I. PH N M ĐU
I.1. LÝ DO CH N Đ TÀI, SÁNG KI N, GI I PHÁP
Tích h p là m t trong nh ng xu th d y h c hi n đi đang đc giáo d c ế ượ
quan tâm. Th c hi n tích h p trong d y h c s mang l i r t nhi u l i ích cho vi c
góp ph n hình thành và phát tri n các năng l c hành đng, năng l c gi i quy t v n ế
đ cho h c sinh.
T nh ng năm 60 c a th k XX, ng i ta đã đa vào giáo d c ý t ng tích ế ườ ư ưở
h p trong vi c xây d ng ch ng trình d y h c. Tích h p theo nghĩa chung nh t ươ
đc hi u là s liên k t các thành ph n, các b ph n khác nhau m t cách hòa h p,ượ ế
t ng thích trong m t t ng th . D y h c tích h p đc hình thành trên c s c aươ ượ ơ
nh ng quan ni m tích c c v quá trình h c t p và quá trình d y h c, th c hi n
quan đi m tích h p trong giáo d c s góp ph n phát tri n t duy t ng h p, năng ư
l c gi i quy t v n đ và làm cho vi c h c t p tr nên ý nghĩa h n đi v i h c sinh ế ơ
so v i vi c h c và th c hi n các m t giáo d c m t cách riêng l .
D y h c tích h p ki n th c liên môn xu t phát t yêu c u c a m c tiêu d y ế
h c phát tri n năng l c h c sinh. Vì th , trong nh ng năm g n đây, ph ng pháp ế ươ
d y h c này đã đc B GDĐT tri n khai th c hi n, đng th i t ch c các cu c ượ
thi V n d ng ki n th c liên môn đ gi i quy t các tình hu ng th c ti n dành cho ế ế
h c sinhvà cu c thiD y h c theo ch đ tích h p dành cho giáo viên trung h c
c s ơ .
D y h c v n d ng ki n th c liên môn có giá tr th c ti n to l n trong đi s ng ế
xã h i, giúp h c sinh phát tri n nh ng năng l c c n thi t đ gi i quy t nh ng v n ế ế
đ trong th c ti n. T đó góp ph n nâng cao năng l c c a ng i h c, nh m đào ườ
t o nh ng con ng i có đy đ ph m ch t và năng l c đ gi i quy t các v n đ ườ ế
c a cu c s ng và n m đc m i quan h gi a các tri th c thu c lĩnh v c đi s ng ượ
xã h i. Ph ng pháp d y h c này còn giúp cho h c sinh v n d ng đc ki n th c ươ ượ ế
đã h c đ gi i quy t các tình hu ng thách th c, b t ng trong cu c s ng. Đi u này ế
có ích cho cu c s ng c a các em sau này đ tr thành m t công dân có năng l c
s ng t l p, kh năng t duy sâu và đánh giá khái quát đc v n đ. Đc bi t là ư ượ
khi đc h c các văn b n nh t d ng trong ch ng trình Ng văn THCS các em sượ ươ
đc hi u bi t nhi u h n v nh ng v n đ c a th c t cu c s ng.ượ ế ơ ế
Văn b n nh t d ng là lo i văn b n đ c p, bàn lu n, thuy t minh, t ng thu t, ế ườ
miêu t , đánh giá... v nh ng v n đ, nh ng hi n t ng g n gũi, b c xúc v i cu c ượ
s ng c a con ng i và c ng đng. Vì th khi ườ ế h c văn b n nh t d ng không ch m
1
r ng hi u bi t toàn di n mà còn t o đi u ki n tích c c giúp h c sinh hòa nh p v i ế
xã h i, rút ng n kho ng cách gi a nhà tr ng và xã h i. ườ
Qua th c t gi ng d y b môn Ng văn 8, tôi th y r ng vi c tích h p ki n th c ế ế
liên môn vao day hoc môn Ng văn nói chung và ki u văn b n nh t d ng nói riêng# #
là đi u h t s c c n thi t. B i đi u đó ế ế giúp giáo viên ch đng h n trong chu n b ơ
thi t k bài gi ng, giúp h c sinh yêu thích môn h c, gi m s khô khan nhàm chán,ế ế
và m r ng thêm ki n th c v cu c s ng th c t . ế ế
V i suy nghĩ đó, b ng tâm huy t ngh nghi p, tôi quy t đnh th c hi n đ tài: ế ế
“Tích h p ki n th c liên môn trong d y h c văn b n nh t d ng môn Ng văn 8 ế
tr ng THCS”ườ nh m góp ph n vào vi c nâng cao ch t l ng gi ng d y b môn ượ
Ng Văn trong giai đo n hi n nay. Hy v ng s nh n đc s đóng góp c a quý v ượ
ban giám kh o, các th y giáo, cô giáo và các b n đ giúp đ tài hoàn ch nh h n khi ơ
đa vào ng d ng th c t .ư ế
I.2. ĐI M M I C A Đ TÀI, SÁNG KI N, GI I PHÁP :
- H ng ng i h c t i nh ng v n đ th i s hàng ngày mà m i cá nhân, c ngướ ườ
đng đu quan tâm.
