thu t c a tác ph m, có nh ng n t ng ban
ướ ầ ớ ơ ả ủ ộ ầ đ u và b ữ c đ u ghi nh nh ng ý chính, tóm t ắ ượ t đ c n i dung c b n c a tác
ẩ ọ ế ế ợ ứ ầ ọ ph m. H c sinh cũng bi ọ t k t h p các hình th c đ c th m, đ c nhanh, đ c l ọ ướ t,
ố ụ ể ệ ậ ọ ọ ưở ọ đ c sâu, đ c theo nhân v t, đ c theo b c c... đ tìm tòi, phát hi n, liên t ng, so
ả ế ấ ứ ụ ệ ề ờ sánh, phân tích, khái quát, gi ọ i quy t v n đ , liên h và ng d ng... Nh đó, h c
ứ ự ế ệ ở ủ ể ữ sinh tích c c trong vi c chi m lĩnh tri th c và tr ạ thành nh ng ch th sáng t o
ủ ộ ờ ọ ầ đ y ch đ ng trong gi h c.
ọ ươ ờ ọ ạ ộ ư ữ + H c sinh cũng t ng tác trong gi h c qua nh ng ho t đ ng nh suy nghĩ
ạ ộ ể ả ậ ạ ả theo cá nhân, nêu c m nh n riêng, ho t đ ng nhóm đ cùng bàn b c, gi ế i quy t
ạ ứ ộ ấ ề ủ ớ ờ ọ ọ m t v n đ c a bài h c, t o h ng thú v i gi h c Văn.
ế ủ ữ ư ế ả ấ ạ ẩ ọ ướ K t qu đã cho th y nh ng u th c a d y h c tác ph m theo h ọ ng đ c
ể hi u là:
ạ ẩ ọ ướ ể ọ ươ ọ D y h c tác ph m theo h ng đ c – hi u là ph ạ ng pháp d y h c tích
ượ ạ ủ ọ ủ ộ ự ợ h p, tích c c, phát huy đ c tính ch đ ng, sáng t o c a h c sinh.
ạ ướ ổ ủ ọ ọ ứ ể ợ ọ ớ ọ D y h c theo h ng đ c hi u phù h p v i tâm lí h c l a tu i c a h c sinh.
ượ ự ứ ế ứ ủ ạ Nó kích thích đ c s h ng thú, tìm tòi, ạ phát huy h t s c m nh sáng t o c a các
ạ ộ ưở ượ ưở ưở ớ ứ ợ ho t đ ng tâm lí: t ng t ng, liên t ng, suy t ổ ng... phù h p v i l a tu i.
ầ ự ọ ự ể ạ ọ ợ ớ ể D y đ c hi u cũng phù h p v i yêu c u t h c, t ọ phát tri n h c sinh trong
ờ ớ ươ ạ ổ th i kì đ i m i ph ọ ng pháp d y h c
ế ị ề ấ 3.2. Ki n ngh đ xu t
ự ự ể ề ệ ệ ả ọ ỉ ố ạ Đ đ tài th c s có ích trong vi c d y h c văn b n truy n, không ch đ i
ệ ạ ệ ạ ủ ọ ớ v i vi c d y h c tác ph m ẩ Lão H c ạ c a Nam Cao, mà con chung cho vi c d y tác
ẩ ươ ữ ượ ề ệ ph m truy n trong ch ng trình Ng văn THCS, tôi xin đ ị ộ ố c đ ngh m t s ý
ế ki n sau:
ố ớ ộ 3.2.1. Đ i v i giáo viên b môn
ể ế ẩ ả ọ ứ Chú ý chu n ki n th c, kĩ năng đ tránh quá t i cho h c sinh trong gi ờ ọ h c,
ể ẫ ọ ọ ọ bi ế ướ t h ng d n các em đ c hi u đúng tr ng tâm bài h c.
ầ ạ ươ ả ờ ọ Giáo viên c n t o không khí vui t i, tho i mái trong gi ừ h c, đ ng quá
ộ ề ứ ắ ắ ầ ọ ở ỏ ở kh t khe, c ng nh c. Giáo viên c n có thái đ m m m ng, c i m , tôn tr ng ý
ậ ủ ọ ự ủ ự ế ả ạ ọ ể ki n, suy nghĩ, c m nh n c a h c sinh đ phát huy s sáng t o, tích c c c a h c
sinh.
ố ợ ạ ầ ươ ự ạ ọ Giáo viên c n linh ho t ph i h p các ph ng pháp d y h c tích c c và xem
ươ ữ ọ ươ ả ph ộ ng pháp đ c là m t trong nh ng ph ng pháp đó. Giáo viên ph i là ng ườ ổ i t
ướ ừ ừ ệ ẫ ả ươ ứ ch c, h ọ ng d n v a khoa h c, v a ngh thu t ậ . Ph i có trái tim yêu th ồ ng đ ng
ẹ ủ ự ẻ ọ ộ ườ ế ầ ệ ả c m và s s chia tr n v n c a m t ng i th y tâm huy t, nhi ư ậ t tình. Có nh v y,
ờ ự ự ứ ớ ỗ ớ gi văn m i th c s h ng thú v i m i HS.
ẫ ự ọ ướ ệ ố ự Bi ế ướ t h ọ ng d n h c sinh t ạ đ c, so n bài tr c và xây d ng h th ng câu
ượ ủ ộ ạ ở ọ ự ể ỏ ợ h i h p lí đ phát huy đ c tính tích c c, ch đ ng, sáng t o h c sinh, hình
ự ọ ể ự ọ ự ứ thành cho các em năng l c đ c – hi u, t h c và t nghiên c u.
ố ớ ả ụ ấ 3.2.2. Đ i v i các c p qu n lí giáo d c
ươ ầ ượ ả ể ọ Ch ng trình và sách giáo khoa c n đ c c i cách đ dành cho h c sinh c ơ
ọ ộ ườ ươ ạ ế ằ ộ ượ h i đ c h c trong m t môi tr ng có tính t ữ ng tác cao nh m đ t đ n nh ng
ụ ủ ả ậ ọ ố ươ m c tiêu căn b n c a môn h c. Mu n v y, ch ả ng trình và sách giáo khoa ph i
ượ ế ế ế ạ ấ ố ọ ỹ ế đ c thi t k và biên so n theo cách l y b n k năng giao ti p đ c, vi t, nghe, nói
ụ làm các tr c chính.
ề ẩ ượ ọ ấ ả ọ ượ Các tác ph m và đ tài đ c h c ph i làm cho h c sinh th y đ c tính thi ế t
ơ ợ ượ ứ ự ủ ự ự ủ ệ ọ ọ th c c a vi c h c hay kh i g i đ ẩ c h ng thú c a các em. S l a ch n tác ph m
ườ ầ ị ướ ự ị ư ướ ọ h c trong nhà tr ng c n có đ nh h ng, nh ng là s đ nh h ấ ng l y ng ườ ọ i h c
làm trung tâm.
ệ ể ướ ự ề ơ Vi c ki m tra, đánh giá nên h ệ ng nhi u h n vào vi c đánh giá năng l c và
ủ ọ ứ ứ ế ả ớ ể kĩ năng c a h c sinh, ch không ki m tra ki n th c và kh năng ghi nh .
ế ữ ở ủ ậ Bài vi t này là nh ng suy nghĩ, trăn tr ụ c a tôi trong quá trình v n d ng
ươ ự ọ ụ ể ọ ph ng pháp đ c và m c đích hình thành, nâng cao năng l c đ c – hi u văn trong
ữ ư ể ế ế ặ ạ ọ ỏ ạ d y h c Văn. M c dù không th tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót nh ng tôi hy
ữ ằ ộ ướ ế ệ ầ ậ ả ọ v ng r ng đây là m t trong nh ng h ng ti p c n có hi u qu mà th y cô có th ể
ể ế ọ ả ầ ủ ộ ạ ộ ậ ụ v n d ng đ ti t h c sinh đ ng, ch đ ng và sáng t o, lí thú cho c th y và trò.
Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O
ụ ề
1. Nam Cao v tác gia và tác ph m
ẩ , NXB Giáo d c, 1998.
ư ạ ươ ẩ ạ ọ Ph ng pháp d y h c tác ph m văn h c
2. TS. Ph m H ng Bình,
ọ , ĐHSP Đà
ẵ N ng, 2004
ạ ư ưở t ng và phong cách
3. Nguy n Đăng M nh,
Nhà văn t , NXB Tác ph mẩ
ớ ễ m i, 1979
ị ồ ể ẫ ọ ọ
4. Nguy n Th H ng Nam, “
ọ ỏ ướ ng d n h c sinh đ c hi u văn Câu h i h ố ệ ễ ạ b n”ả . T p chí “Khoa h c & Công ngh ”, s 9/2013
ế ỷ ọ
5. Phong Lê, Văn h c trên hành trình th k XX,
ộ NXB Quân đ i nhân dân, Hà
ộ N i, 2000.
ụ ẫ ậ ầ
6. Tr n Đình S ,
ử D n lu n thi pháp h c ọ , NXB Giáo d c, 1996.
ể ế ầ ả ạ ử Đ c hi u văn b n là th nào?,
7. Tr n Đình S ,
ổ ẻ ọ T p chí Văn h c và tu i tr ,
ọ ộ ố s tháng 11, Hà N i, 2007
ả ộ ộ ộ ử Đ c hi u văn b n m t khâu đ t phá trong n i dung và
8. Tr n Đình S , ạ
ầ ươ ể ệ ệ ọ ng pháp d y văn hi n nay ph , Báo Văn ngh , 2013
