MỤC LỤC
Nội dung
Trang
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1
I. Lý do chọn đề tài
1
II. Mục đích nghiên cứu
2
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
2
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2
V. Phương pháp nghiên cứu
2
VI. Những đóng góp mới của đề tài:
3
PHẦN II. NỘI DUNG
4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
4
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
4
1. Dạy học STEM
4
1.1. Thuật ngữ STEM
4
1.2. Giáo dục STEM
4
2. Giáo dục STEM trong chương trình giáo dục phổ thông 2018.
8
2.1. Định hướng chung
8
2.2. Các nội dung tích hợp giáo dục STEM trong chương trình môn
Hóa học.
8
2.3. Chủ đề giáo dục STEM
9
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
14
1. Trên thế giới
14
2. Ở Việt Nam
15
Chương 2. GIẢI PHÁP
18
1. Đặc điểm chung của chương cacbohiđrat - Hóa học 12
18
1. Vị trí của chương cacbohiđrat trong hóa học 12
18
2. Mục tiêu của chương cacbohiđrat trong hóa học 12
18
3. Cấu trúc và nội dung của chương cacbohiđrat trong hóa học 12
19
4. Những điểm cần lưu ý về nội dung và phương pháp dạy học khi
dạy chương cacbohiđrat trong hóa học 12
19
II. Xây dựng chủ đề “Cacbohiđrat - Giấm ngon tự làm” trong
dạy học STEM nhằm nâng cao tính thực tiễn phát triển năng lực
của học sinh
20
1. Lí do chọn chủ đề
20
2. Mục tiêu chủ đề
20
3. Kiến thức STEM trong chủ đề
21
4. Phương pháp dạy học trong chủ đề
21
5. Triển khai, thực hiện chủ đề
21
5.1. Chuẩn bị giáo viên và học sinh
21
5.2. Chuỗi hoạt động
22
III. Đánh giá quá trình hoạt động
39
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
40
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
44
Tài liệu tham khảo
45
Phục lục
1
PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại hiện nay nền kinh tế tri thức phát triển mạnh đem lại cơ hội
phát triển vượt bậc đồng thời cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho mỗi
quốc gia nhất là các nước đang phát triển và chậm phát triển. Làm thế nào để đảm
bảo phát triển bền vững, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng khoa học vững
chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội là
một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục. Đổi mới giáo dục đã trở
thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu. Trong bối cảnh đó, vào ngày
26 tháng 12 năm 2018 Bộ trưởng Bộ Giáo dục đã ban hành thông tư số
32/2018/TT-BGDĐT: Chương trình giáo dục phổ thông, chương trình tổng thể.
Ngoài tinh thần chung của các môn học định hướng phát triển năng lực thì
môn Hóa học có những đặc điểm riêng sau đây: thứ nhất, nâng cao tính thực tiễn
bởi vì hóa học nó gắn liền với cuộc sống và sản xuất, gắn liền với các vấn đề kinh
tế và xã hội; thứ hai, tính quy luật giúp việc học tập dễ dàng hơn nếu như các phần
kiến thức có tính logic – tính quy luật.
Thực tế hiện nay việc dạy học ở các trường THPT đã có những chuyển
biến biến tích cực. Tuy nhiên các môn học còn riêng rẽ đã làm cho các kiến
thức học sinh tiếp thu trở nên rời rạc, không có tính kết nối, hệ thống. Kiến
thức học sinh thu được thiếu tính thống nhất, tính tổng quát và tính thực tiễn
khi giải quyết vấn đề trong cuộc sống khiến học sinh gặp nhiều khó khăn. Về
phía giáo viên còn có nhiều trăn trở trong việc xây dựng các chủ đề dạy học
làm sao có hiệu quả.
Với thực trạng đó dạy học theo định hướng STEM hoàn toàn phù hợp. Môn
Hoá học giúp học sinh vận dụng những kiến thức vào cuộc sống, giải thích các
hiện tượng xung quanh chúng ta, đồng thời có mối quan hệ với nhiều lĩnh vực giáo
dục khác. Cùng với Toán học, Vật lí, Sinh học, Tin học và Công nghệ, môn Hoá
học góp phần thúc đẩy giáo dục STEM, một trong những xu hướng giáo dục đang
được coi trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới nhằm nâng cao hiệu quả học tập và
góp phần giáo dục cho học sinh.
Chủ đề kiến thức “Cacbohiđrat” là một chủ đề có rất nhiều ứng dụng trong
thực tiễn, gần gũi với cuộc sống nhưng nếu chỉ học trong sách vở thì học sinh chưa
hiểu rõ tính chất và ứng dụng của những hợp chất Cacbohiđrat. Trong quá trình
giảng dạy chúng tôi luôn trăn trở tìm tòi các phương pháp dạy học tích cực phát
triển năng lực học sinh THPT, giúp học sinh sâu chuỗi được các kiến thức tìm ra
được tính quy luật, áp dụng thực tiễn, gây hứng thú, niềm say mê học tập, đáp ứng
được chương trình giáo dục phổ thông mới. Xuất phát từ thực tiễn, chúng tôi thực
hiện đề tài “Nâng cao tính thực tiễn để phát triển năng lực nhận thức cho học
sinh trong dạy học thông qua giáo dục STEM với chủ đề Cacbohiđrat – Hóa học
lớp 12 THPT ”.
2
II. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu dạy học STEM chủ đề “Cacbohiđrat” nhằm nâng cao chất lượng dạy
học ở trường THPT. Nâng cao liên hệ giữa lý thuyết và thực tiễn của người học.
Thông qua các giờ học, tổ chức các hoạt động dạy học giúp học sinh trải nghiệm thực
tế, lôi cuốn các học sinh giải quyết các nhiệm vụ bài học đặt ra. Hỗ trợ người học tích
cực lĩnh hội tri thức, khả năng giải quyết vấn đề, khả năng giao tiếp, khả năng làm
việc nhóm, phát triển những năng lực chuyên biệt của bộ môn, khám phá tiềm năng
của bản thân.
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu xây dựng tài liệu tổng quan về lý thuyết dạy học STEM.
- Nghiên cứu về thực trạng dạy học STEM môn Hóa học ở các trường THPT
- Nghiên cứu chương trình, mục tiêu của chương “Cacbohiđrat – Hóa học 12”
và các vấn đề liên quan
- Tiến hành thực nghiệm, thử nghiệm tại đơn vị công tác và các đơn vị khác
nhằm đánh giá tính phù hợp và hiệu quả của việc vận dụng dạy học STEM chủ đề
“Cacbohiđrat”
- Khảo nghiệm kết quả thử nghiệm của đề tài thông qua lấy ý kiến của các
đồng nghiệp và học sinh.
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng học sinh
về sâu chuỗi các kiến thức và áp dụng vào thực tiễn. Đề xuất giải pháp phương
pháp dạy học STEM chương Cacbohiđrat cho học sinh lớp 12-THPT.
2. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu: Tổ chức dạy học “Chủ đề Cacbohiđrat – Giấm ngon tự
làm” chương trình Hóa học lớp 12 theo định hướng giáo dục STEM, bao gồm:
Nghiên cứu cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn, thiết kế các hoạt động chủ đề, đánh giá tính
khả thi và hiệu quả của hoạt động giáo dục STEM.
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2020 đến tháng 2/2021
V. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Tổng quan các tài liệu về lí luận dạy học
STEM (Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật, Toán học) nói chung và dạy học Hóa học
nói riêng.
3
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, khảo sát thực trạng dạy học
STEM và phương pháp các thầy cô đã áp dụng phương pháp dạy giáo dục STEM
và thực tiễn dạy học ở các trường THPT.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Xác định nhiệm vụ và xây dựng nội
dung, tiến hành các hoạt động dạy học nhằm kiểm tra tính khả thi của đề tài.
- Phương pháp toán học thống kê: Xử lí thống kê toán các số liệu, rút ra tính
khả thi của đề tài.
VI. Những đóng góp mới của đề tài
- Điều tra thực trạng dạy học Hóa học theo định hướng STEM hiện nay, phân
tích các nguyên nhân, khó khăn, đưa ra hướng khắc phục, giải pháp để nâng cao
chất lượng dạy học các môn học STEM, áp dụng thực nghiệm có hiệu quả tại
trường THPT Hà Huy Tập.
- Trong đề tài này, chúng tôi đã sử dụng kiến thức liên môn, xây dựng và tổ
chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh qua chủ đề
Cacbohiđrat. Từ đó học sinh tìm hiểu, sáng tạo ra những thực phẩm sạch, an toàn,
bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng, phát triển năng lực tìm hiểu tự nhiên
của học sinh, giúp các em yêu thích hơn môn hóa học, cũng như các môn toán,
khoa học; công nghệ; kỹ thuật, giáo dục công dân…
- Kiểm tra, đánh giá năng lực tìm tòi, khai thác các vấn đề học tập, tài liệu, xử
lí thông tin có tính chọn lọc, hiệu quả; năng lực tự nghiên cứu, làm việc nhóm,
năng lực làm ra sản phẩm, năng lực thuyết trình.
- Kết quả nghiên cứu đề tài trở thành tài liệu tham khảo cho quá trình dạy
học, kiểm tra đánh giá, ôn thi THPT Quốc gia và bồi dưỡng phát triển năng lực của
học sinh ở các trường phổ thông.
