Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án vào dạy học môn Địa lí 7 tại trường THCS Thái Thịnh

1 / 20

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM - MÔN ĐỊA LÍ

Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án vào việc dạy học môn Địa lí

7 ở trường THCS Thái Thịnh

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thông mới,

định hướng năng lực của học sinh được xem là vấn đề trọng tâm thay vì định

hướng nội dung như trước đây. Để đáp ứng được định hướng đổi mới giáo dục

nói trên, dạy học môn Địa lí ở trường THCS cũng cần thay đổi, cải tiến phương

pháp nhằm phát triển được toàn diện năng lực học sinh từ năng lực tư duy, giải

quyết vấn đề , năng lực tự học, tự tìm tòi, năng lực giao tiếp và trình bày, và đặc

biệt là các năng lực chuyên biệt của môn Địa lí như năng lực khai thác bản đồ,

bảng số liệu, năng lực giải thích các hiện tượng và quá trình địa lí tự nhiên, kinh

tế- xã hội…được hình thành một cách tự nhiên và toàn diện. Từ những yêu cầu

đặt ra nói trên thì phương pháp dạy học theo dự án là phương pháp dạy học tích

cực phát triển năng lực học sinh theo định hướng nói trên. Trong phương pháp

dạy học dự án học sinh có cơ hội được thực hiện một nhiệm vụ phức hợp gắn kết

giữa lí thuyết và thực hành đòi hỏi sự tổng hợp kiến thức, kĩ năng, hình thành thái

độ học tập tích cực. Khi thực hiện dự án mà giáo viên đưa ra hoặc học sinh tự đề

xuất, học sinh phải tự lập kế hoạch, thực hiện, đánh giá kết quả, cuối cùng tạo ra

những sản phẩm phù hợp với mục đích và yêu cầu đặt ra. Phương pháp dạy học

theo dự án hình thành cho học sinh kiến thức nền, từ kiến thức nền, học sinh vận

dụng để thực hiện dự án, qua đó phát triển nhiều kĩ năng cho học sinh như kĩ năng

giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự nghiên cứu, tìm tòi, tự học…

Theo sự tìm hiểu về các phương pháp dạy học, dựa vào đặc thù bộ môn, tôi

nhận thấy phương pháp phù hợp nhất, có khả năng khắc phục được hầu hết các

nhược điểm của phương pháp truyền thống, có tính khả thi cao, chính là phương

pháp dạy học theo dự án này. Được sự đồng ý của Ban Giám Hiệu trường THCS

Thái Thịnh và tổ nhóm chuyên môn, tôi đã mạnh dạn áp dụng phương pháp dạy

học này vào việc tổ chức dạy học chương trình Địa lí 7 cho lớp 7A1 mà tôi được

phân công phụ trách giảng dạy năm học 2018 – 2019.

II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1. Những tồn tại, hạn chế cần khắc phục:

Trong thời gian qua, việc dạy và học bộ môn Địa lí 7 ở Trường THCS Thái

Thịnh đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ so với các trường trong quận. Tuy nhiên,

còn một số hạn chế cần phải khắc phục như: nhiều em còn thụ động, chưa có

phương pháp tự học trong việc học tập bộ môn, chỉ dành thời gian học ở nhà

2 / 20

những nội dung giáo viên cho ghi chép, làm một vài bài tập được giao mà ít khi

kết hợp đọc bài ghi ở sách giáo khoa, ít khi chuẩn bị bài mới, suy nghĩ những câu

hỏi liên quan đến bài học...việc thực hành và thảo luận nhóm để giải quyết các bài

tập chưa thực sự hiệu quả, nhiều em chưa chủ động tìm hiểu kiến thức chỉ trông

chờ vào các nhóm trưởng hay những bạn học khá, kỹ năng vận dụng kiến thức

vào thực tiễn, trình bày ý kiến trước tập thể...còn hạn chế dẫn đến các em chưa có

hứng thú với môn học

2. Hiện trạng và kết quả mong muốn:

Từ những hạn chế nêu trên, trong quá trình giảng dạy tôi luôn tìm hiểu và

vận dụng những phương pháp dạy học tích cực vào môn học như: vận dụng kỹ

năng khai thác kênh hình sách giáo khoa, thiết kế và sử dụng bản đồ tư duy,

phương pháp thảo luận nhóm...nhằm giúp các em cải thiện được năng lực tự học,

khả năng hợp tác, nắm vững kiến thức, kỹ năng môn học. Tuy nhiên, việc liên hệ

nội dung học tập, nội dung nghiên cứu với vần đề thực tiễn, đặc biệt là những vấn

