Nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4
A.MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Tiếng Việt là một môn học ở trường phổ thông có nhiệm vụ hình thành
năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Với tư cách là một phân môn thực
hành của môn Tiếng Việt ở trường tiểu học, Luyện từ và câu có nhiệm vụ hình
thành và phát triển cho học sinh năng lực sử dụng từ và câu trong giao tiếp và
học tập. Đây là nhiệm vụ chính yếu, cuối cùng của dạy từ và câu ở tiểu học.
Dạy luyện từ chính là dạy thực hành từ ngữ trên quan điểm giao tiếp, dạy từ trên
bình diện phát triển lời nói. Đó chính là công việc làm giàu vốn từ cho học sinh,
giúp học sinh mở rộng, phát triển vốn từ , nắm nghĩa của từ, luyện tập sử dụng
từ. Từ đó giúp học sinh nói năng đúng chuẩn, phù hợp với mục đích và môi
trường giao tiếp đồng thời góp phần rèn luyện tư duy và giáo dục thẩm mĩ cho
học sinh.
Đối với gia đình học sinh thì vốn từ ngữ phổ thông đa phần còn hạn chế và
chưa có sự nhận thức đúng mức về tầm quan trọng của Phân môn Luyện từ và
câu., bên cạnh đó một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của
con em mình, còn quan điểm:“ Trăm sự nhờ nhà trường, nhờ thầy cô giúp đỡ”.
Cũng làm ảnh hưởng đến chất lượng học tập của bộ môn. Nên trong thực tế
giảng dạy phân môn Luyện từ và câu mất rất nhiều thời gian, đa phần cung cấp
kiến thức theo hướng một chiều và việc dạy học của giáo viên chưa thực sự đổi
mới về phương pháp, hình thức tổ chức.Chưa có các biện pháp rèn luyện một
cách cụ thể để cho các em học tốt được phân môn này, dẫn kết vốn từ và cách
viết câu trong phân môn tập làm văn chưa cao.Vấn đề đặt ra là: Người giáo viên
dạy Luyện từ và câu ra sao để có chất lượng học sinh tiếp thu tốt như mong
muốn.
Chính vì những lí do trên nên tôi đã chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng
dạy học phân môn Luyện từ và câu ở Lớp 4”.
II. MỤC ĐÍCH, PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU:
1. Mục đích:
-Nghiên cứu nội dung dạy học phân môn Luyện từ và câu lớp 4
Nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4
- Góp phần giúp học sinh củng cố lý thuyết về cấu tạo của tiếng, từ , từ loại, và
mở rộng vốn từ ngữ.Từ đó giúp học sinh sử dụng vốn từ trong giao tiếp được
lịch sự, ý nghĩa hơn.
- Giúp học sinh tiếp cận kịp thời với sách giáo khoa đồng thời giúp giáo viên có
được Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy cho học sinh Lớp 4.
2.Nhiệm vụ:
Dạy luyện từ và câu nhằm:
- Làm phong phú, chính xác và tích cực hóa vốn từ của học sinh, cũng như cung
cấp cho học sinh một số từ vựng cơ bản, cụ thể: nghĩa của từ, mở rộng về vốn
từ.
- Cung cấp cho học sinh một số kiến thức ngữ pháp cơ bản cần thiết, vừa sức
với lứa tuổi học sinh.
3. Phạm vi, đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
- Học sinh lớp 4
- Phương pháp điều tra giáo dục
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp quan sát sư phạm
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
4.Phạm vi và thời gian nghiên cứu:
-Phạm vi thực hiện: Được thực hiện ở lớp 4.
-Thời gian thực hiện: Học kì I năm học 2017 - 2018.
B.NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Nhận thức được tầm quan trọng của Tiếng Việt trong sự nghiệp giáo dục
con người. Từ xa xưa ông cha ta đã sử dụng nó một cách tự giác nhằm để giáo
dục trẻ nhỏ.
Khi chưa có nhà trường, trẻ được giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội.
Từ thuở nằm nôi, các em được bao bọc trong tiếng hát ru của mẹ, của bà, lớn
lên chút nữa những câu chuyện kể có tác dụng to lớn, là dòng sữa ngọt ngào
nuôi dưỡng tâm hồn trẻ, rèn luyện các em thành con người có nhân cách, có bản
Nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4
sắc dân tộc góp phần hình thành con người mới, đáp ứng yêu cầu của xã hội đối
với những thành viên của mình.
Cùng với sự phát triển của xã hội, giáo dục nhà trường xuất hiện như một
điều tất yếu, đón bước thiếu nhi cắp sách tới trường. Cả thế giới đang mở ra
trước mắt các em. Kho tàng văn minh nhân loại được chuyển giao từ những
điều sơ đẳng nhất. Quá trình giáo dục được thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi, tất cả
các môn học.
Những điều sơ đẳng nhất đã góp phần rất quan trọng trong việc sử dụng
ngôn ngữ vào hoạt động giao tiếp của học sinh. Ngôn ngữ là thứ công cụ có tác
dụng vô cùng to lớn. Nó có thể diễn tả tất cả những gì con người nghĩ ra, nhìn
thấy biết được những giá trị trừu tượng mà các giác quan không thể vươn tới
được. Các môn học ở Tiểu học có tác dụng hỗ trợ cho nhau nhằm giáo dục toàn
diện học sinh phải kể đến phân môn Luyện từ và câu, một phân môn chiếm thời
lượng khá lớn trong môn Tiếng Việt ở Tiểu học. Nó tách thành một phân môn
độc lập, có vị trí ngang bằng với phân môn Tập đọc, Tập làm văn...song song
tồn tại với các môn học khác. Điều đó thể hiện việc cung cấp vốn từ cho học
sinh là rất cần thiết và nó có thể mang tính chất cấp bách nhằm “đầu tư” cho học
sinh có cơ sở hình thành ngôn ngữ cho hoạt động giao tiếp cũng như chiếm lĩnh
nguồn tri thức mới trong các môn học khác. Tầm quan trọng đó đã được rèn
giũa luyện tập nhuần nhuyễn trong quá trình giải quyết các dạng bài tập trong
môn Luyện từ và câu lớp 4.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Tuy nhiên phải thừa nhận rằng thực tế hiện nay, việc dạy các môn học nói
chung và việc dạy Luyện từ và câu ở tiểu học nói riêng còn có rất nhiều hạn chế
và chưa đạt được những kết quả như mong muốn. Về phía giáo viên, việc
hướng dẫn làm các bài tập Luyện từ và câu mang tính chất máy móc, không mở
rộng cho học sinh nắm sâu kiến thức của bài để khai phá khả năng tự tìm hiểu
kiến thức của học sinh. Về phía học sinh, làm các bài tập chỉ biết làm mà không
hiểu tại sao làm như vậy, học sinh không có hứng thú trong việc giải quyết kiến
thức .Đồng thời do việc thay đổi nội dung, chương trình sách giáo khoa khiến
cho giáo viên còn lúng túng trong việc nắm bắt nội dung, phương pháp dạy theo
sách giáo khoa mới. Do đó, phải tìm hiểu làm sao nâng cao chất lượng dạy và
học Luyện từ và câu ở tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng. Đây là vấn đề
trăn trở của giáo viên dạy tiểu học.
1.Điều tra thực tế.
Năm học 2017 – 2018, tôi được nhà trường phân công làm chủ nhiệm lớp 4
với tổng số học sinh là 35 em. Ngay từ ngày đầu nhận lớp, tìm hiểu thực trạng
của lớp, tôi được biết lớp tôi chủ nhiệm có một số thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi:
+ Học sinh có cùng độ tuổi được chuẩn bị đầy đủ sách vở đồ dùng học tập.
+ Học sinh chủ yếu ở địa phương
+ Một số em có ý thức thực hiện tốt các nề nếp, có ý thức học tập.
* Khó khăn:
Nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4
+ Một số em chưa thực sự hoà mình vào tập thể, chưa cố gắng trong rèn luyện.
Còn mải chơi, mất tập trung trong giờ học.
+ Qua tìm hiểu các em này thuộc gia đình có bố, mẹ do công việc làm ăn không
ổn định, nơi làm nay đây mai đó ít có thời gian quan tâm tới con cái nhất là việc
giáo dục, học hành của con thì giao phó hẳn cho nhà trường, cho giáo viên chủ
nhiệm.
+ Bên cạnh đó còn có em có hoàn cảnh rất khó khăn, mất bố khi còn nhỏ,bạn thì
có bố cờ bạc, hoặc do làm ăn xa để mưu sinh, … do vậy cũng ảnh hưởng rất
nhiều đến việc học tập của học sinh.
Qua khảo sát chất lượng về kĩ năng sử dụng từ của học sinh lớp 4 trong
Học kì I năm học 2017- 2018, tôi đã thu được kết quả như sau:
Sĩ số Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành
SL % SL % SL %
35 6 17 17 49 12 34
2. THỰC TRẠNG DẠY – HỌC CÁC DẠNG BÀI TẬP “LUYỆN TỪ VÀ CÂU”.
2.1. Đối với chương trình sách giáo khoa.
Số tiết Luyện từ và câu lớp 4 gồm 70 tiết phân phối 2 tiết/tuần. Sau mỗi
tiết hình thành kiến thức là một loạt các bài tập củng cố bài. Mà việc xác định
phương pháp tổ chức cho một tiết dạy như vậy là hết sức cần thiết. Việc xác
định yêu cầu của bài và hướng giải quyết còn mang tính thụ động, chưa phát
huy triệt để vốn kiến thức khi luyện tập, thực hành.
2.2. Đối với giáo viên.
Phân môn “Luyện từ và câu” tạo cho học sinh môi trường giao tiếp để
học sinh mở rộng vốn từ có định hướng, trang bị cho học sinh các kiến thức cơ
bản về Tiếng Việt gắn với các tình huống giao tiếp thường gặp. Từ đó nâng cao
các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt của học sinh. Giáo viên là một trong 3 nhân tố
cần được xem xét của quá trình dạy học “Luyện từ và câu”, là nhân tố quyết
định sự thành công của quá trình dạy học này. Khi nghiên cứu quá trình dạy
hướng dẫn học sinh làm các dạng bài tập “Luyện từ và câu” cho học sinh lớp 4,
tôi thấy thực trạng của giáo viên như sau:
* Thuận lợi:
Luyện từ và câu là sự tích hợp kiến thức từ ngữ và ngữ pháp.Hệ thống kiến
thức trong chương trình sách giáo khoa được xây dựng ở các dạng bài tập .Do
vậy đã giúp ích rất nhiều cho việc giáo viên xác định nội dung và lựa chọn
phương pháp, phương tiện dạy học, tổ chức tốt công tác dạy học của mình.
Nâng cao chất lượng dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 4
Đến lớp 4, kĩ năng nghe, nói, đọc, viết của học sinh vững chắc hơn nên
việc giảng dạy tương đối thuận lợi.
Được sự quan tâm, giúp đỡ từ Ban giám hiệu, đội ngũ giáo viên thường
xuyên đã được tham gia bồi dưỡng tập huấn về đổi mới chương trình giáo
dục.Đó cũng chính là sự thuận lợi trong việc tiếp cận nội dung và vận dụng đổi
mới trong phương pháp giảng dạy.
*Khó khăn:
- Phân môn “Luyện từ và câu” là phần kiến thức khó trong khi hướng dẫn
học sinh nắm được yêu cầu và vận dụng vào việc làm các bài tập nên dẫn đến
tâm lý giáo viên ngại bởi việc vận dụng của giáo viên còn lúng túng gặp khó
khăn.
- Giáo viên một số ít không chịu đầu tư thời gian cho việc nghiên cứu để
khai thác kiến thức và tìm ra phương pháp phù hợp với học sinh, lệ thuộc vào
đáp án, gợi ý dẫn đến học sinh ngại học phân môn này.
- Cách dạy của một số giáo viên còn đơn điệu, lệ thuộc máy móc vào sách
giáo khoa, hầu như ít sáng tạo, chưa thu hút lôi cuốn học sinh.
- Nhiều giáo viên chưa quan tâm đến việc mở rộng vốn từ, phát triển vốn
từ cho học sinh, giúp học sinh làm giàu vốn hiểu biết phong phú về Tiếng Việt.
- Thực tế trong trường tôi công tác, chúng tôi thường rất tích cực đổi mới
phương pháp dạy sao cho có hiệu quả nhất ở môn học này. Đồng thời là tiền đề
trong việc phát triển bồi dưỡng những em có năng khiếu. Nhưng kết quả giảng
dạy và hiệu quả còn bộc lộ không ít những hạn chế.
2.3. Đối với học sinh.
* Thuận lợi:
-Học sinh tiểu học rất hồn nhiên, ngây thơ và trong sáng có lòng thương
người, vị tha.Trong mỗi học sinh đều tiềm tàng khả năng phát triển về sức sáng
tạo, trí tuệ.Các em học sinh ở bậc tiểu học như một trang giấy trắng nên việc
rèn luyện và dạy bảo cũng dễ dàng, thuận lợi hơn.
* Khó khăn:
