PHẦN I: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môi trường là không gian sinh sống của con người và sinh vật.
Tuy nhiên sự phát triển nhanh về kinh tế - Xã hội đã làm cho môi
trường sống bị hủy hoại, xuống cấp trầm trọng, những suy thoái của
môi trường ngày càng đe dọa cuộc sống của loài người trên trái đất,
những trận lũ lụt, hạn hán, những trận bão kinh hoàng xảy ra ở VN và
các nước trên thế giới phải hứng chịu trong thời gian vừa qua là
những thách thức của tự nhiên đối với những tác động của con người.
Tình hình môi trường thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng
hiện nay đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Trước tình hình đó việc giáo
dục ý thức, trách nhiệm cho học sinh nói riêng và mọi người nói
chung biết bảo vệ môi trường là điều hết sức cần thiết để đảm bảo sự
phát triển bền vững của xã hội.
Để giải quyết tận gốc vấn đề môi trường trước hết phải bắt đầu
từ nhận thức, mà hiện nay chưa có một giáo trình hay môn học nào ở
THPT giáo dục môi trường cho học sinh. Vì vậy việc giáo dục môi
trường chủ yếu được lồng ghép, tích hợp vào một số môn học trong đó
có môn Công nghệ 10, có nhiều nội dung phù hợp để giáo dục môi
trường cho học sinh.
Để đáp ứng mục tiêu dạy học hiện nay là phải đảm bảo ba yêu
cầu về: Kiến thức, kĩ năng và thái độ trong mỗi tiết dạy. Có nghĩa là:
Ngoài việc truyền thụ kiến thức và rèn luyện kĩ năng giáo viên cần
hình thành cho học sinh một nhân cách, lối sống tốt. Nói về góc độ
môn Công nghệ, trách nhiệm của giáo viên là phải từng bước hình
thành cho các em một lối sống lành mạnh, biết yêu quý thiên nhiên và
sống thân thiện với thiên nhiên. Từ đó các em mới có trách nhiệm bảo
vệ thiên nhiên và môi trường, giữ gìn vệ sinh nơi các em đang sinh
sống và học tập. Thực tế trong thời gian giảng dạy tại trường THPT
Huỳnh Thúc Kháng , bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng tích cực, lồng ghép tích hợp các kiến thức cơ bản bài học
1
với việc giáo dục môi trường trong môn Công nghệ. Nhằm giúp học
sinh nhận thức đúng đắn việc giáo dục môi trường trong các môn học.
Với lí do trên tôi chọn đề tài:
“Tích hợp giáo dục môi trường trong dạy học môn Công
nghệ 10 nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh ở
trường THPT”
Chính vì vậy tôi lựa chọn đề tài này muốn gửi đến các đồng
nghiệp một vài kinh nghiệm nhằm mục đích nâng cao giáo dục toàn
diện cho học sinh, đồng thời góp phần nhỏ bé để bảo vệ môi trường
sống.
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận
1.1. Một số vấn đề chung về môi trường và giáo dục môi trường
1.1.1. Môi trường
Có nhiều khái niệm về môi trường, theo nghĩa rộng, môi trường
bao gồm các nhân tố tự nhiên và các nhân tố kinh tế xã hội ảnh hưởng
tới chất lượng cuộc sống con người và các nguồn tài nguyên cần thiết
cho sự sống.
Theo nghĩa hẹp, “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và
vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống,
sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật”
1.1.2. Giáo dục môi trường.
Có nhiều định nghĩa giáo dục môi trường, tuy nhiên trong khuôn
khổ của việc giáo dục môi trường thông qua môn Công nghệ ở nhà
trường có thể hiểu: Giáo dục môi trường là một quá trình tạo dựng
cho con người những nhận thức và mối quan tâm đến môi trường và
các vấn đề về môi trường. Giáo dục môi trường gắn liền với việc học
kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành thái độ và lòng nhiệt tình để
hoạt động một cách độc lập hoặc phối hợp nhằm tìm ra giải pháp cho
vấn đề môi trường hiện tại và tương lai.
2
1.1.3. Sự cần thiết của việc giáo dục bảo vệ môi trường trong
trường THPT
Những hiểm họa suy thoái môi trường đang ngày càng đe dọa
cuộc sống của loài người. Chính vì vậy, bảo vệ môi trường là vấn đề
sống còn của nhân loại và của mỗi Quốc gia.
Nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do sự thiếu
hiểu biết, thiếu ý thức của con người
Giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những biện pháp hữu
hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong các biện pháp để
thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước.
1.1.4. Mục tiêu giáo dục bảo vệ môi trường trong các trường
THPT
* Kiến thức: Giúp HS tích luỹ được nhiều kinh nghiệm khác nhau và
có sự hiểu biết cơ bản về môi trường và những vấn đề có liên quan.
* Kĩ năng: Giúp HS có được các kĩ năng trong việc xác định và giải
quyết các vấn đề về môi trường
* Thái độ : Giúp HS hình thành được những giá trị và ý thức quan tâm
vì môi trường cũng như động cơ thúc đẩy trong việc tham gia tích cực
vào việc bảo vệ và cải thiện môi trường.
* Tham gia: Tạo cơ hội cho các đoàn thể xã hội và cá nhân tham gia
một cách tích cực ở mọi cấp trong việc giải quyết những vấn đề về
môi trường.
1.1.5. Nguyên tắc, phương thức giáo dục BVMT trong trường
THPT
1.1.5.1. Nguyên tắc
- Giáo dục BVMT là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, tích hợp
vào các môn học và các hoạt động. Giáo dục BVMT không phải là
ghép thêm vào chương trình giáo dục như là một bộ môn riêng biệt
hay một chủ đề nghiên cứu mà nó là một hướng hội nhập vào chương
trình. Giáo dục BVMT là cách tiếp cận xuyên bộ môn.
3
- Mục tiêu: Nội dung và phương pháp giáo dục BVMT phải phù
hợp với mục tiêu đào tạo của cấp học, góp phần thực hiện mục tiêu
đào tạo của cấp học.
- Giáo dục BVMT phải trang bị cho học sinh một hệ thống kiến
thức tương đối đầy đủ về môi trường và kĩ năng BVMT, phù hợp với
tâm lí lứa tuổi. Hệ thống kiến thức và kĩ năng được triển khai qua các
môn học và các hoạt động theo hướng tích hợp nội dung qua các môn
học, thông qua.
chương trình dạy học chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đặc
biệt coi trọng việc đưa vào chương trình Hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp.
- Nội dung giáo dục BVMT phải chú ý khai thác tình hình thực
tế môi trường của từng địa phương.
- Nội dung và phương pháp giáo dục BVMT phải chú trọng thực
hành, hình thành các kĩ năng, phương pháp hành động cụ thể để học
sinh có thể tham gia có hiệu quả vào các hoạt động BVMT của địa
phương, của đất nước phù hợp với độ tuổi.
- Cách tiếp cận cơ bản của giáo dục bảo vệ môi trường là:
+ Giáo dục về môi trường: Chương trình lồng ghép.
+ Giáo dục trong môi trường: Đi tìm hiểu thực tế.
+ Giáo dục vì môi trường: Vì tương lai ngày mai,…
- Phương pháp giáo dục BVMT tạo cơ hội cho học sinh phát
hiện các vấn đề môi trường và tìm hướng giải quyết vấn đề dưới sự tổ
chức và hướng dẫn của giáo viên.
- Tận dụng các cơ hội để giáo dục bảo vệ môi trường nhưng phải
đảm bảo kiến thức cơ bản của môn học, tính logic của nội dung,
không làm quá tải lượng kiến thức và tăng thời gian của bài học.
1.1.5.2. Phương thức giáo dục:
- Giáo dục bảo vệ môi trường là một lĩnh vực giáo dục liên
ngành, vì vậy được triển khai theo phương thức tích hợp.
4
Việc tích hợp thể hiện ở 3 mức độ:
+ Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài học hoặc
của chương phù hợp hoàn toàn với mục tiêu và nội dung của giáo dục
BVMT.
+ Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có mục tiêu và nội
dung giáo dục BVMT.
+ Mức độ liên hệ : Có điều kiện liên hệ một cách logic.
Các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường ngoài lớp học:
+ Hoạt động tham quan theo chủ đề.
+ Điều tra, khảo sát, nghiên cứu tình hình môi trường địa
phương thảo luận phương án xử lí.
+ Hoạt động trồng cây, xanh hóa nhà trường.
+ Tổ chức thi tìm hiểu về môi trường.
+ Hoạt động Đoàn TN về bảo vệ môi trường.
1.2. Giáo dục môi trường trong môn công nghệ 10
1.2.1. Chương trình tích hợp giáo dục môi trường cấp THPT
Giáo dục môi trường được tích hợp vào nhiều môn học ở trường
THPT, trong đó có môn sinh học, công nghệ 10. Đây là một trong
những bộ môn có khả năng đưa giáo dục môi trường vào một cách
thuận lợi nhất vì các nội dung trong chương trình Công nghệ đều có
khả năng đề cập nội dung GDMT.
- Khi soạn giáo án, Giáo viên cần xem xét, nghiên cứu và chọn
lọc những nội dung GDMT phù hợp để đưa vào nội dung bài giảng
dưới dạng :
+ Lồng ghép toàn phần (nếu toàn bài có nội dung giáo dục môi
trường).
Ví dụ: Bài: Ảnh hưởng của thuốc hoá học BVTV đến quần thể
sinh vật và môi trường (CN-10)
+ Lồng ghép một phần (trong bài có một mục, một đoạn hay một
vài câu có nội dung GDMT)
5