đề của địa phương thuộc địa bàn học sinh đang sinh sống và học tập, những kỹ

năng học sinh cần có trong thế kỷ 21...thì việc vận dụng phương pháp dạy học dự

án là một trong những phương pháp đáp ứng được những yêu cầu trên

III. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lí luận

1.1 Khái niệm:

Dạy học theo dự án (DHDA) là một hình thức dạy học, trong đó người học

thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực

hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học

thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục

đích, lập kế hoạch, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá

trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của DHDA.

1.2. Đặc điểm của DHDA

- Định hướng thực tiễn

- Có ý nghĩa thực tiễn xã hội

- Định hướng hứng thú người học

- Tính phức hợp

- Định hướng hành động

- Tính tự lực cao của người học

- Cộng tác làm việc

- Định hướng sản phẩm

3 / 20

1.3. Các dạng của dạy học theo dự án

a. Phân loại theo chuyên môn

- Dự án trong một môn học: trọng tâm nội dung nằm trong một môn học.

- Dự án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn khác nhau.

- Dự án ngoài chuyên môn: Là các dự án không phụ thuộc trực tiếp vào các

môn học, ví dụ dự án chuẩn bị cho các lễ hội trong trường.

b. Phân loại theo sự tham gia của người học: dự án cho nhóm HS, dự án cá

nhân. Dự án dành cho nhóm HS là hình thức dự án dạy học chủ yếu. Trong trường

phổ thông còn có dự án toàn trường, dự án dành cho một khối lớp, dự án cho một

lớp học

c. Phân loại theo sự tham gia của GV:

Dự án dưới sự hướng dẫn của một GV, dự án với sự cộng tác hướng dẫn

của nhiều GV.

d. Phân loại theo quỹ thời gian:

- Dự án nhỏ: thực hiện trong một số giờ học, có thể từ 2-6 giờ học.

- Dự án trung bình: dự án trong một hoặc một số ngày (“Ngày dự án”), nhưng

giới hạn là một tuần hoặc 40 giờ học.

- Dự án lớn: dự án thực hiện với quỹ thời gian lớn, tối thiểu là một tuần (hay

40 giờ học), có thể kéo dài nhiều tuần (“Tuần dự án”).

e. Phân loại theo nhiệm vụ

- Dự án tìm hiểu: là dự án khảo sát thực trạng đối tượng.

- Dự án nghiên cứu: nhằm giải quyết các vấn đề, giải thích các hiện tượng,

quá trình.

- Dự án thực hành: có thể gọi là dự án kiến tạo sản phẩm, trọng tâm là việc

tạo ra các sản phẩm vật chất hoặc thực hiện một kế hoạch hành động thực tiễn,

nhằm thực hiện những nhiệm vụ như trang trí, trưng bày, biểu diễn, sáng tác.

- Dự án hỗn hợp: là các dự án có nội dung kết hợp các dạng nêu trên. Các

loại dự án trên không hoàn toàn tách biệt với nhau. Trong từng lĩnh vực chuyên

môn có thể phân loại các dạng dự án theo đặc thù riêng.

1.4. Tiến trình thực hiện DHDA

- Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án

- Xây dựng kế hoạch thực hiện

- Thực hiện dự án

- Thu thập kết quả và công bố sản phẩm

4 / 20

- Đánh giá dự án

Việc phân chia các giai đoạn trên đây chỉ mang tính chất tương đối. Trong

thực tế chúng có thể xen kẽ và thâm nhập lẫn nhau. Việc tự kiểm tra, điều chỉnh

cần được thực hiện trong tất cả các giai đoạn của dự án. Với những dạng dự án

khác nhau có thể xây dựng cấu trúc chi tiết riêng phù hợp với nhiệm vụ dự án.

Giai đoạn 4 và 5 cũng thường được mô tả chung thành một giai đoạn (giai đoạn

kết thúc dự án).

1.5. Đánh giá dự án

a. Các yêu cầu bắt buộc phải đạt được với một dự án

- Dự án phải gắn với nội dung dạy học của chương trình

- Dự án phải gắn với thực tiễn đời sống

- Thiết kế được các hoạt động (việc làm) cụ thể cho người học

- Qua hoạt động của dự án người học tiếp thu được kiến thức của môn học

- Có tính khả thi (phù hợp với điều kiện thực tế và năng lực của người học)

- Có các sản phẩm cụ thể

b. Các tiêu chí đánh giá

Để đánh giá một dự án, có thể dựa vào 10 tiêu chí trong bảng dưới đây. Mỗi

tiêu chí cho điểm từ 1 đến 5. Dự án đạt loại tốt khi có tổng điểm từ 40-50; khá: 0-

40; đạt: 25-30; không đạt: dưới 25.

STT

Tiêu chí

Điểm

Ghi chú

Những kiến thức, kĩ năng thu được sau dự án

Lượng kiến thức gắn với môn học trong dự án

Tạo điều kiện cho mọi thành viên tham gia

Chỉ rõ những công việc người học cần làm

Tính hấp dẫn với người học của dự án

Phù hợp với điều kiện thực tế

Phù hợp với năng lực của người học

Áp dụng công nghệ thông tin

Sản phẩm có tính khoa học

Sản phẩm có tính thực tiễn, thiết thực

1.6. Ưu điểm và nhược điểm của dạy học theo dự án

5 / 20

a. Ưu điểm :

- Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội; -

Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học;

- Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm;

- Phát triển khả năng sáng tạo;

- Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp;

- Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn;

- Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc;

- Phát triển năng lực đánh giá

b. Nhược điểm

- DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý thuyết mang tính

trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ thống kỹ năng cơ bản

- DHDA đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy DHDA không thay thế cho PP

thuyết

trình và luyện tập, mà là hình thức dạy học bổ sung cần thiết cho các

PPDH truyền thống.

- DHDA đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.

2. Nhiệm vụ và thách thức của giáo viên và học sinh khi DHDA

2.1. Đối với giáo viên

- Vai trò của giáo viên là hướng dẫn, tư vấn cho các hoạt động của học sinh

chứ không phải chủ động trong mọi hoạt động dạy học

- Xây dựng dự án liên quan đến nội dung bài học để giúp học sinh chiếm lĩnh

kiến thức của bài

- Tạo điều kiện cho học sinh tham gia thiết lập các mục tiêu và kết quả học

tập, chú ý đến thái độ học tập, năng lực và mối quan tâm của học sinh khi xây

dựng dự án cũng như thiết kế các hoạt động dự án

- Lên lịch trình đánh giá và đánh giá học sinh trong suốt tiến trình học tập,

sử dụng những hình thức đánh giá khác nhau và cho ý kiến phản hồi thường xuyên.

- Nhận diện các tình huống và điều chỉnh kịp thời để đem lại sự thành công

cho dự án

- Đánh giá tổng thể sau khi kết thúc dự án, tổ chức thảo luận bộ câu hỏi định

hướng để củng cố nội dung bài học và rút kinh nghiệm

- Hợp tác cùng các đồng nghiệp để xây dựng dự án liên môn (nếu có).

Tôi đã tiến hành điều tra đối với hơn 20 giáo viên tại các trường THCS về

DHDA. Kết quả cho thấy những khó khăn và thách thức mà giáo viên thường gặp

khi có sự thay đổi vai trò, nhiệm vụ trong DHDA là:

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án vào việc dạy học môn Địa lí 7 ở trường THCS Thái Thịnh

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi