TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
***************************************************************************************************
*******************************************************************************************************************************
GV: Võ Hồng Trinh Trang 1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
An Giang, ngày 25 tháng 02 năm 2019
BÁO CÁO
KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Sơ lược lý lịch tác giả:
- Họ và tên: VÕ HỒNG TRINH Nam, nữ: nữ
- Ngày tháng năm sinh: 03/ 03/ 1987
- Nơi thường trú: Ấp Phú Thuận A, xã Phú Lâm, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang.
- Đơn vị công tác: Trường THPH Nguyễn Chí Thanh
- Chức vụ hiện nay: Giáo viên
- Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm sinh học
- Lĩnh vực công tác: Giảng dạy sinh học.
II. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị:
Đặc điểm tình hình đơn vị:
Qua việc giảng dạy ở trường THPT Nguyễn Chí Thanh, tôi nhận thấy với
các lớp đa số các em có lực học trung bình thì có nhiều học sinh còn lúng túng khi trình
bày, nhiều học sinh chưa biết tự học, tự khai thác các kiến thức trong sách giáo khoa. Với
các lớp có đa số học sinh học lực khá giỏi, thì khả năng tự học, tự khai thác kiến thức
trong sách giáo khoa cũng như các nguồn tài liệu khác rất tốt nhưng các em lại không
mấy quan tâm đến các kiến thức thực tế, các kiến thức xã hội…. vốn hiểu biết rất ít. Có
TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
***************************************************************************************************
*******************************************************************************************************************************
GV: Võ Hồng Trinh Trang 2
nhiều học sinh không có biết mà các em đã được học ở bậc tiểu học và trung học cơ sở.
Bên cạnh đó thì các phương pháp giảng dạy truyền thống, với các câu hỏi đơn giản học
sinh chỉ cần đọc sách giáo khoa là trả lời được… làm cho học sinh luôn thụ động trong
quá trình tiếp thu kiến thức mới.
Với đề tài này có thể thấy được cách vận dụng để giải thích các hiện tượng thực
tế có hệ thống qua một số bài, hỗ trợ giáo viên dạy học trong một số tiết, qua đó cung
cấp cho học sinh những kiến thức bổ ích, thiết thực, tạo niềm tin vào khoa học, say mê
học tập, vận dụng kiến thức vào đời sống và sản xuất.
Tên sáng kiến: PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC
CHỦ ĐỀ VI SINH VẬT - SINH HỌC 10 VÀO THỰC TIỄN ĐỜI SỐNG
Lĩnh vực: Sinh học
III. Mục đích, yêu cầu của sáng kiến:
1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến
Kiến thức sinh học ngày càng có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực của đời sống
sản xuất, y tế, sức khỏe, ... Vì vậy, yêu cầu của việc dạy học sinh học phải gắn với thực
tiễn, khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh tự tìm lấy được kiến thức cho
mình và từ đó, biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống một cách có
hiệu quả hơn. Để làm được điều đó, ngoài việc cải các nội dung chương trình sách giáo
khoa, đổi mới phương pháp dạy học còn phải đa dạng hóa các hình thức dạy học, để làm
sao dạy học trên lớp gắn với thực tế nhiều hơn nhẳm phát huy tính tích cực của các em
trong việc chiếm lĩnh tri thức.
Những tưởng rằng, với một khối lượng kiến thức đồ sộ như vậy, thực tế cuộc sống
của các em sẽ vô cùng phong phú, các em hoàn toàn có khả năng làm chủ được kiến thức
của mình, việc vận dụng kiến thức của các em trong đời sống thức tế ở chính gia đình của
mình, việc giải thích những hiện tượng xảy ra hàng ngày xung quanh các em chỉ là “vấn
đề đơn giản” ... Nhưng điều đó đã không diễn ra trên thực tế như những gì chúng ta mong
đợi.
TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
***************************************************************************************************
*******************************************************************************************************************************
GV: Võ Hồng Trinh Trang 3
Sau khi học xong chương trình sinh học 10, nhiều học sinh còn ngỡ ngàng khi ăn
sữa chua, các em không biết quy trình làm thế nào, thậm chí nhiều em còn chưa biết cả
thành phần và tác dụng của nó.
Với kiến thức về sinh học phân tử, sinh học tế bào, sinh học vi sinh vật, ở trên lớp
các em có thể mô tả một cách đầy đủ và chính xác về Cấu trúc axit nucleic, cấu trúc
protein, cấu trúc virut, nêu đúng những định nghĩa, khái niệm về sinh trưởng của vi sinh
vật, cấu trúc các loại virut, bệnh truyền nhiễm... Thế nhưng, với những câu hỏi đại loại
như: “Lấy thêm một số thí dụ ứng dụng trong thực tế về phân giải vi sinh vật, bệnh do
virut...”, cũng thực sự làm cho các em lúng túng. Nhiều học sinh còn không thể giải thích
được những hiện tượng rần gần gũi với đời sống: Tại sao khi muối dưa, cà nếu không để
ráo nước trước khi muối thì dưa dễ bị nổi váng? hay tại sao virut HIV chỉ lây từ người này
sang người khác mà không lây sang vật nuôi?...
Các kiến thức sinh học về vi sinh vật lẽ ra phải là một trong các cơ sở tốt nhất để
các em vận dụng vào thực tiễn, nhưng điều đó dường như vẫn còn “xa vời” đối với các
em. Quan sát bao bì một loại bột giặt thấy trong thành phần có chứa enzim, chắc hẳn vẫn
còn là một “điều lạ” đối với một bộ phận học sinh hiện nay! Tương tự như thế, chắc hẳn
kiến thức về các quy luật, các khái niệm đối với học sinh phổ thông hiện nay có lẽ vẫn chỉ
là nội dung các khái niệm, cách giải các bài tập, ... chúng còn “nằm yên” một cách khiêm
tốn trên những trang vở, chúng tôi có cảm giác vẫn còn thiếu một cái gì đó để có thể
“đánh thức” chúng dậy, làm cho chúng trở thành một trong những hành trang tốt trong
cuộc sống của mỗi học sinh.
Mặt khác học sinh THPT hiện nay học tập mang tính thực dụng, tức là các em chỉ
tập trung học các môn phục vụ cho khối thi Đại học- cao đẳng. Do xu thế xã hội về khả
năng cơ hội việc làm nên ở những vùng thuần nông như trường THPT Nguyễn Chí Thanh
chúng tôi số lượng học sinh theo khối B rất ít, chủ yếu đây là môn trong nhóm thi Khoa
học tự nhiên mà bắt buộc các em phải thi để hoàn thành tốt nghiệp THPT quốc gia.
Giải quyết thực trạng trên như thế nào? đó là một vấn đề khó. Như đã nêu trên, Tôi
chỉ xin đưa ra một số giải pháp mang tính đơn lẻ, mong rằng những giải pháp này có thể
giúp ích cho chúng ta cải thiện được ít nhiều thực trạng trên, nhằm giúp học sinh hứng thú
học tập thông qua thực tế bộ môn.
TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
***************************************************************************************************
*******************************************************************************************************************************
GV: Võ Hồng Trinh Trang 4
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Hiện nay, khoa học kĩ thuật có tốc độ phát triển cực kì nhanh chóng. Cứ khoảng
4- 5 năm thì khối lượng tri thức lại tăng gấp đôi. Trong sự phát triển chung đó thì Sinh học
có gia tốc tăng lớn nhất. Sự gia tăng khối lượng tri thức, sự đổi mới khoa học Sinh học tất
yếu đòi hỏi sự đổi mới về phương pháp dạy học, đào tạo thế hệ trẻ.
Trên đà phát triển đó, nhu cầu của xã hội về những con người năng động, sáng
tạo, biết làm việc, biết thích ứng trong mọi hoàn cảnh, đòi hỏi nền giáo dục nước ta phải
cố gắng đổi mới không chỉ về kiến thức khoa học mà cả về phương pháp dạy học, phương
pháp đánh giá. Môn sinh học là một môn khoa học tự nhiên rất cần gũi với thiên nhiên và
đời sống con người, nên làm thế nào để tiết học đạt hiệu quả cao nhất, học sinh tích cực và
chủ động chiếm lĩnh tri thức, làm thế nào để một giờ học luôn được các em mong đợi để
được khám phá một điều gì đó thật lí thú, được bày tỏ quan điểm và những ý tưởng của
mình. Vì vậy, việc thiết kế các bài dạy, các chủ đề gắn với những tình huống rất gần gũi
trong đời sống thực tiễn là điều cần thiết, để vừa tạo hứng thú trong học tập vừa rèn cho
các em ứng dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, là hành trang cho các em sau
này.
