BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Năm học 2022-2023, ngành Giáo dục tiếp tục triển khai thực hiện Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết của
Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025; Nghị
quyết của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các nghị quyết,
kết luận của Đảng, Quốc hội và các văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính
phủ, Thủ tướng Chính phủ về giáo dục và đào tạo.
Ngành Giáo dục xác định chủ đề năm học 2022-2023 là “Đoàn kết,
sáng tạo, ra sức phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ và mục tiêu đổi mới,
củng cố và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”. Bộ trưởng Bộ GDĐT
yêu cầu toàn ngành Giáo dục tập trung thực hiện 12 nhiệm vụ trọng tâm.
Trong đó đặc biệt quan trọng phải kể đến là nguồn lao động có chất lượng
cao, đó lại chính là sản phẩm đầu ra của ngành giáo dục và đào tạo.
Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm
vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, thực hiện Chương trình giáo dục phổ
thông 2018. Trong đó, có việc triển khai dạy theo chương trình mới đối với
lớp 3, lớp 7, lớp 10; Chương trình đổi mới đang được chuyển giao và áp dụng
rộng rãi ở nhiều nơi với nhiều phương pháp, hình thức khác nhau như: giáo
dục STEM; các kĩ thuật dạy học tích cực như động não, khăn trải bàn, bản đồ
tư duy, giáo viên được tham gia các chương trình: Trường học hạnh phúc,
thầy cô thay đổi ... Mặc dù đã được triển khai và áp dụng chương trình giáo
dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, song là năm học
đầu tiên triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhiều giáo viên
cũng không tránh khỏi sự lúng túng, bỡ ngỡ.
Đáp ứng với sự thay đổi đó, những năm gần đây tôi đã áp dụng và thử
nghiệm rất nhiều phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động
của học sinh, song phương pháp ‘‘trò chơi học tập” là tôi thấy hiệu quả hơn
1
cả, các em vừa được chơi lại vừa tự mình tìm hiểu, từ đó hình thành nên kiến
thức mới.
Trò chơi học tập là sự lựa chọn của rất nhiều thầy cô trước áp lực thay đổi
phương pháp dạy học để thu hút học sinh và đạt mục tiêu bài giảng, là chiếc
cầu nối đắc lực, hữu hiệu và tự nhiên giữa giáo viên và học sinh. Thông qua
trò chơi, ý nghĩa của nội dung bài học được truyền tải đến người nghe một
cách nhẹ nhàng nhưng để lại ấn tượng sâu sắc, dễ hiểu và khó quên. Sử dụng
trò chơi trong học tập là phương pháp mang lại hiệu quả cao trong quá trình
dạy học theo xu hướng hiện nay. Không những thế còn giúp cho học sinh phát
huy được năng lực, có hứng thú tiếp thu bài học một cách tự nhiên. Từ đó
thúc đẩy học sinh hành động áp dụng kiến thức vào trong thực tiễn.
Với đặc thù của bộ môn, là một trong nhóm môn được học sinh lựa
chọn theo ban, theo khối, đa số các em chọn vì các em thấy đơn giản. Và khi
được học thông qua việc tham gia các trò chơi thấy các em vui vẻ, hào hứng,
tích cực phát biểu xây dựng bài, không có hiện tượng làm việc riêng, nói
chuyện trong giờ nữa.
Ở lứa tuổi các em, luôn muốn khám phá tìm hiểu những điều mới mẻ,
hay người ta thường nói ‘‘cả thèm chóng chán”, nếu một trò chơi mà cho học
sinh chơi lặp đi lặp lại nhiều lần cũng sẽ khiến các em không còn cảm thấy
hào hứng như lúc đầu nữa.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã mạnh dạn thay đổi, thiết kế và cho
các em thử nghiệm các trò chơi mới, kích thích khả năng tư duy, tìm tòi đáp
ứng nhu cầu tâm sinh lý của các em. Nên đề tài “ Sử dụng trò chơi học tập
trong dạy học môn Công nghệ 10 nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của
học sinh” tôi vẫn lựa chọn để tiếp tục nghiên cứu.
2. Tên sáng kiến
Sử dụng trò chơi học tập trong dạy học bài 15 môn Công nghệ 10
nhằm phát huy phẩm chất năng lực của học sinh.
3. Tác giả sáng kiến
- Họ và tên: Nguyễn Thị Thơm.
2
- Địa chỉ: Trường THPT Kim Ngọc.
- Số điện thoại: 0986631613 - Email: thom.dtnt@gmail.com
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
Nguyễn Thị Thơm.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sáng kiến được sử dụng trong giảng dạy môn Công nghệ 10. Sử dụng
làm tài liệu tham khảo trong các hoạt động tập thể, trải nghiệm, ngoài giờ
lên lớp…
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu
Tháng 2/2023
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Nội dung của sáng kiến:
3
Chương 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Phương pháp dạy học
1.1. Khái niệm.
Dạy học là dạy hoạt động; Trong quá trình dạy học, học sinh là chủ thể
nhận thức, giáo viên có vai trò tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học
tập của học sinh theo một chiến lược hợp lý sao cho học sinh tự chủ chiếm
lĩnh, xây dựng tri thức. Quá trình dạy học các tri thức thuộc một môn khoa
học cụ thể được hiểu là quá trình hoạt động của giáo viên và của học sinh
trong sự tương tác thống nhất biện chứng của ba thành phần trong hệ dạy học
bao gồm: Giáo viên, học sinh và tư liệu hoạt động dạy học.
Dạy học là tổ chức các hoạt động học tập của học sinh; Trong phương
pháp dạy học tích cực, học sinh được cuốn hút vào các hoạt động học tập do
giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình
chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên
sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, học sinh trực
tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy
nghĩ của mình, từ đó nắm được kiến thức kĩ năng mới, vừa nắm được phương
pháp chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng đó, không rập theo những khuôn mâu sẵn
có, được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo. Dạy theo cách này thì giáo
viên không chỉ giản đơn truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn hành động.
Phương pháp dạy học là một lĩnh vực rất phức tạo và đa dạng. Nó có
thể được hiểu là cách thức, là con đường hoạt động chung giữa giáo viên và
học sinh trong những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt được mục đích
dạy học.
2.2. Mối quan hệ giữa dạy học với việc phát triển và hoàn thiện
nhân cách.
Cấu trúc nhân cách gồm hai mặt cơ bản là phẩm chất và năng lực (Đức
và Tài). Trong đó phẩm chất gồm có 4 nội dung cơ bản là: phẩm chất xã hội,
phẩm chất cá nhân, phẩm chất ý chí, và phẩm chất ứng xử.
4
Năng lực cũng gồm có 4 nội dung cơ bản: năng lực xã hội hóa, năng
lực chủ thể hóa, năng lực hành động và năng lực giáo tiếp. Vì vậy có thể coi
phẩm chất và năng lực là khung của nhân cách.
Do vậy mối quan hệ giữa dạy học phát triển phẩm chất năng lực với
phát triển nhân cách được diễn đạt như sau:
- Phẩm chất và năng lực là hai thành phần cơ bản của nhân cách.
- Nhân cách là hai chỉnh thể thống nhất giữa phẩm chất và năng lực.
- Việc dạy học phát triển phẩm chất và năng lực là phương pháp tich tụ
dần dần các yếu tố và phẩm chất năng lực người học để chuyển hóa và góp
phần cho việc hình thành nhân cách.
Tóm lại dạy học phát triển phẩm chất năng lực vừa là mục tiêu giáo dục
vừa là một nội dung giáo dục đông thời cũng là một phương pháp giáo dục.
2. Dạy học tích cực
2.1. Khái niệm tích cực
Theo từ điển tiếng Việt:
- Tích cực: Tỏ ra chủ động, có những hoạt động nhằm tạo sự biến đổi.
- Tích cực: Tỏ ra nhiệt tình, hăng hái với nhiệm vụ, với công việc.
- Tích cực là một nét quan trọng của nhân cách, là một đức tính rất quý
báu của con người.
2.2. Tích cực hóa trong học tập
2.2.1. Khái niệm
Trong học tập, tích tích cực có ý nghĩa là hoàn thành một cách chủ
động, tự giác, có nghị lực, có định hướng rõ rệt, có sáng kiến và đầy hào
hứng. Những hành động có vận dụng cả trí óc và chân tay nhằm nắm vững
kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng chúng vào học tập và thực tiễn.
Tích cực trong học tập thực chất là tích cực nhận thức thể hiện ở sự
khát khao tìm kiếm, hiểu biết tri thức, khát vọng về hiểu biết, nghị lực cao
trong quá trình chiếm lĩnh tri thức.
Theo I. I. Samova, tính tích cực nhận thức là mục đích, phương tiện và
kết quả của hoạt động học tập, là phẩm chất của học sinh. Nó xuất hiện trong
5