- Tăng tính th c hành, gi m lí thuy t, g n bài h c v i th c ti n, t o đc s ế ượ
b t ng , gây tình hu ng c n gi i quy t cho h c sinh, t o tâm lý thân thi n, g n ế
g i, tho i mái cho h c sinh trong quá trình ti p thu ki n th c m i. ế ế Góp ph n làm
sáng t đnh h ng d y và h c theo h ng tích h p ki n th c liên môn trong Ng ướ ướ ế
văn b c THCS.
- Giáo d c kĩ năng s ng cho h c sinh v n d ng vào th c ti n tr ng, l p vàườ
gia đình, c ng đng .
2
II. PH N N I DUNG
1. TH C TR NG C A V N Đ MÀ Đ TÀI, SÁNG KI N, GI I PHÁP C N GI I
QUY T.
D y h c theo ch đ tích h p ki n th c liên môn không ph i là v n đ quá ế
m i m . Trong quá trình d y h c, đâu đó chúng ta đã đa ki n th c c a môn này ư ế
đ làm phong phú thêm bài d y c a môn kia. Nh ng tr c đây chúng ch a đc ư ướ ư ượ
g i tên m t cách c th mà thôi. Vì th vi c tích h p ki n th c liên môn ch a có ế ế ư
s tri n khai c th .
Th c tr ng đi v i giáo viên: Trong nh ng năm qua, giáo viên cũng đã đc ượ
trang b thêm nhi u ki n th c m i v ph ng pháp và kĩ thu t d y h c tích c c. ế ươ
Đc bi t trong năm h c 2014 2015, B GD&ĐT đã ban hành văn b n “ H ngướ
d n n i dung sinh ho t t chuyên môn và tham gia các di n đàn trên m ng v đi
m i ph ng pháp d y h c và ki m tra đánh giá theo đnh h ng phát tri n năng ươ ướ
l c h c sinh trong tr ng ph thông“ ườ giúp giáo viên có nh ng đnh h ng c th ướ
h n v vi c tích h p ki n th c liên môn .ơ ế Đây chính là c s và là đng l c đ giáoơ
viên tích c c trong vi c v n d ng ki n th c liên môn vào d y h c Ng văn nói ế
chung và văn b n nh t d ng nói riêng.
D y h c văn b n nh t d ng theo h ng tích h p ki n th c liên môn giúp giáo ướ ế
viên ch đng h n trong chu n b thi t k bài gi ng; giúp h c sinh có thói quen tìm ơ ế ế
hi u, bi t v n d ng t ng h p ki n th c đ gi i quy t m t v n đ. ế ế ế Thông qua vi c
chu n b so n gi ng, giáo viên có hi u bi t c b n v nh ng môn đnh tích h p. ế ơ
Giáo viên không ch n m v ng ki n th c c a môn Ng văn mà còn n m đc n i ế ượ
dung c a m t s môn h c liên quan nh l ch s , đa lí, GDCD, hóa h c, toán h c… ư
Đi v i vi c đi m i ph ng pháp d y h c hi n nay, giáo viên không còn là ươ
ng i truy n th ki n th c mà là ng i t ch c, ki m tra, h ng d n h c sinhườ ế ườ ướ tích
c c ch đng trong vi c h c t p theo nguyên t c liên môn c trong và ngoài l p
h c. Vì v y không ch giáo viên d y môn Ng văn mà k c các giáo viên d y b
môn khác cũng có đi u ki n và ch đng h n vi c ph i h p, h tr nhau trong ơ
d y h c. Song bên c nh đó giáo viên cũng không tránh kh i nh ng v ng m c, đó ướ
là:
Nhà tr ng đã t o đi u ki n t i đa v c s v t ch t trong kh năng có th đườ ơ
ph c v gi ng d y nh ng v n không đáp ng đc yêu c u d y h c ngày càng ư ượ
cao c a b môn.
Đi u khó khăn nh t hi n nay đi v i đi ngũ giáo viên chính là v n đ tâm lý.
M t s giáo viên d y văn khi d y văn b n nh t d ng t tr c đn nay ướ ế ch t p
3
trung chuy n t i m t cách r p khuôn nh ng thông tin có trong bài h c mà ch a chú ư
tr ng khai thác nhng v n đ liên quan nên khi d y h c theo ch đ tích h p ki n ế
th c liên môn các giáo viên s v t v h n, ph i xem xét, rà soát n i dung ch ng ơ ươ
trình, sách giáo khoa hi n hành đ lo i b nh ng thông tin cũ, l c h u, đng th i
b sung, c p nh t nh ng thông tin m i, phù h p h n. ơ Bên c nh đó n i dung c a
ph ng pháp tích h p liên môn đi v i d ng văn b n nh t d ng ph i phù h p v iươ
n i dung d y h c trong ch ng trình hi n hành theo đnh h ng phát tri n năng ươ ướ
l c ng i h c nên không tránh kh i nh ng khó khăn làm cho giáo viên có c m giác ườ
ng i thay đi. Đc bi t là khâu thi t k và t ch c d y h c trên l p. ế ế
Th c tr ng đi v i h c sinh: M t văn b n nh t d ng th ng ườ ch đ c p đn ế
m t v n đ c a đi s ng xã h i nh ng khi có s tích h p liên môn bài h c tr nênư
sinh đng, h p d n, có s c lôi cu n thông qua các tranh nh, đ dùng tr c quan.
Giúp h c sinh tăng c ng v n d ng ki n th c t ng h p vào gi i quy t các v n đ ườ ế ế
th c ti n, không ph i ghi nh ki n th c m t cách máy móc. ế Không ch có giáo viên
là ng i trình bày mà h c sinh cũng tham gia vào quá trình ti p nh n ki n th c, tườ ế ế
đó phát huy tính tích c c c a h c sinh.
Trong quá trình h c t p nhà tr ng, khi đc h c t t c các b môn thu c ườ ượ
nhóm khoa h c t nhiên và khoa h c xã h i. Đc bi t khi đc giáo viên giao ượ
nhi m v v nhà tìm hi u nh ng ki n th c liên quan c a t ng môn h c, đi u đó ế
các em s t rút ra đc nh ng ki n th c gi a các môn có m i quan h g n bó và ượ ế
b tr l n nhau. T đó giúp các em hi u sâu h n v nh ng ki n th c mình đc ơ ế ượ
h c, gây s h ng thú cho vi c h c. Nh ng trong quá trình tìm tòi ki n th c các em ư ế
cũng còn có nh ng h n ch nh t đnh. ế
Đa s h c sinh còn nhi u h n ch trong vi c ti p thu và c m th văn h c nói ế ế
chung, trong đó có văn b n nh t d ng. M t khác do trình đ nh n th c c a m t s
h c sinh còn y u, ch a có t duy sáng t o. ế ư ư
Hi n nay m t s h c sinh s d ng sách tham kh o, tài li u bán trên th tr ng ườ
ch t l ng kém, có nhi u ý ki n đánh giá khác nhau v m t văn b n nh t d ng ượ ế
làm cho các em lúng túng, thi u t tin, b đng, không phát huy đc tính tích c c,ế ượ
ch đng sáng t o c a t ng cá nhân. Vì v y ph n l n các em sao chép tài li u m t
cách máy móc không xác đnh đc ki n th c tr ng tâm trong t ng đn v bài h c. ượ ế ơ
M t th c t đang t n t i các tr ng THCS là h c sinh b thi u v n s ng, v n ế ườ ế
hi u bi t xã h i t các c p h c d i, các em h c tr c quên sau. Cho nên trong ế ướ ướ
quá trình h c r t khó ti p thu đc ki n th c c a văn b n khi ch a hi u h t ý ế ượ ế ư ế
nghĩa c a tích h p ki n th c liên môn . ế
4
H c sinh ngoan nh ng ý th c v h c t p b môn ch a cao, ph n l n các em ư ư có
h ng thú tìm hi u ki n th c các môn t nhiên ngày càng nhi u h n, ế ơ không thích
h c các b môn xã h i trong đó có môn Ng văn.
1.1. H th ng các văn b n nh t d ng trong sách giáo khoa Ng văn THCS
L pTên văn b nĐ tài nh t d ng
6
- B c th c a th lĩnh da đ. ư - Quan h gi a thiên nhiên và con
ng iườ
7
- C ng tr ng m ra. ườ
- M tôi
- Cu c chia tay c a nh ng con búp
bê
- Ca Hu trên sông H ngế ươ
- Nhà tr ngườ
- Ng i mườ
- Quy n tr em
- Văn hóa dân t c
8
- Thông tin v ngày trái đt năm
2000
- Ôn d ch thu c lá
- Bài toán dân s
- Môi tr ngườ
- T n n xã h i
- Dân s
9
- Đu tranh cho m t th gi i hòa ế
bình
- Phong cách H Chí Minh
- Tuyên b th gi i v s s ng ế
còn, quy n đc b o v và phát ượ
tri n tr em.
- Chu n b hành trang vào th k ế
m i
- B o v hòa bình, ch ng chi n ế
tranh.
- H i nh p v i th gi i và b o v ế
b n s c văn hóa dân t c.
- Quy n s ng c a con ng i. ườ
- Chu n b hành trang khi đt n c ướ
b c vào CNH, HĐH trong th kướ ế
m i.
Trong ch ng trình Ng văn THCS, chúng ta th y s l ng văn b n nh t d ngươ ượ
chi m kho ng 10% trên t ng s các văn b n và t n t i d i nhi u v n đ khácế ướ
nhau c a đi s ng xã h i. Tuy chi m m t s l ng không l n nh ng vi c gi ng ế ượ ư
d y văn b n nh t d ng l i đt ra nhi u v n đ b i nh ng đc thù riêng c a lo i
văn b n này.
M c đích c a vi c d y văn b n nh t d ng trong ng văn THCS có đi m gi ng
và khác so v i d y các ki u văn b n khác. M c tiêu c n đt c a bài h c g n li n
v i th c t , v i các v n đ đi s ng xã h i mà văn b n đ c p t i. Đc bi t là ế
5