BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI N KINH NGHI MỨ Ứ Ụ Ế Ệ
1. L i gi i thi uờ ớ ệ
Trong s phát tri n nh vũ bão hi n nay, con ng i đang h ng t i s phátự ể ư ệ ườ ướ ớ ự
tri n toàn di n; cu c cách m ng khoa h c và công ngh hi n đi đòi h i nhàể ệ ộ ạ ọ ệ ệ ạ ỏ
tr ng ph i đào t o ra nh ng con ng i m i, thông minh, sáng t o, thích ngườ ả ạ ữ ườ ớ ạ ứ
đc v i yêu c u c a th i đi, có tri th c khoa h c - công ngh tiên ti n, cóượ ớ ầ ủ ờ ạ ứ ọ ệ ế
kĩ năng, kĩ x o v ng ch c, có ý th c ngh nghi p đ gi i quy t “trúng,ả ữ ắ ứ ề ệ ể ả ế
nhanh, sáng t o” các nhi m v c a th c ti n đt ra.ạ ệ ụ ủ ự ễ ặ
Đ làm đc đi u đó, giáo d c đang nói r t nhi u t i v n đ đi m i toànể ượ ề ụ ấ ề ớ ấ ề ổ ớ
di n và đng b , t khâu thi t k bài h c đn t ch c và ki m tra, đánh giá.ệ ồ ộ ừ ế ế ọ ế ổ ứ ể
Đc bi t, hi n nay khi ch ng trình và sách giáo khoa đc đi m i thì vi cặ ệ ệ ươ ượ ổ ớ ệ
đi m i ph ng pháp gi ng d y là m t t t y u, nó t o c s v ng ch c choổ ớ ươ ả ạ ộ ấ ế ạ ơ ở ữ ắ
s thành công c a vi c đi m i quá trình d y h c tr ng trung h c phự ủ ệ ổ ớ ạ ọ ở ườ ọ ổ
thông nói chung và c a môn Đa lí nói riêng.ủ ị
L a ch n ph ng pháp d y h c phù h p là m t công vi c r t quan tr ngự ọ ươ ạ ọ ợ ộ ệ ấ ọ
c a giáo viên Đa lí tr c khi t ch c các ho t đng h c t p c a h c sinh ủ ị ướ ổ ứ ạ ộ ọ ậ ủ ọ ở
trên l p. Vi c đi m i ph ng pháp d y h c Đa lí tr ng trung h c phớ ệ ổ ớ ươ ạ ọ ị ở ườ ọ ổ
thông s giúp th y, cô giáo nâng cao ch t l ng gi ng d y và giúp h c sinhẽ ầ ấ ượ ả ạ ọ
nâng cao hi u qu h c t p b môn Đa lí. Tuy nhiên, th c t cho th y trongệ ả ọ ậ ộ ị ự ế ấ
các nhà tr ng ph thông không ph i giáo viên nào cũng đã chú tr ng đúngườ ổ ả ọ
m c t i vi c đi m i ph ng pháp gi ng d y đc bi t tr c nh ng hìnhứ ớ ệ ổ ớ ươ ả ạ ặ ệ ướ ữ
th c thi c nh hi n nay. Nhi u giáo viên và h c sinh còn có nh ng quanứ ử ư ệ ề ọ ữ
ni m sai l ch v môn h c, ch dành th i gian, công s c, tâm huy t đu t choệ ệ ề ọ ỉ ờ ứ ế ầ ư
các môn chính theo các kh i thi vì v y ch t l ng d y h c c a m t s mônố ậ ấ ượ ạ ọ ủ ộ ố
h c trong đó có môn Đa lí còn th p. Tr c th c tr ng đó, tôi m nh d n ch nọ ị ấ ướ ự ạ ạ ạ ọ
đ tài nghiên c u ề ứ “S d ng ph ng pháp d y h c d án trong gi ng d yử ụ ươ ạ ọ ự ả ạ
đa lí l p 10 - Ch ng Môi tr ng và s phát tri n b n v ng” ị ớ ươ ườ ự ể ề ữ nh m mongằ
mu n đóng góp m t ph n công s c c a mình vào công tác đi m i ph ngố ộ ầ ứ ủ ổ ớ ươ
pháp d y h c, nâng cao hi u qu d y h c môn Đa lí nói riêng và ch t l ngạ ọ ệ ả ạ ọ ị ấ ượ
toàn di n nói chung.ệ
2. Tên sáng ki nế
“S d ng ph ng pháp d y h c d án trong gi ng d y đa lí l p 10 -ử ụ ươ ạ ọ ự ả ạ ị ớ
Ch ng Môi tr ng và s phát tri n b n v ng”.ươ ườ ự ể ề ữ
3. Tác gi sáng ki nả ế
- H và tên: Đào Th Thúy Hoa.ọ ị
- Đa ch tác gi sáng ki n: Tr ng THPT Nguy n Thái H c.ị ỉ ả ế ườ ễ ọ
1
- S đi n tho i: 098.929.7748 E-mail: ố ệ ạ momotaro1411@gmail.com.
4. Ch đu t t o ra sáng ki nủ ầ ư ạ ế
Đào Th Thúy Hoa - Giáo viên tr ng THPT Nguy n Thái H c.ị ườ ễ ọ
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki nự ụ ế
- Áp d ng sáng ki n vào gi ng d y môn Đa lí l p 10 nói chung và ch ngụ ế ả ạ ị ớ ươ
“Môi tr ng và s phát tri n b n v ng” nói riêng cho h c sinh l p 10.ườ ự ể ề ữ ọ ớ
- Có th áp d ng ph ng pháp trên đ gi ng d y n i dung “M t s v n để ụ ươ ể ả ạ ộ ộ ố ấ ề
mang tính toàn c u” (Đa lí l p 11) và n i dung “V n đ s d ng và b o v tầ ị ớ ộ ấ ề ử ụ ả ệ ự
nhiên” (Đa lí l p 12).ị ớ
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đu: ế ượ ụ ầ ầ B t đu áp d ng k t ngàyắ ầ ụ ể ừ
1/5/2017
7. Mô t b n ch t sáng ki nả ả ấ ế
7.1. C S LÍ LU N CHUNG V PH NG PHÁP D Y H C D ÁNƠ Ở Ậ Ề ƯƠ Ạ Ọ Ự
7.1.1. Khái ni m, đc đi m, phân lo i ph ng pháp d y h c d ánệ ặ ể ạ ươ ạ ọ ự
Khái ni mệ
Thu t ng d án, ti ng Anh là “Project”, đc hi u theo nghĩa ph thôngậ ữ ự ế ượ ể ổ
là m t đ án, m t d th o hay m t k ho ch, trong đó đ án, d th o hay kộ ề ộ ự ả ộ ế ạ ề ự ả ế
ho ch này c n đc th c hi n nh m đt m c đích đ ra. Khái ni m d ánạ ầ ượ ự ệ ằ ạ ụ ề ệ ự
đc s d ng ph bi n trong h u h t các lĩnh v c kinh t - xã h i: trong s nượ ử ụ ổ ế ầ ế ự ế ộ ả
xu t, doanh nghi p, trong nghiên c u khoa h c cũng nh trong qu n lí xã h i. ấ ệ ứ ọ ư ả ộ
Khái ni m d án đã đi t lĩnh v c kinh t - xã h i vào lĩnh v c giáo d c -ệ ự ừ ự ế ộ ự ụ
đào t o không ch v i ý nghĩa là các d án phát tri n giáo d c mà còn đc sạ ỉ ớ ự ể ụ ượ ử
d ng nh m t ph ng pháp hay hình th c d y h c. Khái ni m Project đcụ ư ộ ươ ứ ạ ọ ệ ượ
s d ng trong các tr ng h p ki n trúc - xây d ng Ý t cu i th k XVI.ử ụ ườ ợ ế ự ở ừ ố ế ỉ
T đó t t ng d y h c theo d án lan sang Pháp cũng nh m t s n cừ ư ưở ạ ọ ự ư ộ ố ướ
Châu Âu khác và Mĩ, tr c h t là trong các tr ng đi h c và chuyên nghi p.ướ ế ườ ạ ọ ệ
Đu th k XX, các nhà s ph m M đã xây d ng c s lý lu n cho ph ngầ ế ỷ ư ạ ỹ ự ơ ở ậ ươ
pháp d án và coi đó là m t ph ng pháp d y h c quan tr ng đ th c hi nự ộ ươ ạ ọ ọ ể ự ệ
quan đi m d y h c l y h c sinh làm trung tâm, nh m kh c ph c nh c đi mể ạ ọ ấ ọ ằ ắ ụ ượ ể
c a d y h c truy n th ng coi th y giáo là trung tâm. Ban đu, ph ng phápủ ạ ọ ề ố ầ ầ ươ
d án đc s d ng trong d y th c hành các môn k thu t, v sau đc dùngự ượ ử ụ ạ ự ỹ ậ ề ượ
trong h u h t các môn h c khác, c các môn khoa h c xã h i. Sau m t th iầ ế ọ ả ọ ộ ộ ờ
gian ph n nào b lãng quên, hi n nay ph ng pháp d án đc s d ng phầ ị ệ ươ ự ượ ử ụ ổ
bi n trong các tr ng ph thông và đi h c trên th gi i, đc bi t nh ngế ườ ổ ạ ọ ế ớ ặ ệ ở ữ
n c phát tri n.ướ ể
Vi t Nam, các đ án môn h c, đ án t t nghi p t lâu cũng đã đc sỞ ệ ề ọ ề ố ệ ừ ượ ử
d ng trong đào t o đi h c, các hình th c này g n gũi v i d y h c theo dụ ạ ạ ọ ứ ầ ớ ạ ọ ự
2
án. Tuy v y trong lĩnh v c lí lu n d y h c, ph ng pháp d y h c này ch aậ ự ậ ạ ọ ươ ạ ọ ư
đc quan tâm nghiên c u m t cách thích đáng, nên vi c s d ng ch a đtượ ứ ộ ệ ử ụ ư ạ
hi u qu cao.ệ ả
Có nhi u quan ni m và đnh nghĩa khác nhau v d y h c d án:ề ệ ị ề ạ ọ ự
Theo Nguyễn Thị Diệu Thảo, d y h c d án là “mạ ọ ự ột hình thức tổ chức dạy
học, trong đó người học dưới sự ch đỉ ạo của giáo viên thực hiện một nhiệm
vụ học tập mang tính phức hợp với hình thức làm việc nhóm là chủ yếu.
Nhiệm vụ này được thực hiện với tính tự lực cao trong quá trình học tập, tạo
ra những sản phẩm có thể trình bày, giới thiệu”.
Tác giả Trịnh Văn Biều, Phan Đồng Châu Thủy, Trịnh Lê Hồng Phương thì
coi d y h c d án “là mạ ọ ự ột hình thức dạy học hay phương pháp dạy học phức
hợp trong đó dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học tiếp thu kiến thức
và hình thành kĩ năng thông qua việc giải quyết một bài tập tình huống có thật
trong cuộc sống, theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lí luận và thực
hành và tạo ra sản phẩm cụ thể”.
D y h c d án đc nhi u tác gi coi là m t hình th c d y h c vì khi th cạ ọ ự ượ ề ả ộ ứ ạ ọ ự
hi n m t d án, có nhi u ph ng pháp d y h c c th đc s d ng. Tuyệ ộ ự ề ươ ạ ọ ụ ể ượ ử ụ
nhiên, khi không phân bi t gi a hình th c và ph ng pháp d y h c, ph ngệ ữ ứ ươ ạ ọ ươ
pháp d án - khi đó c n hi u là ph ng pháp d y h c theo nghĩa r ng, m tự ầ ể ươ ạ ọ ộ ộ
ph ng pháp d y h c ph c h p.ươ ạ ọ ứ ợ
D y h c d án là m t hình th c d y h c, trong đó ng i h c th c hi n m tạ ọ ự ộ ứ ạ ọ ườ ọ ự ệ ộ
nhi m v h c t p ph c h p, có s k t h p gi a lí thuy t và th c hành, có t oệ ụ ọ ậ ứ ợ ự ế ợ ữ ế ự ạ
ra các s n ph m có th gi i thi u. Nhi m v này đc ng i h c th c hi nả ẩ ể ớ ệ ệ ụ ượ ườ ọ ự ệ
v i tính t l c cao trong toàn b quá trình h c t p, t vi c xác đnh m c đích,ớ ự ự ộ ọ ậ ừ ệ ị ụ
l p k ho ch đn vi c th c hi n d án, ki m tra, đi u ch nh, đánh giá quáậ ế ạ ế ệ ự ệ ự ể ề ỉ
trình và k t qu th c hi n. Làm vi c nhóm là hình th c c b n c a d y h cế ả ự ệ ệ ứ ơ ả ủ ạ ọ
d ánự
Đc đi mặ ể
Trong các tài li u v d y h c d án có r t nhi u đc đi m đc đa ra. Cácệ ề ạ ọ ự ấ ề ặ ể ượ ư
nhà s ph m Mĩ đu th k XX, khi xác l p c s lí thuy t cho ph ng phápư ạ ầ ế ỉ ậ ơ ở ế ươ
d y h c này đã nêu ra 3 đc đi m c t lõi c a d y h c d án: đnh h ng h cạ ọ ặ ể ố ủ ạ ọ ự ị ướ ọ
sinh, đnh h ng th c ị ướ ự ti n và đnh h ng s n ph m. Có th c th hóa các đcễ ị ướ ả ẩ ể ụ ể ặ
đi m c a d y h c d án nh sau:ể ủ ạ ọ ự ư
- Đnh h ng th c ti n: Ch đ c a d án xu t phát t nh ng tình hu ngị ướ ự ễ ủ ề ủ ự ấ ừ ữ ố
c a th c ti n xã h i, th c ti n ngh nghi p cũng nh th c ti n đi s ng.ủ ự ễ ộ ự ễ ề ệ ư ự ễ ờ ố
Nhi m v c a d án c n ch a đng nh ng v n đ phù h p v i trình đ vàệ ụ ủ ự ầ ứ ự ữ ấ ề ợ ớ ộ
kh năng c a ng i h c.ả ủ ườ ọ
3
- Có ý nghĩa th c ti n xã h i: Các d án h c t p góp ph n g n vi c h c t pự ễ ộ ự ọ ậ ầ ắ ệ ọ ậ
trong nhà tr ng v i th c ti n đi s ng, xã h i. Trong nh ng tr ng h p líườ ớ ự ễ ờ ố ộ ữ ườ ợ
t ng, vi c th c ti n các d án có th mang l i nh ng tác đng xã h i tíchưở ệ ự ễ ự ể ạ ữ ộ ộ
c c.ự
- Đnh h ng h ng thú ng i h c: H c sinh đc tham gia ch n đ tài, n iị ướ ứ ườ ọ ọ ượ ọ ề ộ
dung h c t p phù h p v i kh năng và h ng thú cá nhân. Ngoài ra, h ng thúọ ậ ợ ớ ả ứ ứ
c a ng i h c c n đc ti p t c phát tri n trong quá trình th c hi n d án.ủ ườ ọ ầ ượ ế ụ ể ự ệ ự
- Tính ph c h p: N i dung d án có s k t h p tri th c c a nhi u lĩnh v cứ ợ ộ ự ự ế ợ ứ ủ ề ự
ho c môn h c khác nhau nh m gi i quy t m t v n đ mang tính ph c h p.ặ ọ ằ ả ế ộ ấ ề ứ ợ
- Đnh h ng hành đng: Trong quá trình th c hi n d án có s k t h p gi aị ướ ộ ự ệ ự ự ế ợ ữ
nghiên c u lí thuy t và v n d ng lĩ thuy t vào trong ho t đng th c ti n,ứ ế ậ ụ ế ạ ộ ự ễ
th c hành. Thông qua đó, ki m tra, c ng c , m r ng hi u bi t lí thuy tự ể ủ ố ở ộ ể ế ế
cũng nh rèn luy n kĩ năng hành đng, kinh nghi m th c ti n c a ng iư ệ ộ ệ ự ễ ủ ườ
h c.ọ
- Tính t l c cao c a ng i h c: Trong d y h c d án, ng i h c c n thamự ự ủ ườ ọ ạ ọ ự ườ ọ ầ
gia tích c c và t l c vào các giai đo n c a quá trình d y h c. Đi u đó cũngự ự ự ạ ủ ạ ọ ề
đòi h i và khuy n khích tính trách nhi m, s sáng t o c a ng i h c. Giáoỏ ế ệ ự ạ ủ ườ ọ
viên ch y u đóng vai trò t v n, h ng d n, giúp đ. Tuy nhiên, m c đ tủ ế ư ấ ướ ẫ ỡ ứ ộ ự
l c c n phù h p v i kinh nghi m, kh năng c a h c sinh và m c đ khóự ầ ợ ớ ệ ả ủ ọ ứ ộ
khăn c a nhi m v .ủ ệ ụ
- C ng tác làm vi c: Các d án h c t p th ng đc th c hi n theo nhóm,ộ ệ ự ọ ậ ườ ượ ự ệ
trong đó có s c ng tác làm vi c và s phân công công vi c gi a các thànhự ộ ệ ự ệ ữ
viên trong nhóm. D y h c d án đòi h i và rèn luy n tính s n sàng và kĩạ ọ ự ỏ ệ ẵ
thu t c ng tác làm vi c gi a các thành viên tham gia, gi a h c sinh và giáoậ ộ ệ ữ ữ ọ
viên cũng nh các l c l ng xã h i khác tham gia trong d án. Đc đi m nàyư ự ượ ộ ự ặ ể
còn đc g i là h c t p mang tính xã h i.ượ ọ ọ ậ ộ
- Đnh h ng s n ph m: Trong quá trình th c hi n d án, các s n ph mị ướ ả ẩ ự ệ ự ả ẩ
đc t o ra. S n ph m c a d án không gi i h n trong nh ng thu ho ch líượ ạ ả ẩ ủ ự ớ ạ ữ ạ
thuy t, mà trong đa s tr ng h p các d án h c t p t o ra nh ng s n ph mế ố ườ ợ ự ọ ậ ạ ữ ả ẩ
v t ch t thông qua ho t đng th c ti n, th c hành. Nh ng s n ph m này cóậ ấ ạ ộ ự ễ ự ữ ả ẩ
th s d ng, công b , gi i thi u.ể ử ụ ố ớ ệ
Phân lo iạ
D y h c d án có th đc phân lo i theo nhi u ph ng di n khác nhau.ạ ọ ự ể ượ ạ ề ươ ệ
Sau đây là m t s cách phân lo i d y h c theo d án:ộ ố ạ ạ ọ ự
- Phân lo i theo chuyên môn:ạ
+ D án trong m t môn h c: tr ng tâm n i dung n m trong m t môn h c.ự ộ ọ ọ ộ ằ ộ ọ
+ D án liên môn: tr ng tâm n i dung n m nhi u môn khác nhau.ự ọ ộ ằ ở ề
4
+ D án ngoài chuyên môn: là các d án không ph thu c tr c ti p vào cácự ự ụ ộ ự ế
môn h c, ví d d án chu n b cho các l h i trong tr ng.ọ ụ ự ẩ ị ễ ộ ườ
- Phân lo i theo s tham gia c a ng i h c: d án cho nhóm h c sinh, d ánạ ự ủ ườ ọ ự ọ ự
