1
MỤC LỤC
NỘI DUNG Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 3
PHẦN I. MỞ ĐẦU 4
PHẦN II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
A. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
7
1. Cơ sở lí luận 7
1.1. Khái niện về HĐTN 7
1.2. Các đặc trưng của HĐTN 7
1.3. Các hình thức của HĐTN 7
1.4. Một số phương pháp tổ chức HĐTN sáng tạo cho HS phổ thông 8
1.5. So sánh phương pháp HĐTN với dạy học truyền thống 8
1.6. Vai trò của GV và HS trong HĐTN 9
1.7. Thiết kế và tổ chức HĐTN 9
1.8. Một số phẩm chất và năng lực cần đạt trong HĐTN 10
2. Cơ sở thực tiễn 10
2.1. Thực trạng của HĐTN 10
2.2. Thực trạng của HĐTN của bộ môn vật lí tại một số trường PT phía
tây Nghệ An
12
B. THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC HĐTN CHỦ ĐỀ MÔ MEN LỰC 13
1.Xác định nhu cầu HĐTN 13
2. Tên các hoạt động 14
3. Nội dung và mục tiêu của HĐTN 14
3.1. Nội dung kiến thức và mục tiêu từng hoạt động 14
3.2. Bộ câu hỏi định hướng từng hoạt động 17
3.3. Nội dung báo cáo sản phẩm sau hoạt động 18
4. Phương pháp, phương tiện , đánh giá, hình thức hoạt động 21
2
4.1. Phương pháp và kĩ thuật tổ chức hoạt động dạy học 21
4.2. Phương tiện và thiết bị tổ chức hoạt động 21
4.3. Hình thức tổ chức hoạt động 21
4.4. Phương pháp kiểm tra đánh giá 22
5. Lập kế hoạch hoạt động 22
6. Thiết kế tổ chức hoạt động dạy học
6.1. Triển khai hoạt động
23
6.2. Tổ chức HĐTN thực tiễn 30
6.3. Báo cáo sản phẩm dự án và đánh giá quá trình hoạt động 32
7. Kiểm tra điều chỉnh, hoàn thiện các hoạt động
7.1. Nhận xét quá trình hoạt động của HS
43
7.2. Đánh giá kết quả dạy học 44
8. Lưu kết quả vào hồ sơ HS 46
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 52
PHỤ LỤC
54
TÀI LIỆU THAM KHẢO 61
3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt Viết đầy đủ
HS Học sinh
GV Giáo viên
THPT Trung học phổ thông
HĐTN Hoạt động trải nghiệm
CNTT Công nghệ thông tin
HĐTNST Hoạt động trải nghiệm sang tạo
HĐGD Hoạt động giáo dục
SGK Sách giáo khoa
HĐ Hoạt động
CLB Câu lạc bộ
PPDH Phương pháp dạy học
4
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mỗi chúng ta có lẽ ai cũng từng nghe và đã từng như thế này: "Những gì tôi
nghe tôi sẽ quên, tôi thấy tôi sẽ nhớ. Những gì tôi làm tôi sẽ hiểu" (Khổng tử), hay
"trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm", điều đó cho ta
thấy tầm quan trọng của việc học tập từ các hoạt động thực tiễn, lí thuyết gắn liền
với thực hành.
Để đáp ứng và theo kịp xu hướng phát triển toàn cầu, nghành giáo dục đang
từng bước thay đổi hình thức tổ chức dạy học tích nhằm phát huy các phẩm chất và
năng lực học sinh. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới với chủ trương đổi
mới căn bản toàn diện giáo dục, giáo viên cần phải nắm vững kiến thức, kĩ năng
môn học, phương pháp dạy học, dạy học phân hóa, dạy học tích hợp, dạy học trải
nghiệm từ thực tiễn. GV cần phải chuyển từ việc truyền thụ kiến thức sang việc tìm
cách tổ chức hoạt động cho HS tự chiếm lĩnh tri thức. Trách nhiệm GV trang bị
cho HS từ kĩ năng, trí tuệ, có thế giới quan khoa học đồng thời tạo hoạt động giao
lưu trong đời sống, lớp học và tin tưởng vào khả năng thay đổi từ mỗi HS của GV.
Mặt khác, môn Vật lí luôn gắn liền thực hành, thực tiễn và đồng thời nó liên
quan đến nhiều hoạt động, ứng dụng trong đời sống nên việc đổi mới phương pháp
dạy học như PPDH STEM hay PPDH dự án hay tổ chức hoạt động trải nghiệm,
thực hành... sẽ phù hợp và đáp ứng được các yêu cầu trên và tạo sự hứng thú cho
HS.
Trong quá trình dạy học chương trình vật lí 10 tôi nhận thấy có phần: Mô
men lực, điều kiện cân bằng của vật có trục quay cố định và ngẫu lực có mạch
kiến thức nó gắn kết với nhau nên chúng ta có thể tích hợp thành chủ đề "Mô men
lực". Hơn nữa nếu sử dụng phương pháp dạy học đơn thuần dùng đĩa mô men làm
thí nghiệm quả thật là rất khó để xây dựng kiến thức đối với HS. Đồng thời HS sẽ
khó hình dung những ứng dụng có trong thực tiễn nên có phần giảm sự hứng thú
trong học tập. Mặt khác tôi nhận thấy phần kiến thức này liên quan đến những hoạt
động thực tiễn hàng ngày của chúng ta mà các em cần phải biết như: Muốn bẩy
một vật nặng một cách dễ dàng thì cần phải làm thế nào? Cách bố trí trục quay của
các vật rắn như thế nào cho hợp lí, cũng như trong kĩ thuật chế tạo máy móc, và
một số ứng dụng khác mà các em không hay biết.
Vậy để HS hiểu hơn ứng dụng phần kiến thức đó trong thực tiễn và biết cách
vận dụng thì trước tiên phải tạo sự hứng thú học tập cho HS và lấy hoạt động HS
làm trung tâm nhằm phát huy các năng lực tự chủ, hợp tác, giải quyết vấn đề để
đáp ứng mục tiêu giáo dục mới.
Vì vậy trong quá trình dạy học tôi đã thử nghiệm tổ chức dạy học thông qua
hoạt động trải nghiệm thực tiễn, từ những hoạt động đó các em tự hình thành được
kiến thức cơ bản cần thiết. Tôi nhận thấy được rõ tính khả thi của PPDH này và
mong muốn được hoàn thiện hơn từ sự góp ý của quý thầy cô giáo. Chính vì thế tôi
5
mạnh dạn chọn đề tài: “Tổ chức dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm thực
tiễn giúp học sinh hình thành kiến thức chủ đề: Mô men lực”, vật lí 10 cơ bản.
2. Mục đích nghiên cứu.
Xây dựng và thử nghiệm mô hình dạy học: Thông qua hoạt động trải nghiệm
thực tiễn để hình thành kiến thức chủ đề "Mô men lực" nhằm:
- Đổi mới phương pháp tổ chức dạy học tạo phần hứng thú học tập đồng thời
góp phần phát triển năng lực tự chủ và tự học, hợp tác, phát hiện và giải quyết vấn
đề thực tiễn cho học sinh.
- Từ các HĐ thực tiễn HS rút ra được kiến thức đồng thời hiểu sâu hơn về
bản chất kiến thức mô men lực.
- Góp phần giúp HS thấy được vai trò, ứng dụng của mô men lực từ đó các
em có thể vận dụng kiến thức vào trong đời sống lao động và sản xuất.
3. Giả thuyết khoa học.
Nếu tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tiễn để hình thành kiến thức chủ đề:
"Mô men lực"cho HS, vừa tạo sự hứng thú trong học tập, nâng cao được chất
lượng, nắm vững kiến thức vừa bồi dưỡng được cho HS kết hợp các kĩ năng, năng
lực để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, đồng thời tạo được niềm tin khoa học
của bộ môn vật lí là môn học thực tiễn đối với chúng ta.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
* Đối tượng nghiên cứu:
Phương pháp dạy học HĐTN.
Nghiên cứu xây dựng và tổ chức dạy học HĐTN bộ môn Vật lí.
Nghiên cứu thiết kế và tổ chức dạy học HĐTN chủ đề "Mô men lực" gồm:
Cân bằng của vật có trục quay cố định, mô men lực, và Ngẫu lực.
* Phạm vi nghiên cứu:
Chủ đề: "Mô men lực" vật lí 10.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Tìm hiểu cơ sở lí luận phương pháp dạy học HĐTN.
Tìm hiểu các hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông.
Phân tích mục tiêu, nội dung dạy học chủ đề: Mô men lực, vật lí 10.
Thiết kế và xây dựng kế hoạch HĐTN chủ đề: Mô men lực, vật lí 10.
Thực nghiệm sư phạm, chụp hình một số hoạt động trong dạy học chủ đề
theo hình thức trải nghiệm thực tiễn.
6. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu lí luận:
