
I. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Lý do ch n đ tài:ọ ề
Bi n đi khí h u đã tr thành m t thách th c và nguy c r t l n đi v iế ổ ậ ở ộ ứ ơ ấ ớ ố ớ
loài ng i trong th k XXI. Vi t Nam đc c nh báo s là m t trong s nh ngườ ế ỉ ệ ượ ả ẽ ộ ố ữ
n c trên th gi i b nh h ng n ng n nh t c a bi n đi khí h u. Hi n nay,ướ ế ớ ị ả ưở ặ ề ấ ủ ế ổ ậ ệ
Vi t Nam đã xu t hi n nhi u b ng ch ng cho th y bi n đi khí h u tác đngở ệ ấ ệ ề ằ ứ ấ ế ổ ậ ộ
tiêu c c đn s phát tri n kinh t - xã h i. Các hi n t ng nh l ng m a th tự ế ự ể ế ộ ệ ượ ư ượ ư ấ
th ng và luôn bi n đi, nhi t đ tăng cao h n, tình hình th i ti t kh c li t h n,ườ ế ổ ệ ộ ơ ờ ế ố ệ ơ
t n su t và c ng đ c a nh ng đt bão lũ, tri u c ng tăng đt bi n, các d chầ ấ ườ ộ ủ ữ ợ ề ườ ộ ế ị
b nh xu t hi n và lan tràn,ệ ấ ệ h n hán, n c bi n dâng, x m nh p m n... Bi n điạ ướ ể ậ ậ ặ ế ổ
khí h u đã có nh ng tác đng sâu s c, m nh m đn m i ho t đng s n xu t,ậ ữ ộ ắ ạ ẽ ế ọ ạ ộ ả ấ
đi s ng c a sinh v t và con ng i, đn môi tr ng t nhiên, kinh t -xã h i c aờ ố ủ ậ ườ ế ườ ự ế ộ ủ
c m i châu l c m i qu c gia trên trái đt. Các gi i pháp mang tích ch t chi nả ọ ụ ọ ố ấ ả ấ ế
l c toàn c u c a m i qu c gia trên th gi i v ng phó có hi u qu v i bi nượ ầ ủ ỗ ố ế ớ ề ứ ệ ả ớ ế
đi khí h u ( BĐKH) cũng đã đc đ ra và th c hi n. Nh n th c rõ nh ng nhổ ậ ượ ề ự ệ ậ ứ ữ ả
h ng to l n và nghiêm tr ng do BĐKH gây ra, th t ng chính ph n c côngưở ớ ọ ủ ướ ủ ướ
hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam đã phê duy t m c tiêu qu c gia ng phó v iộ ủ ệ ệ ụ ố ứ ớ
BĐKH (quy t đnh s 158/2008/QĐ-TTg ngày 2/12/2008). Đ th c hi n ch ngế ị ố ể ự ệ ươ
trình m c tiêu qu c gia ng phó v i BĐKH, B giáo d c và đào t o đã phêụ ố ứ ớ ộ ụ ạ
duy t k ho ch ho t đng ng phó v i BĐKH c a ngành giáo d c giai đo nệ ế ạ ạ ộ ứ ớ ủ ụ ạ
2011-2015 và phê duy t d án “ đa n i dung ng phó v i BĐKH vào ch ngệ ự ư ộ ứ ớ ườ
trình giáo d c và đào t o 2011-2015”.ụ ạ
Môn Đa lí có nhi u kh năng tích h p giáo d c bi n đi khí h u (GDBĐKH),ị ề ả ợ ụ ế ổ ậ
v m t ki n th c môn Đa lí cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c c b n về ặ ế ứ ị ấ ọ ữ ế ứ ơ ả ề
Trái đt, các thành ph n c u t o c a Trái đt. Các hi n t ng, các s v t Đa líấ ầ ấ ạ ủ ấ ệ ượ ự ậ ị
và tác đng qua l i gi a chúng, m t s quy lu t phát tri n c a môi tr ng tộ ạ ữ ộ ố ậ ể ủ ườ ự
nhiên trên Trái đt, m i quan h gi a dân c , ho t đng s n xu t và môi tr ng,ấ ố ệ ữ ư ạ ộ ả ấ ườ
và s c n thi t ph i khai thác h p lí tài nguyên thiên nhiên, b o v môi tr ngự ầ ế ả ợ ả ệ ườ
nh m phát tri n b n v ngằ ể ề ữ . Môn Đa lí trang b cho h c sinh các ki n th c t ngị ị ọ ế ứ ổ
h p v Đa lí t nhiên và Đa lí kinh t - xã h i mà t ng thành ph n hay t ngợ ề ị ự ị ế ộ ừ ầ ổ
h p th lãnh th t nhiên hay kinh t - xã h i đu liên quan tr c ti p hay giánợ ể ổ ự ế ộ ề ự ế
ti p đn BĐKH. Tùy t ng tr ng h p c th mà các đi t ng Đa lí t nhiênế ế ừ ườ ợ ụ ể ố ượ ị ự
hay kinh t - xã h i y có lúc là tác nhân, có khi l i là đi t ng ch u h u quế ộ ấ ạ ố ượ ị ậ ả
c a bi n đi khí h u BĐKH. Vì th vi c giáo d c cho h c sinh nh n th c vủ ế ổ ậ ế ệ ụ ọ ậ ứ ề
nh ng nguy c , thách th c c a bi n đi khí h u cũng nh rèn kĩ năng phòngữ ơ ứ ủ ế ổ ậ ư
ng a, gi m nh và thích ng v i Bi n đi khí h u là nh ng vi c làm c p thi từ ả ẹ ứ ớ ế ổ ậ ữ ệ ấ ế
ngay t khi còn ng i trên gh nhà tr ng. Là m t giáo viên gi ng d y môn Đaừ ồ ế ườ ộ ả ạ ị
lí, b n thân tôi luôn th hi n mong mu n và ý th c trách nhi m r ng: Ph i giáoả ể ệ ố ứ ệ ằ ả
d c bi n đi khí h u cho h c sinh,ụ ế ổ ậ ọ ph i đnh h ng h c sinh l y ki n th c mônả ị ướ ọ ấ ế ứ
h c đ xây d ng m c tiêu phát tri n b n v ng. Vì v y tôi đã nghiên c u đ tàiọ ể ự ụ ể ề ữ ậ ứ ề
“Tích h p giáo d c bi n đi khí h u trong môn Đa lí 9 tr ng trung h c cợ ụ ế ổ ậ ị ở ườ ọ ơ
s qua m t s ph ng pháp và hình th c t ch c d y h c.”ở ộ ố ươ ứ ổ ứ ạ ọ
1

2. Đi m m i c a đ tài:ể ớ ủ ề
Tích h p giáo d c bi n đi khí h u trong n i dung bài h c trên c s kợ ụ ế ổ ậ ộ ọ ơ ở ế
th a và phát huy nh ng n i dung đã nghiên c u. Đ tài đi sâu tìm hi u m t sừ ữ ộ ứ ề ể ộ ố
ph ng pháp và hình th c d y h c đc tr ng c a môn Đa lí có kh năng tíchươ ứ ạ ọ ặ ư ủ ị ả
h p giáo d c bi n đi khí h u, bên c nh đó đ tài đa n i dung tích h p bi nợ ụ ế ổ ậ ạ ề ư ộ ợ ế
đi khí h u vào các bu i ngo i khóa, ổ ậ ổ ạ vi t báo cáo ếc p tr ng đ h c sinh t tìmấ ườ ể ọ ự
hi u và cho các em c h i tìm hi u cũng nh nói lên hi u bi t, quan đi m c aể ơ ộ ể ư ể ế ể ủ
b n thân v v n đ này. T đó h ng các em đn nh ng suy nghĩ đúng đn vàả ề ấ ề ừ ướ ế ữ ắ
và có nh ng hành đng thi t th c đ b o v Trái đt, b o v môi tr ng s ngữ ộ ế ự ể ả ệ ấ ả ệ ườ ố
c a con ng i hi n t i và t ng lai.ủ ườ ở ệ ạ ươ
3. Ph m vi áp d ng c a đ tài:ạ ụ ủ ề
Đ tài này có th áp d ng trong gi ng d y môn Đa lí các tr ng phề ể ụ ả ạ ị ở ườ ổ
thông. Đc bi t s d ng cho t t c các giáo viên và h c sinh trongặ ệ ử ụ ấ ả ọ quá trình d yạ
h c môn Đa lí 9 tr ng trung h c c s .ọ ị ở ườ ọ ơ ở Tích h p giáo d c bi n đi khí h uợ ụ ế ổ ậ
trong môn Đa lí giúp các em v n d ng nh ng ki n th c và v n hi u bi t c aị ậ ụ ữ ế ứ ố ể ế ủ
mình v bi n đi khí h u thông qua môn h c vào th c t cu c s ng.ề ế ổ ậ ọ ự ế ộ ố
II. PH N N I DUNGẦ Ộ
1. Th c tr ng tr c khi th c hi n các gi i phápự ạ ướ ự ệ ả
1.1. Thu n l iậ ợ
Đi v i giáo viên đ đi m i ph ng pháp giáo d c đi v i môn Đa lí,ố ớ ể ổ ớ ươ ụ ố ớ ị
giáo viên đã đa d ng hóa ph ng pháp và hình th c t ch c d y h c. M i n iạ ươ ứ ổ ứ ạ ọ ỗ ộ
dung d y h c có th đc ti p c n thích h p b i m t ho c nhi u ph ng phápạ ọ ể ượ ế ậ ợ ở ộ ặ ề ươ
d y h c khác nhau. N i dung môn Đa lí có tính t ng h p cao, thích h p cho sạ ọ ộ ị ổ ợ ợ ử
d ng nhi u ph ng pháp d y h c khác nhau, trong d y h c Đa lí giáo viên đãụ ề ươ ạ ọ ạ ọ ị
s d ng đa d ng các ph ng pháp và hình th c d y h c, nên đã ch đng tíchử ụ ạ ươ ứ ạ ọ ủ ộ
h p giáo d c bi n đi khí h u đi v i nh ng bài c n tích h p. ợ ụ ế ổ ậ ố ớ ữ ầ ợ
Trong quá trình gi ng d y giáo viên đã tích h p đúng m c và h p lí trongả ạ ợ ứ ợ
d y h c nh m góp ph n khai thác nh ng th m nh c a Đa lí h c, không làmạ ọ ằ ầ ữ ế ạ ủ ị ọ
t n h i đn giáo d c Đa lí, mà ng c l i, làm cho các n i dung d y h c Đa líổ ạ ế ụ ị ượ ạ ộ ạ ọ ị
tr nên sinh đng h n, thi t th c h n, h p d n h n đi v i h c sinh, đ bi nở ộ ơ ế ự ơ ấ ẫ ơ ố ớ ọ ể ế
nh ng n i dung đc tích h p này tr thành b ph n h u c c a bài h c. ữ ộ ượ ợ ở ộ ậ ữ ơ ủ ọ T đóừ
h c sinh ch đng, tích c c th c hi n nhi m v ọ ủ ộ ự ự ệ ệ ụ không mi m c ng, không hìnhễ ưỡ
th c.ứ
Tính t duy đ tu i các em cũng đã xu t hi n, các em th ng đt ra cácư ở ộ ổ ấ ệ ườ ặ
v n đ, các câu h i th c m c đ tìm hi u b n ch t bên trong c a s v t, hi nấ ề ỏ ắ ắ ể ể ả ấ ủ ự ậ ệ
t ng Đa lí. Các em th ng thích tranh lu n và bày t ý ki n c a mình đó làượ ị ườ ậ ỏ ế ủ
thu n l i đ giáo viên đt ra các tình hu ng có v n đ trong d y h c, h ngậ ợ ể ặ ố ấ ề ạ ọ ướ
d n và kích thích các em đc l p suy nghĩ đ gi i quy t các v n đ liên quanẫ ộ ậ ể ả ế ấ ề
đn th c ti n.ế ự ễ
Bên c nh đó ph huynh h c sinh khá quan tâm đn vi c h c t p c a conạ ụ ọ ế ệ ọ ậ ủ
em mình, vì v y đa s các em đc trang b đy đ đ dùng, sách v h c t p.ậ ố ượ ị ầ ủ ồ ở ọ ậ
Nhi u gia đình có đi u ki n nên nhi u em còn đc trang b thêm các lo i sáchề ề ệ ề ượ ị ạ
2

v , tài li u tham kh o hay có c h i khai thác tìm hi u ki n th c t m ngở ệ ả ơ ộ ể ế ứ ừ ạ
Intenet. Đi u đó giúp cho các em đã hình thành nh ng t duy Đa lí khá t t, t oề ữ ư ị ố ạ
đi u ki n thu n l i cho giáo viên trong quá trình tích h p giáo d c bi n đi khíề ệ ậ ợ ợ ụ ế ổ
h u.ậ
1.2. Khó khăn
* V phía giáo viênề
Trong quá trình d y h c, m t s giáo viên có tâm lí s thi u, s s sài, ch aạ ọ ộ ố ợ ế ợ ơ ư
sâu ki n th c nên còn quá ôm đm trong vi c tích h p nhi u thông tin v bi nế ứ ồ ệ ợ ề ề ế
đi khí h u trong m t n i dung bài h c. Nh v y, s m t nhi u th i gian, t o raổ ậ ộ ộ ọ ư ậ ẽ ấ ề ờ ạ
s quá t i đi v i n i dung bài h c, h c sinh khó khăn trong vi c ti p nh n ki nự ả ố ớ ộ ọ ọ ệ ế ậ ế
th c.ứ
D án “Giáo d c ng phó v i bi n đi khí h u và phòng, ch ng thiên tai”ự ụ ứ ớ ế ổ ậ ố
m i đc B Giáo D c t ch c biên so n thành m t cu n riêng bi t (khôngớ ướ ộ ụ ổ ứ ạ ộ ố ệ
l ng trong h th ng kênh ch c a sách giáo khoa Đa lí 9 hi n hành). Trong quáồ ệ ố ữ ủ ị ệ
trình cung c p ki n th c bài h c cho h c sinh, m t s giáo viên m i ch t pấ ế ứ ọ ọ ộ ố ớ ỉ ậ
trung h ng d n h c sinh khai thác n i dung ki n th c có trong sách giáo khoaướ ẫ ọ ộ ế ứ
mà quên đi m t ph n ki n th c quan tr ng c n ph i đc tích h p.ộ ầ ế ứ ọ ầ ả ượ ợ
Vi c tích h p giáo d c bi n đi khí h u v i n i dung bài h c m t s giáoệ ợ ụ ế ổ ậ ớ ộ ọ ở ộ ố
viên còn h i h t, s sài, ch a th t th ng xuyên liên t c. B i h ch a nh nờ ợ ơ ư ậ ườ ụ ở ọ ư ậ
th c đc, v i s phát tri n m nh m c a khoa h c và đi s ng đô th hi nứ ượ ớ ự ể ạ ẽ ủ ọ ơ ố ở ị ệ
nay, v n đ bi n đi khí h u c n ph i đc đa vào ch ng trình d y h c đấ ề ế ổ ậ ầ ả ượ ư ươ ạ ọ ể
nh m m c đích giáo d c b o v môi tr ng, giáo d c s c kh e cho th h trằ ụ ụ ả ệ ươ ụ ứ ỏ ế ệ ẻ
hôm nay. B i ngày mai, h s là nh ng ng i ph i đng đu tr c ti p v iở ọ ẽ ữ ườ ả ươ ầ ự ế ớ
nh ng tác đng ghê g m c a bi n đi khí h u.ữ ộ ớ ủ ế ổ ậ
Đ h ng d n h c sinh tích h p n i dung này, m t vài giáo viên ti n hànhể ướ ẫ ọ ợ ộ ộ ế
các hình th c t ch c d y h c còn đn đi u. Ch a tăng c ng trang bi va s ứ ổ ứ ạ ọ ơ ệ ư ươ ) ư*
dung cac thiêt bi day hoc bô môn, đăc biêt la cac trang thiêt bi day hoc hiên đai. Ít ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )
s d ng cac loai ban đô, s đô, mô hinh, hinh anh, video, clip... nên ch a ren ử ụ ) * ơ * ư
luyên cho h c sinh cac ki năng sang tao. ) ọ )
Th i l ng c a m t ti t d y ch di n ra trong 45 phút, trong khi đó n i dungờ ượ ủ ộ ế ạ ỉ ễ ộ
ki n th c m t s bài h c r t nhi u. Đ hoàn thành m t ti t d y theo đúng quiế ứ ở ộ ố ọ ấ ề ể ộ ế ạ
đnh theo chu n ki n th c k năng đng th i còn ph i tích h p giáo d c đcị ẩ ế ứ ỹ ồ ờ ả ợ ụ ượ
n i dung bi n đi khí h u thì m t s giáo viên ch chú tr ng đn s h c sinh cóộ ế ổ ậ ộ ố ỉ ọ ế ố ọ
h c l c khá t t (các em này có k năng trình bày nhanh h n, rút ng n đc th iọ ự ố ỹ ơ ắ ượ ờ
gian). Nh v y s h c sinh y u kém không có c h i đ ph n ánh ho c chia sư ậ ố ọ ế ơ ộ ể ả ặ ẽ
nh ng đi u mình c m nh n đc.ữ ề ả ậ ượ
M t s giáo viên ch a m nh d n đa n i dung tích h p bi n đi khí h uộ ố ư ạ ạ ư ộ ợ ế ổ ậ
vào vi c ki m tra đánh giá k t qu h c t p c a h c sinh nh : ki m tra mi ng,ệ ể ế ả ọ ậ ủ ọ ư ể ệ
15 phút, 1 ti t. Do đó ph n nào ch a giáo d c đc k năng ng phó bi n điế ầ ư ụ ượ ỹ ứ ế ổ
khí h u cho h c sinh khi g p ph i.ậ ọ ặ ả
* V phía h c sinhề ọ
3

H c sinh ch a m n mà v i môn h c các em u tiên cho nh ng môn khácọ ư ặ ớ ọ ư ữ
nh Toán, V t lý, hóa h c, tin h c...Còn các môn khoa h c xã h i ít đc h cư ậ ọ ọ ọ ộ ượ ọ
sinh l a ch n, nên các kĩ năng Đa lí c a các em r t h n ch . Do đó trong quáự ọ ị ủ ấ ạ ế
trình d y h c vi c tích h p giáo d c bi n đi khí h u còn khó khăn, đòi h i giáoạ ọ ệ ợ ụ ế ổ ậ ỏ
viên ph i có s kiên trì và có ph ng pháp và hình th c d y h c phù h p.ả ự ươ ứ ạ ọ ợ
H c sinh ch a hi u rõ nguyên nhân, tác h i mà bi n đi khí h u, th c tr ngọ ư ể ạ ế ổ ậ ự ạ
c a các v n đ gây ra bi n đi khí h u là do đâu? Vai trò c a h c sinh hi n nayủ ấ ề ế ổ ậ ủ ọ ệ
trong vi c ng phó v i bi n đi khí h u nh th nào? Ch a đ cao trách nhi mệ ứ ớ ế ổ ậ ư ế ư ề ệ
c a b n thân đi v i bi n đi khí h u. Ch a t giác trong vi c gi gìn v sinhủ ả ố ớ ế ổ ậ ư ự ệ ữ ệ
môi tr ng đ gi m thi u bi n đi khí h u. Ý th c v ng phó v i ườ ể ả ể ế ổ ậ ứ ề ứ ớ bi n điế ổ
khí h u ch a cao. ậ ư
Giáo d c tích h p bi n đi khí h u t c là giáo viên h ng d n h c sinhụ ợ ế ổ ậ ứ ướ ẫ ọ
phân tích m i liên h nhân qu đa lí. Th nh ng ch có s ít h c sinh khá gi iố ệ ả ị ế ư ỉ ố ọ ỏ
bi t gi i thích, tr l i đc, còn nh ng h c sinh trung bình thì g p nhi u khóế ả ả ờ ượ ữ ọ ặ ề
khăn ho c cũng có th không th c hi n đc yêu c u giáo viên đa ra.ặ ể ự ệ ượ ầ ư
1.3. K t qu tr c khi áp d ng sáng ki nế ả ướ ụ ế
Qua kh o sát h c sinh kh i 9 t i tr ng trung h c c s n i tôi đang côngả ọ ố ạ ườ ọ ơ ở ơ
tác khi ch a tích h p giáo d c bi n đi khí h u. Qua quá trình theo dõi, đi u traư ợ ụ ế ổ ậ ề
b ng phi u thăm dò c a h c sinh nh sau:ằ ế ủ ọ ư
B ng đi u tra hi u bi t c a h c sinh v bi n đi khí h u (khi ch a tích h pả ề ể ế ủ ọ ề ế ổ ậ ư ợ
n i dung giáo d c bi n đi khí h u) ộ ụ ế ổ ậ
Khôi
l pớT ngổ
số
h cọ
sinh
Hi u bi t v bi n đi khí h u c a h c sinhể ế ề ế ổ ậ ủ ọ
T tốKháTrung bình D i trung bìnhướ
9 90 4 4,4% 6 6,7% 29 32,2% 51 56,7%
T th c t và vi c phân tích nh ng thu n l i và khó khăn trên, chúng ta nh nừ ự ế ệ ữ ậ ợ ậ
th y trong quá trình d y h c giáo viên ch gi ng d y n i dung bài h c mà khôngấ ạ ọ ỉ ả ạ ộ ọ
tích h p giáo d c bi n đi khí h u, thì đa s các em ch a có ý th c trong v n đợ ụ ế ổ ậ ố ư ứ ấ ề
v b o v môi tr ng và nh ng tác đng c a bi n đi khí h u đn cu c s ngề ả ệ ườ ữ ộ ủ ế ổ ậ ế ộ ố
c a con ng i và s phát tri n b n v ng. Đi u đó cho th y hi u bi t v bi nủ ườ ự ể ề ữ ề ấ ể ế ề ế
đi khí h u c a các em còn h n ch , do đó đ đa ra các gi i pháp đ nâng caoổ ậ ủ ạ ế ể ư ả ể
ch t l ng môn h c và hi u bi t v bi n đi khí h u cho h c sinhấ ượ ọ ể ế ề ế ổ ậ ọ là r t c nấ ầ
thi t. ế
2. M T S GI I PHÁP:Ộ Ố Ả
2.1. Gi i pháp 1: M t s đa ch tích h p “Giáo d c bi n đi khí h u”ả ộ ố ị ỉ ợ ụ ế ổ ậ
trong d y h c Đa lí 9.ạ ọ ị
STT Đa ch tích h pị ỉ ợ N i dung tích h pộ ợ M c đứ ộ
4

tích h pợ
1Bài 2. Dân s và gia ố
tăng dân số
II. Gia tăng dân số
Dân s tăng nhanh, gây s c ép t iố ứ ớ
tài nguyên và môi tr ng.ườ Liên h .ệ
2Bài 7. Các nhân tố
nh h ng t i s phátả ưở ớ ự
tri n và phân b nôngể ố
nghi pệ
2. Tài nguyên khí h uậ
Nh ng di n bi n th t th ng c aữ ễ ế ấ ườ ủ
th i ti t nh m a bão, lũ l t, h nờ ế ư ư ụ ạ
hán, n ng nóng, s ng mu i, rétắ ươ ố
h i... đã gây nh h ng nghiêmạ ả ưở
tr ng t i s n xu t nông nghi p.ọ ớ ả ấ ệ
Liên h .ệ
3Bài 9. S phát tri n vàự ể
phân b lâm nghi p,ố ệ
th y s nủ ả
1. Tài nguyên r ngừ
− Tài nguyên r ng n c ta đangừ ở ướ
b c n ki t.ị ạ ệ
− Suy gi m tài nguyên r ng sả ừ ẽ
nh h ng t i MT và đi s ngả ưở ớ ờ ố
nhân dân.
− B o v và tr ng r ng là m tả ệ ồ ừ ộ
trong nh ng bi n pháp góp ph nữ ệ ầ
gi m nh BĐKH.ả ẹ
Liên h .ệ
4Bài 12. S phát tri nự ể
và phân b côngố
nghi pệ
II. Các ngành công
nghi p tr ng đi mệ ọ ể
− Ngành công nghi p tr ng đi mệ ọ ể
là ngành có th m nh lâu dài,ế ạ
mang l i hi u qu kinh t cao vàạ ệ ả ế
có tác đng đn s phát tri n cácộ ế ự ể
ngành kinh t khác. Tuy nhiên,ế
vi c phát tri n các ngành kinh tệ ể ế
tr ng đi m cũng s gây ô nhi mọ ể ẽ ễ
MT, c n ki t tài nguyên, nh t làạ ệ ấ
ngành công nghi p khai thác.ệ
− Đi v i ngành công nghi pố ớ ệ
đi n, vi c khai thác ngu n năngệ ệ ồ
l ng vô t n (s c gió, năng l ngượ ậ ứ ượ
M t Tr i...), thay th ngu n năngặ ờ ế ồ
l ng hoá th ch (d u m , than...)ượ ạ ầ ỏ
là r t c n thi t, vì nó s góp ph nấ ầ ế ẽ ầ
h n ch vi c suy gi m tài nguyên,ạ ế ệ ả
gi m phát th i khí nhà kính, sả ả ẽ
góp ph n gi m nh BĐKH.ầ ả ẹ
Liên h .ệ
5Bài 14. Giao thông
v n t i và b u chínhậ ả ư
vi n thôngễ
I. Giao thông v n t iậ ả
− Giao thông v n t i là ngành gâyậ ả
ô nhi mMT.Cácph ng ti n giaoễ ươ ệ
thông v n t i đã phát th i m tậ ả ả ộ
l ng khí đc h i vào MT.ượ ộ ạ
− Vi c t o ra các ph ng ti nệ ạ ươ ệ
giao thông v n t i s d ng ítậ ả ử ụ
nhiên li u, s d ng năng l ngệ ử ụ ượ
Liên h .ệ
5