1. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1.1. Lý do ch n đ tài:ọ ề
Cùng v i vi c đi m i ch ng trình và sách giáo khoa, tăng c ng thi t b ,ớ ệ ổ ớ ươ ườ ế ị
… vi c đi m i ph ng pháp d y h c trong tr ng trung h c c s hi n nay làệ ổ ớ ươ ạ ọ ườ ọ ơ ở ệ
m t nhu c u thi t th c. N u không có m t ph ng pháp d y và h c phù h p thìộ ầ ế ự ế ộ ươ ạ ọ ợ
vi c đi m i d y h c khó có th đng b nh m phát huy kh năng và xu th phátệ ổ ớ ạ ọ ể ồ ộ ằ ả ế
tri n toàn di n ng i h c sinh trong nhà tr ng. ể ệ ườ ọ ườ
Ngày nay tr c s phát tri n nhanh nh vũ bão c a khoa h c kĩ thu t vàướ ự ể ư ủ ọ ậ
công ngh hi n đi đc s d ng trong t t c các lĩnh v c ho t đng c a conệ ệ ạ ượ ử ụ ấ ả ự ạ ộ ủ
ng i. Môn Đa lí c ng không b qua c h i s d ng nh ng thành t u y vào trongườ ị ủ ỏ ơ ộ ử ụ ữ ự ấ
quá trình d y h c. Nh vào vi c s d ng ph ng ti n k thu t d y h c đã mangạ ọ ờ ệ ử ụ ươ ệ ỹ ậ ạ ọ
l i hi u qu cao nh t. M t khác, vi c đi m i n i dung d y h c đã d n t i vi cạ ệ ả ấ ặ ệ ổ ớ ộ ạ ọ ẫ ớ ệ
ph i đi m i ph ng pháp d y h c, m t trong nh ng h ng m i c a ph ng phápả ổ ớ ươ ạ ọ ộ ữ ướ ớ ủ ươ
d y h c hi n nay là vi c khai thác ki n th c t ph ng ti n tr c quan trong d yạ ọ ệ ệ ế ứ ừ ươ ệ ự ạ
h c nói chung và đi v i phân môn Đa lí nói riêng. M t trong nh ng ph ng phápọ ố ớ ị ộ ữ ươ
hi n nay đc th y trò đón nh n và s d ng trong quá trình d y h c ch ngệ ượ ầ ậ ử ụ ạ ọ ở ươ
trình THPT. V i t cách là giáo viên b i d ng h c sinh Đa lí l p 8, l p 9 trongớ ư ồ ưỡ ọ ị ớ ớ
nhi u năm tr c ti p b i d ng tôi đã m nh d n đa Át lát đa lí Vi t Nam vàoề ự ế ồ ưỡ ạ ạ ư ị ệ
trong b i d ng h c sinh gi i Đa lí l p 9 - đ có th h ng d n h c sinh s d ngồ ưỡ ọ ỏ ị ớ ể ể ướ ẫ ọ ử ụ
thành th o có hi u qu thông qua t p Át lát là m t yêu c u quan tr ng. Nh m giúpạ ệ ả ậ ộ ầ ọ ằ
h c sinh bi t cách h c bi t cách h c và khai thác đc h th ng ki n th c v đa líọ ế ọ ế ọ ượ ệ ố ế ứ ề ị
t nhiên T Qu c ta. Đi t ng s d ng là r ng rãi, t b i d ng h c sinh gi iự ổ ố ố ượ ử ụ ộ ừ ồ ưỡ ọ ỏ
l p 8, 9.ớ
V i suy nghĩ đó tôi quy t đnh ch n sáng ki n: ớ ế ị ọ ế “Rèn luy n m t s k năngệ ộ ố ỹ
khai thác ki n th c t át lát Đa lí Vi t Nam trong quá trình b i d ng h cế ứ ừ ị ệ ồ ưỡ ọ
sinh gi i l p 9ỏ ớ ”
1.2. Ph m vi áp d ng đ tài:ạ ụ ề
V i đ tài này tôi áp d ng trong quá trình gi ng d y HS l p 9 và đc bi t là ớ ề ụ ả ạ ớ ặ ệ
b i d ng h c sinh gi i c a tr ng mình qua nhi u năm.ồ ưỡ ọ ỏ ủ ườ ề
1.3. Đi m m i c a đ tài:ể ớ ủ ề
- V i đ tài này hy v ng r ng s là tài li u tham kh o b ích và thi t th cớ ề ọ ằ ẽ ệ ả ổ ế ự
cho các em h c sinh trong h c t p, b i d ng h c sinh gi i môn Đa lí.ọ ọ ậ ồ ưỡ ọ ỏ ị
- Trong khuôn kh c a đ tài này tôi mu n đi sâu thêm vào vi c làm sao đổ ủ ề ố ệ ể
h c sinh kh i ph i ghi nh máy móc, h c thu c lòng. V y h c nh th nào là t iọ ỏ ả ớ ọ ộ ậ ọ ư ế ố
u? Có l ph i h c Đa lí b ng Át lát song cũng không b qua SGK, c hai tài li uư ẽ ả ọ ị ằ ỏ ả ệ
này s h tr nhau trong quá trình h c t p.ẽ ỗ ợ ọ ậ
2. PH N N I DUNGẦ Ộ
2.1. Th c tr ng c a v n đ mà sáng ki n c n gi i quy t:ự ạ ủ ấ ề ế ầ ả ế
Quan đi m đi m i ph ng pháp d y h c và nâng cao ch t l ng d y vàể ổ ớ ươ ạ ọ ấ ượ ạ
h c luôn là m c tiêu hàng đu tr ng chúng tôi. Tuy nhiên, do nhi u đi u ki nọ ụ ầ ở ườ ề ề ệ
khác nhau nên vi c đi m i ph ng pháp và nâng cao ch t l ng còn g p m t sệ ổ ớ ươ ấ ượ ặ ộ ố
khó khăn nh t đnh trong môn đa lý, đc bi t là rèn luy n k năng khai thác ki nấ ị ị ặ ệ ệ ỹ ế
th c t Át lát, b i l Át lát ch s d ng cho h c sinh THPT. Do v y, trong quá trìnhứ ừ ở ẻ ỉ ử ụ ọ ậ
b i d ng tôi th y n i dung Đa lí 8 c n ph i n l c ph n đu rèn luy n cáchồ ưỡ ấ ở ộ ị ầ ả ỗ ự ấ ấ ệ
h c và cách khai thác ki n th c t Át lát đã ti t ki m đc th i gian h c, h c sinhọ ế ứ ừ ế ệ ượ ờ ọ ọ
làm bài nh nhàng và t tin h n.ẹ ự ơ
Nh chúng ta đã bi t Át lát đa lí Vi t Nam có th xem là cu n sách giáoư ế ị ệ ể ố
khoa th hai đi v i h c sinh trong h c t p môn đa lí. V y làm sao đ khai thácứ ố ớ ọ ọ ậ ị ậ ể
ki n th c có hi u qu thì đòi h i h c sinh ph i có nh ng kĩ năng đa lí nh t đnh.ế ứ ệ ả ỏ ọ ả ữ ị ấ ị
Hi n nay trong c u trúc đ thi h c sinh gi i riêng ph n k năng Át lát chi mệ ấ ề ọ ỏ ầ ỹ ế
kho ng 4 - 5 đi m. Nh v y n u các em h c sinh có đc k năng khai thác ki nả ể ư ậ ế ọ ượ ỹ ế
th c t Át lát là m t l i th trong quá trình làm bài thi và có đi m cao. Nh ng đ cóứ ừ ộ ợ ế ể ư ể
đc kĩ năng s d ng Át lát thì đòi h i h c sinh ph i yêu thích môn h c. ượ ử ụ ỏ ọ ả ọ
2.1.1. Th c tr ng:ự ạ
Ngày nay, khi đt n c ngày càng đi m i, Đng, nhà n c ta ngày càngấ ướ ổ ớ ả ướ
quan tâm h n đn s nghi p tr ng ng i, luôn coi đây là m t nhi m v vô cùngơ ế ự ệ ồ ườ ộ ệ ụ
quan tr ng. Cũng nh c th t ng Ph m Văn Đng đã t ng nói: “Ngh d y h cọ ư ố ủ ướ ạ ồ ừ ề ạ ọ
là ngh cao quý nh t trong các ngh cao quý”ề ấ ề
Là m t giáo viên tôi th c s t hào đi v i vinh quang mà xã h i đã dành choộ ự ự ự ố ớ ộ
chúng tôi. Nh ng bên c nh ni m vui riêng c a b n thân, ni m vui chung c a giáo ư ạ ề ủ ả ề ủ
d c xã nhà. Chúng tôi không kh i băn khoăn, lo l ng, đt n c ngày càng đi m i, ụ ỏ ắ ấ ướ ổ ớ
thì vi c d y và nâng cao ch t l ng d y h c là m t nhi m v r t vinh quang ệ ạ ấ ượ ạ ọ ộ ệ ụ ấ
nh ng cũng th t n ng n , mà Đng, nhà n c, nhân dân đã trao cho chúng tôi. Và ư ậ ặ ề ả ướ
đi u trăn tr tôi mu n nói đó là: V i xu th phát tri n nh hi n nay, d ng nh ề ở ố ớ ế ể ư ệ ườ ư
h c sinh ít m n mà v i m t s môn mang tính xã h i, trong đó có b môn Đa lí. Vì ọ ặ ớ ộ ố ộ ộ ị
v y mà ch t l ng đu vào c a đi tuy n th ng th p. Làm gì đây đ h c sinh ậ ấ ượ ầ ủ ộ ể ườ ấ ể ọ
đi trà c ng nh h c sinh gi i không quay l ng v i môn h c c a mình. T th c t ạ ủ ư ọ ỏ ư ớ ọ ủ ừ ự ế