Với bộ môn sinh học mà tính thực nghiệm được gắn liền với các bài giảng hàng
ngày thì việc định hướng đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề tất yếu. Nhằm nâng cao
khả năng tiếp thu, tính chủ động, sáng tạo trong học tập bộ môn Sinh học của học sinh thì
việc gắn các kiến thức, ứng dụng thực tế bộ môn vào các bài giảng hàng ngày trong giảng
dạy Sinh học ở các trường THPT hiện nay ít được chú trọng, nếu không nói là bỏ quên.
Đối với môn Sinh học : các khái niệm, quy luật, các hiện tượng…..nhiều khi rất trù tượng,
khó hiểu, khô cứng làm học sinh khó tiếp thu, dễ nhàm chán, đặc biệt với các học sinh có
tư duy không tốt sẽ có xu hướng dẫn đến sợ bộ môn Sinh học.
Xuất phát từ những thực tế đó và với kinh nghiệm trong giảng dạy bộ môn sinh
học, tôi nhận thấy để nâng cao hứng thú học bộ môn Sinh học của học sinh, từ đó dần
nâng cao chất lượng bộ môn Sinh học ở trường phổ thông hiện nay , người giáo viên
ngoài phát huy tốt các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm các hiện tượng,
ứng dụng thực tiễn trong đời sống đưa vào bài giảng bằng nhiều hình thức khác nhau
nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong
TRƯỜNG THPT NGUYỄN CHÍ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
***************************************************************************************************
*******************************************************************************************************************************
GV: Võ Hồng Trinh Trang 5
học tập bộ môn. Từ những lí do đó tôi chọn đề tài: “Phát triển năng lực vận dụng kiến
thức chủ đề vi sinh vật- sinh học 10 vào thực tiễn cuộc sống”.
3. Nội dung sáng kiến:
A. Cơ sở lí luận:
1. Vì sao cần tích hợp các câu hỏi liên quan đến thực tiễn đời sống trong giờ
dạy bài học về “Vi sinh vật”- sinh học 10.
Để đáp ứng được phương pháp “Dạy học sinh học gắn với thực tế bộ môn” theo
hướng dạy học tích cực” thì phải nói đến vị trí, vai trò của các ứng dụng sinh học trong
thực tiễn cuộc sống hàng ngày. Nếu các kiến thức thực tiễn được sử dụng theo đúng mục
đích sẽ là nguồn HS khai thác, tìm tòi phát hiện kiến thức, giúp phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo, phát huy năng lực nhận thức và tư duy khoa học sinh học.
Ứng dụng sinh học vào thực tế cuộc sống là một yếu tố đặc trưng trong hoạt động
dạy học, giữ vai trò cơ bản trong việc thực hiện các nhiệm vụ dạy học sinh học ở trường
phổ thông.
Đối với học sinh THPT các em chưa có nhiều định hướng nghề nghiệp cho tương
lai nên ý thức học tập các bộ môn chưa cao, các em chỉ thích môn nào mình học có kết
quả cao hoặc thích giáo viên nào thì thích học môn đó. Người giáo viên dạy sinh học phải
biết nắm tâm lý và đặc điểm lứa tuổi của học sinh, trong đó phương pháp dạy học bằng
cách khai thác các hiện tượng, ứng dụng sinh học thực tiễn trong tự nhiên và trong đời
sống hàng ngày để các em thấy môn sinh học rất gần gũi với các em.
2. Mục tiêu dạy học tích hợp gắn với thực tiễn đời sống:
2.1. Mục tiêu giáo dục:
Giáo dục thế hệ trẻ là nhiệm vụ mà tất các các quốc gia trên thế giới đều coi là
chiến lược của dân tộc mình , “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, tương lai của một dân
tộc, một quốc gia phải nhìn vào nền giáo dục của quốc gia đó.
Trong điều kiện hiện nay, khi khoa học kỹ thuật của nhân loại phát triển như vũ
bão, nền kinh tế trí thức có tính toàn cầu thì nhiệm vụ của ngành giáo dục vô cùng to lớn:
