SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHÊ AN
TRƯƠ
NG THPT THA
I HO
A
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“ỨNG DỤNG CHUYỂN ĐỔI SỐ ĐỂ THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG LUYỆN TẬP, KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ PHẦN ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN
LỚP 10 THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC
HỌC SINH NHẰM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY”
Lĩnh vực: Địa lý
Tác giả: Trần Yến Phương - Tổ trưởng chuyên môn
Giáo viên môn: Địa lí
Số điện thoại: 0886 668 166
Năm 2024
1
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
CNTT
Công nghệ thông tin
BGD&ĐT
Bộ Giáo dục & Đào tạo
SKKN
Sáng kiến kinh nghiệm
THPT
Trung học phổ thông
HS
Học sinh
GV
Giáo viên
GG
Google
PCNL
Phẩm chất, năng lực
GDPT
Giáo dục phổ thông
KN
Kỹ năng
Tn
Thực nghiệm
MS PPT
Microsof powerpoint
ĐC
Đối chứng
KTĐG
Kiểm tra đánh giá
2
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài.
Với sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, chuyển đổi số
chính là xu hướng của xã hội nói chung và lĩnh vực giáo dục nói riêng. Việc áp dụng
công nghệ vào giáo dục có vai trò vô cùng to lớn, tạo nên nhiều bước ngoặt phát
triển, mở ra nhiều phương thức giáo dục mới thông minh, hiệu quả hơn và đồng thời
tiết kiệm chi phí cho người học. Đến nay, xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục đã
và đang tác động sâu sắc đến con người. Tại quyết định số 131/QĐ-TTg của thủ
tướng Chính Phủ: Phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin
và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022 - 2025, định hướng
đến năm 2030” có hiệu lực từ ngày 5/01/2022: Theo đó, Giáo dục là lĩnh vực
được ưu tiên chuyển đổi số thứ 2 sau lĩnh vực y tế. Điều này cho thấy, tầm quan
trọng của giáo dục và chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục đóng vai trò hết sức
quan trọng không chỉ đối với ngành mà còn tác động rất lớn đối với đất nước. Ứng
dụng chuyển đổi số sẽ tạo ra mô hình giáo dục thông minh, từ đó giúp việc học, hấp
thụ kiến thức của người học trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Sự bùng nổ của các
nền tảng công nghệ đã tạo điều kiện thuận lợi để truyền đạt kiến thức và phát triển
được khả năng tự học của người học mà không bị giới hạn về thời gian cũng như
không gian. Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số đòi hỏi người lao động phải có
năng lực số. Và trường học số chính là nơi đào tạo, bồi dưỡng và phát triển năng lực
thiết yếu đó.
Những năm gần đây, ngành giáo dục Việt Nam rất quan tâm đến việc ứng
dụng chuyển đổi số vào hoạt động giảng dạy. Đẩy mạnh chuyển đổi số là một
trong 12 nhiệm vụ giáo dục trọng tâm được Bộ GD&ĐT xác định tập trung thực
hiện trong năm học mới, 2023-2024. Việc chuyển đổi số thời gian qua, ngành giáo
dục cũng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Việc này đã dần thay đổi
phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá truyền thống sang xu thế tích cực, hiện
đại, hiệu quả, giúp người dạy và người học phát huy được khả năng tư duy, sáng
tạo, sự chủ động và phát triển được nhiều năng lực trong quá trình học tập. Từ
mô hình lớp học tập trung đã dần chuyển sang mô hình dạy học trực tuyến, sử dụng
công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ các hoạt động giảng dạy và học tập.
Qua đó, người học có thể tiếp cận tri thức mọi nơi, mọi lúc, có thể chủ động trong
việc học tập và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Đặc biệt, công nghệ thông tin cũng
góp phần vào quá trình kiểm tra đánh giá học sinh một cách tối ưu nhất, thuận tiện
nhất ngay trên những lớp học ảo. Như vậy, sự bùng nổ về công nghệ thông tin
trong giáo dục đã, đang và sẽ tạo ra những phương thức giáo dục phi truyền thống,
thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của nền giáo dục mang tính chuyển đổi sâu sắc vì
con người và mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành giáo dục. Xu hướng giáo dục
đang dần thay đổi: thông minh hơn, nhanh nhạy hơn và tốn ít chi phí hơn.
Chuyển đổi số dần hiện hữu trong các cơ sở giáo dục, mỗi thầy cô và học trò.
3
Không chỉ tạo chuyển biến tích cực trong ngành Giáo dục, chuyển đổi số còn là cơ
hội để trường học vùng khó xóa khoảng cách trong tiếp cận công nghệ, tri thức cho
học trò.
Cùng với quá trình dạy học thì hoạt động luyện tập, kiểm tra đánh giá kết quả
học tập của người học cũng cần được đổi mới: không chỉ là khả năng ghi nhớ kiến thức
mà cần kiểm tra khả năng vận dụng các kiến thức đã học để tự liên hệ, tự phân tích
và bày tỏ chính kiến của bản thân về các vấn đề, tình huống nảy sinh trong cuộc sống.
Qua đó, thúc đẩy học sinh hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của bản thân.
Hình thức kiểm tra đánh giá cũng cần phải thay đổi, không chỉ kiểm tra trên giấy,
trên lớp học mà giáo viên có thể sử dụng nhiều hình thức khác nhau, nhiều địa
điểm khác nhau. Đặc biệt không chỉ giáo viên mới kiểm tra được học sinh mà các
em tự kiểm tra bản thân, kiểm tra lẫn nhau, kiểm tra ngay sau khi làm bài...Tất cả là
nhờ các ứng dụng CNTT chuyển đổi số. Bên cạnh đó hoạt động dạy học, kiểm tra,
đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất năng lực còn có thể giúp giáo viên nắm
bắt được tâm tư tình cảm, nguyện vọng của học sinh, các phẩm chất năng lực của
học sinh, ý thức của học sinh, từ đó giúp giáo viên biết điều chỉnh trong quá trình
giảng dạy và KTĐG học sinh.
Xuất phát từ những lý do trên, sau một thời gian dài nghiên cứu, trực tiếp
giảng dạy, áp dụng vào hoạt động dạy học, kiểm tra đánh giá học sinh, tôi đã thu
được những kết quả nhất định. Vì vậy, tôi lựa chọn đề tài: “Ứng dụng chuyển đổi
số để thiết kế và tổ chức hoạt động luyện tập, kiểm tra đánh giá phần địa lí tự
nhiên lớp 10 theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh nhằm đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay” với mong muốn nghiên cứu
sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng các phần mềm CNTT nhằm góp phần
nâng cao chất lượng và hiệu quả trong hoạt động dạ y học, KTĐG học sinh
ở trường phổ thông nói chung và môn địa lí nói riêng.
2. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài
- Làm rõ cơ sở lý luận về một số nội dung chính liên quan đến dạy học theo
hướng phát triển năng lực và chuyển đổi số.
- Điều tra thực trạng của giáo viên bộ môn Địa lí trong đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng phát triển năng lực và chuyển đổi số
- Thiết kế tương đối hoàn chỉnh đề luyện tập trắc nghiệm và tự luận liên quan
đến các chủ đề phần địa lí tự nhiên lớp 10 bằng cách áp dụng chuyển đổi số vào dạy
học theo hướng phát triển năng lực vận dụng công nghệ số để lan tỏa các phương pháp
dạy học tích cực cho giáo viên bộ môn Địa Lí nói riêng và giáo viên các môn nói
chung, từ đó vận dụng cho nhiều bài học khác đáp ứng yêu cầu đổi mới của ngành
giáo dục.
3. Đóng góp mới của đề tài
4
- Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận về phát triển năng lực số cho học sinh
và cho giáo viên.
- Thông qua quá trình dạy học, tác giả đã tìm hiểu, thiết kế và ứng dụng khá
thành công CNTT chuyển đổi số trong hoạt động luyện tập, KTĐG phần địa lí tự
nhiên lớp 10 nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT trên địa bàn
Thị xã Thái Hòa và Huyện Nghĩa Đàn một cách tương đối đầy đủ và cụ thể.
- Tạo ra ngân hàng đề luyện tập có ứng dụng CNTT cho học sinh học tập và
là tư liệu cho đồng nghiệp tham khảo, áp dụng vào giảng dạy nhằm đem lại hiệu quả
dạy học cao hơn, giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển
năng lực; đồng thời việc áp dụng CNTT vào phần luyện tập còn có khả năng tạo ra
hứng thú, say mê và kích thích sự chờ đợi học sinh để được học tập tiết địa lí mà
phương pháp dạy học truyền thống không thể đem lại.
- Đây cũng là đề tài đầu tiên nghiên cứu và vận dụng khá đa dạng hình thức,
phương pháp luyện tập, KTĐG môn địa lí cấp THPT phần địa lí tự nhiên lớp 10 có
ứng dụng CNTT, giúp giáo viên và học sinh tiếp cận CNTT, chuyển đổi số, nắm
bắt, theo kịp với xu thế của thế giới hiện nay.
- Bên cạnh đó, khi GV ứng dụng CNTT vào luyện tập, KTĐG bản thân giáo
viên sẽ tổng hợp và lưu trữ dễ dàng thông tin hoạt động học tập của học sinh (tích
cực hoặc tiến bộ hay không), đồng thời thông qua kết quả đạt được ở mỗi lần luyện
tập giúp giáo viên và học sinh sẽ điều chỉnh kịp thời nhất quá trình dạy và học.
- Đề tài cũng đã xây dựng và thực hiện thành công những công cụ kiểm tra
đánh giá không chỉ bằng câu hỏi, bài tập mà còn sử dụng bảng đánh giá PCNL cụ
thể cho học sinh, xây dựng được các tiêu chí đánh giá sau mỗi hoạt động của HS,
giúp cho giáo viên đánh giá được học sinh, học sinh đánh giá được học sinh, học sinh
tự đánh giá bản thân mình một cách chính xác. Từ đó, giúp học sinh hiểu ra quá trình
luyện tập, kiểm tra đánh giá là một quá trình học tập của bản thân chứ không phải chỉ
của riêng giáo viên.
- Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn địa lí nói riêng và tạo ra sự
thành công cho chương trình giáo dục tổng thể năm 2018 nói chung.
4. Đối tượng, phạm vi, thời gian nghiên cứu.
4.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
Đề tài ứng dụng chuyển đổi số để thiết kế và tổ chức hoạt động luyện tập,
kiểm tra đánh giá được áp dụng trong chương trình địa lí lớp 10 phần địa lí tự nhiên.
Đối tượng nghiên cứu là HS và GV tại các trường THPT trên địa bàn Thị xã
Thái Hòa (THPT Thái Hòa, THPT Đông Hiếu, THPT Tây Hiếu) và huyện Nghĩa
Đàn (THPT Cờ Đỏ, THPT 1.5).
4.2. Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 9 năm 2022 cho đến tháng 5 năm 2024.
