1 / 17
Tên đ tài:ề
PH NG PHÁP S D NG TRANH NH, L C Đ NH M T OƯƠ Ử Ụ Ả ƯỢ Ồ Ằ Ạ
H NG THÚ TRONG H C T P L CH S L P 7Ứ Ọ Ậ Ị Ử Ớ
A. ĐT V N Đ:Ặ Ấ Ề
1. Lý do ch n đ tài:ọ ề
B môn L ch s tr ng THCS cung c p cho h c sinh nh ng ki n th cộ ị ử ở ườ ấ ọ ữ ế ứ
c b n nh t c a quá trình phát tri n l ch s dân t c và l ch s th gi i. Trongơ ả ấ ủ ể ị ử ộ ị ử ế ớ
đó tranh nh, l c đ l ch s có ý nghĩa h t s c quan tr ng trong vi c khôiả ượ ồ ị ử ế ứ ọ ệ
ph c l i quá kh . Vì v y nó có vai trò r t quan tr ng trong quá trình d y h c ụ ạ ứ ậ ấ ọ ạ ọ ở
tr ng ph thông. Tuy nhiên trong quá trình d y hoc, tôi nh n th y h c sinhườ ổ ạ ậ ấ ọ
còn m c ph i nhi u h n ch trong quá trình nh n th c l ch s . Đc bi t cácắ ả ề ạ ế ậ ứ ị ử ặ ệ
em còn nhi u lúng túng ho c th đng trong quá trình quan sát - tìm hi u cácề ặ ụ ộ ể
b c tranh, băng hình, l c đ l ch s .ứ ượ ồ ị ử
Là m t giáo viên d y môn l ch s tr ng THCS tôi th y r t băn khoănộ ạ ị ử ở ườ ấ ấ
v th c t trên vì tranh nh l c đ l ch s là m t ph ng ti n h t s c quanề ự ế ả ượ ồ ị ử ộ ươ ệ ế ứ
tr ng c a b môn. Đ kh c ph c tình tr ng trên và đ giúp h c sinh làm vi cọ ủ ộ ể ắ ụ ạ ể ọ ệ
v i tranh nh, l c đ l ch s trong sách giáo khoa và các ngu n tài li u thamớ ả ượ ồ ị ử ồ ệ
kh o khác m t cách sáng t o, tích c c và đt hi u qu cao, tôi đã c g ng c iả ộ ạ ự ạ ệ ả ố ắ ả
ti n ph ng pháp, nghiên c u tài li u, h c h i các đng nghi p và th c hi nế ươ ứ ệ ọ ỏ ồ ệ ự ệ
đ tàiề: “Ph ng pháp s d ng tranh nh, l c đ nh m t o h ng thúươ ử ụ ả ượ ồ ằ ạ ứ
trong h c t p l ch s l p 7”ọ ậ ị ử ớ
2. M c đích yêu c u và ph m vi th c hi n đ tài:ụ ầ ạ ự ệ ề
+ Nh m trang b cho h c sinh m t s ki n th c k năng liên quan đn tranhằ ị ọ ộ ố ế ứ ỹ ế
nh, th c hành l c đả ự ượ ồ l ch s .ị ử
+ Qua vi c n m b t đc các k năng quan sát tranh nh, l c đệ ắ ắ ượ ỹ ả ượ ồ l ch s h cị ử ọ
sinh hi u sâu s c h n v ki n th c l ch s .ể ắ ơ ề ế ứ ị ử
+ Đa đn h ng thú cho h c sinh khi các em quan sát, tìm hi u l ch s qua cácư ế ứ ọ ể ị ử
l c đ, các b phim t li u, đo n phim li u l ch s . ượ ồ ộ ư ệ ạ ệ ị ử
+ Bi t cách tìm hi u tranh nh và t o bi u t ng l ch s khi đoc tham quanế ể ả ạ ể ượ ị ử ự
các di tích l ch s . ị ử
+ N i dung ch ng trình l ch s l p 7 có nhi u v n đ c n trao đi, nh ng doộ ươ ị ử ớ ề ấ ề ầ ổ ư
th c t trên c a h c sinh nên tôi ch n đ tài ự ế ủ ọ ọ ề “Ph ng pháp s d ng tranhươ ử ụ
