1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VĨNH PHÚC
TRƯỜNG PT DTNT CẤP 2-3 VĨNH PHÚC
--------------------------------
BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
Tên sáng kiến: MỘT SỐ KIẾN THỨC KỸ NĂNG LỰA CHỌN VÀ DẠY BỒI
DƯỠNG ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 THAM GIA
THI CẤP TỈNH
Tác giả sáng kiến: Nguyễn Thị Thanh Huyền
Mã sáng kiến: 04.58.03
Vĩnh Phúc, năm 2020
2
MỤC LỤC
Trang
Mục lục
1. Lời giới thiệu
2. Tên sáng kiến kinh nghiệm
3. Tác giả sáng kiến
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
7. Mô tả bản chất của sáng kiến
7.1. Về nội dung của sáng kiến
7.1.1. Cơ sở lí luận
7.1.2. Cơ sở thực tiễn
7.1.2.1. Về mục tiêu giáo dục
7.1.2.2. Thực trạng của việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp
12 tham gia thi cấp Tỉnh ở trường PT Dân tộc Nội trú Vĩnh Phúc.
7.1.3. Giải pháp thực hiện
7.1.3.1. Kỹ năng lựa chọn học sinh vào đội tuyển
7.1.3.2. Một số kiến thức kĩ năng cơ bản trong dạy bồi dưỡng đội
tuyển học sinh giỏi lớp 12 đi thi cấp Tỉnh môn Địa lí
7.1.4. Kết quả đạt được
7.1.4.1. Kết quả định tính
7.1.4.2. Kết quả định lượng
7.1.5. Kết luận khoa học
7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến
8. Những thông tin cần được bảo mật
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được...
11. Danh sách những tổ chức/ cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc
áp dụng sáng kiến lần đầu.
Tài liệu tham khảo
2
3
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
5
5
5
7
26
26
27
27
28
28
28
28
29
30
3
BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Kết quả giảng dạy và học tập của thầy và trò được đánh giá qua các kỳ thi,
đặc biệt qua các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Kết quả đó không chỉ đánh giá năng
lực của người học và người dạy mà còn khẳng định và củng cố vị trí của mỗi nhà
trường. Đồng thời nó còn là cơ sở nền tảng để học sinh tiếp cận với các kỳ thi quôc
gia và các em có cơ hội chinh phục các bậc thang tri thức mới.
Với mỗi giáo viên khi nhận công tác dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi
lớp 12 thi cấp tỉnh là mang một trách nhiệm lớn, đôi khi còn cảm thấy áp lực. Bởi
kết quả của kỳ thi không chỉ của cá nhân học sinh mà còn khẳng định năng lực và là
kết quả của người dạy. Kết quả đó cũng là thành tích của nhà trường.
Dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 thi cấp tỉnh là một công việc
rất khó đòi hỏi người giáo viên phải tâm huyết với nghề, tinh thần trách nhiệm cao
trong công việc, phương pháp giảng dạy và chuyên môn vững vàng. Với học sinh
cần phải có năng lực, sự yêu thích, đam mê môn học để nắm chắc cả kỹ năng và
kiến thức.
Việc dạy đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 đòi hỏi người giáo viên dạy phải chắc
chắn cả kỹ năng và kiến thức của toàn cấp học. Đặc biệt là kỹ năng thực hành, kiến
thức Địa lí 12.
Trường trung học phổ thông tôi đang công tác đa số là con em dân tộc thiểu
số sinh sống thuộc những huyện nghèo, nông thôn của tỉnh. Các em còn tự ti, chưa
mạnh dạn và cho rằng việc học đội tuyển học sinh giỏi là một việc quá sức tưởng
tượng, dẫn đến sự quyết tâm chưa cao cho nên dễ bị chán, làm kết quả học không
tốt.
Địa lí được xem là một trong các môn học xã hội trong các trường THPT, các
đối tượng địa lí tự nhiên hay kinh tế xã hội đều rất gần gũi mà học sinh có thể thấy
nó diễn ra hàng ngày xung quang mình, bắt gặp nó ở bất kỳ đâu, khi ở nhà hay khi
đi chơi, khi làm việc hay khi đọc báo, nghe đài. Vì vậy, dễ nảy sinh tâm lí chủ quan
của người học. Hơn nữa Địa lí không phải là môn học nhiều em chọn học theo khối
để đi sâu tìm hiểu mà chỉ học chương trình cơ bản, trong khi đó đề thi học sinh giỏi
thường có nhiều câu hỏi và bài tập nâng cao. Do vậy đây là một trong những khó
khăn rất lớn cho các thầy, cô giáo ở trường THPT nơi tôi công tác nói riêng và các
trường THPT trên toàn tỉnh nói chung khi lựa chọn những hạt giống cho đội tuyển
học sinh giỏi môn Địa lí.
Từ những lí do trên và kết quả đã đạt được của bản thân tôi chọn đề tài
"Một số kiến thức kỹ năng lựa chọn và dạy bồi dưỡng đội tuyến học sinh giỏi
môn Địa lí lớp 12 tham gia thi cấp Tỉnh" trình bày trong sáng kiến kinh nghiệm
này. Qua sáng kiến kinh nghiệm tôi mong được chia sẻ với đồng nghiệp những kiến
thức, kinh nghiệm đã có từ quá trình giảng dạy của mình, để có thêm ý nghĩa và giá
trị nhân rộng.
4
2. Tên sáng kiến kinh nghiệm: Một số kiến thức kỹ nănglựa chọn và dạy
bồi dưỡng đội tuyến học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 tham gia thi cấp Tỉnh
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Nguyễn Thị Thanh Huyền
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường PT DTNT cấp 2-3 Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0982868366
- Email: nguyenhuyen.dtnt@gmail.com
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Nguyễn Thị Thanh Huyền
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: áp dụng trong giảng dạy, bồi dưỡng học sinh
giỏi môn Địa lí cho học sinh khối 12 ở trường Trung học phổ thông.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Từ tháng
9/2019 đến tháng 12 năm 2019.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Về nội dung của sáng kiến:
7.1.1. Cơ sở lí luận
Việc dạy học Địa lí nói chung cần đảm bảo nguyên tắc giáo dục. Đây là qui
định, yêu cầu cơ bản mà người giáo viên cần phải tuân thủ để mang lại hiệu quả cao
nhất trong quá trình dạy học. Áp dụng "Một số kiến thức kỹ năng lựa chọn và dạy
bồi dưỡng đội tuyến học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 tham gia thi cấp Tỉnh” là căn
cứ vào nguyên tắc giáo dục sau:
- Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và vừa sức với học sinh.
- Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và tính thực tiễn.
- Nguyên tắc đảm bảo tính tự lực và phát triển tư duy cho học sinh.
- Nguyên tắc kế thừa, tích luỹ kiến thức và kỹ năng.
7.1.2. Cơ sở thực tiễn.
7.1.2.1. Về mục tiêu giáo dục
Nhằm xác định rõ kế hoạch, nhiệm vụ của giáo viên phải dạy như thế nào để
cho học sinh đi thi có giải. Đồng thời khích lệ cổ vũ phong trào học tập của học sinh
trong đội tuyển, tạo tiền đề cho bồi dưỡng các đội tuyển 10,11. Xác định được
phương hướng ôn tập cho học sinh, tạo điểm nhấn sức vượt cho học sinh khi tham
dự đội tuyển HSG môn Địa lí.
Giúp học sinh nâng cao kiến thức, kỹ năng tìm ra phương hướng học bộ môn
để học sinh yêu thích học bộ môn hơn nữa. Tạo đà phát triển cao hơn cho việc bồi
dưỡng đội tuyển trong các năm học tiếp theo.
Giúp cho bản thân người dạy cũng như đồng nghiệp bổ sung vào phương
pháp dạy học bộ môn của mình cũng như có bài học thực tiễn. Góp phần đẩy mạnh
phong trào tự học, tự nghiên cứu của giáo viên đối với các môn xã hội nhất là môn
Địa lí.
Tăng cường trao đổi học tập kinh nghiệm từ đồng nghiệp cùng đơn vị. Cũng
như mong muốn sự đóng góp kinh nghiệm để đồng nghiệp, góp ý kiến nhằm nâng
cao chuyên môn và khả năng tự học, tự đào tạo thực hiện phương châm học thường
xuyên, học suốt đời.
5
7.1.2.2. Thực trạng của việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12
tham gia thi cấp Tỉnh ở trường PT Dân tộc Nội trú cấp 2-3 Vĩnh Phúc.
Trong 5 năm trở lại đây, từ năm học 2014 – 2015 đến năm học 2018 - 2019
đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí được đánh giá rất hay, phù hợp với nội dung
chương trình học, song nhiều học sinh ở các trường THPT trong Tỉnh nói chung đạt
kết quả không cao.
Từ thực tế giảng dạy 20 năm qua và nhiều lần được giao nhiệm vụ bồi dưỡng
học sinh giỏi lớp 12 thi cấp tỉnh môn Địa lí tôi thấy để đạt được hiệu quả cao trong
mỗi bài học, tiết học cần có cách thiết kế bài giảng sao cho phù hợp với nội dung
kiến thức, phương tiện dạy học và hoàn cảnh học sinh. Để qua mỗi bài học, tiết học
học sinh không chỉ nắm được kiến thức mà còn biết cách vận dụng kiến thức linh
hoạt, tăng khả năng tư duy sáng tạo. Đối với dạy bồi dưỡng đội tuyến học sinh giỏi
lớp 12 thi cấp tỉnh không chỉ cần có vậy mà còn cần đến tất cả các yếu tố tâm lí,
năng lực của học sinh, kỹ năng chọn hạt giống, năng lực giảng dạy của giáo viên...
Trường THPT nơi tôi công tác mỗi năm có hơn 100 học sinh khối 12, hầu hết
các em là người dân tộc thiểu số nên khả năng tiếp thu kiến thức còn hạn chế, một
số em học khá giỏi các em đã chọn các môn khối A, D để học nâng cao và cũng là
khối các em chọn thi đại học, cao đẳng. Còn lại các em có năng lực học tập kém
mới chọn học khối C. Vì vậy, các em hầu như không có sự định hướng, mục tiêu
phấn đấu rõ ràng. Có số ít em học tập tốt nhưng lại không muốn vào đội tuyển vì
cho rằng tập trung vào đội tuyển mất nhiều thời gian ảnh hưởng đến học tập các
môn khác, ảnh hưởng đến thi đại học. Bởi vậy để chọn được đội tuyển có chất lượng
là điều không dễ, đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng phát hiện năng lực học tập của
học sinh, động viên tâm lí, tạo hứng thú cho các em về môn học.
Dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 thi cấp tỉnh không chỉ đòi
hỏi giáo viên phải có kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn phải có kinh nghiệm,
kỹ năng, phương pháp giảng dạy, cách thiết kế cấu trúc nội dung khoa học, lôgic, dễ
hiểu, tạo điểm tựa, sức vượt, sự tự tin cho học sinh khi đi thi. Thật không sai nếu
lấy kết quả học tập và kết quả các kỳ thi làm thước đo cho cho sự phát triển giáo dục
của nhà trường nói chung và năng lực giảng dạy của giáo viên nói riêng.
7.1.3. Giải pháp thực hiện
7.1.3.1. Kỹ năng lựa chọn học sinh vào đội tuyển
Do đặc thù các trường THPT trên địa bàn Tỉnh đều chọn ban cơ bản để học,
hơn nữa trường của chúng tôi có nhiều học sinh lựa chọn môn Địa lí làm môn học
để ôn thi THPT Quốc gia, nhưng phần lớn là các em chỉ dùng môn Địa lí để xét tốt
nghiệp chứ không thi Đại học. Mỗi giáo viên lại chỉ dạy một vài lớp trong khối và
cũng có thể không dạy liên tục từ lớp 10 đến lớp 12. Do vậy kỹ năng chọn học sinh
vào đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 thi cấp tỉnh có thể hiểu qua sơ đồ ngắn gọn sau:
