BI N PHÁP NÂNG CAO CH T L NG K NĂNG VI T VĂN MIÊUỆ Ấ ƯỢ Ỹ Ế
T CÂY C I CHO H C SINH L P 4Ả Ố Ọ Ớ
Giáo viên d thiự: NGUY N TH H NGỄ Ị ƯƠ
Ph n hành đc giaoầ ượ : Gi ng d y Toán, TV, CN 4Aả ạ
1. Đánh giá th c tr ng:ự ạ
1.1 Thu n l iậ ợ :
- Nhà tr ng luôn quan tâm, ch đo th c hi n công tác chuyên môn có hi uườ ỉ ạ ự ệ ệ
qu , góp ph n nâng cao tay ngh cho GV.ả ầ ề
- Giáo viên đu đc trang b đy đ tài li u d y h c, các ph ng ti n d yề ượ ị ầ ủ ệ ạ ọ ươ ệ ạ
h c h tr khác. Đi ngũ giáo viên có năng l c, yêu ngh đã áp d ng ph ngọ ỗ ợ ộ ự ề ụ ươ
pháp d y h c phát huy tính tích c c, ch đng, sáng t o c a h c sinh m tạ ọ ự ủ ộ ạ ủ ọ ộ
cách linh ho t và hi u qu .ạ ệ ả
- T l p 2, 3 h c sinh đã đc luy n t p quan sát và tr l i câu h i đ làm quenừ ớ ọ ượ ệ ậ ả ờ ỏ ể
v i văn miêu t , đã bi t cách luy n t p d i s h ng d n c a giáo viên đ tớ ả ế ệ ậ ướ ự ướ ẫ ủ ể ự
chi m lĩnh tri th c.ế ứ
- Đi t ng miêu t cây c i khá g n gũi v i h c sinh nông thôn (cây bàng, câyố ượ ả ố ầ ớ ọ
ph ng, ...)ượ
- Đc đi m tâm lí h c sinh ti u h c có tâm h n trong sáng, th ngây, giàu c mặ ể ọ ể ọ ồ ơ ả
xúc và s c sáng t o. Th gi i c a các em là th gi i c tích. Nh ng đ v t, conứ ạ ế ớ ủ ế ớ ổ ữ ồ ậ
v t, cây c i là nh ng ng i b n thân thi t, g n gũi, các em có th tâm s , chiaậ ố ữ ườ ạ ế ầ ể ự
s tình c m c a mình. Đc đi m tâm lí này r t thu n l i cho vi c kh i g i cácẻ ả ủ ặ ể ấ ậ ợ ệ ơ ợ ở
em nh ng c m xúc miêu t b t ng , thú v ,... ữ ả ả ấ ờ ị
1.2 Khó khăn:
* V phía giáo viên:ề
- Th i l ng đ giáo viên d y T p làm văn trong t ng tu n là không nhi u.ờ ượ ể ạ ậ ừ ầ ề
- T p làm văn la môt phân môn kho, đoi hoi phai tông h p đc kiên th c, ậ " # # # ơ" ươ" ư
phai thê hiên s rung cam ca nhân, phai biêt thê hiên tiêng me đe môt cach trong # # " ư" # # # " " # "
sang. Trong qua trinh giang day, hai thai c c th ng xay ra: # " ư" ươ #
+ Hoăc h ng dân chung chung đê hoc sinh t may mo. " ươ # " ư"
+ Hoăc dung “văn mâu”, hoc sinh c viêc sao chep. " " ư "
* V phía h c sinh:ề ọ
- Các em là con nhà thu n nông. nhà, nhi u em không nh n đc s giúpầ Ở ề ậ ượ ự
đ c a anh ch ho c cha m m i khi các em g p khó khăn trong quá trình quanỡ ủ ị ặ ẹ ỗ ặ
sát, l p dàn ý hay vi t bài văn miêu t .ậ ế ả
- M t s em v n t còn r t h n ch , thi u tài li u tham kh o nên nh h ngộ ố ố ừ ấ ạ ế ế ệ ả ả ưở
r t nhi u đn vi c vi t bài văn miêu t cây c i.ấ ề ế ệ ế ả ố
- l p 2,3 các em đã bi t t p quan sát và tr l i câu h i đ làm quen vi t vănỞ ớ ế ậ ả ờ ỏ ể ế
miêu t cây c i. Nh ng lên l p 4, các em m i b t đu h c cách l p dàn ý,ả ố ư ớ ớ ắ ầ ọ ậ
d ng đo n và vi t thành đo n văn hoàn ch nh. H n n a, kh năng ngôn ngự ạ ế ạ ỉ ơ ữ ả ữ
c a các em còn h n ch . M i bài văn miêu t hay l i đòi h i kh năng t ngủ ạ ế ỗ ả ạ ỏ ả ưở
t ng và s d ng ngôn ng di n đt th t sinh đng. Th c t cho th y, đa sượ ử ụ ữ ễ ạ ậ ộ ự ế ấ ố
h c sinh l p 4 vi t văn miêu t ch a hay, hình nh trong bài văn ch a g i tọ ớ ế ả ư ả ư ợ ả
ho c là sao chép nh ng bài văn m u. ặ ữ ẫ
* Kh o sát th c t :ả ự ế
Qua th ng kê v ch t l ng vi t văn miêu t cây c i c a h c sinh đuố ề ấ ượ ế ả ố ủ ọ ầ
năm h c v i đ bài: ọ ớ ề Hãy t m t cây sân tr ng g n v i nhi u k ni m c aả ộ ở ườ ắ ớ ề ỷ ệ ủ
em; tôi thu đc k t qu c th nh sau :ượ ế ả ụ ể ư
S HSố
24
Đt đi m 9-10ạ ể Đt đi m 7-8ạ ể Đt đi m 5-ạ ể
6Đt đi m <5ạ ể
SL % SL % SL % SL %
1 4,2 7 29,1 15 62,5 1 4,2
- Đc bài văn miêu t c a các em, tôi th y các em vi t còn nghèo c m xúc,ọ ả ủ ấ ế ả
lan man, dài dòng, l ng c ng, không l t t đc đi t ng miêu t .ủ ủ ộ ả ượ ố ượ ả
- Nhi u em mu n b t ch c cho bài văn hay h n đã s d ng bi n pháp soề ố ắ ướ ơ ử ụ ệ
sánh, nhân hóa m t cách tùy ti n. VD : ộ ệ Cây bàng hiên ngang nh siêu nhân.....ư
R cây to nh nh ng con sâu đang bò.ễ ư ữ
- H c sinh còn sai nhi u m i chính t và s d ng d u câu ch a h p lý.ọ ề ỗ ả ử ụ ấ ư ợ
1.3 Nguyên nhân th c tr ngự ạ
* V phía giáo viên:ề
- Giáo viên ch a t o đc h ng thú cho h c sinh khi d y phân môn T p làmư ạ ượ ứ ọ ạ ậ
văn. Giáo viên ch a kh i g i đc s ham h c, yêu thích miêu t cây c i, ...ư ơ ợ ượ ự ọ ả ố
ch a t o đc đng c h c văn miêu t các em.ư ạ ượ ộ ơ ọ ả ở
- Giáo viên ch a th c s chú ý đn vi c hình thành cho các em thói quen tíchư ự ự ế ệ
lu nh ng hi u bi t v th gi i t nhiên trong cu c s ng và trong văn h c,ỹ ữ ể ế ề ế ớ ự ộ ố ọ
ch a giúp các em tích lũy đc v n t .ư ượ ố ừ
- M t s giáo viên ch a th t s chú ý đn vi c d y h c sinh cách l p dàn ýộ ố ư ậ ự ế ệ ạ ọ ậ
cho m t bài văn.ộ
* V phía hoc sinh: ề
- H c sinh ng i h c văn đc bi t là làm bài t p v đt câu, vi t đo n văn vàọ ạ ọ ặ ệ ậ ề ặ ế ạ
h c phân môn T p làm văn.ọ ậ
- V n s ng, thói quen và kh năng tích lu nh ng hi u bi t v th gi i tố ố ả ỹ ữ ể ế ề ế ớ ự
nhiên trong cu c s ng và trong văn h c còn h n ch . ộ ố ọ ạ ế
- M c dù h c sinh đã đc th c hành luy n vi t câu, đo n văn ng n kháặ ọ ượ ự ệ ế ạ ắ
nhi u trong ch ng trình Ti ng Vi t 2, 3 và vi t bài văn có c u t o ba ph nề ươ ế ệ ế ấ ạ ầ
c a Ti ng Vi t 4 nh ng vi c vi t câu văn, đo n văn c a h c sinh còn r t h nủ ế ệ ư ệ ế ạ ủ ọ ấ ạ
ch . C th : V n t h c sinh còn nghèo nàn d n đn vi c s d ng t cònế ụ ể ố ừ ọ ẫ ế ệ ử ụ ừ
l p, ch a đúng. M t s h c sinh khá gi i cũng ch a chú ý m t cách “đúngặ ư ộ ố ọ ỏ ư ộ
m c” đn vi c t p vi t câu giàu giá tr ngh thu t. H c sinh còn r t h n chứ ế ệ ậ ế ị ệ ậ ọ ấ ạ ế
khi n i câu, t o đo n, liên k t đo n đ vi t thành bài văn hoàn ch nh.ố ạ ạ ế ạ ể ế ỉ
2. N i dung bi n phápộ ệ :
Bi n pháp 1ệ: T o đng c , h ng thú h c văn miêu t cho h c sinh.ạ ộ ơ ứ ọ ả ọ
Tr c h t, hãy t o tình hu ng khi n các em háo h c khám phá đi u thúướ ế ạ ố ế ứ ề
v trong đi t ng miêu t . VD: Giáo viên cho các em quan sát b c tranh câyị ố ượ ả ứ
hoa ph ng đang ra hoa đ r c và h i : ượ ỏ ự ỏ Quan sát tranh, em th y cây hoa cóấ
đc đi m gì mà nhà văn Xuân Di u đã ví “ nh muôn ngàn con b m th mặ ể ệ ư ướ ắ
đu khít nhau.”?ậ H c sinh s phân tích tìm ra đc đi m t ng đng c a bọ ẽ ặ ể ươ ồ ủ ộ
ph n nào đó c a cây hoa v i muôn ngàn con b m đu khít nhau. Qua đâyậ ủ ớ ướ ậ
cũng rèn cho các em óc quan sát tinh t , s liên t ng và t duy phân tích, kíchế ự ưở ư
thích các em suy lu n.ậ
D y h c sinh vi t văn miêu t cây c i ph i g n li n v i vi c hình thànhạ ọ ế ả ố ả ắ ề ớ ệ
nh ng kĩ năng s ng khác nh d y các em yêu quý, t ch c cho h c sinh tr ng,ữ ố ư ạ ổ ứ ọ ồ
chăm sóc và b o v cây... H c sinh đc trau d i v n s ng, bi t suy nghĩ, cóả ệ ọ ượ ồ ố ố ế
nh ng c m xúc, tình c m. T đó, m i d y các em cách th hi n suy nghĩ, tìnhữ ả ả ừ ớ ạ ể ệ
c m b ng ngôn ng nói, vi t.ả ằ ữ ế
Bi n pháp 2:ệ Giúp h c sinh hình thành thói quen tích lu v n t miêu tọ ỹ ố ừ ả
thông qua th c t và thông qua các môn h c.ự ế ọ
Giáo viên c n giúp h c sinh tích lu v n t miêu t và làm giàu t ngầ ọ ỹ ố ừ ả ưở
t ng c a các em trong làm văn miêu t . V n t đc tích lu t nhi uượ ủ ả ố ừ ượ ỹ ừ ề
ngu n: giao ti p hàng ngày; đc sách, báo; xem, nghe truy n hình truy nồ ế ọ ề ề
thanh; trao đi v i b n bè; cô giáo cung c p; …ổ ớ ạ ấ V n đ tích lu v n t c nấ ề ỹ ố ừ ầ
đc ti n hành th ng xuyên và d i nhi u hình th c: Thông qua các gi h cượ ế ườ ướ ề ứ ờ ọ
Ti ng Vi t trong nhà tr ng, thông qua giao ti p hàng ngày, thông qua quáế ệ ườ ế
trình đc sách, đc tài li u tham kh o có liên quan t i văn miêu t . Nh ng chọ ọ ệ ả ớ ả ư ủ
y u thông qua các phân môn c a Ti ng Vi t: T p đc, Luy n t và câu,ế ủ ế ệ ậ ọ ệ ừ
Chính t .ả
M c tiêu chính c a phân môn Luy n t và câu là giúp h c sinh m r ngụ ủ ệ ừ ọ ở ộ
v n t ; cách s d ng t chính xác, cách vi t câu đ ý. Khi d y v các n iố ừ ử ụ ừ ế ủ ạ ề ộ
dung m r ng v n t theo ch đi m, tôi giúp h c sinh hi u rõ nghĩa các tở ộ ố ừ ủ ể ọ ể ừ
ng , các thành ng , các t c ng thu c ch đi m đó. T đó s giúp các em sữ ữ ụ ữ ộ ủ ể ừ ẽ ử
d ng các t ng đó chính xác, h p lý. Đ tích lũy v n t cho h c sinh tôi choụ ừ ữ ợ ể ố ừ ọ
h c sinh tìm thêm các t cùng nghĩa, t g n nghĩa, t trái nghĩa.ọ ừ ừ ầ ừ
Ví d :ụ Bên c nh tính t ạ ừ “đ”ỏ dùng đ miêu t hoa h ng (hoa ph ng)ể ả ồ ượ
còn có nhi u t ng khác nh : ề ừ ữ ư đ r c, đ t i, đ th m, đ chót, đ nhỏ ự ỏ ươ ỏ ẫ ỏ ỏ ư
l a…ử tùy t ng s v t mà h c sinh có th l a ch n nên dùng t ng nào choừ ự ậ ọ ể ự ọ ừ ữ
phù h p..ợ
Trong các ti t Luy n t và câu có n i dung v ng pháp, ngoài vi c d yế ệ ừ ộ ề ữ ệ ạ
các em cách vi t câu đúng, tôi luôn tìm cách d y các em cách vi t câu văn cóế ạ ế
hình nh. Trong t t c các bài t p dùng t đt câu, tôi luôn đt m t câu vănả ấ ả ậ ừ ặ ặ ộ
đ ý bên c nh m t câu văn khác đ ý nh ng có hình nh đ các em so sánh.ủ ạ ộ ủ ư ả ể
Ngoài ra thông qua gi Chính t , tôi cũng giúp các em tích lũy thêm v n tờ ả ố ừ
ng miêu t và cách s d ng chúng.ữ ả ử ụ
Bi n pháp 3:ệ Ren ky năng quan sat cây côi .
Trong văn miêu ta, quan sat rât quan trong. Viêc quan sat va vi tri quan sat # " " "
tôt, goc quan sat phu h p: xa hay gân, trong hay ngoai, ban ngay hay ban đêm, ơ"
mua xuân hay mua ha, … se giup ta năm đc " ươ" cai thân cua đôi t ng, cam# ươ" #
nhân đôi t ng môt cach ro rang, cu thê va tinh tê h n. " ươ" " " # ơ Vì v y khi d y vănậ ạ
miêu t , giáo viên c n h ng d n h c sinh quan sát t m các b ph n theoả ầ ướ ẫ ọ ỉ ỉ ộ ậ
m t trình t h p lí. K t qu c a quan sát đc th hi n rõ trong t ng bài làmộ ự ợ ế ả ủ ượ ể ệ ừ
c a h c sinh. Em nào quan sát t t thì em đó s nh n ra đc nh ng nét riêngủ ọ ố ẽ ậ ượ ữ
bi t, đc s c c a loài cây mình đnh t đ th hi n trong bài vi t. T quan sátệ ặ ắ ủ ị ả ể ể ệ ế ừ
và ghi chép các em m i có v n đ làm văn miêu t . Nh ng trong th c t cácớ ố ể ả ư ự ế
các em ít quan sát, không có thói quen đ ý các s v t, s vi c, hi n t ngể ự ậ ự ệ ệ ượ
quanh mình. Đ giúp các em tìm ra đc nh ng nét riêng bi t, tiêu bi u choể ượ ữ ệ ể
t ng l ai cây tôi giúp các em rèn k năng quan sát nh sau: ừ ọ ỹ ư
- Quan sát t m các b ph n c a cây theo trình t h p lý:ỷ ỷ ộ ậ ủ ự ợ Các em có thể
quan sát theo các trình t sau:ự
- Quan sát theo trình t t ng th i k phát tri n c a cây.ự ừ ờ ỳ ể ủ
- Quan sát theo trình t t ng b ph n c a cây.ự ừ ộ ậ ủ
- Quan sát theo trình t t ng th i k phát tri n c a m t b ph n trênự ừ ờ ỳ ể ủ ộ ộ ậ
cây
Ví d :ụ Quan sát cây ph ng. Tôi h ng d n các em quan sát theo trình t :ượ ướ ẫ ự
+ Quan sát t xa: Hình dáng c a cây khi nhìn t xa.ừ ủ ừ
+ Quan sát khi đn g n:ế ầ
- G c, r , thân, cành, lá, hoa, qu .ố ễ ả
- C nh v t xung quanh tác đng đn cây (n ng, gió, chim chóc, ongả ậ ộ ế ắ
b m, con ng i…)ướ ườ
- Quan sát cây c i b ng nhi u giác quan:ố ằ ề
Ví d :ụ Quan sát cây bàng: Tôi h ng d n nh sau:ướ ẫ ư
Các em dùng m t đ quan sát t xa xem hình dáng c a nó nh th nào?ắ ể ừ ủ ư ế
trông nó gi ng cái gì?…(cái ô kh ng l , chi c l ng l n)ố ổ ồ ế ọ ớ
Em hãy dùng tay đ s xem v cây c a cây bàng nh th nào (s n sùi,ể ờ ỏ ủ ư ế ầ
h i nham nhám)ơ
Em hãy dùng m t và tai đ quan sát và l ng nghe xem trên cây cóắ ể ắ
nh ng loài v t nào? Chúng làm g ? …ữ ậ ỉ
- Quan sát đ phát hi n, tìm ra nh ng đi m riêng c a câyể ệ ữ ể ủ
N u đi t ng miêu t không xu t hi n tr c ti p hàng ngày trong cu cế ố ượ ả ấ ệ ự ế ộ
s ng c a các em thì làm sao có th quan sát? Tôi đnh h ng cho h c sinh bi tố ủ ể ị ướ ọ ế
có nhi u ngu n đ thu th p ki n th c th c t cho mình. Các em có th quanề ồ ể ậ ế ứ ự ế ể
sát qua nh ng hình nh trên truy n hình, quan sát qua nh ng b c tranh phongữ ả ề ữ ứ
c nh, nh đp v cây c i, đc nh ng tác ph m có giá tr ngh thu t miêu tả ả ẹ ề ố ọ ữ ẩ ị ệ ậ ả
đc s c ...T nhi u ngu n khác nhau đó, các em ch c ch n s có m t v nặ ắ ừ ề ồ ắ ắ ẽ ộ ố
ki n th c th c t h t s c phong phú. ế ứ ự ế ế ứ
Bi n pháp 4 : ệ Rèn k năng l p dàn bài chi ti t cho bài văn miêu t câyỹ ậ ế ả
c iố.
Đ vi t đc m t bài văn hay, thì h c sinh c n ph i có thói quen l p dànể ế ượ ộ ọ ầ ả ậ
bài chi ti t. Vì v y sau khi h ng d n h c sinh quan sát, tôi giúp các em cóế ậ ướ ẫ ọ
thói quen ch n l c các chi ti t quan sát đc và s p x p chúng thành m t dànọ ọ ế ượ ắ ế ộ
bài chi ti t. ế
- Giáo viên c n h ng d n h c sinh trình bày b c c c a bài văn b ng câuầ ướ ẫ ọ ố ụ ủ ằ
h i d n d t : Em c n trình bày bài vi t c a mình nh th nào ? (Trình bàyỏ ẫ ắ ầ ế ủ ư ế
theo m y ph n? Đó là nh ng ph n nào ?)ấ ầ ữ ầ
- H ng d n h c sinh xác đnh đúng n i dung c a t ng ph n (m bài, thân bàiướ ẫ ọ ị ộ ủ ừ ầ ở
và k t bài)ế
Sau khi h c sinh đã có m t v n t TV nh t đnh liên quan đn yêu c uọ ộ ố ừ ấ ị ế ầ
c a bài t p, GV cho h c sinh l p dàn ý chi ti t và trình bày mi ng dàn ý v aủ ậ ọ ậ ế ệ ừ
l p. GV giúp h c sinh s a l i dùng t , đt câu, di n đt,... đ hoàn thi nậ ọ ử ỗ ừ ặ ễ ạ ể ệ
nh ng ý c b n nh t theo yêu c u c a đ bài. ữ ơ ả ấ ầ ủ ề
Ví dụ: V i đ bài: T cây ăn qu mà em thích.ớ ề ả ả
Sau khi ch n l c đc các chi ti t, n u các em không bi t các s p x pọ ọ ượ ế ế ế ắ ế
ý thì bài văn c a các em s l ng c ng, l n x n. Đ giúp các em làm t t kủ ẽ ủ ủ ộ ộ ể ố ỹ
năng này tôi luôn l u ý h c sinh: m t bài văn cho dù dài hay ng n thì luôn đư ọ ộ ắ ủ
ba ph n:ầ
+ M bàiở: Gi i thi u cây s t . (b ng cách tr c ti p ho c gián ti p)ớ ệ ẽ ả ằ ự ế ặ ế
+ Thân bài: Miêu t cây:ả
-T bao quát: (t xa đn g n)ả ừ ế ầ
-T chi ti t: (t ng b ph n c a cây)ả ế ừ ộ ậ ủ
-Ích l i c a cây: (cho ta qu đ ăn, c i thi n kinh t gia đình.)ợ ủ ả ể ả ệ ế
+ K t bàiế: Nêu c m nghĩ v cây (theo cách m r ng ho c không mả ề ở ộ ặ ở
r ng.)ộ
Bi n pháp 5: Rèn kĩ năng vi t bài văn cho h c sinhệ ế ọ .
Vi t bài văn là s n ph m cu i cùng c a h c sinh. ế ả ẩ ố ủ ọ Kĩ năng vi t c a h cế ủ ọ
sinh đc rèn luy n ch y u qua các bài t p vi t đo n văn tr c khi vi t m tượ ệ ủ ế ậ ế ạ ướ ế ộ
bài văn hoàn ch nh. Do v y, trong quá trình rèn kĩ năng vi t, giáo viên c n giúpỉ ậ ế ầ
h c sinh th c hi n t t nh ng yêu c u sau:ọ ự ệ ố ữ ầ
B c1: Phân tích đ bài, xác đnh n i dung vi t; tìm ý, s p x p ý đướ ề ị ộ ế ắ ế ể
chu n b th c hi n yêu c u vi t (đo n văn, bài văn).ẩ ị ự ệ ầ ế ạ
B c 2: T p vi t đo n văn b o đm s liên k t ch t ch v ý. C th ,ướ ậ ế ạ ả ả ự ế ặ ẽ ề ụ ể
vi t đo n m bài (tr c ti p, gián ti p), vi t các đo n ph n thân bài, vi t đo nế ạ ở ự ế ế ế ạ ầ ế ạ
k t bài (m r ng, không m r ng) sao cho có s li n m ch v ý (không r iế ở ộ ở ộ ự ề ạ ề ờ
r c, l n x n), các ý trong đo n đc di n t theo m t trình t nh t đnhạ ộ ộ ạ ượ ễ ả ộ ự ấ ị
nh m minh ho c th hoá ý chính (có m đu, tri n khai và k t thúc).ằ ạ ụ ể ở ầ ể ế
B c 3: Vi t bài văn có b c c ch t ch , có l i văn phù h p v i yêu c uướ ế ố ụ ặ ẽ ờ ợ ớ ầ
n i dung và th lo i, c th :ộ ể ạ ụ ể
Các đo n văn trong m t bài ph i liên k t v i nhau thành m t văn b nạ ộ ả ế ớ ộ ả
hoàn ch nh. ỉM t bài văn t c nh th ng có b c c g m ba ph n: m bài, thânộ ả ả ườ ố ụ ồ ầ ở
bài, k t bài.ế