nh, l c đ nh m t o h ng thú trong h c t p l ch s l p 7” ả ượ ồ ằ ạ ứ ọ ậ ị ử ớ áp d ngụ
cho h c sinh l p 7D Tr ng THCS L ng Th Vinh - Th Tr n Phùng.ọ ớ ườ ươ ế ị ấ
2 / 17
Th i gian th c hi n: h c k Iờ ự ệ ọ ỳ
Năm h c: 2021-2022ọ
B. QUÁ TRÌNH TH C HI N Đ TÀIỰ Ệ Ề
I. TH C TR NG Đ TÀI TR C KHI TH C HI NỰ Ạ Ề ƯỚ Ự Ệ
Qua th c t gi ng d y tôi nh n th y: Th y cô giáo đóng vai trò thenự ế ả ạ ậ ấ ầ
ch t trong quá trình phát tri n toàn di n h c sinh. Nhân cách và trí tu toànố ể ệ ọ ệ
di n c a h c sinh có đc hoàn thi n theo h ng tích c c hay không phệ ủ ọ ượ ệ ướ ự ụ
thu c nhi u vào th y cô giáo.ộ ề ầ
Nh n th c đc đi u đó, m i khi nh n l p m i tôi đã đc bi t tìm hi uậ ứ ượ ề ỗ ậ ớ ớ ặ ệ ể
tình hình c a h c sinh. Sau m t th i gian tôi phát hi n ra r ng: ki n th c l chủ ọ ộ ờ ệ ằ ế ứ ị
s đc ghi trong sách giáo khoa thì h c sinh n m đc khá nhi u, nh ng khiử ượ ọ ắ ượ ề ư
yêu c u các em tr l i nh ng câu h i liên quan đn ki n th c tranh nh, l cầ ả ờ ữ ỏ ế ế ứ ả ượ
đồ trong sách giáo khoa ho c tranh nh, l c đ có liên quan đn bài h c thìặ ả ượ ồ ế ọ
h c sinh tr l i m t cách h i h t ho c r t lúng túng đ phát hi n ki n th cọ ả ờ ộ ờ ợ ặ ấ ể ệ ế ứ
qua tranh nh, l c đ. Đi u đó khi n tôi h t s c băn khoăn, trăn tr vì trongả ượ ồ ề ế ế ứ ở
ch ng trình l ch s , tranh nh, l c đươ ị ử ả ượ ồ là m t b ph n quan tr ng trongộ ộ ậ ọ
kênh hình c a sách giáo khoa l ch s , nó giúp h c sinh hi u đúng, hi u sâu s củ ị ử ọ ể ể ắ
quá kh , đc bi t nó giúp h c sinh làm vi c v i sách giáo khoa m t cách thôngứ ặ ệ ọ ệ ớ ộ
minh, tích c c và sáng t o nh t.ự ạ ấ
V i tình hình nh trên, tôi quy t đnh rèn luy n cho h c sinh k năngớ ư ế ị ệ ọ ỹ
quan sát tranh nh, l c đ l ch s và tôi quy t đnh kh o sát ch t l ng c aả ượ ồ ị ử ế ị ả ấ ượ ủ
h c sinh l p 7D.ọ ớ
Sau khi d y bài 12, ti t 19 “Đi s ng kinh t - văn hoá” tôi cho h c sinhạ ế ờ ố ế ọ
kh o sát theo đ bài sau:ả ề
Câu 1: Hãy nêu v trí đo ph t th i Lý?ị ạ ậ ở ờ
Em hãy quan sát và miêu t t ng ph t A-di-đà (H24)?ả ượ ậ
Câu 2: Em có nh n xét gì v ngh thu t, ki n trúc th i Lý qua hình nhậ ề ệ ậ ế ờ ả
Chùa M t c t (H 25)ộ ộ
Cách đánh giá:
Câu 1:(4 đi m) H c sinh tr l i đy đ, đúng ki n th c.ể ọ ả ờ ầ ủ ế ứ
Câu 2: (6 đi m) H c sinh th hi n đc s quan sát c a mình m t cáchể ọ ể ệ ượ ự ủ ộ
sáng t o, chính xác và bi t rút ra đc nh n xét khái quát c a nghạ ế ượ ậ ủ ệ
thu t ki n trúc th i Lý.ậ ế ờ
S l ng đi u tra tr c khi th c hi n đ tài:ố ượ ề ướ ự ệ ề
3 / 17
T ngổ
s HSốGi iỏKháTB Y uế
38
SL % SL % SL % SL %
10 26,3 11 28,9 16 42,2 1 2,6
Qua bài ki m tra trên, tôi nh n th y h c sinh th ng m c ph i nh ngể ậ ấ ọ ườ ắ ả ữ
l i c b n sau:ỗ ơ ả
- Nhi u h c sinh tr l i thi u chính xác các s ki n l ch s .ề ọ ả ờ ế ự ệ ị ử
- Cách làm bài thi u sáng t o, phát hi n ki n th c l ch s qua tranh nh, l cế ạ ệ ế ứ ị ử ả ượ
đ ch a đy đ.ồ ư ầ ủ
II. NH NG BI N PHÁP TÁC ĐNG GIÁO D CỮ Ệ Ộ Ụ
T các l i c b n mà h c sinh m c ph i, tôi đã quy t đnh rèn luy nừ ỗ ơ ả ọ ắ ả ế ị ệ
cho h c sinh theo các bi n pháp sau:ọ ệ
1. Tìm hi u tình hình h c t p và vi c n m b t ki n th c c a h c sinh.ể ọ ậ ệ ắ ắ ế ứ ủ ọ
2. H ng d n cho h c sinh cách n m b t đc các ki n th c c b n c a bàiướ ẫ ọ ắ ắ ượ ế ứ ơ ả ủ
h c cùng m t s ki n th c liên quan.ọ ộ ố ế ứ
3. Phát tri n các ki n th c m i nh m phát huy tính t giác, tích c c và sể ế ứ ớ ằ ự ự ự
h ng thú c a h c sinh.ứ ủ ọ
4. Rèn luy n k năng trong quan sát tranh nh, l c đệ ỹ ả ượ ồ , băng hình l ch sị ử
cùng các k năng t h c c a h c sinh.ỹ ự ọ ủ ọ
5. ng d ng công ngh thông tin vào gi ng d y nh m ph c v cho các ho tỨ ụ ệ ả ạ ằ ụ ụ ạ
đng d y h cộ ạ ọ
6. K t h p v i nhà tr ng, đng nghi p t ch c tham quan di tích l ch sế ợ ớ ườ ồ ệ ổ ứ ị ử
nh m gây h ng thú và kích thích s tìm tòi c a h c sinh.ằ ứ ự ủ ọ
III. NH NG GI I PHÁP KHOA H C TI N HÀNH:Ữ Ả Ọ Ế
Nh tôi đã trình bày ph n trên, h c sinh thích xem tranh nh, l c đư ở ầ ọ ả ượ ồ
l ch s nh ng l i lúng túng ho c ít bi t tri n khai n i dung c a tranh nh l chị ử ư ạ ặ ế ể ộ ủ ả ị
s đ ph c v bài h c. Đ kh c ph c v n đ trên, tôi quy t đnh gi i phápử ể ụ ụ ọ ể ắ ụ ấ ề ế ị ả
sau:
4 / 17
1. S d ng tranh nh, băng hình l ch s nh m cung c p ki n th c cử ụ ả ị ử ằ ấ ế ứ ơ
b n cho h c sinh:ả ọ
Trong vi c h c t p l ch s , ki n th c c b n là ki n th c t i u và c nệ ọ ậ ị ử ế ứ ơ ả ế ứ ố ư ầ
thi t cho vi c tìm hi u c a h c sinh v l ch s th gi i và dân t c. Nó g mế ệ ể ủ ọ ề ị ử ế ớ ộ ồ
nhi u y u t : s ki n l ch s , các niên đi, đa danh l ch s , tên nhân v t l chề ế ố ự ệ ị ử ạ ị ị ử ậ ị
s ... Trong đó tranh nh, l c đử ả ượ ồ l ch s là m t b ph n quan tr ng c a đị ử ộ ộ ậ ọ ủ ồ
dùng tr c quan, nó ch a đng khá nhi u n i dung c a l ch s . Hi u rõ đi uự ứ ự ề ộ ủ ị ử ể ề
này nên trong t t c các gi d y tôi c g ng b ng m i cách khai thác h t n iấ ả ờ ạ ố ắ ằ ọ ế ộ
dung c a tranh nh, l c đủ ả ượ ồ l ch s nh m gây h ng thú và tăng s hi u bi tị ử ằ ứ ự ể ế
cho h c sinh.ọ
Ví d : khi d y bài 14 “Ba l n kháng chi n ch ng xâm l c Nguyên -ụ ạ ầ ế ố ượ
Mông” ti t 24 có hình v quân Mông C (H29). Nh m khai thác t t hình nhế ẽ ổ ằ ố ả
này, tôi ph i nghiên c u k đ s d ng trong gi h c đt hi u qu cao.ả ứ ỹ ể ử ụ ờ ọ ạ ệ ả
Hình nh này s đc s d ng khi d y ph n I: Cu c kháng chi n l n thả ẽ ượ ử ụ ạ ầ ộ ế ầ ứ
nh t ch ng quân xâm l c Mông C :ấ ố ượ ổ
Tr c tiên ta cho h c sinh quan sát hình v quân Mông C r i đt câu h i:ướ ọ ẽ ổ ồ ặ ỏ
Hãy miêu t s b v quân Mông C qua hình nh? Em có hi u bi t gì v nó?ả ơ ộ ề ổ ả ể ế ề
H c sinh tr l i r i giáo viên miêu t khái quát: Đây là b c tranh trongọ ả ờ ồ ả ứ
b n th o “T p s biên niên” c a Ra sít Út đin, s gia Ba T , chuyên nghiênả ả ậ ử ủ ử ư
c u và vi t v l ch s Mông C .ứ ế ề ị ử ổ
Nhìn vào b c tranh, ta th y có hai ph n và ba đo n ch gi i thích cácứ ấ ầ ạ ữ ả
hình v , nh m gi i thi u s c m nh, t ch c quân đi, trang b vũ khí, chi nẽ ằ ớ ệ ứ ạ ổ ứ ộ ị ế
thu t và cách đánh c a ng i Mông C .ậ ủ ườ ổ
Sau khi miêu t khái quát đ kh c sâu thêm ki n th c cho h c sinh, giáoả ể ắ ế ứ ọ
viên ti n hành đàm tho i v i h c sinh b ng các câu h i:ế ạ ớ ọ ằ ỏ
- S c m nh c a ng i Mông C đc th hi n nh ng ch nào trên b cứ ạ ủ ườ ổ ượ ể ệ ở ữ ỗ ứ
tranh?
- Em th y nh ng đc đi m gì c a quân Mông C qua b c tranh này?ấ ữ ặ ể ủ ổ ứ
H c sinh tr l i, r i giáo viên ch t l i: Hình trên gi i thi u đi quânọ ả ờ ồ ố ạ ớ ệ ộ
xâm l c Mông C chi n đu trên l ng ng a v i vũ khí ch y u là ng n giáoượ ổ ế ấ ư ự ớ ủ ế ọ
và cung tên. Trên các vũ khí, binh sĩ Mông C bu c nh ng d i v i nhi u màuổ ộ ữ ả ả ề
s c và t t c nh ng d i v i s c s y đu bay theo chi u gió, th hi n nh ngắ ấ ả ữ ả ả ặ ỡ ấ ề ề ể ệ ữ
ng i ch c a binh khí y đang xông lên phía tr c. Hình d i th hi nườ ủ ủ ấ ướ ướ ể ệ
chi n thu t, cách đánh và s c m nh c a k binh Mông C . Đ làm rõ n iế ậ ứ ạ ủ ỵ ổ ể ộ
dung này tôi gi i thi u thêm: “Quân đi Mông C r t thi n chi n, đc bi t r tớ ệ ộ ổ ấ ệ ế ặ ệ ấ
bi t l i d ng đi u ki n, hành đng nhanh chóng c a k đi. V đánh tr n hế ợ ụ ề ệ ộ ủ ị ộ ề ậ ọ
5 / 17
l i dã chi n, không th y l i, không t n công, trăm quân k quay vòng có thợ ở ế ấ ợ ấ ị ể
b c đc v n ng i, nghìn quân k t n ra có th dài trăm d m... Đch phân t tọ ượ ạ ườ ị ả ể ặ ị ấ
phân, đch h p t t h p, cho nên k đi là u th c a h , ho c xa ho c g n,ị ợ ấ ợ ị ộ ư ế ủ ọ ặ ặ ầ
ho c nhi u ho c ít, ho c t ho c tán, ho c hi n ho c n, đn nh r i trênặ ề ặ ặ ụ ặ ặ ệ ặ ẩ ế ư ơ
tr i r i xu ng, đi nhanh nh ch p gi t”. V i đi quân m nh m đó, quân điờ ơ ố ư ớ ậ ớ ộ ạ ẽ ộ
nhà Tr n c n ph i v ch ra nh ng chi n l c đúng đn đ tiêu di t quân xâmầ ầ ả ạ ữ ế ượ ắ ể ệ
l c.ượ
Bên c nh vi c s d ng tranh nh trong d y h c l ch s thì giáo viên vàạ ệ ử ụ ả ạ ọ ị ử
h c sinh có th tìm hi u l ch s qua ph ng ti n tr c quan là các băng hìnhọ ể ể ị ử ươ ệ ự
l ch s cũng đt hi u qu r t t t.ị ử ạ ệ ả ấ ố
Chúng ta đu bi t đi u ki n h c t p và gi ng d y c a th y và trò ngàyề ế ề ệ ọ ậ ả ạ ủ ầ
nay đã t t h n tr c r t nhi u. Đc bi t môi tr ng giáo d c c a th đô Hàố ơ ướ ấ ề ặ ệ ườ ụ ủ ủ
N i cũng có nhi u đi u ki n thu n l i h n các đa ph ng khác, c giáo viênộ ề ề ệ ậ ợ ơ ị ươ ả
và h c sinh đu d dàng ti p thu, c p nh t và tìm hi u nh ng ki n th c l chọ ề ễ ế ậ ậ ể ữ ế ứ ị
s qua các ph ng ti n hi n đi. M t trong nh ng ngu n t li u mà giáoử ươ ệ ệ ạ ộ ữ ồ ư ệ
viên và h c sinh có th tìm hi u, s u t m đc đó là nh ng b phim t li uọ ể ể ư ầ ượ ữ ộ ư ệ
l ch s đc chi u trên truy n hình ho c có th tìm qua m ng internet. ị ử ượ ế ề ặ ể ạ
V i tình trên tôi đã th c hi n s d ng các băng hình l ch s trong quáớ ự ệ ử ụ ị ử
trình gi ng d y trên l p đ giúp h c sinh có s chú ý t t khi h c b mônả ạ ở ớ ể ọ ự ố ọ ộ
l ch s . ị ử
Ví d khi d y ph n l ch s Hà N i trong ch ng trình l ch s l p 7- Bàiụ ạ ầ ị ử ộ ươ ị ử ớ
1: Thăng Long th i Lý (1010-1226) tôi s s d ng ho c cho hs s u t m m tờ ẽ ử ụ ặ ư ầ ộ
đo n phim t li u gi i thi u v “Hoàng thành Thăng Long ” đã đc khaiạ ư ệ ớ ệ ề ượ
qu t t i 18 - Hoàng Di u - Hà n i đ ph c v cho ph n 2: Vài nét v quiậ ạ ệ ộ ể ụ ụ ầ ề
ho ch thành Thăng Long.ạ
Sau khi th y và trò hoàn thành vi c tìm hi u các ki n th c c b n vầ ệ ể ế ứ ơ ả ề
qui ho ch c a thành Thăng Long th i Lý, tôi yêu c u h c sinh tr l i câu h i:ạ ủ ờ ầ ọ ả ờ ỏ
- Em có nh n xét nh th nào v qui mô c a kinh thành Thăng Long th iậ ư ế ề ủ ờ
Lý?
Sau khi h c sinh tr l i, các h c sinh nh n xét, giáo viên ch t l i: Quiọ ả ờ ọ ậ ố ạ
mô c a kinh thành Thăng Long th i Lý r t b th .ủ ờ ấ ề ế
Tôi nêu ti p câu h i: ế ỏ
- V y các em có bi t kinh thành Thăng Long th i Lý đã đ l i các đuậ ế ờ ể ạ ấ
tích gì?
Tôi cho ba h c sinh trình bày s hi u bi t c a mình (đây ph n l ch sọ ự ể ế ủ ầ ị ử
đa ph ng chúng ta nên t o đi u ki n đ h c sinh tìm hi u l ch s .) ị ươ ạ ề ệ ể ọ ể ị ử