ĐỀ TÀI:
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“HÌNH THÀNH NĂNG LỰC ĐỌC MỞ RỘNG CHO HỌC SINH LỚP 11
TRƯỜNG THPT CON CUÔNG QUA HÌNH THỨC DẠY HỌC DỰ ÁN”
LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
ĐỀ TÀI:
SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT CON CUÔNG
…………
……………
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“HÌNH THÀNH NĂNG LỰC ĐỌC MỞ RỘNG CHO HỌC SINH LỚP 11
TRƯỜNG THPT CON CUÔNG QUA HÌNH THỨC DẠY HỌC DỰ ÁN”
LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
Nhóm tác giả: Đặng Thị Minh Châu – Lê Ngọc Huyền – Trần Thị Thu Hiền
Bộ môn: Ngữ Văn
Số điện thoại: 0398.074.359 – 0912.205.193 – 0964.502.264
Đơn vị: Trường THPT Con Cuông
Con Cuông, tháng 4 năm 2024
MỤC LỤC
Mục
Nội dung
Trang
Phần I
ĐẶT VẤN ĐỀ
1
1.1
Lí do chọn đề tài
1
1.2
Tính mới của đề tài
2
1.3
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2
1.4
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
3
1.5
Phương pháp nghiên cứu
3
Phần II
NỘI DUNG
3
2.1
Cơ sở lí luận
3
2.2
Cơ sở thực tiễn
9
2.3
Giải pháp vận dụng dạy học dự án hình thành năng lực
đọc mở rộng một số thể loại văn bản cho học sinh lớp 11,
trường THPT Con Cuông
13
2.3.1
Hình thành năng lực đọc mở rộng thể loại truyện ngắn
qua dự án: “Triển lãm nghệ thuật về người nông dân Việt
Nam qua một số truyện ngắn hiện đại”.
13
2.3.2
Hình thành năng lực đọc mở rộng thể loại thơ trữ tình
qua dự án: Bài thơ tôi yêu
19
2.3.3
Hình thành năng lực đọc mở rộng thể loại truyện ngắn và
thơ trữ tình qua dự án: Sổ tay Văn học
28
2.4
Kết quả đạt được của các giải pháp
32
2.5
Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các
giải pháp
36
PHẦN III
KẾT LUẬN
40
3.1
Kết luận
40
3.2
Đề xuất, kiến nghị
41
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết 29 của Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 8 (khóa XI) về đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ
phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt
một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng
lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý
các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Trong công văn 3175/BGDĐT-
GDTrH, ngày 21/ 7 /2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo đổi mới cách dạy học,
đánh giá học sinh trong môn Ngữ Văn: “Tăng cường hơn nữa việc phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập môn Ngữ Văn; dành
nhiều thời gian cho các hoạt động thực hành, vận dụng, trình bày, thảo luận để rèn
luyện kĩ năng đọc, viết, nói, nghe và cảm thụ thẩm mĩ...”, “giúp học sinh biết cách
đọc và tự đọc hiểu được văn bản; thông qua đó hình thành phẩm chất, nhân cách
học sinh... ”. Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ Văn nhằm phát triển
năng lực, phẩm chất toàn diện của học sinh là yêu cầu quan trọng hàng đầu trong bối
cảnh giáo dục hiện nay – khi chương trình GDPT 2018 đã được triển khai đồng bộ.
Trong chương trình Ngữ Văn 2018, kĩ năng đọc đóng một vai trò quan trọng
và được bố trí với một tỉ lệ tương đối lớn. Cụ thể: Đọc hiểu chiếm khoảng 60% ;
Viết: 25%; Nói – Nghe: 10%; Kiểm tra, đánh giá: 5%. Trong giờ đọc – hiểu mỗi
kiểu văn bản cần đạt các yêu cầu: Đọc hiểu nội dung, đọc hiểu hình thức, liên hệ, so
sánh, kết nối và đọc mở rộng. Trong đó phần đọc mở rộng có vị trí quan trọng trong
việc phát triển năng lực đọc cho học sinh, giúp các em làm giàu vốn kiến thức, cải
thiện kĩ năng viết, nói, nghe. Ngoài ra, nó còn hình thành, nuôi dưỡng thói quen,
niềm đam mê đọc sách, phát triển năng lực cảm thụ văn học, tư duy thẩm mỹ, giúp
học sinh tự ý thức về bản thân và hiểu hơn về thế giới xung quanh. Để đáp ứng yêu
cầu của chương trình Ngữ Văn 2018, mỗi năm học sinh cần đọc mở rộng ít nhất 35
văn bản có thể loại, độ dài, độ khó tương đương với các văn bản đã học. Vì vậy, việc
hình thành năng lực đọc mở rộng cho học sinh là một yêu cầu rất cần thiết. Với
mong muốn nâng cao hiệu quả dạy học môn Ngữ Văn, cũng như phát triển năng lực
đọc mở rộng cho học sinh, chúng tôi có những trăn trở, tìm tòi và nhận thấy rằng
giáo viên cần linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động học tập.
Một trong những phương pháp dạy học mới, hướng vào hoạt động của học
sinh và thu được hiệu quả cao là phương pháp Dạy học dự án (DHDA). Phương pháp
DHDA góp phần gắn lí thuyết với thực hành, tư duy và hành động, đào tạo năng lực
làm việc tự lực sáng tạo, tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng tác của người học.
Phương pháp này được đặt nền tảng ở Mỹ từ đầu thế kỷ XX và được phát triển, sử
dụng qua nhiều nước khác nhau. Ở nước ta, DHDA được chú trọng nghiên cứu lí
2
thuyết và ứng dụng nhiều hơn trong những năm gần đây. Tuy nhiên, việc ứng dụng
phương pháp này trong chương trình Ngữ Văn để hình thành năng lực đọc mở rộng
một số loại văn bản ngoài sách giáo khoa cho học sinh thì chưa nhiều. Và ở Trường
THPT Con Cuông, với đối tượng học sinh miền núi thì phương pháp này hầu như
chưa được chú ý và vận dụng hiệu quả.
Nhằm giúp học sinh biết cách đọc và tự đọc hiểu một số văn bản ngoài chương
trình sách giáo khoa, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ Văn trong bối
cảnh đổi mới nền giáo dục, chúng tôi đã suy nghĩ, tìm tòi và mạnh dạn chọn đề tài
sáng kiến kinh nghiệm: “Hình thành năng lực đọc mở rộng cho học sinh lớp 11
trường THPT Con Cuông qua hình thức dạy học dự án”.
1.2. Tính mới của đề tài
Đây là đề tài mới, lần đầu được áp dụng tại trường THPT Con Cuông, nhằm
đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ Văn và có khả năng áp
dụng trong phạm vi rộng, dễ thực thi cho các nhà trường khi thực hiện chương trình
GDPT 2018.
1.3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
1.3.1. Mục đích nghiên cứu
- Giúp học sinh hình thành năng lực đọc mở rộng, đọc sáng tạo một số loại
văn bản; biết cách đọc và tự đọc hiểu một số văn bản ngoài chương trình sách giáo
khoa.
- Hình thành và phát triển các năng lực cho học sinh: giao tiếp và hợp tác; tự
chủ và tự học; giải quyết vấn đề và sáng tạo; chuyển đổi số; năng lực nghe, nói,
đọc, viết, cảm thụ thẩm mỹ, tư duy hình tượng …
- Bồi dưỡng tình yêu đối với các tác giả, tác phẩm văn học và tăng niềm đam
mê, hứng thú học tập môn Ngữ Văn; góp phần hình thành các phẩm chất chăm chỉ,
trung thực, nhân ái, yêu nước… cho các em học sinh thông qua việc tìm hiểu các
loại văn bản.
- Thấy được vai trò quan trọng của dạy học dự án trong chương trình Ngữ Văn
2018. Qua đó, góp phần đề xuất một số hình thức tổ chức dạy học dự án để hình
thành năng lực đọc mở rộng văn bản cho học sinh ở trường THPT.
1.3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tập trung vào 03 nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu lí luận dạy học dự án, dạy
học dự án trong môn Ngữ Văn; Khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học Ngữ Văn ở
trường THPT Con Cuông; Đề xuất các giải pháp vận dụng dạy học dự án để hình
thành năng lực đọc mở rộng văn bản ngoài chương trình sách giáo khoa cho học sinh
lớp 11 trường THPT Con Cuông.