trên tôi đã suy nghĩ và tìm th y m t s nguyên nhân: ấ ộ ố
- Môn đa lí là môn h c khó, b i nó đc k t h p c ki n th c t nhiên và ị ọ ở ượ ế ợ ả ế ứ ự
ki n th c xã h i; chúng có m i quan h khăng khít v i nhau t o ra m i quan h ế ứ ộ ố ệ ớ ạ ố ệ
nhân qu ví d : Đa hình tác đng => lên khí h u =>Tác đng t i sông ngòi, tác ả ụ ị ộ ậ ộ ớ
đng lên s phân b c a gi i sinh v t. Đ làm t t m i quan h gi a các thành ộ ự ố ủ ớ ậ ể ố ố ệ ữ
ph n t nhiên mà h c sinh không nh t thi t ph i h c thu c lòng, là ph i bi t khai ầ ự ọ ấ ế ả ọ ộ ả ế
thác ki n th c t t p át lát.ế ứ ừ ậ
- Thông qua các ph ng pháp quan sát, đi u tra, nghiên c u s n ph m th cươ ề ứ ả ẩ ự
hành c a các em h c sinh, tôi th y các em còn hay m c m t s l i sau:ủ ọ ấ ắ ộ ố ỗ
+ Ch a đc kĩ đ thi yêu c u nh ng gì? S d ng nh ng b n đ nào? B n đư ọ ề ầ ữ ử ụ ữ ả ồ ả ồ
y n m đâu?ấ ằ ở
+ Ch a xác đnh đc ranh gi i c a các mi n t nhiên,…ư ị ượ ớ ủ ề ự
+ S d ng các kí hi u ch a th t thành th o khi tìm hi u các đi t ng đaử ụ ệ ư ậ ạ ể ố ượ ị
lí,...
2.1.2. Nguyên nhân c a th c tr ng: ủ ự ạ
2.1.2.1. V phía h c sinh:ề ọ
- V i h c sinh vùng kinh t đc bi t khó khăn nh tr ng chúng tôi thì vi cớ ọ ở ế ặ ệ ư ườ ệ
rèn luy n k năng th c hành Đa lí cho các em trong m t bài h c g p không ít khóệ ỹ ự ị ộ ọ ặ
khăn nh thi u t p Át lát Đa lí (theo quan ni m Át lát ch s d ng khi vào c p 3)ư ế ậ ị ệ ỉ ử ụ ấ
- Nhi u em xem nh Đa lí là môn h c ph vì th góp ph n không nh vàoề ẹ ị ọ ụ ế ầ ỏ
n m b t ki n th c Đa lí thông qua kênh hình trên l c đ.ắ ắ ế ứ ị ượ ồ
2.1.2.2. V phía giáo viênề
- B n thân m c dù c g ng đi m i ph ng pháp d y h c song k t qu mangả ặ ố ắ ổ ớ ươ ạ ọ ế ả
l i ch a nh mong mu n.ạ ư ư ố
- Ph ng pháp ki m tra và s a l i bài t p nhà c a h c sinh ch a đc lôiươ ể ử ỗ ậ ở ủ ọ ư ượ
cu n , ham mu n cho các đi t ng h c sinh.ố ố ố ượ ọ
* K t qu h c t p c a h c sinh tr c khi ch a áp d ng đ tài: ế ả ọ ậ ủ ọ ướ ư ụ ề
(năm h c 2012 - 2013)ọ
TT L pớSĩ sốHS ch a bi t khaiư ế
thác ki n th c t átế ứ ừ
lát
HS bi t khai thácế
ki n th c t át látế ứ ừ
SL % SL %
1 9 10 7 70,0 3 30,0
V i k t qu trên, t năm h c tr c đn năm h c 2019 -2020 tôi đã áp d ng ớ ế ả ừ ọ ướ ế ọ ụ
ph ng pháp này.ươ
2.2. Các gi i pháp đ ả ể “Rèn luy n m t s k năng khai thác ki n th cệ ộ ố ỹ ế ứ
t át lát Đa lí Vi t Nam trong quá trình b i d ng h c sinh gi i l p 9ừ ị ệ ồ ưỡ ọ ỏ ớ ”
Trên c s các v n đ đã nêu trên. Làm sao giáo viên có th t ch c cho HS ơ ở ấ ề ể ổ ứ
làm vi c tích c c, t h c trong h c t p và khi làm bài thi - xem át lát là chìa khóa ệ ự ự ọ ọ ậ
c a t t c các câu h i đ làm t t đi u đó tôi thi t ngh giáo viên và c h c sinh ủ ấ ả ỏ ể ố ề ế ỉ ả ọ
ph i n m v ng các kĩ năng sau đây:ả ắ ữ
* Đi v i giáo viên:ố ớ
- Tìm hi u kĩ danh m c, hi u rõ n i dung, công c c a t b n đ đ ph c v ể ụ ể ộ ụ ủ ừ ả ồ ể ụ ụ
cho t ng bài d y c th .ừ ạ ụ ể
