“Cách t ch c cho h c sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đa ph ng”ổ ứ ọ ự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị ươ
M C L CỤ Ụ
MỤC LỤC ..................................................................................................................................... 1
PHẦN THỨ NHẤT : MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 2
I. Đặt vấn đề : ........................................................................................................................... 2
II. Mục đích nghiên cứu : .......................................................................................................... 3
PHẦN THỨ HAI : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ...................................................................................... 3
I. Cơ sở lí luận của vấn đề: ....................................................................................................... 3
II. Thực trạng vấn đề: ................................................................................................................ 4
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: ................................................................ 6
1. Một số nội dung cơ bản .................................................................................................... 6
2. Cách tổ chức các hoạt động: ............................................................................................. 8
IV. Tính mới của giải pháp: .................................................................................................... 14
V. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm: ................................................................................. 15
PHẦN THỨ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ...................................................................................... 16
I. Kết luận: .............................................................................................................................. 16
II. Kiến nghị: ............................................................................................................................ 16
Ph m Th Kim Y nạ ị ế Trang 1
“Cách t ch c cho h c sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đa ph ng”ổ ứ ọ ự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị ươ
PH N TH NH T : M ĐU Ầ Ứ Ấ Ở Ầ
I. Đt v n đ : ặ ấ ề
Trong nh ng năm v a qua, vi c đi m i ph ng pháp d y h c và ki m traữ ừ ệ ổ ớ ươ ạ ọ ể
đánh giá theo đnh h ng phát tri n năng l c c a h c sinh đã đc B , Ngành vàị ướ ể ự ủ ọ ượ ộ
các c p quan tâm. H u h t giáo viên hi n nay đã đc trang b lí lu n v cácấ ầ ế ệ ượ ị ậ ề
ph ng pháp và kĩ thu t d y h c tích c c trong quá trình đào t o t i các tr ngươ ậ ạ ọ ự ạ ạ ườ
s ph m cũng nh quá trình b i d ng, t p hu n h ng năm. Tuy nhiên, vi cư ạ ư ồ ưỡ ậ ấ ằ ệ
th c hi n các ph ng pháp d y h c tích c c trong th c ti n còn ch a th ngự ệ ươ ạ ọ ự ự ễ ư ườ
xuyên và ch a hi u qu . ư ệ ả Vi c trình bày ki n th c trong sách giáo khoa theo đnhệ ế ứ ị
h ng n i dung, n ng v l p lu n, suy lu n, di n gi i hình thành ki n th c; hướ ộ ặ ề ậ ậ ậ ễ ả ế ứ ình
th c d y h c ch y u trên l p theo t ng bài/ti t nh m "truy n t i" h t nh ng gìứ ạ ọ ủ ế ớ ừ ế ằ ề ả ế ữ
đc vi t trong sách giáo khoa, ch y u là "hình thành ki n th c", ít th c hành,ượ ế ủ ế ế ứ ự
v n d ng ki n th c.ậ ụ ế ứ
Hi n nay, giáo d c trong nhà tr ng ph thông không còn d ng l i vi cệ ụ ườ ổ ừ ạ ở ệ
gi ng d y ki n th c ph thông thông th ng mà cùng v i đnh h ng đi m iả ạ ế ứ ổ ườ ớ ị ướ ổ ớ
giáo d c toàn di n c a B , Ngành - Giáo d c còn đi đôi v i vi c hình thành kĩụ ệ ủ ộ ụ ớ ệ
năng s ng, giáo d c g n v i c ng đng và th c t t i đa ph ng.ố ụ ắ ớ ộ ồ ự ế ạ ị ươ
Giáo d c ph thông n c ta đang th c hi n b c chuy n t ch ng trìnhụ ổ ướ ự ệ ướ ể ừ ươ
giáo d c ti p c n n i dung sang ti p c n năng l c c a ng i h c, nghĩa là tụ ế ậ ộ ế ậ ự ủ ườ ọ ừ
ch quan tâm đn vi c h c sinh h c đc cái gì đn ch quan tâm h c sinh làmỗ ế ệ ọ ọ ượ ế ỗ ọ
đc cái gì qua vi c h c. Đ đm b o đc đi u đó, nh t đnh ph i th c hi nượ ệ ọ ể ả ả ượ ề ấ ị ả ự ệ
thành công vi c chuy n t ph ng pháp d y h c n ng v truy n th ki n th cệ ể ừ ươ ạ ọ ặ ề ề ụ ế ứ
sang d y cách h c, cách v n d ng ki n th c, rèn luy n k năng, hình thành năngạ ọ ậ ụ ế ứ ệ ỹ
l c và ph m ch t; đng th i ph i chuy n cách đánh giá k t qu giáo d c tự ẩ ấ ồ ờ ả ể ế ả ụ ừ
n ng v ki m tra trí nh sang ki m tra, đánh giá năng l c v n d ng ki n th cặ ề ể ớ ể ự ậ ụ ế ứ
gi i quy t v n đ.ả ế ấ ề
Ch ng trình Đa lí 6 là phân môn có nhi u khái ni m tr u t ng, khóươ ị ề ệ ừ ượ
di n gi i b ng l i, đòi h i trí t ng t ng phong phú, có nhi u n i dung các emễ ả ằ ờ ỏ ưở ượ ề ộ
đc ti p c n tr c ti p nh ng không bi t ph i di n gi i nh th nào. Trong khiượ ế ậ ự ế ư ế ả ễ ả ư ế
đó h c sinh l p 6 l i là nh ng đi t ng m i chuy n c p, còn nhi u b ng ,ọ ớ ạ ữ ố ượ ớ ể ấ ề ỡ ỡ
Ph m Th Kim Y nạ ị ế Trang 2
“Cách t ch c cho h c sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đa ph ng”ổ ứ ọ ự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị ươ
vi c ti p c n ki n th c còn nhi u khó khăn. Th i l ng ti t h c trên l p khôngệ ế ậ ế ứ ề ờ ượ ế ọ ớ
đ th i gian cho các em th c hành. Vì v y, đ h c sinh có th v n d ng n iủ ờ ự ậ ể ọ ể ậ ụ ộ
dung bài h c vào gi i quy t các v n đ mà các em đc ti p c n tr c ti p, cu iọ ả ế ấ ề ượ ế ậ ự ế ố
ch ng trình giáo viên c n có bi n pháp đ giúp h c sinh v n d ng và gi iươ ầ ệ ể ọ ậ ụ ả
quy t các v n đ đó. Đây chính là lí do tôi ch n đ tài ế ấ ề ọ ề “Cách t ch c cho h cổ ứ ọ
sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đaự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị
ph ngươ ”
II. M c đích nghiên c u :ụ ứ
-Khái quát l i m t s n i dung c b n trong ch ng trình đa lí l p 6.ạ ộ ố ộ ơ ả ươ ị ớ
H ng d n h c sinh th c hành tr i nghi m v n d ng lí thuy t vào gi i quy tướ ẫ ọ ự ả ệ ậ ụ ế ả ế
các v n đ ngoài th c ti n. Th c hi n t t nguyên t c ấ ề ự ễ ự ệ ố ắ “H c đi đôi v i hành”ọ ớ
-Làm rõ h n, lí gi i b ng th c ti n m t s khái ni m tr u t ng mà h cơ ả ằ ự ễ ộ ố ệ ừ ượ ọ
sinh đc h c trong su t ch ng trình đa lí l p 6.ượ ọ ố ươ ị ớ
- Rèn luy n cho h c sinh ph ng th c ho t đng nhóm có hi u qu , tăngệ ọ ươ ứ ạ ộ ệ ả
c ng kh năng quan sát, nh n bi t và gi i quy t v n đ.ườ ả ậ ế ả ế ấ ề
-Th c hi n t t nh t m c tiêu l ng ghép giáo d c đa ph ng trong đi m iự ệ ố ấ ụ ồ ụ ị ươ ổ ớ
ph ng pháp d y h c.ươ ạ ọ
- Rèn luy n các kĩ năng s ng, kĩ năng quan sát, phân tích, liên h th c t .ệ ố ệ ự ế
- Hình thành năng l c t duy logic, x lí thông tin, ng d ng đ gi i quy tự ư ử ứ ụ ể ả ế
v n đ, d đoán m t s hi n t ng...ấ ề ự ộ ố ệ ượ
-C i thi n m i quan h gi a giáo viên v i h c sinh, gi a h c sinh v i h cả ệ ố ệ ữ ớ ọ ữ ọ ớ ọ
sinh, làm phong phú thêm n i dung, ph ng pháp h c t p.ộ ươ ọ ậ
PH N TH HAI : GI I QUY T V N ĐẦ Ứ Ả Ế Ấ Ề
I. C s lí lu n c a v n đ:ơ ở ậ ủ ấ ề
Th c hành v n d ng hay ph ng pháp kh o sát đi u tra là m t ph ngự ậ ụ ươ ả ề ộ ươ
pháp đc thù c a vi c d y h c đa lí vì đi t ng nghiên c u c a đa lí là các thặ ủ ệ ạ ọ ị ố ượ ứ ủ ị ể
t ng h p t nhiên ho c kinh t - xã h i theo lãnh th . Mu n h c sinh hi u đcổ ợ ự ặ ế ộ ổ ố ọ ể ượ
các thành ph n và các m i quan h c a các thành ph n đó thì giáo viên ph iầ ố ệ ủ ầ ả
Ph m Th Kim Y nạ ị ế Trang 3
“Cách t ch c cho h c sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đa ph ng”ổ ứ ọ ự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị ươ
h ng d n các em nghiên c u trên m t lãnh th c th - đa ph ng n i các emướ ẫ ứ ộ ổ ụ ể ị ươ ơ
đang sinh s ng và h c t p. Ph ng pháp này nh m kh o sát đi u tra các thànhố ọ ậ ươ ằ ả ề
ph n c a môi tr ng t nhiên, môi tr ng kinh t xã h i đa ph ng. Vì v y,ầ ủ ườ ự ườ ế ộ ở ị ươ ậ
giáo viên c n đ ra nh ng n i dung c n kh o sát, đng th i là ng i t ch c,ầ ề ữ ộ ầ ả ồ ờ ườ ổ ứ
h ng d n, g i ý h c sinh th c hi n.ướ ẫ ợ ọ ự ệ
Ngh quy t H i ngh Trung ng 8 khóa XI v đi m i căn b n, toàn di nị ế ộ ị ươ ề ổ ớ ả ệ
v giáo d c và đào t o nêu rõ: ti p t c đi m i m nh m ph ng pháp d y vàề ụ ạ ế ụ ổ ớ ạ ẽ ươ ạ
h c theo h ng hi n đi; phát huy tính tích c c, ch đng, sáng t o và v n d ngọ ướ ệ ạ ự ủ ộ ạ ậ ụ
ki n th c, kĩ năng c a ng i h c; kh c ph c l i truy n th áp đt m t chi u,ế ứ ủ ườ ọ ắ ụ ố ề ụ ặ ộ ề
ghi nh máy móc. T p trung d y cách h c, cách nghĩ, khuy n khích t h c, t oớ ậ ạ ọ ế ự ọ ạ
c s đ ng i h c t c p nh t và đi m i tri th c, kĩ năng, phát tri n năng l c.ơ ở ể ườ ọ ự ậ ậ ổ ớ ứ ể ự
Chuy n t h c ch y u trên l p sang t ch c hình th c h c t p đa d ng, chú ýể ừ ọ ủ ế ớ ổ ứ ứ ọ ậ ạ
các ho t đng xã h i, ngo i khóa, nghiên c u khoa h cạ ộ ộ ạ ứ ọ
Thông qua vi c ti p xúc, tìm tòi, đi u tra th c t đa ph ng s cung c pệ ế ề ự ế ị ươ ẽ ấ
cho h c sinh nh ng bi u t ng, khái ni m, các m i quan h nhân qu v các điọ ữ ể ượ ệ ố ệ ả ề ố
t ng đa lí mà các em đã đc h c t i l p. So sánh k t qu thu th p đc v iượ ị ượ ọ ạ ớ ế ả ậ ượ ớ
ki n th c lí thuy t đ đi chi u, tìm ra cái m i cho mình, t p d t làm quen v iế ứ ế ể ố ế ớ ậ ượ ớ
nghiên c u khoa h c.ứ ọ
Ph ng pháp này t o đi u ki n đ h c sinh tìm hi u rõ th c t đaươ ạ ề ệ ể ọ ể ự ế ị
ph ng (thu n l i, khó khăn) - đây là cách th c t t nh t đ giáo d c cho các emươ ậ ợ ứ ố ấ ể ụ
v tình yêu quê h ng, đt n c, quan tâm đn môi tr ng xung quanh và mu nề ươ ấ ướ ế ườ ố
làm gì đó đ b o v , c i t o môi tr ng s ng đa ph ng.ể ả ệ ả ạ ườ ố ở ị ươ
II. Th c tr ng v n đ:ự ạ ấ ề
Ch ng trình đa lí 6 c p THCS cung c p cho h c sinh nh ng ki n th cươ ị ấ ấ ọ ữ ế ứ
v đa lí t nhiên đi c ng nh Trái Đt - Các v n đng c a Trái Đt, cáchề ị ự ạ ươ ư ấ ậ ộ ủ ấ
th c xác đnh t a đ đa lí, xác đnh ph ng h ng trên b n đ; Các thành ph nứ ị ọ ộ ị ị ươ ướ ả ồ ầ
t nhiên c a Trái Đt nh : đa hình, th i ti t, khí h u, sông ngòi, đt đai, sinhự ủ ấ ư ị ờ ế ậ ấ
v t....T t c các n i dung đó h c sinh đu đc ti p c n tr c ti p ho c giánậ ấ ả ộ ọ ề ượ ế ậ ự ế ặ
ti p nh ng đ ch ng minh đc nó thì không h đn gi n. ế ư ể ứ ượ ề ơ ả
Th i l ng các ti t h c không cho phép h c sinh đc th c hành nhi u,ờ ượ ế ọ ọ ượ ự ề
đc bi t là th c hành ngoài tr i g n nh không có, giáo viên ch có th d y n iặ ệ ự ờ ầ ư ỉ ể ạ ộ
Ph m Th Kim Y nạ ị ế Trang 4
“Cách t ch c cho h c sinh th c hành v n d ng ki n th c đa lí 6 b ng th c nghi m t i đa ph ng”ổ ứ ọ ự ậ ụ ế ứ ị ằ ự ệ ạ ị ươ
dung bài h c và k t h p cho h c sinh quan sát các d ng c th c hành trên l p.ọ ế ợ ọ ụ ụ ự ớ
Trong khi đó, n i dung đa lí đi c ng l i là các v n đ x y ra ngoài th c t . Vìộ ị ạ ươ ạ ấ ề ả ự ế
v y h c sinh r t khó đ n m đc b n ch t th c s c a v n đ. Vi c rèn các kĩậ ọ ấ ể ắ ượ ả ấ ự ự ủ ấ ề ệ
năng s ng, kĩ năng th c hành, quan sát cho h c sinh còn ch a đáp ng đc choố ự ọ ư ứ ượ
yêu c u đi m i ph ng pháp gi ng d y vì h c sinh ít đc ti p c n tr c ti p,ầ ổ ớ ươ ả ạ ọ ượ ế ậ ự ế
không hình dung ra đc các n i dung mình đã h c v i các hi n t ng x y raượ ộ ọ ớ ệ ượ ả
ngoài th c t .ự ế
Sau khi k t thúc ch ng trình Đa lí 6, tôi đã ti n hành kh o sát th c tế ươ ị ế ả ự ế
h c sinh kh i 6 (t ng s h c sinh 210 em )tr ng THCS Tô Hi u, k t qu nhọ ố ổ ố ọ ườ ệ ế ả ư
sau:
N iộ
dung
Bi t cách đoế
tính kho ngả
cách ngoài
th c đaự ị
Bi t cáchế
xác đnhị
ph ngươ
h ng ướ
Bi t đo nhi tế ệ
đ, đánh giáộ
tình hình th iờ
ti tế
Bi t đcế ượ
đc đi mặ ể
l p đt đaớ ấ ở ị
ph ngươ
Bi t đánhế
giá t ng quátổ
t nhiên c aự ủ
đa ph ngị ươ
Th iờ
đi m ểBi tế
v líề
thuy tế
Bi tế
th cự
hi nệ
Bi tế
v líề
thuy tế
Bi tế
th cự
hi nệ
Bi tế
v líề
thuy tế
Bi tế
th cự
hi nệ
Bi tế
v líề
thuy tế
Bi tế
th cự
hi nệ
Bi tế
v líề
thuy tế
Bi tế
th cự
hi nệ
Số
l ngượ 120 30 155 25 163 32 187 35 145 35
T ỉ ệ
%
57,1 14,2 73,8 11,9 77,6 15,2 89,0 16,7 69,0 29,7
Nhậ
n xét
S l ng h c sinh n m đc ki n th c v m t lí thuy t t ng đi cao, ố ượ ọ ắ ượ ế ứ ề ặ ế ươ ố
đc bi t là các l p ch n, tuy nhiên s l ng h c sinh bi t v n d ng ặ ệ ở ớ ọ ố ượ ọ ế ậ ụ
vào th c t còn r t th pự ế ấ ấ
Khi h c t p trên l p, các em ch a hình dung ra đc m i quan h nhân qu c aọ ậ ớ ư ượ ố ệ ả ủ
các y u t t nhiên nh : đt, n c, khí h u... trong phát tri n kinh t - xã h i t iế ố ự ư ấ ướ ậ ể ế ộ ạ
đa ph ng... Do đó c n có gi i pháp mang tính thi t th c h n.ị ươ ầ ả ế ự ơ
Đ th c hi n đc nh ng đi u trên, c n đm b o nh ng yêu c u sau:ể ự ệ ượ ữ ề ầ ả ả ữ ầ
-Xác đnh rõ m c tiêu, n i dung c n h c sinh th c hi n.ị ụ ộ ầ ọ ự ệ
-Đm b o ch ng trình, n i dung d y h c trên l p.ả ả ươ ộ ạ ọ ớ
Ph m Th Kim Y nạ ị ế Trang 5