cá nhân. D án dành cho nhóm h c sinh là hình th c d án d y h c ch y u.ự ọ ứ ự ạ ọ ủ ế
Trong tr ng ph thông còn có d án toàn tr ng, d án dành cho m t kh iườ ổ ự ườ ự ộ ố
l p, d án cho m t l p h c.ớ ự ộ ớ ọ
- Phân lo i theo s tham gia c a giáo viên: d án d i s h ng d n c aạ ự ủ ự ướ ự ướ ẫ ủ
m t giáo viên, d án v i s c ng tác h ng d n c a nhi u giáo viên.ộ ự ớ ự ộ ướ ẫ ủ ề
- Phân lo i theo qu th i gian: K.Frey đ ngh phân chia nh sau:ạ ỹ ờ ề ị ư
+ D án nh : th c hi n trong m t s gi h c,có th t 2 - 6 gi h c.ự ỏ ự ệ ộ ố ờ ọ ể ừ ờ ọ
+ D án trung bình: d án trong m t ho c m t s ngày (“Ngày d án”),ự ự ộ ặ ộ ố ự
nh ng gi i h n là m t tu n ho c 40 gi h c.ư ớ ạ ộ ầ ặ ờ ọ
+ D án l n: d án th c hi n v i qu th i gian l n, t i thi u là m t tu nự ớ ự ự ệ ớ ỹ ờ ớ ố ể ộ ầ
(hay 40 gi h c), có th kéo dài nhi u tu n (“Tu n d án”).ờ ọ ể ề ầ ầ ự
Cách phân chia theo th i gian này th ng áp d ng tr ng ph thông. Trongờ ườ ụ ở ườ ổ
đào t o đi h c, có th quy đnh qu th i gian l n h n.ạ ạ ọ ể ị ỹ ờ ớ ơ
- Phân lo i theo nhi m v :ạ ệ ụ
D a theo nhi m v tr ng tâm c a d án, có th phân lo i các d án theo cácự ệ ụ ọ ủ ự ể ạ ự
d ng sau:ạ
+ D án tìm hi u: là d án kh o sát th c tr ng đi t ng.ự ể ự ả ự ạ ố ượ
+ D án nghiên c u: nh m gi i quy t các v n đ, gi i thích các hi n t ng,ự ứ ằ ả ế ấ ề ả ệ ượ
quá trình.
+ D án th c hành: có th g i là d án ki n t o s n ph m, tr ng tâm là vi cự ự ể ọ ự ế ạ ả ẩ ọ ệ
t o ra các s n ph m v t ch t ho c th c hi n m t k ho ch hành đng th cạ ả ẩ ậ ấ ặ ự ệ ộ ế ạ ộ ự
ti n, nh m th c hi n nh ng nhi m v nh trang trí, tr ng bày, bi u di n,ễ ằ ự ệ ữ ệ ụ ư ư ể ễ
sáng tác.
+ D án h n h p: là các d án có n i dung k t h p các d ng nêu trên.ự ỗ ợ ự ộ ế ợ ạ
Các lo i d án trên không hoàn toàn tách bi t v i nhau. Trong t ng lĩnh v cạ ự ệ ớ ừ ự
chuyên môn có th phân lo i các d ng d án theo đc thù riêng.ể ạ ạ ự ặ
7.1.2. Tác d ng c a d y h c d ánụ ủ ạ ọ ự
a. D y h c d án làm cho n i dung h c t p tr nên có ý nghĩa h nạ ọ ự ộ ọ ậ ở ơ
-Trong d y h c d án, n i dung h c t p tr nên có ý nghĩa h n b i vì nóạ ọ ự ộ ọ ậ ở ơ ở
đc tích h p v i các v n đ c a đi s ng th c, t đó kích thích h ng thúượ ợ ớ ấ ề ủ ờ ố ự ừ ứ
h c t p c a ng i h c.ọ ậ ủ ườ ọ
-D y h c d án g n lý thuy t v i th c hành, t duy và hành đng, nhàạ ọ ự ắ ế ớ ự ư ộ
tr ng và xã h i, giúp vi c h c t p trong nhà tr ng gi ng h n v i vi c h cườ ộ ệ ọ ậ ườ ố ơ ớ ệ ọ
t p trong th gi i th t.ậ ế ớ ậ
5
