Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng ELearning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:46

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng ELearning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT" nhằm làm rõ hơn về hình thức E-Learning, đặc biệt là việc vận dụng phương thức này vào quá trình dạy học Vật Lí trực tuyến. Qua đó HS vừa học được kiến thức vừa rèn luyện được các phẩm chất năng lực của một con người trong kỉ nguyên mới 4.0; Đề xuất được qui trình xây dựng một chủ đề E-learning cho Vật lí.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng ELearning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH VÀ GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN THÔNG QUA VIỆC THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E-LEARNING VỀ CÁC ĐỊNH LUẬT NEWTON CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM VẬT LÍ 10 THPT LĨNH VỰC: VẬT LÝ Tháng 12 -2021
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH VÀ GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN THÔNG QUA VIỆC THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E-LEARNING VỀ CÁC ĐỊNH LUẬT NEWTON CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM VẬT LÍ 10 THPT LĨNH VỰC: VẬT LÝ TÁC GIẢ : LÊ MINH TRIẾT TỔ : KHOA HỌC TỰ NHIÊN ĐIỆN THOẠI : 0973 247 788 ĐƠN VỊ : THPT LÊ VIẾT THUẬT Tháng 12 -2021
MỤC LỤC Trang Phần 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Tính mới, đóng góp của đề tài ................................................................................. 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 2 Phần 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................... 3 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ E-LEARNING. .................................................................. 3 1.1. Khái niệm về dạy học E-LEARNING .................................................................. 3 1.2. Những thành tố cấu thành E-Learning .................................................................. 3 1.3. Một số kinh nghiệm của việc thiết kế một bài giảng E-Learning ......................... 3 1.3.1. Qui trình chung để thiết kế một bài giảng E-learning ........................................ 3 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA SỬ DỤNG BÀI GIẢNG E-LEARNING TẠI TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT TP VINH........................................................... 3 2.1.Thực trạng tổ chức dạy học môn Vật lý trực tuyến ............................................... 3 2.2. Phân tích đặc điểm nội dung, vị trí, thời lượng của chủ đề các định luật Newton chương Động lực học chất điểm trong chương trình lớp 10 THPT hiện hành và chương trình lớp 10 THPT 2018 .................................................................... 6 3. THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI GIẢNG E-LEARNING CÁC ĐỊNH LUẬT NEWTON. ................................................................................................................... 6 3.1. Một số kinh nghiệm và giải pháp kĩ thuật tạo hệ thống câu hỏi và hình ảnh có tính tương tác cao ......................................................................................................... 6 3.2. Bài giảng 1. Định luật I Newton ......................................................................... 11 3.3. Bài giảng 2. Định luật II Newton ........................................................................ 17 3.4. Bài giảng 3. Định luật III Newton....................................................................... 26 4. MỘT SỐ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM KHI SỬ DỤNG CÁC BÀI GIẢNG E- LEARNING CÁC ĐỊNH LUẬT NEWTON TẠI TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT ...................................................................................................................... 30 4.1. Mục đích thực nghiệm......................................................................................... 30 4.2. Đối tượng thực nghiệm ....................................................................................... 30 4.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm sư phạm ............................................... 31 4.4. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................... 33 Phần 3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT .......................................................................... 35 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 36 PHỤ LỤC............................................................................................................... 38
Phần 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Quá trình dạy học trong những năm gần đây có rất nhiều đổi mới mang tính căn bản và toàn diện chẳng hạn việc học tập không còn chỉ được thực hiện trong không gian của lớp học truyền thống mà cần phát huy tính tự học, chủ động, sáng tạo tìm đến kiến thức ở mọi lúc, mọi nơi. Hướng tới việc hình thành nhân cách với đầy đủ các năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại. Đặc biệt trong những năm qua đại dịch Covid 19 đã bắt buộc các HS nhiều lúc, nhiều nơi không thể đến trường học trực tiếp. Hình thức dạy học trực tuyến trở nên phổ biến trên toàn quốc. Để quá trình dạy học đảm bảo chất lượng và đạt mục tiêu dạy học khi chuyển đổi sang hình thức trực tuyến. Đòi hỏi người dạy phải chuẩn bị những bài giảng với sự gia công sư phạm một cách công phu nhằm hỗ trợ cho học sinh tiếp cận kiến thức thuận lợi và hiệu quả nhất. Bài giảng điện tử E-Learning là phương thức hữu hiệu để giảng dạy Vật Lí ở trường THPT, thông qua việc đưa ra những nội dung hay, những câu hỏi có kèm hình ảnh hay phim minh họa sinh động. Đặc biệt sử dụng các công cụ hỗ trợ thiết kế tạo ra những bài giảng có tính tương tác cao giúp học sinh dễ nắm bắt vấn đề đồng thời tạo ra hứng thú cho HS trong quá trình tự học... Từ đó nhằm đẩy mạnh phong trào ứng dụng CNTT, chuyển đổi số trong việc đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy một cách sáng tạo, hiện đại, lấy người học làm trung tâm, tăng cường và phát triển năng lực tự học, tự chủ cho học sinh . “Động lực học chât điểm” được coi là học phần không chỉ là nền tảng của cơ học mà nó còn ảnh hưởng, liên quan rất nhiều đến các học phần khác. “Động lực học chât điểm” góp phần không nhỏ đến việc hình thành các năng lực, phẩm chất Vật Lí ban đầu cho HS. Trong điều kiện dịch bệnh nội dung dạy học được giảm tải chỉ giữ lại phần cốt lõi thì học phần “Động lực học chât điểm” vì thế càng trở nên quan trọng. Nếu coi Cơ học là một tòa lâu đài thì các định luật Newton là những viên gạch để xây dựng nên tòa lâu đài đó. Một đề tài khoa học luôn cần có tính ứng dụng cao. Vì vậy khi bắt đầu nghiên cứu chúng tôi đã suy nghĩ đến việc làm thế nào để đề tài không chỉ ứng dụng cho HS năm nay mà còn cho những năm tiếp theo khi chuyển sang chương trình GDPT 2018 vẫn dùng được. Sau khi xem xét, cân nhắc một cách kĩ lượng. Chúng tôi quyết định tiếp cận nội dung phần kiến thức Các Định Luật Newton phần Động lực học chât điểm trong chương trình Vật Lí hiện hành và chương trình GDPT 2018. Xuất phát từ những vấn đề thực tiễn cấp thiết ở trên chúng tôi quyêt định lựa chọn đề tài “Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng E- Learning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT”. 1
2. Tính mới, đóng góp của đề tài - Làm rõ hơn về hình thức E-Learning, đặc biệt là việc vận dụng phương thức này vào quá trình dạy học Vật Lí trực tuyến. Qua đó HS vừa học được kiến thức vừa rèn luyện được các phẩm chất năng lực của một con người trong kỉ nguyên mới 4.0. - Đề xuất được qui trình xây dựng một chủ đề E-learning cho Vật Lí. - Chia sẻ một số kinh nghiệm với đồng nghiệp về các giải pháp kĩ thuật của việc soạn bài giảng E-Learning - Thiết kế nội dung dạy học E-Learning hoàn chỉnh cho chủ đề Các định luật Newton thuộc học phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10. Bài giảng này có thể dùng cho chương trình hiện hành hoặc chương trình Vật Lí 10 THPT 2018. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đề tài được thực hiện trên các lớp 10 do tôi trực tiếp giảng dạy tại trường THPT Lê Viết Thuật trong năm học 2021-2022. 2
Phần 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ E-LEARNING. 1.1. Khái niệm về dạy học E-LEARNING E-Learning là một hình thức giáo dục, học tập dựa trên sự kết nối của Internet. Người dạy và người học đều có thể tham gia học và đào tạo trên hệ thống E-learning trên máy tính, máy tính bảng, hoặc điện thoại thông minh có kết nối Internet. Thông qua nền tảng E-learning GV có thể trực tiếp giảng dạy cho học sinh hoặc gửi, lưu trữ những bài giảng, dữ liệu bài học trên hệ thống bằng các hình ảnh, video, âm thanh. Và học v iên có thể theo dõi nhiều bài giảng theo phương thức online hoặc offline, trao đổi với giáo viên- học viên khác, tạo chủ đề thảo luận trong forum, thực hiện các bài kiểm tra,… Nói tóm lại: E-learning là một hình thức học tập và đào tạo từ xa dựa trên các thiết bị công nghệ hiện đại và có kết nối Internet. 1.2. Những thành tố cấu thành E-Learning  Hệ thống quản lý học tập (LMS – Learning Management System): Là một hệ thống hỗ trợ các công tác quản lý giáo dục, bài giảng, giúp phân phối các tài liệu học tập đến một số lượng lớn học viên.  Hệ thống quản lý nội dung học tập (LCMS – Learning Content Management System): cho phép tạo ra và điều chỉnh, bổ sung, xem xét và quản lý các nội dung học tập một cách có khoa học, hiệu quả.  Công cụ làm bài giảng (authoring tools): được hỗ trợ đa dạng, giúp người dạy có thể thực hiện các bài giảng, truyền tải nội dung kiến thức bằng cách thông qua hình ảnh, video, âm thanh, chữ viết. Giúp bài học trở nên diễn ra một cách sinh động, dễ theo dõi, dễ hiểu, dễ đạt hiệu quả cao. Một số tool phổ biến như lightwork, prezi,… 1.3. Qui trình để thiết kế một bài giảng E-learning Để thiết kế một bài giảng E-Learning hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải gia công sư phạm rất nhiều cho các nội dung dạy học. Theo kinh nghiệm chúng tôi thì một bài giảng thông thường trải qua các bước sau: Bước 1: Xác đinh ̣ mục tiêu và kiế n thức cho bài giảng Bước đầu tiên trong quy trình thiết kế giáo án E-learning là cần phải xác định được mục tiêu học tập và giảng dạy. Tùy vào từng đối tượng học sinh khác nhau mà giáo án sẽ được biên soạn cần hướng tới những kiến thức hay yêu cầu cụ thể như thế nào. Việc xác định được rõ ràng giúp cho các bạn thực hiện tốt và đạt độ chính xác cao trong quá trình thiết kế giáo án E-learning. Để thực hiện công việc này, trước tiên, các thầy cô nên tham khảo kỹ các sách giáo khoa để có được những kiến thức căn bản nhất. Ngoài ra, bạn cũng cần tham 3
khảo thêm các tài liệu mở rộng để có thể xác định được chính xác mục tiêu của từng bài giảng, thái độ, kiến thức và kỹ năng một cách dễ dàng hơn. Để SKKN có thể dùng được cho nhiều thế hệ học trò mà không bị lạc hậu, thì đối với các bài giảng cho cấp THPT đặc biệt là lớp 10 kể từ năm học 2021-2022 cần tham khảo, tiếp cận thêm nội dung của chương trình mới GDPT 2018. Lựa chọn những nội dung cốt lõi có sự giao thoa giữa chương trình hiện hành và chương trình mới. Bước 2: Xây dựng tư liê ̣u cho từng bài giảng Về tư liệu để xây dựng cho giáo án E-learning, thầy, cô có thể tham khảo thêm từ nguồn internet, phần mềm dạy học hoặc có thể là những tư liệu mà bạn tự tạo ra,... các tư liệu này cần phải đảm bảo chất lượng, nội dung và tính logic cao. Việc thu thập đầy đủ, chi tiết dữ liệu và sắp xếp chúng thành một thư viện, cây thư mục sẽ giúp cho các bạn thực hiện tốt và thuận lợi hơn trong quá trình xây dựng giáo án E-learning. Bước 3: Xây dựng kich ̣ bản giảng da ̣y để thiết kế giáo án E-learning phù hợp Việc thiết kế giáo án E-learning phải tuân thủ theo nguyên tắc sư phạm, tức là phải đảm bảo cung cấp đủ kiến thức cơ bản và hoàn thành được mục tiêu bài giảng từ kiến thức tới kỹ năng, góp phần hình thành được năng lực phẩm chất cần đạt. Không những vậy, phải tuân thủ các bước của nhiệm vụ dạy học, xây dựng tương tác giữa giáo viên và học sinh, xây dựng hệ thống câu hỏi, kiểm tra, đánh giá, tự đánh giá... để tạo nên quá trình dạy học hoàn chỉnh, chuyên nghiệp và đạt hiệu quả cao nhất. Bước 4: Chọn phầ n mềm và số hóa bài giảng E-learning trở thành một xu thế tất yếu của giáo dục thế giới nên hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ khác nhau cả trong và ngoài nước, bạn có thể lựa chọn Adobe Presenter, iSpring, Storyline, Avina...Mỗi phần mềm đều có thế mạnh, ưu nhược điểm riêng nhưng theo kinh nghiệm của chúng tôi thì đối với những người không chuyên nghiệp về tin học thì nên chọn một trong 2 phần mềm là Storyline hoặc Ispring trong đó Ispring dễ sử dụng hơn và được tích hợp thành một Add-in trong powerpoint quen thuộc. Storyline có nhiều tính năng chuyên sâu hơn nhưng cũng khó sử dụng hơn Ispring. Trong đề tài này chúng tôi lựa chọn Ispring. Viê ̣c tiế n hành số hóa bài giảng từ quay video, biên tâ ̣p, ghi âm, hoă ̣c chin̉ h sửa video, file âm thanh, lồng tiếng… nhờ vào hỗ trơ ̣ từ mô ̣t phầ n mề m thích hơ ̣p đươ ̣c đảm bảo tố t. Có thể sử dụng chức năng chỉnh sửa video có sẵn trong ispring hoặc sử dụng một số phần mềm khác như Camtasia, videocuter...Số hóa và đồ ng bô ̣ bài giảng điê ̣n tử đươ ̣c thực hiê ̣n tố t, từ đó giúp quá trình giảng da ̣y đa ̣t đươ ̣c kế t quả cao hơn như yêu cầ u. Bước 5: Cha ̣y thử, điề u chỉnh và kế t thúc quy trin ̀ h 4
Sau khi xây dựng xong giáo án E-learning, việc tiếp theo và cũng là cuối cùng trước khi kết thúc quy trình là việc cho hoạt động thử, đưa ra những thay đổi và điều chỉnh sao cho phù hợp. Trong quá trình chạy thử, cần chú ý đánh giá một cách chi tiết, rà soát các lỗi phát sinh đầy đủ và rõ ràng để kịp thời điều chỉnh nhằm hoàn thiện hơn nữa chất lượng của giáo án E-learning. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA SỬ DỤNG BÀI GIẢNG E-LEARNING TẠI TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT TP VINH 2.1.Thực trạng tổ chức dạy học môn Vật lý trực tuyến - Trong những năm gần đây, đặc biệt kể từ năm học 2019-2020 đến nay khi dịch Covid bùng phát thì việc chuyển từ học trực tiếp sang học trực tuyến là một yêu cầu bắt buộc đối với tất cả các môn trong đó có Vật Lí. Qua tìm hiểu quá trình dạy học trực tuyến môn Vật Lí có thể rút ra một số thực trạng sau - Chủ yếu GV và HS dạy học theo thời khóa biểu và thời gian ấn định theo tiết của nhà trường, thời lượng 1 tiết từ 40 đến 45 phút giống như dạy trực tiếp chỉ khác hơn đó là không gian dạy học là không gian ảo có thể là trên hệ thống LMS hoặc qua các phần mềm chuyên dụng như Zoom, Microsoft team, Googlemeet... Hình thức này có những thuận lợi đó là giúp các nhà quản lí thực hiện việc quản lí giờ giấc hành chính của người dạy và người học được dễ dàng và chặt chẽ. Người dạy và người học có thể trao đổi trực tuyến với nhau khá đơn giản. - Bên cạnh đó với hình thức này HS chưa phát huy hết được tính tích cực như học ở mọi lúc, mọi nơi. Sự tương tác chủ động, sáng tạo với các bài giảng là chưa nhiều. HS chưa tự kiểm tra, đánh giá được mức độ tiếp thu của bản thân... - Nội dung các bài của SGK được thiết kế như các tiết dạy trực tiếp. - Các nội dung được soạn thảo trên powerpoint hoặc trên Word và trình chiếu qua màn hình khá đơn điệu chủ yếu mang tính thông báo từ người dạy chưa gây được hứng thú học tập nhiều cho người học. Một số GV có thêm các thiết bị hỗ trợ như bảng điện tử.... 2.2. Phân tích đặc điểm nội dung, vị trí, thời lượng của chủ đề “ Động lực học chất điểm” trong chương trình lớp 10 THPT hiện hành và chương trình lớp 10 THPT 2018 - Đối với chương trình lớp 10THPT hiện hành chủ đề “Động lực học chất điểm” có một vị trí quan trọng và chiếm thời lượng khá lớn trong chương trình 8 bài trong tổng số 40 bài (20%), khoảng 15 đến 16 tiết. Trong đó nội dung trọng tâm về các định luật Newton chiếm 3 đến 4 tiết và các bài sau về các lực cơ học đều phải vận dụng trên nền các định luật này. -Đối với chương trình Vật Lí 10 chương trình GDPT 2018 của nhóm tác giả Nguyễn Văn Khánh (chủ biên) chủ đề “Lực và chuyển động” chiếm thời lượng lớn nhât trong chương trình gồm 6 bài trong tổng 16 bài (37.5% về thời lượng). Ba định luật Newton được bố trí thành một bài có thời lượng giống với chương trình hiện hành. 5
-Đối với chương trình Vật Lí 10 chương trình GDPT 2018 của nhóm tác giả Bùi Gia Thịnh (chủ biên) chủ đề “Động lực học” chiếm thời lượng lớn nhât trong chương trình gồm 10 bài trong tổng 34 bài (29.5% về thời lượng). Ba định luật Newton được bố trí thành 3 bài độc lập. Về thời lượng cũng giống với hai sách trên. .- Như vậy có thể thấy rằng nội dung về chủ đề Các định luật Newton học phần Động lực học chất điểm trong cả hai chương trinh đều chiếm vị trí quan trọng, thời lượng lớn đặc biệt là đối với chương trình THPT 2018. Vì vậy nếu thiết kế được một số các bài giảng e-learning về các nội dung này đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm thì đây sẽ là một học liệu bổ ích dùng được lâu dài cho nhiều thế hệ học sinh. 3. THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI GIẢNG E-LEARNING HỌC PHẦN “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM”. 3.1. Một số giải pháp kĩ thuật tạo hệ thống câu hỏi và hình ảnh có tính tương tác cao Để bài giảng E-Learning trở nên hấp dẫn, hứng thú cho HS thì nội dung bài giảng cần phải tích hợp rất nhiều câu hỏi, hình ảnh, âm thanh có tính tương tác cao. Vì vậy ngoài những cách thiết kế thông thường quen thuộc thì trong quá trình nghiên cứu và thực nghiệm đề tài này chúng tôi rút ra một số kinh nghiệm như sau: 3.1.1. Đối với file âm thanh hoặc video. Có thể biên tập ngay trên ứng dụng của Ispring suite hoặc dùng sử dụng Camtasia hoặc một số phần mềm chuyên dụng khác. Đối với hình ảnh xử lý nếu không cần quá cầu kì, phức tạp thì có thể sử dụng ứng dụng Paint đã tích hợp sẵn trong máy tính. .3.1.2. Đối với các câu hỏi, trò chơi tương tác: Vì tiêu chuẩn của bài giảng E-Learning là HS phải tự học được, phải tự tương tác với bài giảng khi không có thầy cô giáo để đạt được mục tiêu về kiến thức cũng như năng lực. Lâu nay để tương tác với học sinh, phần lớn chúng ta thường quen với việc sử dụng loại câu hỏi trắc nghiệm 4 lựa chọn. Loại câu hỏi này có nhiều ưu điểm như rèn luyện phản ứng nhanh, kiểm tra được phổ kiến thức rộng... Nhưng bên cạnh đó cũng có những khó khăn sau đây: - Khá đơn điệu và dễ gây nhàm chán, chỉ có đúng hoặc sai nên đôi khi không động viên được HS khi các em chỉ trả lời đúng một phần. - Khi muốn hỏi về phát biểu định luật hay một khái niệm, mô tả sự vật, một hiện tượng. Nếu dùng câu hỏi 4 lựa chọn dạng “hãy chọn phát biểu đúng (sai)...” thì chỉ dừng lại ở mức độ tư duy tái hiện và nhận biết. Vậy để hấp dẫn hơn, tích cực hơn trong tư duy chúng ta hỏi thế nào? - Khi GV muốn yêu cầu HS viết biểu thức của một định luật nào đó. Điều này khi dạy trực tiếp thì khá đơn giản nhưng trực tuyến thì cả một vấn đề. Chúng ta làm gì để giải quyết khó khăn này? 6
-Trong một vấn đề mà có nhiều kết luận đều đúng thì tương tác như thế nào? Để phát triển tối đa các phảm chất và năng lực của học sinh khi sử dụng bài giảng E-Learning thì ngoài các câu hỏi thông thường, kinh nghiệm xử lí của chúng tôi khi thực hiện đề tài này như sau: Loại câu hỏi, kinh nghiệm Hình ảnh ví dụ và giải pháp kĩ thuật Loại 1. Mô tả, nêu đặc điểm của một đại lượng, một khái niệm hay một hiện tượng Vật Lí. Câu trả lời của loại này thường có nhiều lựa chọn đúng. Giải pháp: Sử dụng kĩ thuật kéo thả hình ảnh. Để động viên và giúp học sinh đánh giá câu trả lời của mình. GV cần thiết kế các thông điệp phản hồi tích cực tùy theo từng tình huông: Đúng, Sai hoàn toàn, Sai một phần. Cho phép làm lại. đồng thời tương ứng, phù hợp với từng loại thông điệp có thể lồng thêm các đoạn nhạc ngắn để tăng độ hấp dẫn của câu hỏi 7
Loại 2. Phát biểu, phân tích một định luật, khái niệm hay một hiện tượng Vật Lí Giải pháp: Có thể sử dụng dang câu hỏi “Chọn từ thích hợp trong ô danh sách” Hoặc cũng có thể sử dụng loại câu hỏi có “nhiều lựa chọn đúng”. 8
Với loại câu hỏi này. Để tăng mức độ tư duy chúng ta có thể lựa chọn dạng câu hỏi “Kéo và thả từ đúng vào ô trống”. Có thể tăng thêm độ khó bằng cách thêm các từ gây nhiễu Loại 3: Dạng yêu cầu viết 9
biểu thức định luật hay một công thức Vật Lí nào đó Giải pháp: Sử dụng kĩ thuật tạo ra ô trống và “kéo thả các đối tượng” 3.1.3. Kết hợp giữa video thí nghiệm thực với việc làm thí nghiệm ảo trên bài giảng Với bài giảng trực tuyến, đương nhiên việc làm thí nghiệm thực của HS sẽ rất khó khăn hay nói đúng hơn là bất khả thi. Thông thường để giải quyết nhược điểm này chúng ta thường sử dụng các clip về thí nghiệm thực để trình chiếu. Trong đề tài này, để tăng tính hấp dẫn và khắc sâu hơn về kiến thức chúng tôi lựa chọn phương thức kết hợp giữa việc xem Video thí nghiệm thực, phân tích rút ra kết luận thông qua hệ thống các câu hỏi định hướng và kĩ thuật hỏi như đã trình bày ở mục 1.3.2.2. Sau đó cho HS làm lại thí nghiệm ảo để kiểm chứng và vận dụng. Các Video thí nghiệm thực dùng trong bài giảng trên được chúng tôi thực hiện tại phòng thí nghiệm của trường đại học Vinh. Một số website thí nghiệm ảo hoàn toàn free có thể nhúng vào bài giảng nhờ phần mềm Ispring xin được chia sẽ cùng đồng nghiệp: 10
+https://phet.colorado.edu/en/simulations/filter?subjects=physics&type=html,protot ype +https://www.myphysicslab.com/ +https://www.physicsclassroom.com/Physics-Interactives Ví dụ: Hình ảnh thí nghiệm thực và thí nghiệm ảo trong bài giảng định luật II Newton 3.2. Thiết kế bài giảng các định luật Newton 3.2.1 KẾ HOẠCH BÀI DẠY ĐỊNH LUẬT I NEWTON 1. MỤC TIÊU Kiến thức Phát biểu và viết được hệ thức của định luật I New ton. [1.1] Nêu đươ ̣c khái niệm quán tính [1.2] Kĩ năng Vận dụng được nội dung định luật 1 và khái niệm quán tính để giải thích một số hiện tượng thường gặp trong đời [1.3] sống và kĩ thuật. Thái độ Yêu thích nghiên cứu khoa học và bộ môn vật lý [1.6] Tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập; bình tĩnh và có tinh thần hợp tác để đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ [1.7] được giao Tự học và khám phá kiến thức qua các hoạt động học, tài [1.8] liệu đọc 2. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 2.1. Giáo viên 11
- Sử dụng tài khoản Zoom/ Google Meet/ LMS - Kế hoạch bài dạy - Bài giảng điện tử E-Learning liên kết trong học liệu 2.2. Học sinh - Sử dụng được công nghệ thông tin, sử dụng tài khoản Zoom/ Google Meet/ LMS có thể truy cập bài giảng E-Learning - Sách giáo khoa vật lí 10. 3. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP Hoạt động 1: Khởi động và mở bài a. Mục tiêu: Ôn lại kiến thức cũ, dẫn dắt vào nội dung bài học b. Nội dung: Học sinh hoàn thành các câu hỏi trắc nghiệm c. Sản phẩm: Là kết quả câu trả lời của học sinh Hỗ trợ của GV &Hoạt động của HS Hình ảnh bài giảng Hoạt động 1: Bài cũ HS : Trả lời. Sau mỗi lần trả lời bài giảng GV : Lực là gì? Nếu kiến thức là một sẽ đưa ra thông báo về kết quả của HS món ăn của trí tuệ chúng ta thì em hãy như “hoàn toàn đúng”, “Sai, rất tiếc”, chọn những đặc tính của lực cho vào “đúng một phần”...và khi kết thúc thì có chảo nhé! điểm số và kết luận “vượt qua” hay “chưa đạt” GV: Chọn từ đúng để hoàn thành mệnh HS: trả lời. đề đúng 12
Hoạt động 2: Đặt vấn đề GV: Hãy quan sát clip và trả lời câu hỏi GV : Các em thân mến quan điểm “Muốn một vật duy trì chuyển động thẳng đều cần phải có lực tác dụng vào vật” đã được nhà bác học Aristot nêu ra đã thống trị nhân loại suốt gần 2000 năm. Mãi đến thời Galileo mới có những nhận định khác. Quan điểm của Galileo như thế nào thầy mời các em nghiên cứu Thí nghiệm lịch sử của Galileo nhé 13
Hoạt động 3:Xây dựng kiến thức mới GV: Năm xưa nhà bác học Aristot cũng cho rằng muốn duy trì chuyển động cần có lực tác dụng. GV: Chúng ta quan sát tiếp mô phỏng sau của nhà bác học Galile. Và nhận xét bằng cách trả lời câu hỏi nhé HS: Bỏ qua ma sát tìm các lực tác dụng lên viên bi trên mặt phẳng nằm ngang, nhận xét hợp lực. HS: Nếu bỏ qua ma sát vật chịu tác dụng của 2 lực là lực hút trái đất và lực nâng của mặt phẳng ngang. 2 lực này bù trừ lẫn nhau. GV: Trình chiếu kết luận Galileo từ đó yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau: 14
GV:Thông báo kết quả quan sát sau khi đã khái quát hóa nhà bác học Newton. GV: Lưu ý trường hợp vật không chịu tác dụng của vật nào tác dụng là hoàn toàn lí tưởng. HS: Lắng nghe GV: Trong quá trình chuyển động của các vật trong thực tế có thể loại bỏ được ma sát không HS: Rất khó loại bỏ ma sát. GV: Quan sát videoclip TNGK Định luật 1 Newton trong trường hợp ma sát gần như loại bỏ nhờ đệm không khí GV: Cho HS quan sát videoclip, nhận xét về vận tốc, gia tốc của xe trượt ở thời điểm bất kì. So sánh với nội dung của định luật I Newton và rút ra kết luận bằng cách trả lời câu hỏi GV: Hãy quan sát Clip và cho biết đặc điểm chung của các chuyển động của quả bóng, xe đạp, hành khách? 15
GV: Nêu khái niệm quán tính, giải thích cách gọi khác của định luật I Newton Hoạt động 4: Củng cố GV: Vận dụng khái niệm quán tính để giải thích hiện tượng vừa nêu trên 16
3.2.2. KẾ HOẠCH BÀI DẠY ĐỊNH LUẬT II NEWTON 1. MỤC TIÊU Kiến thức Phát biểu và viết được hệ thức của định luật II New ton. [1.1] Nêu đươ ̣c khối lượng là số đo mức quán tính [1.2] Kĩ năng Vận dụng được mối quan hệ giữa khối lượng và mức quán tính của vật để giải thích một số hiện tượng thường gặp [1.3] trong đời sống và kĩ thuật. Phân biệt được trọng lực và trọng lượng, nêu được các đặc [1.4] điểm của trọng lực, viết được hệ thức Vận dụng được định luật II New ton để giải được các bài [1.5] toán đối với một vật hoặc hệ hai vật chuyển động. Thái độ Yêu thích nghiên cứu khoa học và bộ môn vật lý [1.6] Tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập; bình tĩnh và có tinh thần hợp tác để đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ [1.7] được giao Tự học và khám phá kiến thức qua các hoạt động học, tài [1.8] liệu đọc I. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Sử dụng tài khoản Zoom/ Google Meet/ LMS - Kế hoạch bài dạy - Bài giảng điện tử E-Learning liên kết trong học liệu 2. Học sinh - Sử dụng được công nghệ thông tin, sử dụng tài khoản Zoom/ Google Meet/ LMS có thể truy cập bài giảng E-Learning - Sách giáo khoa vật lí 10. - 3.2.2. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP Hoạt động 1: Khởi động và mở bài a. Mục tiêu: Ôn lại kiến thức cũ, dẫn dắt vào nội dung bài học b. Nội dung: Học sinh hoàn thành các câu hỏi trắc nghiệm c. Sản phẩm: Là kết quả câu trả lời của học sinh d. Tổ chức thực hiện: Học sinh tham gia làm bài trắc nghiệm gồm 3 câu hỏi. Hoạt động của GV và HS Sản phẩm mong đợi 17