I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ nói chung và
ngành Tin học nói riêng, với những tính năng ưu việt thì Tin học là một phẩn
không thể thiếu được trong cuộc sống hiện này. Đảng và nhà nước đang xây dựng
và phát triển xã hội đã xác định được tầm quan trọng của Tin học và công nghệ
thông tin. Đất nước ta đang trên đà phát triển, đòi hỏi người lao động phải không
ngừng nâng cao về tri thức để đáp ứng với sự thay đổi và phát triển của xã hội.
Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên ngành giáo dục đã đưa môn
Tin học vào trong nhà trường. Bắt đầu là môn tự chọn và hiện nay trong chương
trình GDPT 2018 đã đưa môn Tin học vào là môn bắt buộc trong trường tiểu học.
Ngay từ bậc tiểu học, học sinh được tiếp xúc với môn Tin học để làm quen dần với
lĩnh vực CNTT, tạo nền móng ban đầu để học lên những phần nâng cao trong các
cấp học tiếp theo. Môn tin học là môn học mới đối với các em học sinh nhưng sau
một thời gian học và tiếp xúc với máy tính, các em đã trở nên yêu thích, say mê với
môn học này. Do vậy tôi luôn kích thích sự tò mò, hứng thú ở các em, đặc biệt là
trong giờ lý thuyết và cả trong giờ thực hành. Các em biết vận dụng vào các môn
học khác, đặc biệt máy tính là phương tiện cực ký hữu ích trong việc tìm tòi kiến
thức, thử sức với các cuộc thi như Trạng nguyên tiếng việt, IOE, Violympic, …
Xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn, môn tin học ở trường tiểu học bước đầu
để học sinh làm quen với một số kiến thức cơ bản về CNTT như: một số bộ phận
của máy tính, một số thuật ngữ thông dụng, rèn kĩ năng sử dụng máy tính,…. Môn
tin học giúp học sinh hình thành một số phẩm chất và năng lực cần thiết như:
- Góp phần hình thành ý thức và tư duy máy tính
- Bước đầu hình thành năng lực tổ chức và xử lý thông tin
- Có ý thức thói quen sử dụng máy tính trong học tập, lao động xã hội hiện đại
- Có thái độ tích cực khi sử dụng máy tính
- Hiểu khả năng sử dụng CNTT trong hoạt động học tập
- Có ý thức tìm hiểu CNTT trong các hoạt động xã hội
Mặc dù với số đông học sinh đều là gia đình khá giả, phụ huynh rất quan tâm
đến việc học của các em, ở nhà các em đã có máy tính. Song tôi vẫn băn khoăn, lo
lắng làm sao để giúp các em có thể tiếp thu được bài và học tập tốt hơn trong điều
kiện dịch bệnh Covid -19 đang hoành hành khắp nơi trên thế giới. Là giáo viên tin
học tôi luôn trăn trở làm sao để các em hứng thú tìm tòi máy tính, sử dụng nhanh
2
và linh hoạt các bộ phận của máy tính, đặc biệt là các em học sinh lớp 3, đa số các
em đều mới chỉ được làm quen sơ sơ qua hình ảnh hoặc được bố mẹ cho sử dụng ở
nhà nhưng chưa bài bản; các em chưa hiểu rõ về máy tính, chưa biết máy tính hoạt
động như thế nào,… Vì vậy tôi mạnh dạn chia sẻ một số ý kiến cũng như suy nghĩ
của mình thông qua sang kiến “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 học tốt môn
Tin học”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu: Khi thực hiện sáng kiến này, qua thực tế giảng dạy trên lớp, bản
thân tôi muốn đưa ra một số biện pháp cho học sinh lớp 3 nhằm nâng cao chất
lượng môn Tin học. Qua đó tôi cũng đề xuất một số giải pháp để khắc phục hạn chế
cũng như ưu điểm khi giảng dạy môn tin học lớp 3.
- Nhiệm vụ:
+ Học sinh có hiểu biết ban đầu về Tin học và ứng dụng Tin học trong học tập
và đời sống.
+ Có khả năng ứng dụng Tin học vào các môn học khác, trong hoạt động vui
chơi giải trí, tìm kiếm tư liệu phù hợp để học tập.
+ Bước đầu làm quen với cách giải quyết vấn đề có sử dụng công cụ tin học.
Góp phần rèn luyện một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kì
công nghệ 4.0.
3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 3 trường tiểu học Lê Lợi – thị trấn Quảng Phú – huyện Cư M’gar
– tỉnh Đắk Lắk
4. Giới hạn của đề tài
Nghiên cứu về biện pháp thay đổi phương pháp dạy học, giảng dạy các phần
mềm có trong chương trình tin học lớp 3.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện sang kiến này, tôi đã áp dụng và phối hợp các
phương pháp sau:
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Đọc các tài liệu, sách báo, truy cập internet nói về các phương pháp nghiên
cứu, phương pháp dạy học sinh tiểu học
3
- Tham khảo các bài viết, SKKN của các tác giả đăng trên báo đài, internet
hoặc các anh chị ở trường bạn.
- Nghiên cứu các báo cáo tổng kết phong trào, chueyen môn và các SKKN có
liên quan của anh chị qua từng năm học trước.
b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: thông qua kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ
và bài mới)
- Phương pháp điều tra: phỏng vấn các em học sinh lớp 3.
- Phương pháp vấn đáp: trao đổi giữa các giáo viên dạy khối 3 về những khó
khan và thuận lợi khi thực hiện dạy tin học ở lớp 3; trao đổi giữa cô và trò khi
giảng dạy trên lớp
- Phương pháp thực hành
- Phương pháp dạy thực nghiệm: tiến hành dạy thực nghiệm trên lớp 3 để tìm
hiểu kết quả.
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động: giáo viên phải thường
xuyên theo dõi các hoạt động của học sinh trong qua trình thực hiện để kịp thời
nắm bắt và giải quyết các tình huống đặt ra sao cho có kết quả tốt nhất.
Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu sáng kiến này tôi còn phối hợp nhiều
phương pháp khác như: tổ chức trò chơi, các thủ thuật thực hành khác…
4
II.PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Trong thời kì công nghệ 4.0 như hiện nay, CNTT là vô cùng quan trọng.
Trong guồng quay nhanh chóng của công nghệ, đòi hỏi giáo dục phải đem lại cho
học sinh tư duy, khả năng sáng tạo, thích ứng với nhu cầu thách thức hiện nay của
cuộc sống. Các phương pháp giáo dục cũ đã không còn phù hợp, với phương châm
“đưa người học làm trung tâm”. Đảng và nhà nước ta cũng đã có những chủ trương
chính sách đầu tư và phát triển ứng dụng Tin học. Chúng ta đều thấy rằng Tin học
được áp dụng hầu hết ở các lĩnh vực từ học tập, làm việc đến giải trí. Đưa môn Tin
học trở thành môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở bậc
tiểu học hiện nay. Một số thông tư, chỉ thị ban hành như:
+ Thông tư số 14/2002/TT-BGD&ĐT ngày 1/4/2002 về việc hướng dẫn quán
triệt chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông
+ Chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo ứng dụng
CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ: “Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT,
ứng dụng và phát triển CNTT trong GD&ĐT sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong
quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản
lý giáo dục”. Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: tổ chức tốt việc
dạy và học tin học ở tất các các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin học
trong nhà trường …
+ Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TTg ngày 9/12/2000 về
việc đổi mới giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích cực áp dụng một
cách sang tạo các phương pháp tiên tiến, ứng dụng CNTT vào dạy học
+ Văn bản hợp nhất số 03/VBHN-BGDĐT ngày 28/9/2016 về ban hành quy
định đánh giá học sinh tiểu học.
+ Công văn 958/SGDĐT-GDTH về việc tổ chức dạy học môn Tin học trong
trường tiểu học của Sở GD&ĐT Đắk Lắk ngày 24/08/2015
Mục đích của việc ứng dụng CNTT vào nhà trường là sử dụng CNTT như một
công cụ lao động trí tuệ, giúp lãnh đạo nhà trường quản lý nâng cao chất lượng nhà
trường, giúp các thầy cô giáo nâng cao chất lựng giảng dạy, trang bị thêm kiến thức
về CNTT, học sinh sử dụng máy tính như một công cụ học tập nhằm nâng cao chất
lượng học tập, góp phần rèn luyện cho học sinh một số phẩm chất cần thiết của
người lao động trong thời kì công nghệ 4.0.
Trường học là nơi trẻ em được hình thành và phát triển nhân cách toàn diện
nhất. Ở đó các em được quan tâm, chỉ bảo của các thầy cô giáo, sự tận tình giúp đỡ
5
của bạn bè và được sống trong tập thể. Các em sẽ có điều kiện để phát triển trí tuệ
và năng khiếu cuả bản thân. Đến trường các em sẽ được tham gia vào các hoạt
động tập thể và còn được học tập nhiều môn học khác nhau trong đó có môn Tin
học.
Trước vấn đề đó, người giáo viên phải không ngừng học hỏi tìm tòi khám phá,
khai thác và xây dựng nghiên cứu phối hợp các phương pháp dạy học khác nhau
sao cho phù hợp với từng bài học, từng đối tượng học sinh theo hướng chủ động tư
duy, sáng tạo. Giáo viên phải nỗ lực học tập, sự say mê với nghề và cùng đồng lòng
quyết tâm cao thì mới đạt được những yêu cầu của công việc. Vì vậy với suy nghĩ
của mình, tôi đưa ra một số biện pháp với mong muốn góp phần tra đổi kinh
nghiệm, chia sẻ để học tập lẫn nhau cùng tiến bộ. Đó là mục đích và nội dung
hướng tới của sáng kiến kinh nghiệm này.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
a. Thuận lợi
- Trường nơi tôi công tác là trường Tiểu học Lê Lợi được đóng tại địa bàn thị
trấn Quảng Phú, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. Trường đã được công nhận là
trường chuẩn quốc gia mức độ 1 vào năm 2017 nên được chính quyền sở tại quan
tâm và chú trọng phát triển cơ sở vật chất. Tin học là một môn học tự chọn nhưng
ban giám hiệu nhà trường đã tạo điều kiện để học sinh có thể học từ khối lớp 3, có
một phòng máy tính để thực hành, có đủ máy để 2em / một máy tính để có thể thực
hành; có một màn hình tivi lớn để chiếu.
- Giáo viên: trường có giáo viên chuyên, được đào tạo bài bản về Tin học đáp
ứng đầy đủ yêu cầu dạy và học môn Tin học trong bậc tiểu học
- Học sinh: vì là môn học trực quan sinh động, môn học khám phá nhiều lĩnh
vực nên học sinh rất hào hứng, nhất là trong các tiết thực hành.
b. Khó khăn
* Thực trạng hoạt động dạy học môn Tin học
Để tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy môn Tin học, tôi tiến hành khảo sát lấy
ý kiến 65 học sinh lớp 3, về sự hứng thú khi học với các phương pháp truyền thống,
giáo viên giảng dạy, giải thích làm mẫu, sau đó yêu cầu học sinh thực hành các bài
tập, kết quả được tổng hợp bên dưới:
Bảng 2.1. Tổng hợp đánh giá của các em về hứng thú trong học môn Tin học
