SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG
VÀ SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH THÔNG QUA
DẠY HỌC THEO NHÓM Ở BƢỚC KHỞI ĐỘNG
TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ 10
Lĩnh vực: Vật lí
Ngƣời thực hiện: Nguyễn Duy Cƣờng
Giáo viên môn: Vật lí
Nghệ An, tháng 4/2024
MỤC LỤC
PHẦN A: MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2
6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3
7. Dự kiến đóng góp của đề tài .................................................................................. 3
PHẦN B: NỘI DUNG ............................................................................................. 4
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG
TẠO THÔNG QUA DẠY HỌC THEO NHÓM Ở BƢỚC KHỞI ĐỘNG ............. 4
1.1. Tổ chức dạy học theo nhóm ............................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm dạy học theo nhóm ........................................................................ 4
1.1.2. Dấu hiệu đặc trưng của dạy học theo nhóm .................................................... 4
1.1.3. Ưu điểm của dạy học theo nhóm..................................................................... 4
1.1.4. Quy trình tổ chức dạy học theo nhóm ............................................................. 5
1.2. Tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh .............................................. 7
1.2.1. Tính tích cực nhận thức của học sinh trong dạy học vật lí ............................. 7
1.2.2. Năng lực sáng tạo của học sinh trong dạy học vật lí ....................................... 8
1.3. Khởi động và vai trò của bước khởi động trong dạy học vật lí ....................... 10
1.3.1. Quan niệm về hoạt động khởi động .............................................................. 10
1.3.2. Vai trò của hoạt động khởi động trong tiến trình dạy học ............................ 11
1.3.3. Những yêu cầu của hoạt động khởi động đối với dạy học theo hướng phát
triển năng lực học sinh ............................................................................................ 12
1.4. Thực trạng về công tác dạy học môn vật lí tại trường THPT Huỳnh Thúc
kháng ....................................................................................................................... 13
1.4.1. Ưu điểm ......................................................................................................... 13
1.4.2. Tồn tại và nguyên nhân ................................................................................. 13
2. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG THÔNG
QUA DẠY HỌC THEO NHÓM NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC,
CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH ................................................ 14
2.1. Hình thức khởi động thông qua trò chơi .......................................................... 14
2.3. Hình thức khởi động thông qua thí nghiệm tự làm của học sinh ..................... 24
3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................................... 30
3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ................................................................ 30
3.2. Đối tượng và thời gian thực nghiệm sư phạm .................................................. 30
3.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm sư phạm ............................................ 30
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm .......................................................................... 30
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT .................................................................................. 36
1. Ý nghĩa của đề tài ................................................................................................ 36
2. Hướng phát triển của đề tài ................................................................................. 36
3. Kiến nghị và đề xuất ............................................................................................ 36
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 38
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 39
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1.
HS
Học sinh
2.
GV
Giáo viên
3.
THPT
Trung học phổ thông
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1 - Chu trình sáng tạo khoa học ...................................................................... 9
Sơ đồ 2: Sơ đồ so sánh về năng lực vận dụng kiến thức vật lý của lớp thực nghiệm
(10A4) và lớp đối chứng (10A3) sau khi tác động biện pháp ................................. 32
Sơ đồ 3: So sánh sự yêu thích môn học vật lí của lớp thực nghiệm và đối chứng ...... 32
Sơ đồ 4: So sánh sự tích cực, sôi nổi của lớp thực nghiệm và đối chứng ............... 33
Sơ đồ 5: So sánh sự định hướng của hoạt động khởi động của lớp đối chứng và lớp
thực nghiệm ............................................................................................................. 33
Sơ đồ 6: So sánh không khí của lớp thực nghiệm và đối chứng khi tổ chức hoạt
động khởi động. ....................................................................................................... 34
Sơ đồ 7: So sánh sự phát triển năng lực của học sinh của lớp thực nghiệm và đối
chứng ....................................................................................................................... 34
Sơ đồ 8: So sánh mức độ hứng thú của học sinh của lớp thực nghiệm và đối chứng ..... 35
Hình 1: Học sinh tham gia ném bóng vào rổ .......................................................... 16
Hình 2: Thể lệ trò chơi, các đáp án hàng ngang và từ khóa của trò chơi................ 17
Hình 3: Một số hình ảnh câu hỏi của hàng ngang trong trò chơi .............................. 18
Hình 4: Hình ảnh đạo cụ cho vở kịch và nhóm HS chuẩn bị biểu diễn .................. 21
Hình 5: Nhóm học sinh đang diễn sự va chạm trong tai nạn giao thông ................ 21
Hình 6: Một vài hình ảnh trong vở diễn kịch và đạo cụ ......................................... 24
Hình 7: HS chủ động làm thí nghiệm định tính về định luật II Niuton .................. 26
Hình 8: HS tích cực xung phong trả lời các câu hỏi do nhóm thí nghiệm đặt ra .... 26
Hình 9: Tình huống thứ nhất bạn nữ không thể kéo cho cánh cửa quay (a), trong
khi đó bạn nam đã kéo làm cho cánh cửa quay (b). ................................................ 28
Hình 10: Cùng một bạn nam nhưng điểm tác dụng lực cách xa trục quay khác nhau:
(a) là trường hợp điểm đặt gần trục quay; (b) là trường hợp điểm đặt xa trục quay. .. 28
Bảng 1: Bảng so sánh kết quả khảo sát kiến thức đầu năm giữa lớp thực nghiệm
(10A4) và lớp đối chứng (10A3) trước khi tác động biện pháp ............................. 31
Bảng 2: Bảng so sánh kết quả khảo sát kiến thức giữa lớp thực nghiệm (10A4) và
lớp đối chứng (10A3) sau khi khi tác động biện pháp ............................................ 31
